장음표시 사용
41쪽
lerius qui iam diu Grammaticae Scholas recturus erat, et quem tunc ind0cli 0mines c 0ci Ierabantur, ut
ipse aiebat, esse novitatis salsae exc0gitatorem δὶ νAldus Manutius, Philippus Melanchl0ia 4 et Antonius ille Nebrissensis qui bonas litteras Valentinae Universilali et Hispaniae intulit et qui Vivem, adhuc puerulum et ab inepto praeceptore incitatum, inimicum habuit bin, postea vero discipulum et admiratorem. Quibus omnibus Supervenien ViveS, non exiStimat neceSSarium 8Se novam conssici Grammaticam;
ex his, inquit, Sume quisque quem Volet, pareSenim in tradendo video 6ὶ Sed illorum praecepta commemorat, eamque ali 0nem, qua illi usi sunt in tradenda lingua, ipse commendat. teneris annis puer huic studio tradatur, in e0que diu perseveret Septimo anno usque ad quintum decimum vel etiam ad Sextum decimum , Multum nimiumque foret si puer novem annos detineretur in verbis et vocibus Solum Sed verba res Secum vehere
4 Cl. Alide Mantice, etc., auctore A. Firmi Didot Lutotiao 1875.
En i clopqui cles sciences reli9ieiιses, auctore Lichtenbergor, art. Melanchthon. b Cl. Vita Lucio vici Vivis, auctore ManSio Les coles Spa-9 noles ii ii inriem siecte, auctor Eugens aret, Re Due es So- cicles avarites, Sit r. 6 De Trauenilis, 325. Grammaticos tamen sermone motrie USOS non tantopero commendat.
vult Vives Arguit quidem sententiam eorum qui Grammaticae n0mine designant quidquid pure dilucideque Scriptum est sive de Theol0gia sive de Phil080phia l), nec appellationes confundi et misceri sinit: res autem in pueris docendis misceri probat et jubet,
sed ita ut inde utilitas pueri nascatur et Amoena diverticula quaerantur, ut hiStoria vel fabula . . . de re
altioris disciplinae facilia quaedam delibabit magister
captu suorum adolescentium con Senianea. . . quam in
partem malim Grammaticum peccare quam jejunitate quadam. Itaque Grammaticae magister non solum litterarum et vocum peritiam Sed ... 0gnitionem antiquitatis, historiarum, fabularum, etc. 2), habeat necesse est. Eam vero Grammaticam docebit quae non it Superstitiose anxia 5ὶ circa regulas.
l De Causis, P. 4. 2 De Causis corruptarum, lib. II, c. II, 9 84. Vidimu SU0ra quas
virtutes in magistro requirat majoros adhuc a Grammatico exigit, quia ille magister propter naturam doctrina tradenda et aetatem discipulorum, in periculo est no asperiori impatientior fiat a Ludi litterarii magistor ab his vitiis orit alienus quae adferre secum solet artis Grammaticae longum exercitium jam quod in lud inter pueros desident, ad ineptias o puerilitates tanquam contagio pertrahuntur, gravitatem ae Odorationem omnem amittunt, et dum invitia puerorum coguntur animadvertero, quae Sunt innumera et subinde renascentia, nec a stomachus virili potest concoquere, coguntur prope saevire atquo offorari, et in illud ceu pistrinum detruSi communi sensu multum minuuntur undo magna in illorum vita et consuetudine Oxistit dissicultas moruni atque incommoditas instivo qui dixit mirandum non osso Grammaticos iis esse moribus quos a primo statim Homeri vorsu trahant ΜηΜι άειδε εα etc.
3 De Ratione luti ii puerilis, ΙΙ . De Tracl. lib. III, c. II.
42쪽
Non despiciendae tamen regulae Sed ut nocet eas negligere, ita illis nimium inhaerere atque assigi 1ὶ ... Ergo usus sequendus est p0lius quam ars 2ὶ Non jam de nodis signisicandi disputetur sed vocabulorum exacto notetur Significatio, nec regularum cauSae inquirantur. Hoc demum ordine puer ad linguae intelligentiam adducatur Prima cura Sit circa verborum Significatus, pr0xima circa intelligentiam
auctorum. D0n tam in rebus quam in sententia dicti, ... tertia circa Sententia Sumpta de Vita ...
quarta circa historias. 0Strema et levissima circa sabulas 5ὶ , Ille est rerum, nunc is est 4 studii ordo Per annum primum, nihil a puero requiratur nisi ut animum docilem et intentum praebeat; diquente Ver anno, latine Scribere et loqui jubeatur, et mulctetur qui Hatine loqui recusabit. 3 - Non tamen nos Iugiat Vivem praecepisse latinam linguam vernacula lingua doceri cum opus fuerit, et alibi addidisse . Cum iis condiscipulis qui imperite loquuntur latine, qu0rum Sermo poteSt tuum corrumpere,
malis Britannice aut alia quavis l0qui lingua, in quan0n sit idem periculi 4 Eodem anno puer quasdam Senientias e vulgari lingua in latinam et elatina in vulgarem transferre assuescat b), Sed huic
t De Tradendis 203. 2 De Ratione puerilis studii, II'. 3 De Traclenclis, 304. 4 De Ratione puerilis studii, II . b Ad haia exorcitationem Vives permittit puerum ut lexico sed
ad ilit intor Oinnia lexica hoc tempore usurpata nullum ess a satis
plenum ac justum a Vide apud Du ange Praefatio DXLIl ad ill),
operi non prius indulgeat quam amplam verborum copiam teneat. Quo facilius hanc sibi pararent copiam pueri, OS invaluerat illis tradendi libros quosdam communi Subn0mine Colloquiorum designatos in quibus exempla praebebantur puri ac nitidi serm0nis. Hujusmodi
libros jam ediderant Μ0sellanus 1517ὶ Hegendor-phinus 152l in Sch0tenuius ante annum 526, ita, etc. 1ὶ Hos tamen omnes antecelluerant Colloquia Erasmi 1522 , quae m0 in manibus discipulorum
per omne Sch0la versata suerant. Sed cum illa, utp0te magi elegantiae Verb0rum et puritati Sermonis quam religioni et pudori faventia Universitas Parisiensis, ann0 529, censura notavisset, in illorum locum alius liber subjiciendus fuit elegantia haud impar, doctrinae integritate praeStanti0r. Hunc c0DIecit Vives, quamvis illi cum Erasino magna eSSet necessitudo. Sed reverentiam puer debitam majestatemque Beligionis summi viri amicitiae praeponebat. Novus hic Colloquiorum liber, Linguae Latinae Mercitatio inscriptus, magna cum gratia fuit excep-lexicorum enumerationem Omnium ab undecimo saeculo ad Sextum decimum editorum omnia qua anto 1470 odita morant dicit DuCange plena esse ricliculis ac putidis etymologiis, nec SSe iurgata a Latinitatis sordibus a Sed Laurentii Valla duos indices, Graecum alterum, alterum Latinum, editos o anno, et a Dictionarium Calepianum s 1500 Ambrosii a Calepino idem laudat, nec Vivos reprehendit, ut credo, sed tantum non esse Satis ampla existimat. Lexicum quod ipse optat debet esse duplex et constare a alterum enumeratione tantum verborum, brevi interpretatione adjecta, alterum copiosius dictis auctorum intermixtis B l Cf. Massebi au Les Colloque Scolaires.
43쪽
ius. Undique typis mandalus suit l), annotationibus
explicatus in vulgarem Sermonem tran Statu S. Nec immerito quidem eminent enim in eo Sermonis Fritas, confabulationis alacritas et lepidi sales vividam sub oculo reser imaginem omnium rerum quae ad Seholarum regimen et ad Scholasticorum vitam pertinent. Hoc singulare habet quod mulla Latinis ignota, latino nomine designat, sed a Graeca lingua petito. Illud appellandi genus, quo tam multi nostri tempori eruditi utuntur, tunc insolitum visum uitneque omnibus probatum. Sed inde crevit fama et gratia libelli cui multis explanationibus etymol0gicis indigenii, mulli occurrere explanatore et commentatores 2j. De lingua Graeca, qua ipse tam docte et insolenter
ij id apud Namucho Momo ire, etαὶ et ἡperto ire aestu Drasespe laussique ut se iri me siecie, longurii indicem locorum et annoruna quibus editus suit, ct apud Massebiau Colloque scolairesin
historiam harum interpretationum, tranStationum in linguas vulgares, commentariorum, et: in undecim capita partitam ac paucis verbis contractam.
2 Ex illius libri XXV colloquiis, haec excerpta afferri liceat
MAGI SrER. - hahcs cultellum, Brugonsis Piso alumnus). - Ι rodigium Flander Sine cultello, et quidem Brugensis, ubi cuduntur optimi. NEPOTU Lus Brugonsis Mihi vero cultello nihil est opus, dentibus frangam mordendo, ni digitis bucellatum comminuam. MAGISTER. - Ubi secisti latinae linguae tyrocinium Τ nam mihi non videris prave inStitutus. NEPOTULUS. - Brugis, sub Ioanne Theodoro Nervio. NAGiSTER. - Viro diligente, docto, Probo, etc.
utebatur, et de hebraica pauca dixit Vives Vult tamen Latinitas et Graecitas cambae doceantur pariter ij, nam graeca lingua latinam 4 auget et adornat estque persectioni latinitatis neces Saria, non Secu quam latina Italicae aut Hispanae nec ullus ut Latini se monis peritus nisi ex Graeco imbutus 2ὶ ο ua vero ratione docenda est Ea quam magistri hujus aetatis,
Lascaris, Theodorus Gaza, et quem vertit EraSmu S.
Reuch linus et alii secuti sunt 3ὶ In hac parte puerilis institutionis, Vives nec Budaeo nec ipsi Erasmo
PHILIPPUS Vultisno proficiscamur animi gratia Boloniam quae est ad Sequanam ... MISIPPUS. - . . . Aspice ut fluviolus ille lenitor labitur, aqua plano cristallinae inter scrupos aureos 3 quam jucundum murmur Audis lusciniolam et carduolo. Profecto territorium hoc Darisiense amoenissimum St. PHILIPDUR. - Quod spectaculum potos esS huic para Quam la
cido agmino nuit Sequana ... Mirifice his omnibus rod intcgrantur animi
MISIPPUS. - ... Mallem curror quam sic ab quo concuti PHILIPPUS. - ant coenabis avidius. MISIPPUS Immo non potor coenaro delassatus et confractus toto corpore Citius quaeram do loci quam de mensa. PHILIPPUS Sed conjunctis cruribus, non divaricatis minus sentius laborem. MISIPPUS. - Ηoc est seminarum et sacerem nisi motuerem derisus et Sannas Praetereuntium.
minus appositos censet alter enim v canones ad imitationem Latinorum est commentus parum hic vere 2 alter vero non satis id notavit, a quod esset potissimum, quibus in rebus Gracca et Latina inter se structura dissiderent n
44쪽
conserendus videtur horiam sese discipulum ipse praebet. De Hebraica vero lingua tradenda, nil jubet, Sed nil impedit l). , Illam discat, ait, cui satis est temporis et qui . se incorrupte eam accepturum
ARTicULUS TERTIUS. De Dialectica.
Quid in ea reprehendat Vives et jam reprehenderint aequales et majorcs 3 Quanti hanc artoui ct ejus magistrum Aristotelem fecerit 3Νum ipse novam tradidori Dialecticam Τ
. Studio sermonis finitima est Dialectica , ait Vives, majoribu assentiens qui hunc probaverantis dinem et cum eis existimans prius 8Se recte cogitare quam pulchre et ornate dicere et ideo prius Dialecticam pueris quam Rhetoricam tradendam eSSSe. Pseudo-dialecticos tanta ira, tam multis et tam saepe iteratis conviciis, insectatus est Vives ut aqualicumque Dialectica abhorruisse nonnullis visus fuerit d), quorum gravi error est. Quanto enim Vives acrius salsam Dialecticam impugnavit, tanto
diligentius veram et probam commendavit multum quidem in illam, sed mulium quoque de ista scripsti; etiam hae in re ut in ceteris, e sese praeben ingenio quod et in medio a stare atque in neutram inclinare partem ubi aliquid nimii sit maxime amet. Dialecticam, quam jam ceteras m ne arte inVa-SisSe ac corrupiSSe arguerat l), propriis ipsam vitiis corruptam suisse ostendit Laborat illa ars in Materia et in Forma sua, ut his duobus verbis, minime hoc loco incongruis, comprehendamus longam et iratam et saepe iteratam Vivis censuram. Vani et inanibus quaestionibus tantum indulget, et sormam adeo utidam et barbaram adhibet, ut a solis stupidis hominibus colatur et a Solis initiatis inteIligatur. Felix tamen barbaries et obscuritas quae tam inepti philosophis solum uit diu praesidium; nam si a vulgo intelligerentur isti, ε tota opili cum turba illos e civi tale supploderet, Sibilis, clam0ribus, trepituque
Suorum instrument0rum, tanquam Stupido quosdam homines et carente Sen Si communi a Cujusmodi lare omnes sunt dialectici qui in Academia Parisiensi aut ovaniensi aut Col0niensi ei Santur; quarum prima, unde tam diu si lux lolius eruditi0nis manavit. quae ceterarum omni illi regina incedebat, nunc nihil aliud est nisi ε anu quaedam Summe deliran Talia jactantem atque ila stomachantem, et multa exempla duplicis corruptionis dialecticae proserentem,
45쪽
cur diutius audire immoremur Tantum enim dedecuS, tanta probra intulere homines litterati XVP seculi dialecticae vitiis, ut nihil hodie sit magis pervulgatum quam illa vitia potiusque videri possit miseram illam artem ex cu Sare quam accUSare.
Hoc dicamus saltem renascentium litterarum autores non primos fuisse qui pravos dialecticae usus impugnaverint. Duodecimo Seculo Ioanne SareSberiensis irriserat inanes et putidas Cornificiorum argutias et disputationes, in quibus talia agitabantur Uter ad nundinas porcum ducat porcariusne qui Iu-nem, an sunt qui porcum lenet Vel ista : Num capticium emerit qui cappam emit lὶ Quarum insuper disputationum formam tam mullis negationibus iniri calam et impeditam uisse refert idem Ioannes, ut nullus scire posset utrum illae negati 0 ne pareSan impares essent nisi ope labarum illas attente numeraSSet 2ὶ Praeterea, in scholis aevi medii haec fabella vulgabatur cujusdam scholastici in purgatorio detenti atque ipsis sophismatibus quibus nimium delectatus erat combustici Apparuit Scholaris post mortem cum cappa de purgamento tota de sophismatibus descripta et flamma ignis t0la consecta : qui requisitu a magistro ait : Haec appa mihi data est ut eam portem pro gloria quam in Sophismatibus ha-
bui l . , Ipsi alumni quasi syllogismi forsiculis excruciati, Barbaram appellaverant illum Castelleti carcerem in quem identidem conjiciebantur, adeo parvam Dialecticae reverentiam exhibebant Fuerunt etiam inter acerrimo Dialecticae lautores qui pristinum Suum errorem abjicerent, inter quos notandus est ille ullardus quem Vives magistrum in Parisiensi Universitate habuerat et a quo solebat audire : Quanto melior eris Grammaticus eo pejor dialecticus a Cujus acerbi dialectici emendationem ita testatur Vives Dullardum ego et GaSparem axem, praeceptores olim me08, querente Saepe Summo cum dolore audivi se tam multos annos rei tam futili atque
Rara tamen suerat haec scholasticorum emendatio ante Erasmiana aut iviana tempora ne p0Stea protinus univerSa evaSit, quam Vi undique Oecu rissent et ex Italia, et ex Gallia et ex Germania emendatores. Quorum inter mult08, ne dicam omneS,
Vivi hoc proprium fuit, nequaquam, pr0pter dium in Pseudo-dialecticam, veram dialecticam odisse aut erga Dialecticorum Magistrum Aristotelem Sese irreverentem exhibui SSe. Quinque enim libros de Dialectica. quam vocat ceterarum artisim instrumentuni edidit, qui inscribuntur: l De Emplanatione cujusque Essentiae, in quo de desiit itione agitur 2 De Censura Veri, seu de Logica
l Bulaeus, II, 393. - f. V. Lectere, Histoire litteraire, t. XXIV, p. 458. 2 In Pseudo-Dialecl. 63.
46쪽
critica, ita est ars verum a salso in dictis aut scriptis distinguendi: δ' De Instrumento probabilitatis seu de Logica inventrice, in qua de sontibus seu de Locis Communibus argumentorum tractatur l ;4 De Disputatione seu de modo his argumentis utendi, in qua tironibus dialecticae militiae ars traditur: ' De Syllogismo, quem v0cat et vera et germana et persecta argumentatio. In hoc libro enumerat, definit explicat et docet figuras et modos syllogi Smici Barbara, Darii, eici, tanta cum graVitale et diligentia ut dubites uter scribat Erasmiane filius , an ullardi non emendati discipulus. Aristotelis vero nemo admirationem eloquenliusquam Vives pro siletur. Saepe dialecticos arguit quod Aristotelem ignorent, quia illum legunt vel pravis translationibus desor malum vel ineptis interpretationibus distortum. Illi enim commentatores stolidi nasum cereum Magi Stro imp0Suerunt quem quisque quo velit ad libitum vertit s Omnes ergo Dialecticae studiosos hortatur Vives ut Aristotelis ipsius opera, am0l omni interprete, adeant et legant 2ὶ . Ipse horum operum indicem descripsit, in quo haec
si Hanc livisionem Logica in criticam ct inventricem a Rodolpho Agricola accepisse videtur Vivos. - CL Osfert, De R. Agricola in Germania Litterarum instauratore, necnon Schmidi, tuas
2 Hic in lex primum typis mandatus a Majansio in oditione valcntiana atque alii bitioso illo titulo decoratus : De Aristotelis operibus consura, nihil aliud praelici nisi revo rasumentum 2 librorum Aristotclicorum, inulta de sermonis obscuritate querimonia interposita scit abest nitiis alia consura. Poeticae no nomen quidem pro-
leguntur Mihi rem acrius intuenti atque subtilius examinanti nullum videtur suisse ingenium Aristotelico praestantius et alibi, in hoc ipso opere, in
quo inter Causas Corruptariιm artium enumerat
superstitiosam Magistri reverentiam addit Reliquos omne non secus antecelluit Aristoteles quam Sidera universa 80 l). Ν0 ergo mirandum est si Aristotelicam dialecticam Vives tradit. ove quidem, non vero nova d0get; Sermone jucundiore et perspicuo explicat et servat quidquid ex vetere Dialectica servari p0test, etiam Barbara et Celarent; nihil dicit nisi qu0d omnes Sanae menti homines prorsus ejiciendum pulent, et si non scholasticus, certe peripateticu S St. Itaque minime Vivem parem faciemus eximiis his viris qui ovum organum et novas investigandi verum vias invenerunt: non inventor novae Sed emendator veteris artis nobis ure appellandus videtur. Qui sit tamen ut homines quidam, et nequaquam ipSi contemnendi, illum Baconi et Cartesio parem secerint, et eum habuerint ut praenuntium quemdam illius Rami qui hanc thesim prop0siturus esset : Omnia apud Aristotelem esse commentitia 2ὶ Qui fit ut de eodemGassendus scripserit aerebat lethalis arundo
i De Causis, P. 4. 2 Ramum ipsum suisso quodam modo pori pateticum manifeste ostendit addington Ramus, a vi et se eci iis c jam dicebant
aequales Ηio in Aristotelis dum famam o dogma agatur, quantum debet Ramus Aristoteli l E. AsouIER, Leonum liber, ' 46.
47쪽
generalis praejudicii filio videbam ordines omnes probare Aristotelem verum mihi anim0s adjecit timoremque omnem depulit et Vivis et me Charronis lectio l). His causis ni allor Aristotelem 4 coluit, sed non adoravit 2ὶ , illius ingenium miratus est, Sed intolerandum abjecit dominatum quo praesertim laborabant hujus aetatis scholae Peripalelica Dia lectica usus est. Sed Rationis potius quam Magistri auctori lati parens. magistro enim in quibusdam disseia Sit, parvis quidem et paucis δὶ ita multis tamen ac gravibus ut exemplo confirmaret, vel saltem n0n negaret, quod verbi Mel0quenlisSi me et vehementi SSi me jaclaverat a nullo scilicet vel ab altissimo ingenio doctrinam caeca Superstilione accipiendam eSSe. Et cum eloquentia verba magis quam saeta memini SSe Soleant homines praesertim iis tempestatibus
quibus liberialem verbis vindicare jam libertatem exercendi initium videatur, non immerito Vives inter eo annumeratus sui qui philosophiam ab Aristotelica servitute liberaverint. Illius vero en0dalius explicare Dialecticam non hic
si Praelatio operis cui tit. Exercitationum paradoxicarum libri
3 Si verba attondoris, haud semel invenios acros ac chementes objurgationes qua magni dissi lii videntur osso indicium ros vero si accuratius consideraveris nullum nisi do minimis operios dissidium; nihil aliud xprobrat nisi alicujus loci obscuritatem, disputationis cujusdam inutilitatem, o alia hujusmodi quae non majoris momenti sunt. Hoc tantum de dialectica dictum sit; nam in aliis philosophia partibus, in Ethica, orbi gratia, gravius ab Aristotclo dissentit
neceSSe St, quippe quae, ut jam dictum est, nihil aliud sit nisi dialectica peripatetica omnibus purgata vitiis quibus medio aevo decurrente infestata suerat. Quod et clarius apparebit cum noveris ab illo disputationis puerilis acerrimo censore concedi puero inter se de Grammatica disputaret Νum tamen ex hoc dicemus Vivem ingenio limidiore suisse, nec suis censuri praecepta con Sentanea statuisse Minime. 0 erat ingenio oster prudentia moderato quod res antiquas restituere quam novas
moliri malit Architectum singe tibi quem pigeat aedes
vetuStas, at ipsa vetustale qu0dam modo VenerandaS, a Iundamentis eruere, Sed qui parte lab0rante reficiat, jam collapsas erigat, sentes hic illic pullulantes inter 18Sura resecet, luci largiorem et faciliorem aditum paret, habes imaginem Vivici laboris in Dialecticae partibUS.
De Studio Naturae ei de Mathematicis. - De Melapmygita.
Quaenam in scholis Physica tradoretur Quomodo illam tradondam otquam parum illi indulgendum csso cxistimo Vivos Eadcin cartibus Mathematicis quaeruntur. - Quamnam Metaphysicam reprehenderit et quailinam ipse tradiderit 3
Dialecticam ii sequitur, ait ViveS, naturae rerum c0gnitio, o quae c0mpleelitur et generatione et naturam plantarum, atque animantium, ... caUSaS Ur
quidquam stat et quomodo ... in caelo et nubilo et
48쪽
Sereno, in agris in montibus, in silvis l). , Sub nomine Physicae, Vives ut ceteri aevi medii Magistri,
omnem rerum naturalium Scientiam designat. Hoc naturae studium diu ante quintum decimum Saeculum, in Scholi neglectum, Scholasticos ea
aetate diutius delinebat. Qui enim licentiam mox adepturi erant Physici vocabantur 2 , quia curriculum studiorum quod percurrendum habebant, praeter alias artes, Aristotelis de Physica libros complectebatur : Physicam De Generatione et Corruptione, De Coelo et Mundo, etc., etc. δ). emo nunc negetulit suisse haec opera ev0lvere: nam n0Stri temp0ribus suam reverentiam exhibere Aristotelis Physicae didicimus, quippe quae inter den Sam errorum arraginem, multa Vera et przecipue mirandam hanc de
Molia doctrinam conlineat 4J. Nequaquam aulem veri Aristotelici libri evolvebantur, sed translationes latinae, quae ipSae ex Arabica translatione, quae ipsae Syriaca, c0nversae uerant bin, et simul interprelationes in quibus errores Magistri novis interprelum erroribus illustrabantur. Hoc nimirum tempore jam nonnulli erant qui Aristotelem ipsum vel in textu Graeco, vel in accurata tranStalione latina 6 lege -
ments scolaires, fasciculo ' 2 p. 9.
rent Sed hi scholas non frequentabant, in quibus primus videtur suisse Iacobus Faber qui vere et sideliter Arist0telis Physicam interpretatus est l).
Vives vero altercationum pertaeSu qua Spurca
Aristotelis pr0les circa hos libros de Physica excitabat, omnin prorsus ejiciendo existimare videtur: nam adeo duri ac dimiciles sunt ut in omnibus rationem exigant vel sensibus expositam vel menti invincibilem 2 :, insuper pleni sunt innumeris litibus quas intendit Aristoteles in veteres philosopho quibuscum etiam satis improbe agit, et nam invertit illorum vel sensa vel verba , Vix librum e Mundo Servat, in quo phrasis jucundior est et perspicua magi S s et e volumen de Animalibus. Inter veteres Latinos qui de natura ScripSerunt, Catonem, Varronem, Columellam, Plinium probat δὶ Sed nullus illi
alius liber magis assidue legendus videtur, quam natura ipsa, in cujus contemplatione perpetuo versari DeceSSarium est, etiam cum otio indulgemus aut deambulationi vacamus et eambulati ipsa atque otiosa contemplatio et schola es et magister, ut quae
t Massobisau, g moires, etc. 2 De Traclenclis, 347. 3 Nullum inter recentioros logendum indicat, ex eo quod fere nullus de hysica scripserat. Decurrente enim XV saeculo novem tantum auctores videntur misso qui de hac materia ad usum scholarum tractaverint C . Musge pedagogique lascicule ' 3ὶ quorum duo opera sua ante edidero quani libros suos ederet Vives, Jacobus scilicet Faber anno 1504 introducti in Phlificam Aristotelis et Carolus Bovilus Physico uni Elementorum libri decem , anno 15l2. Do his nulla fit mentio apud Vivena, qui tamen Geometriam Bovili editam anno 1503 commendat.
49쪽
aliquid semper quod cum admiratione speculeris ostendit unde eruditio increscat l). Nec Baco, nec ille Newto qui inter deambulandum legem et attractionis
inventurus erat, aliter sentient. Sed haec verba minus feliciter addit Vives In naturae contemplatione primum Sit praeceptum ut, quandoquidem scientiameae his parare nullam possumus, ne nimium indulgeamus nobis iis scrutandis et exquirendis ad quae non quimu pervenire, Sed studia nostra omnia ad vitae necesSitates ad usum aliquem corporis aut animi,
ad cultum et incrementum pietatis conseramus 2j. Et insuper addit Contemplatio rerum naturae, nisi actibus vitae inserviat aut sustollat nos in Auctoris notitiam et amorem, Superflua est ac plerumque noxia a Viden hominis etiam eximii levitatem et inconstantiam Iam praesentit optimam rationem naturae investigandae usu et experimento constare: Novum Organum coepit institui e cur urceus exit scur Pyrrhonis doctrina non Baconis hoc praemissum principium sequitur Ut Vivi ignoscamus quod nimium naturae studio dissisus sit, memores Simus qua aetate Scriberet, quod opus sibi assumpsisset Physici medii aevi fidem fere omnem et dignitatem Physicae infirmaverant nonnulli quidem Vivis tempore jam novas inibant vias, Sed nondum rationem omnibus eam tradendi emendare potuerant Physici quos in scholis audiverat Vives,
erant et earum rerum inexperti ac hujus naturae quam melius agricolae et fabri norunt quam ipsi tanti philosophi Isti naturae huic quam ignorarent irati aliam sibi confinxerunt nempe Subtilitatum nugas l). Cum disputaverint crae raro ac denso de motu uniformi ac dissorini, uni sormiter dissormi ac dissormiter uniformi 2ὶ , credent omnem scientiam vel sibi compertam vel aliis traditam uisse. Ignorant tamen quae jacent ante pedes, dum quae nuSquam Sunt Scrutantur δ)., Non mirum si tam utili studio sidem et auctoritatem denegat Vive et ab eo puero avertere conatu : magistri prudentis sed non philosophi
vices gerit. Attamen moleste sero illum potius custodem animorum quam ducem in hac materia Sese praebuisse; corrupta doctrina arcuisse, non ad veram adipiscendam incitasse, et ad vitia praeterila adeo attendisse ut Iuturam emendationem desperaret et ullam ex naturae Studio Scientiam comparari posse negaret. Liceat nobis hoc loco memorare, magi rerum et praeceptorum adflnitatem quam ivicum ordinem attendentibus, quae de Mathematicis dixerit Vives. In his quoque brevis est, nec iis diu indulgere discipulum Suum patitur. Illa partitur in Arithmeticam,
Ge0 metriam, Astronomiam, Musicam, prout et circa quantum numeri, aut circa quantum molis terrestris
50쪽
vitae pertinere possint et a conducere ad cogniti0nem philosophiae Plato enim ex auditorio Suo X- pellebat qui illuc venirent a Mathematicis deserti. Sed ultra primordia , progredi nequaquam DeceS- Sarium, immo periculosum existimat Nam haec0gni li0nes, Si quis pr0grediendo sibi indulgeat, in infinitum abeunt et sollicita harum inquisitio a rebus vitae abducit, communisque Sensu reddit ex
Neque enim hoc tempus videtur oblitus suisse Vives cum Mathematicos, una cum Magis atque Astrol0gis adeo insensis oculis vulgus intuebatur ut de eis diceret Si quis mathematicus fuerit id est invocator daemonum l). x Attamen quosdam Mathematicos
noverat Vives nequaquam communi Smen SUSAEX perleS, et hos legendos commendat, inter quo Joannem a
i Apud multos Histo ire litigraire, t. XXIV 505, o Bonoist, Quia
senserit Erasmus eu . p. 126 invenias relatum hunc Ebrardi Bithu-niensis versum in quo dici videtur Ecclesiam a Mathematicis ita abhorruisse ut Mathematicos comburendos juberet:
Datque Mathematicos comburi theologia,
Sed ut recto intelligatur illo vorsus 3 necesse est hic quoquo reseratur ejusdem auctoris vorsu :
Seire facit mathtiis, sed divinare mathesis.
Neglecta ipsa quantitate metrica, manifestum est Ebrardum discrimen intor scientiam ct divinationem feciSSO, o tantuni Magos cona. buri cleuisse a Cf. II isto ire littera ire, t. XVII, 35.
Sacrobosco lin. Purbachium 2 et Iacobum abrum
Stapulensem qui vel ex seipso vel ex illis et satis accommodate scribit ut in schola tradatur discipu
Ante has artes et post Physicam, μετα τα φυσικα ut ait Aristoteles, Vives collocat quae ad Primam Philosophiam pertinent, sive MetaphySicam generalem. quae tractatis de intimo naturae opificio, hoc est quibus ex causi S, qua ratione oriantur Singula, creScant, exi Stant, intereant. Ab hoc ordine studiorum et ab hujusmodi occullissimi quaestionibus amovendo e88 puer0Scensebat Erasmus : Vives vero haec arcana illos adire sed non penitus investigare sinit quae in hoc studio vitanda potius quam agenda, et verbis quidem paucis, statuit. In hac tanta investigatione, ait, magister debet esse minime arroganS, nec diSpu-
l Joannes a Sacrobosco, circa annum li90 natus, primus in Occidente didorat librum De Sphaera Munui diu in scholis usurpatum et multis commentariis explanatum quorum indicem reperias apud Reperto ire. . . Musge eclagogique). Ejusdem insuper erant Libellus cle anni ratione, seu ut Ocatur vulgo computus ecclesiasticus, ut Tractatus Arithmeticae qui dicitur Algorismus, qui aliquid contulit ad pervulgandam numerorum rationem apud Indos solitam. - f. Maximilien are, Histoire es sciences. 2 Purbachius 1423-1461 de Arithmetica, Astronomia et Geometria scripserat libros quos enumerat R/pertoire, etc. 3 Iacobus Faber l455-l536 Stapulensis, inter censore veteri et novae praceptores disciplina annumerandus est Aristotelis Physicam interpretatus est atque, ut vidimus, Scholasticorum Dialecticam fortiter impugnavit. Videtur docuisse philosophiam Lutetiae. Illius se vestigia secutum fuisse fatebatur Ramus. - MgmOires et ocuments scolaires, fasciculo 'ra et, 3. Waddington, amus, etc.. p. 384. Ex cujus operibus hoc loco notanda sunt Elementa arith. metica, Elementa musicalia, Stronomica.