Quid de pueris instituendis senserit Ludovicus Vives [microform]

11쪽

tiae si , luebantur antiquae Universitates et hanc

impugnabant renascentium litterarum lautores acerrimo et qu0tidiano praelio hi et illae conflictabantur, et vict0ria usque ad finem sexti decimi seculi dubia atque incerta haesilla tantae molis erat Scholasticam eruere et litteratam condere gentem IInterim nes qui hac aetate, sese b0nis litteris restituendis dedere, tres eminent praecipui quos libenter vocaverim, exemplo USUS Superiorum Scriptorum,

triumvirosis hujus litterariae reipublicae in suum pristinum decus ac dignitatem restitutae, rasmus scilicet, Budaeus et Ludovicus Vives. Ex his vero tribus Vives praestare judicio, dum Erasmus ingenio et Budaeus eruditione, communiter apud aequales dicebatur. Non minus ergo quam

Erasmiana et Budaeana Vivica 2 de pueris instituendis doctrina digna est ad quam attente respiciamus, cum in tali re plus judicium quam eruditio et ingenium valeat. Adde quod posteriores nonnulli Vivem allius quam aequale extulere, quippe qui eum cum Bacone et artesio 3 conserre, immo et iisdem parem sacere in emendanda et instauranda studiorum 4 methodo , non dubitaverint. Utrum verilati apte respondeat hujusce modi comparatio, an

potius solitas Hispanorum ampulla tantum Sonet,

nostrum erit in hac disputatione Stendere. Iam vero hoc compertum habemus eumdem Vivem de puerili institutione disserentem esse et testem et cenS0rem et praeceptorem Pr0pria enim experientia, quae hac aetate esset et quibus indigeret illa ars educandi in Occidentalibus Eur0pae partibus noverat Academiam Valentinam et Parisiensem discipulus frequentavit Lovaniensem et Ox0niensem magister:

multos amplissim genere liberos privatim docuit, inprimis Mariam Tudor, Henrici VIII, regis Angliae, filiam. Non ergo nobis res est cum h0mine qui de pueris et de puerilibus studiis oratori vel philosophico more declamet, sed cum eo qui t0lam materiam ipse attigit et tractavit, qui scholarum vilia discipulus sensit, et remedia id0nea magister tentavit, qui demum legibus quas praecipit ipse prius usu suit. Multos scripsit de puerili institutione libroS, quorum alii ad universam huius institutioni rationem, alii ad quasdam arte pueri tradenda Spectant.

Quorum priores Sunt:

1' Duae Epistolae de Ratione Studii puerilis l),2 De Institutione feminae Christianae 2 , 5 De inpiose mariti d),4 De Causis corruptarum artium 4 ,

t Lud Vivos, In Pseudo-Dialecticos, opera, tom. II, p. v v

lentia Edetanorum, DCCLXXXII). 2 Hoe adjectivo nomine utitur ipso Vives, In Pseudo-Dialecticos, P. T. 3 Εmilio Castola sapud Massebieau Couoques colaires, citat.ὶ

12쪽

I in De Tradendis Dis,plinis l).

1 In Pseudo-Dialecticos 2 ,2 De prima philosophia d),5 Dei lanatione cujusque essentiae 4ὶ,4 De Censura Veri b),5 De Instrumento probabilitatis 6),6 De Disputatione 7ὶ, 7 De Ratione dicendi 8ὶ, 8' De Conscribendis Epistolis θὶ, 9 Exercitatio linguae latinae l0 .

Aliud Vives De Constituenda Schola, sermone LemovicenSi ScripSerat opus quod ad nos non pervenit et quod nec a Majansio, qui tam accurate Viviana opera edidit, nec a amech qui de iis optime disseruit, nec a me qui hoc c0mmenlariolum Scribo, invenlum sui nec in Valentina nec in ovaniensi

Inter qu0 omnes quatuor et viginti libros hi duo maxime celebrati suere qui inscribuntur : De Causis corruptarum artium et De Tradendis Disciplinis in

li CL Majansium, Vivis ita.

qu0rum altero Vive cenSorem et in altero praecep turem totius puerilis disciplinae se praebet. Primum n0bis in mentem venerat eumdem in nostra disceptatione ordinem equi, atque prius exp0nere quid Vives in pueris instituendi reprehenderit et posterius quid praeceperit. Sed mox animadvertimus ex hoc consili mulla incomm0da oritura, et praesertim jam dicta haud semel retractare neceSSarium eSSe futurum quod quidem Vive non Vitavit non culpandus tamen, quippe qui mulla Scripserit multumque Scripta amplificaverit, quod vero nobis rem breviter contrahentibus minime licere existimavimus. Quid ergo in unaquaque re reprehenderit et praeceperit Vives simul et in unoquoque capite dicemuS,H0tamque materiam in quinque capita partiemur 1 De totius disciplinae sine.

2 De primis pueri magistris, Sssu de parentibus. E εdiatne matres doctas esse ac proinde ne puellasem ires 3 De Schola et Magistris.

4 De Artibus quas pueri edocendi sunt. - De earum numero et ordine. - De ratione eas tradendi. De earum unaquaque Separatim.

5 Conclusio, qua Vivis partes et locum inter puerorum magistro breviter notare conabimur.

13쪽

Additur hi brevis indeae praecipuorum librorum in quibus REcENTE vel de Vise vel de ratione pueritiae instituendae XVP seculo usurpata jam tractatum fuit. I. Ioannis Ludovici Vita, auctore Majansio, qui Nostri opera omnia edidit Valentiae 1782 l .mmoire sur a vi et les crus de L. Vives, ab A. d. ameche, Universitatis Lovaniensis rectore 1842. Les Collaques scolaires. MasSebieau II 'partis, Is libri II' caput, 1878. Les 1 curseum de a m me auae Pam-Bas. Αllineyer 1886. II. De Organisation de 'enseignement dans 'Un versit de Paris au nivei e Thurol, 1850.

Notices et extralis de manuscrit : Eatratis des manuscrus latins poti serviris histoire des doctrines grammaticales au moveri siste Thur0t,

1869. De Alexandri de illa De Doctrinali Thur0t, 1850. Histoire critiques de doctrines de Mucation. C0mpayre, tom. I, lib. I, 1878.

1 Ex illa edition omnes loci in hoc opusculo relati sumuntur.

Quid de puerorum institutione senserit Erasmus. Α. Benoist, 1877. De Ciceroniano bello apud recentiores Lenient, 1855. De Rodo ho Agricola litterarum in Germania restitutore. 08Sert. 1865. Guillaume Budde. Rebille, 1846. Vis de Budde par Eugene de Bude PariS, 1884. Ramus. addington, 1855. Eludes surcia Renaissance, iSard. Etude sur I. Gesier. Abbe DacheuX. Etude surraturni Schmidi, 3855. Dude sur Ba eL Gausi es 1880.

14쪽

SENSERIT

LUDOVICIIS VIVES

cAPUT PRIMUM.

DE TOTIUS DISCIPLINAE FINE.

Deus, disciplinarum omnium finis. - Νum a Deo avertant littoras aut prosanorum libri Quomodo solvatur haec pervetus quaestio

. Finis hominis, quem alium possumuS latuere quam Deum ipsum si in s exclamat Vives repente abreptus illo oratori impetu quo abripi solet, etiam tum cum dialectico more argumentatur et Convenit ergo ut primus ad scientiam aditus sit per Deum qui ejusdem scientiae ultimus sinis est a Pietas erga Deum una Sola via est pueri recte instituendi et ad illam virtutem ducendi, sine qua homo etiam et arti

l De Tradendis, lib. I, c. IV, p. 255.

15쪽

bus edoctius ignominia dignus est et dedecore i ,

qua vero inStructus, 4 Summis evehitur laudibus quamvis c nullas artes omnino teneat.

Quid eloquentius dici potest ad consutandam opini0nem e0rum qui Restitul0res ille rarum pietati ac religioni insensissimos esse tunc existimabant Splendido sane exemplo eum vita tum scripta ipsius Vivis ostendunt quam intima societate, quam Stricto vinculo conjungi possint pietas et eruditio.

Fuisse vero homines, qui XVI Saeculo hanc societatem nullo pacto existere posse duxerint et qui clamarint et ex litteris haereses, schismata, Antechri Slos nasci haeresim esse scire Graeca lingua y, linguas esse omnium errorum Seminarium 2 , dissicilem esse Transuum Hellenismi ad Christianismum δὶ uno verbo litteras esse tum fidei, tum morum corruptelam, Vives et cum eo Budaeus et Erasmus pariter testantur 4). 0rum enim unicuique necessarium visum sui tam miram opinionem conlutare. Adversus eam, serio et omnibus dialecticae alumentis sulcitus argumentatur Vives.

l De Tradendis disciplinis 249, 255, 256. 2 Erasmus, Epistol , 595 Antibarbar. lib. VIII. 3 Si inscribitur libor quidam Budaei in quo ostendore conatur

nequaquam Christianismo obstar Hellenismum. 4 Budaeus aegro sortis criminationem litterarum graecarum, quaSi errorum seminari s De tuclio litterarum recte et commode instituendo . Ibidem addit Nuper tamen homines... XStiterunt. . . qui lingua graecae peritiam, litterarum haud dubio bonarum magistram, pravarum opinionum institricem esse tremuerunt et assertricem.

di Primum quorumdam eruditorum fidem insirmam ac minutam esse consiletur In multis, ait, artes atque eruditio religionem 80lent deterere ac prioris conditionis sacere. , Sed quantumvis luctuosa Sit horum exempl0rum pestis, nulla criminati in litteras ac ruditissilem ex ea in serri p0lest. Culpa est eruditorum, non eruditionis et Quid meruerunt, X- clamat, miserae linguae Cur potius vera et exacta Latina haereses adserret quam corrupta et neglectaqQuasi non omnes pene haereSe e pravo Sanctarum litterarum intellectu nascantur, quod necesSe est iis

c0ntingere qui linguas eas ignorant quibus Scripturae sunt proditae l). Quam objurgationem equitur hic scholastico more instructus Sori te Utrum est in vo de haeresis an in re Stulium est in voce dicere. Si ergo in sensu et re . Atqui re et en Sanon sunt linguae 2). x Ergo in linguis nequit esse haeresis. Instat iterum Vives et h0 argumento ad hominem utitur Dicet aliquis , ex iis seudo dialecticis et scholasticis qui Aristotele et Averroe Solum gaudebant in Haeresis est iis sensis quae linguis Sunt tradita Age, quorum auctorum Philosophorum qui theologis christianis maxime periculosi sunt An oratorum et poetarum qui omnino doctrinae christianae extranei sunt Tu vero, qui me nolis Cicer0nem et Virgilium legere oristotelem Verr0em Porphyrium noctu diuque evolvis. Ergo vel haereti

l De Causis, lib. II, P. 9. 2 De Causis, lib. II, p. 90.

16쪽

cum in legendo vel ineptum in ratiocinando te lateare necesse est Longius urget quam nobis pus esse videatur. Omitto ergo argumenta ab historia petita, quibus demonstrat Patres cclesiae ac theologos priorum christianorum temporum litterarum gloria simul ac puritate d0ctrinae claruisse ut citius Veniam ad consulationem alterius criminis litteris illati, scilicet eas moribus plus quam idei perniciosas evadere. Cujus criminis gravitas Vivem minime Iugit 4 Hoc loco, ait, justissima occurrit de libris profanorum hominum legendis gravior quaestio et cura dignior lj , Pervetus quidem quaestio et quaque

aetate ren0vata, nam a D0n Seculo Sque ad 0Strum saepius in contrario sensus christianorum ani

mos diduxit 2 .

Vivicus vero sensus et pietati et litteris simul mire congruit Fatetur primum mulii profanis Scriptoribus 4 inesse multum malitiae ac fraudum, plurimumque veneni quod eo periculosius est quo messe

magis est temperatum 5 . , Quod est autem illud

venenum c Muliorum vitiorum, ait, laudeS. ut Superbiae irae, crudelitatis, admirationem atque adorati0nem p0tentiae, opum, Voluptatum, et unde neceSSe est animo, velit nolit, multum d0li et cap-

l De Tradendis clisciplinis 269. 2 C s. les coles /piscopales et monastiques, auctore Leon al-tre, Lutetiae. 866, ubi videbis Alcvinum poenituisse quod nimis Virgilio indulsisset. - s. innumeros libros recenter editos dum agebatur illa controversia vulgo dicta Ver onyeur.

- 13 tionum adhaerere quas in occaSione eXerceat. v

Eru larte qui existimet Vivem plus nimio concedere obtrectatoribus Ciceronis, Quintiliani, Senecae, Taciti, in qu0rum scriptis talium vitiorum nulla

menti aut descripti occurrit, rarae aut 0tius nullae laudes, nulla admiratio, nulla adoratio. Utrum vero hic Vives quid revera sentiret signisscaverit an de industria rem auxerit, nihil resert Continuoquae uillitas, qui fructu percipi possint ex eorumdem libris abent enim, inquit, acuta et magni momenti insectationes vitiorum, virtutum laudes ... habent praelei a d0gmala et sententias majore quadam incitatione b0ni naturali ex cu Sa8, quae in uSum noStrum traducta, ingenua praebent nobis ad res uuas adjumentari habent postremo ornatum omnem unum, elegantiam Sermonis 1ὶ sLicet nobis addit, e0rum Scripta pr0ponere velut latum quemdam agrum in quo herbae proveniant parum utiles, partim n0xiae, parum ad delicias et ornamenta paratae, parum ad Sorde et morbum insciendos non ergo prohibendi sunt pueri quominus hunc agrum ingrediantur, Sed tantum impediendine polius noxias quam lites herba degerpant. Itaque nihil aliud necesse est quam istius modi pestes prius evellere, ita ut nudi periculosum sit et iis versari campis ubi vel solae crescant vel 40lae remanean herbae utilitalis cujusdam aut honestae voluptati S. v

17쪽

Exinde omni sermonis remota figura, quid agendum infert Vives, scilicet prosanorum libros e non tolli oportere. Sed repurgari a Per hanc purgati0nem a nemine nondum tentatam, sive inutilis visa fuit sive nimis dissicilis), et litteras colere et more Servare licebit. - Praeea ergo viam inquit noSler, vir aliquis eruditione ac probitate peritus, qui hoc opus sibi assumat, et 4 cui nos credamus ac nostros filios il) n Consectis enim exemplaribus ad usum puerorum in quibus et obscena in tolum rescissa , fuerint 2 nemini bono viro in dubium veniet quin praestet vel a christianis accipi doctrinam christianam vel ex monimentis impiorum δ). , Quid necesse est dicere Vivem dum libros prosanorum expurgatos in scholis vult esse retinendos, minime libros christianorum prohibere scriptorum eosque in primis commendare Patres, qui ex diuturna cum profanis consuetudine plurimum ructus percepere et exemplo sunt qu0 modo in Aegyptianis thesauris templum Dei ornandum sit , et demum sacras litteras velle assidue lectitari, ut et pietate pueriles animi imbuantur et et nonnulla tanquam ad morbos remedia , ex iis delibent

Nihil prudentius aut relligiosius hac Vivica sententia de tanta quaestione excogitari potest hanc omnes tenuere magistri quibus cordi sui et morum

sanctitatem tueri et mentem optimis excolere disciplinis. Hanc nostra aetate satis suisset obtrectatoribus

prosan0rum Scriptorum c0mmem0rare ut omni controversia componeretur.

Tolam Vivis de sine educationis d0ctrinam, hoc complectitur verbum Doctrina cui non respondet vita, res est pernici a ac turpis l) a Mox Rabelasius noster dicet sere iisdem verbis Sciensse an sconScience 'est que ruine de 'ame . , Sed Vivis sententia nullo modo videri potest fugax scintilla ingenii, rerum circum praecordia ludentis optime enim cohaeret cum tota serie rationum ac praecep torum recto ordine disp0sitorum et nunquam inter Se pugnantium quod ex sequentibus capitibus clarius ac manifestius apparebit.

18쪽

DE PARENTIBUS, PRIMIS PUERI MAGISTRls. - EXPEDIATNE PUELLAS ARTIBUS ERUDIRE ET QUIBUSNAM ARTIBUS.

Primos et praecipuos pueri magistros parentes esse, Saeph in scholis non posse corrigi animum domi depravatum, scholarum disciplinam vel optimam nihil aliud emcere nisi quod alit semina tenerioribus annis in puerili animo deposita : has et alias hujusce modi sententias, venerandam antiquitatem et cunctorum moralium praeceptorum doctrinam redolentes, retractat Vives, sed quadam florenti novitalis specie induit ob servidam et quasi iam alacritatem parentibus illas persuadendi. Sunt ossicia communia patris et matris. Sunt etiam propria uniuscujusque ut liberi optime educentur ac instituantur. Prima omnium ante ipsum incipiunt matrimonium Solent enim qui matrim0nio se obstringere

parant nihil aliud nisi utilitatem suam aut volupta-

tem spectare sibi tantum consulunt, sibi provident, cum praecipue proli suscipiendae consulere deberent et omnia providere ut pueri sortes animo et corpore crearentur, Ut pr0inde amoverentur vitia omnia quae m0re animo praV0S, quae in lirmam corpori valetudinem ingenerare possint. Puerum e vitiosis aut inlirmis parentibus natum instituere et emendare. quam dissicile opus et quam raro persectum Et quid ipsis parentibus luctuosius quam ad vitam evocaSSesilium qui vitae nec gaudia percipere nec munia adimplere possit Ad tantam calamitatem praeca-Vendam nunquam matrimonio jungatur cui non est men Sana in corpore Sano, quantaecumque Sunt illecebrae amoris aut copia divitiarum ij. Iuvenes vero Iuturam prolem cogitent antequam ea admittant peccata quibus vires tum animi tum corporis franguntur, et hunc de se intelligant poetae VerSum

occaturo obsistat tibi filius infans.

Nam futurus insans, certius quam insanciam Susceptus, paternarum libidinum poenas dabit. Funesta contagione insectus, luet imbecillitate et infelicitate totius vitae corrupti parenti brevissimas ac turpissimas voluptates. Haec proponere animis juvenum non dubitat Vives, existimanS, merito quidem, ea monita voci naturae et praeceptis relligionis vim

1 vives, De Institutione mulieris christianas D Officio mariti,

passim.

19쪽

quamdam persuadendi addere ut vitia effugiant et salubrem c0ntinentiam amplectantur. Sed jam initum est matrimonium, jam natus Stsi lius quid prius in animum sibi inducent parentes nisi adeo dissicillimam rem esse educationem libero

rum ut requirat et unam curam . . . Sollicitudines...

anxietatem l) , Vivi enim verba n0n Suppetere putes ut quae de ea re sentia Salis vehementer exprimat. Uxoribus quae sterilitate laborant diei hoc saltem illis solatio esse quod tanto onere leventur 4 Quae liberorum miserae, tam dira libido , ait, quantum periculum eos nutriendi et educandi, quam aeternu metus . . . Si Sollicitudines et aerumnae quae matribus filii pariunt in tabella vobis depingerentur, nulla esset siliorum avida mulier. Et dixi tantum de maribus filiis in Meminis custodiendis quae carnificina anxietatis 3 Fateor, rem minime dubiam immodico orationis apparatu amplisseat Vives declamitat, et cum onus pueros educandi mortis instar x metuendum declarat, veritatem

excedit. Si sorte filios habuisset 2ὶ experiendo di-

l De Institutione mi ιlieris christianae, P. 253.i2 Ni fallor, hac lo causa laborom liberos educandi dictis auget quia carens ipse liberis sibi et uxori saepe tentaverat persuadere sopotius supplicio et carnificina quam gaudio carere. Sic mariti moerorem rhetoris amplificatio solabatur. Vivem habuisse liberos assirmat auctor quidam Biographie universelle, Om. XLVIIJ, sed nullo testimonio probat. - s. ameche, p. 29. - Hic notandus error alius auctoris Daul ouquot, Learaci tua in pedagogues a seiaiὰm sist-εle. xi ratis es oeuures, etc., 886 p. 98 qui Vivem a Valentias Discopum s suisse dicit.

dicisset hoc tam grande onus tanta Suavitate temperari, Ut... Surgat amoeni nescio quid ex hoc fonteu sollicitudinum, aerumnarum et anxietatum. Sed haec hactenus. Ut puero recte in Stituant, quaerant primum parentes nonne ipsi quadam institutione indigeant. Multi enim ex his ali esse existimant si optima moneant, optima praecipiant et jubeant scire tamen debent non vocibus, Sed lactis et exemplis 3 more puerorum rectius insormarici nam aetas illa plane Simia est smi Vives ornate et copiose eximios p0etae verSu commentatur

Nil dictu soodum visuquo haec limina tangat Intra quae puer Si Μaxima debetur puero reverentia si).

Quae sint vero propria patris ossicia non sus explicat. Breviter dicit hunc p0sse educandi onus matri credere prioribus annis, p0Sterioribu vero praeceptoribus et magistris quos ipse elegerit sed cum addit in his eligendis multam patri diligentiam esse adhibendam, et uxorem marito erudiendam 8S c quae Sit cura, ratio , modus educandi atque instituendi liberos 2ὶ i, 0 facile videtur quidnam ossicium non sit proprium patris, quippe qui omnia cognita habere et de omnibus sollicitus esse debeat. Copiosior est Vives de proprio matri munere. Prius c nutriet si poterit suo lacte, et parebit voci

1 De Institutione seminae, p. 266. 2 De Osricio mariti, 368.

20쪽

naturae quae tributis mammis clamare videtur utriat quae peperit lin. , Deinde cum grandiusculierunt pueri, ε ipsa male litteras illos doceat ut eadem lantur matre, genitrice et magistra. v aec materna institutio progredi potest ultra prima litterarum elementa non erit piae matri molestum, vel lectioni sapientum et sanctorum librorum ope- , ram dare, Si non Sua certe liberorum gratia, ut, erudia et meliores reddat , Tunc multis cum laudibus memorat exemplum matris cujuSdam quae

natu jam grandior litteris se et praeceptis morum tradidit, tantum ut haec in silios transsunderet. Quid si vidisset has nostrae aetatis matres aliquid temporis somno aut quieti debiti subripientes ut discant quae graeca lingua Scripta sunt legere, quae lingua latina nonnihil intelligere, atque multo mane surgentes et puero adhuc in lectulo quiescenti assidentes ut ediscenda quaeque et memoriter in scholis pronuntianda cum ipsis revolvat o felices matres l

l De Instit. 257 Da aud parva sane mercedo, addit, a natura ipsa nutrienti pro Opera tributa, et tanquam relata gratia quod laetum ipsius nutriat, ut saniora sint corpora illarum quae hoe faciunt, cum eae, quae nutriendi laborem recusant, inter lacteum humorem exsiccandum, multum adeant periculi. Accedit his quod utilius est foetui maternum lac quam nutricis tum quia ex quibus constamus ex iisdem congruentissime alimur, nihilque est convenientius insanti quam ea ipsa substantia ex qua est fictus tum quia nutrix non raro alumnum suum admovet pectori invita et subirata, mater contra alacris semper ac laeta, vel ipso pueri sui conspectu, si quid erat in animo nubili, exhilarata, gaudens, ridensque e magis quo avidius illum haurire contemplatur. Quod si coepit jam ridere, aut balbutire, incredibili alacritate ac laetitia periunditur, unde quantum salubritatis lac trahat, credi non posset s

felicioresque silios a talibus matribus institutos Certe

puerorum animis tanto amore tanta cura, tanta 80llicitudine excullis nescio quid Singulare et eximium inesse debet amabiliores indole teneriores affectu, emendatiores moribus sese exhibeant op 0rtet. Plus enim est in matre ad effingendo puerorum moreSquam quis putet. Illa filium vel optimum facere p0test vel pessimum l). 3Sed non praeterit Vivem matribus lacilius esse labores multos pati quam vitia silii corrigere. Itaque prolixe et vehementer Iunestam illam mollitiem insectatur, quae in vitia siliorum ne saeviant impedit: verba Sapientis proponit et explicat Qui parcit virgae odit silium suum. et Matre8, exclamat, hoc Velim ne ignoretis maximam partem malorum hominum vobis esse reserendam. protinus multa narrat exempla atrossi ex historia sacra vel profana

ducta in quibus sili 0 videre est crudeli indulgentia matrum profligat0s evasisse ac perditos 2). Omnes quidem matres tam terribiles suae indulgentiae poena non pendunt nulla tamen impunita fuit. Caveant ergo diligenter, ne patri illud molestum relinquant ossicium sili 0 gastigandi severitatemque in eos adhibendi ut sibi solas partes vindi-

l De Institutione seminae 258. 2 Addit illud propria experientia compertum Fuit Brugis cum

haec edorem mulier quae duos filios indulgentissime ac proinde Or- ruptissime, adversa patris voluntate educarat illa clanculum suΡ- peditare pecuniam unde luderent, potarent, Scortarentur alterum vidit suspensum, alterum capite truncatum. Ibid.,263.