장음표시 사용
21쪽
celit Iaciliores, blandas scilicet voces, blando risus, blanda oscula prosundendi, culpis puerorum ignoscendi immo et caeca excusatione eas deIendendi. Ipsae quoque virga utantur. Haec enim mater quae et persuasum habebit, et vocibus necnon lactis nonnunquam, hanc persuasionem Veram SSeostendet, praestare Scilicet silium potius mori quam foedari, ut olim sentiebat et dicebat sancti silii Sancta mater, optima et Saepius felicissima matrum existet. Cum puer illa vigilantis patris custodia usus et 1irma sollicitudine matris informalus. Septimum annum attigerit, jam tradetur magistris qui illum sive domi sive in scholis publicis artes liberaliores doce
Se quid de laminis Illasne quoque decet easdem artes doceri Oportetne puellae eruditae ac doctae essiciantur magna res et ardua quaeStio, quae omnium temporum scriptores de educatione disserentes tentavit, quam Vives pro sua solita prudentia explanat ac solvit. Sunt multis suspectae doctae seminae v ait, quasi jam ab aequalibus audisset Iere eadem dici quae ab illo apud nostrum Comicum
Et revera hanc tenuerant opinionem aevo medio Scriptores quidam, inter quos memorandi sunt.
Philippus Navarrensis 1 et Franciscus Barberino 2J,
qui omne prorsus doctrinae genu seminis denegaverant, eliam prima litterarum elementa. o famen doli-on apprendre lettres ne crire, o dixerat prior; 0Sterior vero postquam contrariam Sententiam exploravit, quid sentia ita explicat Optimum existimo quidvis aliud seminas edoceri quam legere aut scribere. α uo ergo ne uterque seminam perpetuae et necessariae ignorantiae addicere vult Ut ejus pudicitia, remoti omnibu pess- candi occasionibus quas Scientia Suppeditat, minora patiatur detrimenta : nam si littera noverit, epi Stolas amatorias leget et scribet : at deabies tost ametroit e corage que et lis te leti res epistolas scilicet amatorias et ii face respon Se d). Optimus sane sinis, sed pessima via ignorantia enim non tutius itur ad Deum quam ad diabolum. Philippi Navarrensis ergo opini0Dem non omneSprobavere temporibus medii aevi, immo impugnavere Vincentius Bellovacensis, ordinis Praedicatorum, qui praecipiebat ut puellae nobili genere natae artes et litteras edocerentur, et praesertim Christina a Pisanis quae scientia simul et virtute praestantissima,
sl Les Quatre temps de nomme. 2 De reogimento et e costumi clelleionne Hane Opinionem tenuerant apud veteres quidam, cum eam impugnet Plutarchus in opusculo, quod injuria temporis periit, sed cui juxta Stobeum, haec erat inscriptio : a 'Oet καὶ υvαῖκα παιδευτεov. v - s. ourdain, De eclucation cles emmes au molien age. Memo ire cle Acausimi aes inscriptions et belles-let tres, tom. XXVIII, p. 22. 3 Philippus Navarrensis Ibid.
22쪽
indignabatur quod viri sibi solis scientiam utilem sed seminis noxiam haberent, et multis ex historia desumptis testimoniis ostendebat apud laminas doctrinam cum integerrima castitate conjungi ij et
quod adhuc melius est, hanc usus et mores ejiciebant Scholae, ubi puellae docebantur, vel potius ubi edoceri poterant, non deerant nec in urbe, nec ruri, et si has scholas numerare hodie non praesto esse videtur delicientibus quae ad mores rusticorum et ad Ieminarum abbatias pertinent documentis, ne
mini tamen erudito viro dubium est eas ita multas fuisse ut ipsae plebeiae puellae in his ad lectionem, ad scripturam, ad computationem, ad pietatem denique et bono mores in larmarentur 2ὶ Cujus rei hoc duplex testimonium afferri potest Anno 380 Lutetiae Parisiorum, una et viginti magistrae erant quae ab ecclesiastica potestate acceperant et licentiam docendi et instruendi puellas in bonis moribus, litteris grammaticalibus ac aliis licitis et honestis 5ὶ , Anno 1492. in viculo ormannico cujus incolae n0n quadringenti erant, puella nomine Maria Boueher,
ἐpiscopales et monastiques, in qua deplorat auctor abbatias sanctimonialium non tam diligentes historicos habuisse quam virorum monasteria: Ch de Beaur patre, Recherches Sur instructio Dublique clans e locis cle ouem Simeon Luce, Histo ire e Ber- trana uiuescitia, qui multis innixus testimoniis, amrmare non dubitat nullum viculum schola sua caruisse decimo tertio Saeculo. 3 CL Licentiam datam a a dam Porretto La Oupponoire u ab Artur de Vendetar, cantore et canonico Ecclesiae Parisiensis anno M CCCC octogesimo quarto. - CL JOurdain, P. cit.
genitore orba, genitrici a paternis parentibus committitur ea conditione ut in schola assidua esse jubeatur, et libris scholaribus instruatur l). Haec pro plebeiis puellis. obiles vero domi multa docebantur, scilicet elementa linguae latinae, gallica poemata, aliquam historiae, muSicae et Strologiae notitiam, paucula etiam medicinae ut 08sent vulneribus equitum nobilium e venatione aut
praelio redeuntium mederi 2ὶ .Fatendum est quidem iis temporibus quinti decimi
Saeculi, cum totam Galliae aciem vastaverat illud centum annorum bellum, puellas scholasticas pauciores suisse, et oblata scholarum copia non usos fuisse parentes Christina enim queritur mulierem doctam raro inveniri, nisi in regiis aut in nobilissimis domibus For8a quoque tunc pinio invaluerat doctrinam nil prodesse puellis aut etiam plurimum Docere. Itaque Vives, Christinae argumenta repetens et alia asserens, ostendere contendit seminas doctas immerito suspectas haberi, atque ea e cientia nullum detrimentum, sed potius magna utilitates accipere. Debile sane est et ad vitia proclive ingenium muliebre ergo sapientiae monitis fulcitum sit soportet inconstans, leve, 0bile est scientia, sicut
23쪽
aliquo pondere et vinculo in recla via detineatur neceSSe Si in nugis versari solet ad intelligendas et amanda res grave ac Serias instituatur et erigatur. Nil certe mulieri pudicitia excellentius, nil optabilius omnis cura eo lendere debet ut integra servetur. Si ergo ignorantia pudicitiam revera tueretur, doctas mulieres fieri nequaquam pati deberemuS. Sed ignorantia doctrinae n0 est ignorantia malitiae: Indoctissimis etiam mulieribus notum est malum.
nam etiam Si occulte non potest celari, undique exiS-lit et Se profert. .. 0num vero, Si non tradaS, neSciri
potest l). Ideo tam multa in eis desiderantur
I De Institutione seminae 78, o passim Placebit forsan nostro Icciori ac Vivis logere verba in quibus suam loquonter explicat Sententiam, advorsam oro irridet In puella instituenda longo plus vidco adhibendum pora quam Vulgus hominum eredat. . . Stulto dixi sacer illos patros qui liboros suos bonum ci malum Scirovolunt non minus et illi peccant, qui cos nec bonum Scire patiuntur, nec malum. Utinam intor tot malos transigero vitam possemus malitia ignari l Sod bonum si non tradas nosciri poteSt, malum otiamsi occultes, non poteSt clari, undiquo existit et o Proseri, nec So in obscuro contineri patitur. Sunt multis suspecta doctaolaminae, ceu malitia naturato accedat iij umentu III stuta eruditionis, quasi oro non et viri cado conditione suspocti csso debeant, si astuta cruditio pravo ingenio addatur. Sed doctrina quam ego toti humano generi velim proponi sobria est et casta, quao instituat et meliores reddat, non qua ad pravas animi libidines vel armet vel instiget, cujusmodi sunt, ut loquar de semina, raecopia vitae ct exempla pronitatis, quorum Si peritia damnOSa est, non vide quomodo sutura sit ignorantia utilis. Quid ergo Vis tu filiam tuam inalum callor o bonum ignoraro Qua igitur ad colus adducent tenebit, quae a celoro abducent ignorabit am iniquo de scientia bonorum statuis, ut nocituram eam arbitrero, cum non noceat scientia pessimorum 8 Cum ergo avitio invadetur cui assuevit, quod erit praesidium ab honestate quam
quod quid sit bonum, quid verum, quid pulchrum
nesciunt Immo vero haec est Sola cauSa cur pleraeque omnes seminae sint dissiciles morosae, cultus studiosae, admiratrice nugarum, in proSperi in Solentes, in adversis abjectae ad moerorem, denique intolerabiles, quod nulla meliorum rerum cognitione imbutae aliud nec amare possunt nec odisse lin. Si quis dixerit quasdam fuisse et doctas et impudicas seminas, Vives 4 doctas acies s explicabit seminarum quae eximiam doctrinam cum singularicastitate conjunxerunt, ab illa Cornelia, matre Gracchorum, Sque ad tres Thomae Mori filias, omnibus a patre artibus excultas omnibusque virtutibus exornatas. Sese demum proseret testem : Nec ullam memini vidisse me impudicam doctam x immo e comperi, ait, mala omnes seminas rude ac ignaras prorsus esse litterarum 2). Postquam demonstravit Vives aequitatem simul et utilitatem postulare ut semina erudiatur, quaerit quibus doctrinis sit erudienda et non statim nec facile invenit aturae cogniti0nem, ait, grammaticae, historiae, et rerum geStarum, reipublicae admini S-
nullo modo novit Quod si ista placet sontentia, cur ad Sacra Concionos adducimus Τ Cur docemus ipsi, castigamus, admon mUS mo- Iiorum 8 Praestabit, credo, rus seponero, o ingenium Si quod habent debilitaro ac opprimero, deniquo belluas ossicore ex hominibus ita enim longius aberunt a doctrina De Institutione, etc. lib. I,
t De officio mariti, 365, 366. 2 Ibid. 365.
24쪽
irandae et mathematicarum artium viris relinquat l). Sed alibi quasdam ex his artibus, qua primum prohibuit, leviter degustandas puellae concedit, ut VidebimUS. Et primum Grammaticam latinam c0ncedit, cum ea opus sit ut intelligantur philosophorum et poetarum libri quorum usum et lectionem aut permittit aut Suadet immo ipse ad usum puellae, Mariae scilicet regis Anglorum filiae libellum de Grammatica scripsit. Rhetoricam deinde discat semina. - Quamvis non indigeat eloquentia, Sive natura satis eloquenS St, sive eam multo saepius decet tacere quam l0qui,
tamen e in hoc Sexuo hanc artem non reprobat Vives, ea tamen conditione ut edoceatur a magistro diligentissime delecto, potius a semina, si satis docta inveniatur; sin minus a grandaevo viro, et probatissimo, neque coelibe sedo cui Sit uxor et quidem nec deformis et cara 2 Poesim et poeticos scriptores permittit, Sed exclusis omnibus camatoriis, , id est Iere omnibus poetis antiquis et non pauci e recentibus, quorum cantilenae et sabulosae narrationes nil nisi amorem aut amatores perpetuo decantant. Hos recentes scriptores pestiferos , vocat Vives, et indignatur eos laudatissimos esse et in omnium manibus versari Miror, inquit, cordalos patres suis filiabus permittere et maritos uxoribus omadisum, Lanci lotum a Lacu,
l Ibid. 369. 2 De Instituti sem. p. 84.
Poggium et Boccacium, etc., etc., qui seminae non minus aversandi sunt quam vipera e scorpio lin. Non alios ergo quam christianos poetas legant puellae jubet, ut Prudentium, Aratorem, Paulinum, etc. In his vero auctoribus qui soluta oratione Scrip Serunt, laciliorem e praebet. Praeter Sacro Veteris et ovi Testamenti scriptores, necnon Sanctos Ecclesiae Patres, legendos concedit Platonem, Tullium, Senecam, Plutarchum 2ὶ denique omnes qui de componendis assectibus scripserunt vehementer
enim hac parte philosophiae indiget semina d) sLibros quoque de educandis pueris mater legat, et omnia Aristotelis Xenophontisque de re familiari praecepta Addentur his paucula de simplici ac Iacili medicina qua est opus in leviculis puerorum aut familiae morbis qui tanti non sunt ut opera medici sit imploranda 4 . Eam demum naturae attingere potest semina cognitionem per quam et matris et uxoris ossicia faciliora sint Exigua quaedamnaturae cognitio quantum opus est communi huic vitae rationi tuendae utilis est seminae δὶ sHae sunt artes quas Vives feminis simul ac maribus permittit communes esse. Sed aliae sunt mulierum propriae, quaecumque nempe ad ossicium matris Iamilias attinent, quas didicisse et quarum usum
25쪽
semper retinere et servare debet semina Discet ergo simul litteras, Simul lanam et linum tractare. . . et quaecumque ad tuendam et regendam domum spectant l). , Rei domesticae praeest hujus ossicii onera leviter sustineat, nec aliis molesta Sse erat. Hoc essiciet si operi manum admovere illam non pigebit, quoties expedierit: in aliter frustra altiorum disciplinarum perita erit, nullo modo grata homini cordato erit Femina displicet mihi artium quae manibus tractantur imperita ... ac ne princep quidem, nec regina 2 Ipsam ergo artem coquinariam callere debet: nemini culinae nomen Sordeat. 3Sciant enim quae culinam fastidiunt, Ioedari magis manum si porrigatur alieno viro quam si intingatur Iuligine et turpius esse conspici in choreo quam in culina a Sciant in Super illam artem non parvum beatioris vitae esse instrumentum, cum domi maritos retineat qua de causa viri in hac Belgica auponantur saepe ac multum Praecipuam esse causam autumo negligentiam et ignaviam seminarum in coquendis cibis quae cogit viros a domo abhorrere et alibi querere quod domi non inveniunt δὶ sHaec est seminae educandae ratio quae Vivi tenenda esse videtur, et quae omnibus, ut credo, laudanda videbitur. Non enim ingrata erit pinguibus illis ingeniis quae artium lepore parum curantia, libenter
hoc Chrysali, apud nostrum comicum, ibi assumerent :
cum velit Vives et recte intritam coquere et pulchre loqui discant seminae non invisa erit illis pusillis animis qui timent ne quid virtuti siliarum doctrina
demat, cum omnem doctrinam ad augendam earum
virtutem et pudicitiam intendat Vives, et ideo omnes Vana et curiosas artes prohibeat non improbanda tandem erit iis qui maxime seminis erudiendis favent, cum Vives illis Grammaticam, Rhetoricam, poeSim, philosophiam moralem naturae c0gnitionem, AriStotelis, Platonis, Ciceronis et Senecae scripta adire permittat aut etiam jubeat. Illis reipublicae adminis-ιrandae scientia interdixisse, nemini improbe factum videbitur. a vero ab historia et mathematicis artibus prohibuisse non ita probandum esset, Si ea esse prohibilio quae omnem praeteritorum temporum aut computationis nolitiam excluderet. Sed quemadmodum ex naturae studio ea decerpi sinit quae ad utilitatem aut jucunditatem vitae pertinent, ita ex historia colligi exempla quae liberorum animos oblectare et mores informare possunt, e mathematicis
quidquid pr0derit rationibus familiae sumptuariis
recte subducendis probat Vives. Quod Si non sumere
licet ex tribus capitulis 1 in quibus artes laminis
3 De nati ut sem. 7s. l Cap. IV et V libri primi De Insiit ut sem christianae cap. III De Osticio mariti.
26쪽
convenientes enumerat, evidenter tamen ex cunctorum ejus scriptorum mente et doctrina inferre possumus. Idcirco as erit cum eo omnia, quae de seminis erudiendis dixerit, ita concludere ut his omnibus abunde excultum fore muliebre ingenium et ipsam instructam ad vitam commode et religiose transigendam l .
lὶ De Officio mariti, 369. Forsan haec Viviana de puellis instituendis doctrina non satis sus explicata videbitur; sed mihi haec scribenti comportum est opus quoddam de illa speciatim doctrina jam paratum suisse, immo in eo esse ut mox typis mandaretur quod in causa luit cur rem breviter contraherem, vel jam contractam non amplificarem.
Quae vitia in regimine scholarum censoria nota designet Vives Nonnesiam scholarum rostitutores Oxstiterint Qua praecipiat Vives ad scholas octo constituendas et regendas
Quaesitum est, inquit Vives, ubi melius doceantur pueri, domine an oris l) , Respondet ipse utilissimum videri eos institui in vera et perfecta Academia, id est in conventu hominum doctorum pariter et bonorum congregatorum ad tales reddendos eos qui illuc disciplinae gratia venerint 2 . Sed cum hujusmodi Academia nulla I nunc sit aut Saltem rara, major est deliberatio. , Multis enim vitiis Academiae et ut nunc Sunt laborant, non lantum in tradendis artibus - de quibus in Ira copiosius agetur med in omnibus rebus alii quae ad scholae regimen pertinent.
1 De Tradendis discipi. p. 279. 2 Ibid. p. 279. 3 Ibid.
27쪽
u Praedam suam spectant paedagogi non institutionem pueri l), , inquit Vives quaeStu0Sa reS, addit coepit esse Scholarum regimen et emptum Sinon secus ac mercimonium promercale ut revenderet qui erat promercatus. y uaeStum paedagogus comparabat ex paucis ac mediocribus alimentis quae ipse alumnis quotidie vendebat, quaestum ex immunditie ludorum, quorum nonnulli Vix erat, teSte EraSmo, hara porcorum sordidior 2 , et in quibus purgandis operae et impensae parcebat, quaestum ex ipsa indignitate magistrorum quibus committebat pueros artibus imbuendOS. Illorum enim magistrorum plerique circa vigesimum annum docendi licentiam obtinebant et circa trigesimum deserebant, ea per hoc tempus tantumus ut lucri lacerent unde ipsi viverent dum theologiae vel uri studerent. Solum victum accipiebant a paedag0g0 53, qui pro tam minimo Salario maximam scientiam aut eminentem probitatem exigere nequibat Gradus nimirum Academicos quibus onserebatur docendi licentia magistros obtinuisse necesse erat sed ad illos obtinendos plus dolus, ambitus, pretium, vis et arma ipsa valebant quam scientia. His gradibus ornati erant virorum vel indoctissimi vel pessimi, merdones, Scilicet, coqui,
2 Erasm. cit apud Benois : Quid senserit Erasmus, te. 3 A discipulis pecuniam quamdam insuper exigebant et ipsi domanu ad manum accipiebant. - Cl. Quicherat, Histoire a colusa
rhedarii, nautae, labri et pejores iis gra8Satores, latroneSque , hujusmodi ε artium vel magistri vel batalarii non desunt nec in Gallia, nec in Germania, nec in Italia si quis alibi non invenit Romae quaerat l). , Neu dicas in his Vivem solita uti amplificatione ; audias enim Parisiensis Academiae Rectorem anno 1503 querentem accedere 4 ad hanc magisterii dignitatem aga80nes et bubulcos qui non solum non Aristotelem, sed ne Catonem quidem primaque rudimenta didicerint 2ὶ sAt saltem morum sanctitas hoc turpis ignorantia dedecus supplebat Minime saepius enim spurcOS, sordidos, sensu perversissimo Sin, Se praebebant magistri lectiones non paucas omittebant 4ὶ peSSimis discipulis in omni genere libidinum aut flagitiorum socii et adjutores erant, una cum ei in maximum dedecus incurrebant, necnon turpiSSimas dabant poenas. Videre est enim in constitutione quadam, ab Universitate anno 155 promulgata, magistrum ab officio docendi juste excusatum iri
l De Causis corruptarum art. P. 73. 2 Cf. hurot, De organisation cle enseignementians Universit et Paris, p. 58 Anno jam il80 Ioannes autivillensis hoc, testo Bulaeo scribebat :
Hie vulgus cathedras rapta dolista agistri Insilit et vacua da majestate tumorem Coneipit, impubis et mento et ments...
4 Gaulleur Histoire et colliesse cla Gulienne, memorat, .. 19, Scholasticos hujus collegii, anno 1525, nomina trium magistrorum legeranegligentium ad civitatis tribunal detulisse.
28쪽
4 si fuerit carcere detentus 1 in , Quibus omnibus de causis, professorium munus ad id dedecoris pervenerat, ut, quemadmodum his temporibus cum magister inter servo deligeretur 4 vulgus existimaret discipulum magistro potiorem esse 2 . Quomodo puerum istiusmodi paedagogi et regentes bonis moribus imbuere possint Si ei vitia non
intulerint pravis exempli S. Saltem opportuna correctione recidere non valebunt. Huic enim corrigendi muneri liberale ingenium et Studium continuum requirenti, impare Sunt vel nulla, vel nimia utuntur castigatione, interdum Scilicet nulla, quod timent ne mutent gymnasium alumni et alio transferant vilem quaestum , interdum vero nimia quod illiberales animi illiberaliter se gerant neceSSe est. In hunc atrocem puerorum correctorem qui
Ferulae subdebat discipulorum Dextras et nagro dorsa serit rubeo 3
et a quo sortasse abest voluntas occidendi, non homicidium 4ὶ i, invehitur noster Vives. Etsi uti virgis, a quibus omnino abhorret EraSIBUS , utile censet, ut mox videbimus Orbilianos tamen mores, ex quibustum magistri tum scholae odium nascitur, et qui discipulorum animos Servili humilitate deprimunt, nullo modo probat.
Cum ita paedagogia regantur, in ei pueri nunquam habitent; nam aut praeceptores nullo modo sedulos ac vigilantes habebunt, et tunc ε alii aliis exemplo erunt ad obscoenitates, v aut et agres s et plagosos, et et tunc e scholis tanquam e carceribus evolare cupient ii Hic paterno quodam dolore motus Vives depingit puerum ab istius modi schola reducem, olim tenerum et ad omnem liberalem cultum flexibilem munc vero adeo inurbanum, ingenio hebetem, moribus rudem, ut et agrestis sera atque incondita videatur a et magno horrore animo parentum assiciat. Haeccine erat miseris pro tanta cura ac Sollicitudine merces, hoccine pretium pro tanti impen8is, filium recuperare sordidum ac Stultum, qualem legintueri quisquam in convictu p0SSit abSque nausea nec perferre sine odio lini, Tutius ergo puer domi instituetur a privato praeceptore, modo ne Solu S. Quod si a docto et incorrupto viro doctrinam accipere, aut si condiscipulos habere nequit, uti fas erit lectionibus in Academia publica habitis, usquedum haec erigatur Academia. cui liberos suos committere nemo dubitet. Ex his omnibus quae tam vehementer de Schola rum regimine declamat Vives, non inferre licet ne-
1 omnibus his Vivis increpationibus respondent hi nostri Marotiversus, apud Rebitio citati, p. 75
29쪽
mini ante ipsum curae fuisse institutionis puerilis
resormationem. Ipsa enim Parisiensis Universitas, quae prae celeris Vivica censura petita est, ante quinti decimi saeculi sinem a resormatorem a ligi decreverat, qui paedagogia in Spiceret, Statuta ervanda curaret et morum Sanctitatem tueretur. Optimum Sane propositum, si reipsa ad effectum adduci potuisset Sed cum censor ille ex Facultate artium electus esset, quae ex ipsis paedagogis et magistris inspiciendis et emendandis constabat, emendationi impar fuerat. Hoc enim ui commune aevo medio, optima consilia et optimas voluntates irrita evadere, praesertim in his omnimodis collegiis in quibus omnium suffragiis potestas creabatur, a pluribus conjunctim exercebatur, et ubi saepius nullus nisi volens
Qua vero ratione Scholasticorum more Servandi essent et quae corpori cura tribuenda, hae scholae olim monstraverant episcopale aut abbatiales, quae Vivem latuisse videntur, et in quibus alumni vix electo surgentes manus et ora limpida lavare aqua et omni die sese puros ac nitidos praebere cogebantur, in quibus praesertim ab omni mala vitiorum sorde et contagione quam providissima argebantur vigilantia. In subselliis nempe continuis non collocabantur, Sed in sedibus separatis, ne aliis propiore accederent: nocle, cuStodiae committebantur viri inter provectissimos aetate et spectatissim0s virtute electici ita ut,
nec die ne nocte, ε eorum lasciva aetas ad peccandum proclivis nullum posset reperire l0cum quo in lacinus prorueret lin. Tempore vero regentiore anno Scilicet 1570, hujusmodi scholas in urbe aventri instituerat Gerardus Grootus ordinis, Fratrum Vitae c0mmuni S c0nditor Fratres illi in describendis codicibus vel Sacrorum vel profanorum auctorum vitam degebant, et in regendis scholis in quibus pueros non tantum doctos sed etiam bene morat0s reddere intendebant, ipsique eis pietatis et virtutis exemplo erant 2). 0va Si ratione tum in tractandis puerorum animis tum in tradendis artibus omnium gratiam adepti Sunt, mult0S-que habuere discipulos, ex quibus uere Thomas a Kempis, Rodolphus Agricola, in Germania circa annum 148 u litterarum restitutor, ringerbergiuS
qui Agricolae consilio scholam Selestadii Alsatiae in urbe, instituit, Wimphelingius qui magna cum laude in illa seliola legit et de pueris recte dogendi Scrip sit d), et demum omnium illustrissimus rasmus
t Cf. Leon attre, es coles episcoDales. 2 CL Bossert, De Odolpho Agricola, etc. 3 Intor imphelingit libros, hi notandi sunt Elegantiarum medulla l493ὶ, in qua traduntur linguae latinae et Rhetoricae praecepta, o veteribus auctoribus et Laurentio Valla excorpta 2 Isidoneus Grammaticus, Seu Grammatica l49T in qua reprohondit grammaticorum libros in scholis usurpatos o qui publicis ludis praesecti estis. . . quo breviu poteSti VeStro alumnos rudite, missis commentariis antiqui qui pleni Sunt ineptiarum, o ad odis-eondum magis quam addiScendum accommodati s Ibid. XXVIIJ.3 Aetolescentia l500 , seu regulae ad bone regendos pueros, ubi ait 4 Christiani sumus et esse et videri volumus, s et idem ac Vives
30쪽
ille qui vitia veterum scholarum increpavit et pervulgata Iecit, virtutes vero novarum vel negavit vel in
Minime ergo mirandum est si de illis scholis Vives quoque tacuit quum ipse de constituenda schola praecepit. Vide vero quanta sapientia et quanto judicio singula vel minutissima quae ad eam rem pediant provideat. De loco primum dicendum est, s ait, nam locu Sin constituenda schola maximum habet momentum. I laque oportet caelum sit salubre 2 suppetat alimentorum copia δ' sit locus separatus vel a requentia opificum c qui strepitum et magnos edunt Son0S, s vel a comitatu regio et qui otio ac malis artibus in vilat rudes animos , vel a puellarum vicinia quae alliciunt aetatem blando malo obnoxiam, vel a publico itinere ne commeantium novitate Vocentur ab opere animi scholasticorum non tamen Silomnino infrequens ille locus, ne magistri careant teS-libus qui eos inspiciant et in ossicio retineant. Nil autem de ipsa domo et de diversis ejus partibus certo ordine disponendis Vives dicit. Si non distincte definit quae sint quotidiana cum magistrorum tum discipulorum ossicia, attamen in suis dialogis 2 salis aperie innuit quae regula in
praeeipit de prolatii rum librorum lectione. - Cl. abbe acheux, Etude sur Getier. l l. Gaston Ougere Erasine, p. 397 I serubio 'avoi vupartout que barbarie et ignorance. . 2 Linguae latinae exercitatio. - t. infra c. IV, ari. II.
his tenenda sit. E lecto surgat puer clare cum Sole, qui est dux Musarum , et statim lectionem audiat. Deinde aliquid sumat cibi. Quaternam in die resectionem concedit Vives, scilicet Silatum, prandium, merendam vel anteeoenium, et coenam. Sed valde praecipit ne plus edatur quam quantum Si satis non ad explendum sed ad alendum a Cibus Sit parabili S purus, concoctu facilis. γ Potus vero sit aliis frigida et liquida aqua, aliis cervi Sia tenuis, augiSet raro vinum et bene dilutum. Haec vero alimenta non amplius discipuli a paedagogo emant, sed chebdomatim eligatur unus ex sodalibus qui sit velut architriclinus is curet singulis diebus emendas epulas ut omnis quaestus occasio revellatur a scholis. 3 Illum vero architriclinum, quem reperias in quibusdam hujus aetatis collegiis, praesertim in et uxens collegio x Tolosae instituto, paedagogi integritatem Ser-
VaSSe credo, Sed ipsum rursus tam multorum incommodorum aut vitiorum oceasionem fuisse ut non mirer si usque ad 0Stram aetatem non pervenerit.
Quae vero Vives de recreationibus deque corporis exercitatione Scripsit, diuturnus usu comprobavit, detur in medii aevi scholis non multum temporis quotidianae recreationi tributum suisse : totus sere dies a discipulis absumebatur vel magistrum audiendo, vel audita revolvendo vel piis exercitationibus vacando aliquid ocis aut ambulationibus