장음표시 사용
51쪽
talionum amans Discipuli ingenium nequaquam sit nugax aut inepte conjectans, item contenti0Sum. Et hoc insuper addit Vives quod notandum videtur e Ne rationem id omnia evidentem Magitet quae non potest ubique exhiberi par convenit unum quem que contentum esse verisimilitudine. Quod verbum non artesium praenuntiat certe, nec philosophum Sonat Sed paedagogum ostendit suos discipulos amoventem a scholastica in infinitum ratiocinandi
Paedagogi quoque est liber ille quem ad usum puerorum scripsit de Prima Philosophia, ut illis traderet innocuam et nitidam, non vero novam doctrinam 4 Eam ad rem nos, ait ipse tentavimu opus Scribere, ne haberemus gentilicia consectari tanto religionis discrimine i . , Et in prooemio hujus Meta- physicae iterum dicit se eam scripsisse Qui proderet omnia si non exactius certe apertius quam AriStoidiles , nam Aristotelis librio habent multum ingenii, sed obscuritatis et subtilitatis quoque a Illius ergo Melaphysica ea est quae nec christianae fidei ossiciat
nec mentem puerorum m0retur Seu rerum Seu Vogum
obscuritale in ea non invenias quae sentiat Vives de Controversia Realium et Nominalium, nullam disputationum materiam, nullum apparatum Sed breves et Iaciles notiones de Deo, de materia et forma, de origine idearum quas Vives, ut scholastici, dicit non esse in intellectu nisi prius suerint in sensu, de
tempore, de substantia et accidente, etc., etc. ilnovi in hoc opusculo reperias nisi limpidam sermonis simplicitatem Morte primum exemplar est horum Enchiridiorum quaestione phil080phicas breviter complectentium, in quibus ita lucida et plana sunt verba ut et ipsae res lucidae et planae pueris videantur, et quae, Si n0 altam tradunt Scientiam, rudes tamen et teneras adhue mente philosophico sermoni
Sed nunc agamus de Rhetorica, cujus in primis, leviter gustatis aturalibus et Mathematicis artibus et ipsa Metaphysica, Studiosus suit Ν0Sler in harum studio vel peregrinus vel discipulus videtur, in illius vero magister apparet et tanquam in SU0 regno VerSatur.
ARTIcuLUS QUINTUS. De Rhetorica.
Quasnam o quomodo Rhetorica in scholis modii aevi necnon ro-centiunt temporum tradoretur Vitia tum dialecticorum tum Cicoronianorum reprehendit Vivos. Quaenam ipse et in quibus libris praecipiat de ratione Rhetoricam tradendi 8 Do Imitationo. Do Exercitationibus quae fiunt loquendo, legendo, scribondo De Conscribenclis Epistolis. - aucula de Historia adduntur.
Ex tribus artibus quae in Privio annumerabantur, Rhetorica, apud aevi medii magistros, Vel cum Grammatica, vel cum Dialectica ita miscebatur ut ipsa non vere et proprie ars integra, tantum vero duarum aliarum provincia quaedam esse videretur. Illius pars quae in Inventione versatur summatim in Topicis
52쪽
Boetii includebatur, et una cum illis tradebatur l).Εl0cuti vero Grammaticae pars erat Grammatica enim habebatur ut ars interdum simpliciter, interdum docte loquendi a Peritus Grammaticus sibi duplex praeparat instrumentum unum quo utitur ad plures, ut est Sermo Simpliciter congruus, et aliud quo utitur ad sapientes, ut est sermo fligurativus 2ὶ .s Multa ergo scripseran Grammatici de Figuris, qua Sin duo genera dividebant ra' Grammaticas Duras,
Seu vitia sermonis annem quae definiebantur vitium ratione excusatum s et vocabantur vel Metaplasmus, Vel Schema, Vel Propus, prout raeviatio
vitiosa flebat vel a materia, vel a forma, Vel a sine δ): Colores Rhetoricos, qui tantum consilio dicentis a figuris grammaticis disserebant. Si sermo
ordinetur ad significandum tantum ..., figurae Verborum consideratae in sermone sic Sumpto pertinent ad Grammaticam. . . Si consideretur in sermone prout
ordinatur ad movendum virtutem concupiscibilem et irascibilem in judice, sic sunt primo de consideratione rhetorici 4J. Exstat tamen Rhetorica quaedam, a Raymundo Lullo circa annum 500 descripta, et quae inscribitur : In Rhetoricen Isagoge ila ut eam credas a Grammatica et Dialectica omnino Sejunctam SSe. Sed, si ultra titulum legendo progressus fueris, nil
aliud invenies nisi tritas vulgaresque sententias in partes innumeras stactas ac distribulas quod minime dividuum ac maxime implex putes, auctor dividit, multiplicat, ordinat non cum rhetore tibi res St, sed iterum cum dialectico et aliis, qui aperterae dialecticam tradere conlitentur, mole8liore. Cum tamen, decurrente XV sedulo eo litterarum studio, qu jam Italia fervebat partes Occidentales ur0pae ardere c0eperunt, major auctoritas Rhetoricae fuit proprios habuit magistros, quibus tamen Sque ad annum
554 Magistrorum Regentium dignitas ac privilegia negata fuere lin. Quaenam ver illis primis rhetoribus fuerit artis suae tradendae ratio ex libro Guillelmi Ficheti, typis
mandati circa 147 1, inferre licet. Auctor valde queritur in prooemio i Rhetoricam Gallos nostro ad hoc tempus latuisse , ob eorum de Dialectica nimiam curam nam de philosophia disputare, disputata nudis verbis describere, plerisque nostratibus comimune, idque laci facioque ut ceteri. At vero dicendi scientiam, non dico litteris mandare sed perpen8iuS
quidem cogn0Scere, n0Strorum nemo conatu ad hunc diem est quocirca non defore a sibi veniam Sperat, cum et iam nostri hominibus ine0gnitam aperiat. Quam veniam illi 0n negandam cenSemlIS
quippe qui multum ea indigeat. Doctrinam quidem Ciceronis atque Quintiliani referre tentat fingit lamen
53쪽
Opus ad Raymundi ulli exemplar. Postquam dixit
Rhel0ricam esse ε artificiose loquendi rationem, addita Quinque rebus ad summum c0nficitur : Facullate, Fine. Ossicio Maleria et Instrumento Facullas tribus rebus con Stat rarte, Imitali 0 ne Exercitati0ne. Ossicium quinque rebus, eici, etc. Unicuique rei sua est desinitio Sua partilio, e qua OVae oriuntur partitiones Exempli gratia Stendam quomodo unam e quinque ossicii partibus, et eam quae tibi, rem prima fronte consideranti, quam pauci SSimas partitiones acceptura videatur, ille dividat, scilicet Pronuntiationem. Hoc schemate uti fas Sit, quo facilius et brevius lola partitionum Series con Spiciatur :
Pronuntiatio est quae duabus rebus, gura vocis et
lo Magnitudo vocis est quaedam vocis amplitudo quam natura comparat et cura nonnihil adauget sed maxime ConServat. Sedatione. Τenorem asse- Reticentia. Commutatione. Sustentatione. Suffocata. DiscontinUR. ConciSR. Dura. 5 Inanis. quimur. 1 Figura vocis est habitus
pto Firmitudo vocis tenore CreScit, Dissonantia seu dissonantia mi-ὶ vitium tenori connuitur itrarium, depra- 6 Ingratava pronuntiatio- 7 Immodesta. nem cum vox Irinaequalis. est Uniformis.10 Aliena. 1 IndeCora. 12 Agrestis. Dignitatem. lo Sermo conti-JDemonstrationem. net jΝarrationem. Jocationem. 2 Contentionem . Contontio N Continuatione.
3 Amplificatio rdetur Distributione. nem repartitaesi. 3 Am plificati, Indignationem.
continet. . . lConquaestionem.
Cetera desideranda relinquo. Scilicet novam hanc aperuit viam Fichetus lonvestigiis scholasticorum haeret dum vetere rhetores sequi conatur in Cicerone et Quintiliano materiam,
54쪽
a dialectica sormam docendi accepit ei quod laciunt Dialectici, a id sacit ut celeri lin. Non longo post tempore, Guillelmus Tardi vius, Fichel aequalis, aliam consecit Rhetoricam 2ὶ sed ita Quintiliani et Ciceronis verbis resertam ut jure conto quidam vocata sit 5ὶ Sch0lastico quidem dividendi cacoethe videtur purgata, cum ex tantum et non excenta ut Fichetus, de Pronuntiatione statuat praecepta Tardivius Sed alia peste corrupta est, caeca Scilicet Magistrorum veneratione. Quintilianus enim de superciliis disseruerat, quasi de histrione non de oratore res 8Set, et quomodo iis, contractis tris lilia, deductis hilaritas, remissis pudor ostendatur, a docuerat 4): Tardi vius, nil nisi miratione ac imitatione dignum a Quintiliano existimans dictum suisse, cum Magistro et ipse dicit In superciliis multum agitur u et de superciliis disserit. Manifestum est ex istiusmodi rhetoribus rhetoricam nihil profecturam suisse Eadem enim reverentia qua majores Aristotelem, hi Ciceronem et Quintilianum colunt quidquid Magistri dixerint, caeca religione
Venerantur a Ralionem Sponte quadam sequantur sit Haec est vera totius operis partitio, neglecta quac in pracsatione proponitur l Do generalibus rhetoricis inventionibus; 2 Do speciali invention et de dispositione; 3 De locutione, memoria, Pronuntiatione. 2 a Guillormi Tardivit Aniciensis rhetorica artis ac oratoriae Facultatis Compendium. 2
3 Thurot, Deri Oroanisation, P. 84. 4 Cf. Quintilianum, lib. I, c. III.
discipuli, aiebat ille Tardivius de scribendo praecipiens uationem vero nec ille nec hominum litteratorum alii ha aetate secuti sunt ita veteribus alligabantur ut horum mancipia viderentur, periculumque esset ne litterae vix renatae illic senescerent et aedirent. Ut olim dialectica tunc quoque rhetorica cholastica fuit, ea scilicet quae magistros et alumnos scholari in tirocini semper retineret nec e discipulo virum evadere Sineret. Sic ille Melanchion, quo tamen pauci prudentiores fuere, tanta reverentia veteres Magistros prosequebatur, tantique eorum praecepta faciebat, ut de iis quae ad Locos Communes pertinent, diceret et ussa de re dici, de nullo scripto judicari p08se nisi reserat se animus ad hos locos
eosque tanquam duces Sequatur, 3 et exi Stimaret in omnibus parietibus eo locos scribendos atque Sculpend08 esse ut semper ob oculos VerSa
Ut de veterum praeceptis ita de operibus sentiebant illorum rhetorum n0nnulli ea imitanda 8Sedictitabant, sed non ea imitatione qua quis utitur dum tiro est et quam deserit, cum illiu ope, Suipotens factus jam virum se gerere et aliorum aemulus potiusquam similis esse debet imitemur oportet. aiebat contra Fichetus, tu aliquorum Simile eSSevaleamus 2). x Sic ad veterum similitudinem, On
l Molanchl. Dialeci. apud Benoist, P. cit. 2 Apud Quintilianum legerat Ficholus : mccesso est aut similos aut dissimiles bonis simus; similem raro natura praestat, froquenter imitatio. Sed de hac materia Quintiliani doctrinam non satis dis-
55쪽
ad aemulationem multi Vs seculi homines altendere hic labor, hic error hujus aetatis fuit. Et quo certius et citius ad hanc simini nam pervenirent sim, litudinem, veteres de verbo ad verbum transcribebant excerpta e Cicerone aut Quintiliano Magistri volumina habebant unde alumnis esset copia quidquid in mentem veniret exprimendi. Hoc surandi genus imitationem appellabant Decerpunt, Urripiunt, immo pallam compilant, et, ut Iurii crimen effugiant imitari vocant, ut Iures Iurari dicunt amo-
His et mullis aliis verbis increpat Vives imitatorum Semrιm pecus qu0 tam lepide jam irriserat Erasmus the in qu0d invectus erat udaeus 2 . vllum e triumviris Iugit 4 novos morbos prioribus seculis inauditos 5 , ea aetale litteris illatos fuisse, et multis studii puerilis emendatoribus emendatione
Quae vero ipse Vives ad sanam Rhetoricam tra-cuSSiSse, nec ad haec sequentia verba satis attendisso videtur a Turpo si contonium ess id assequi quod imiteris, s et hanc alia: Addo quod quidquid altori similo os nocesso si minus sit, quod imitatur a Quintil. lib. X, c. II. Ut acuto dictum est Lenient, De Bello Ciceronianοὶ, votorum potius simia sui illa aetas quam similis. t Ciceronianus sive cle optimo genere clicencli. Illud imitatorum genus, a unius addictum juraro in verba Magistri, o Vivos quoquo insectatur sed non urget illos ab Erasmo impugnatos fuisse memorat, et dialogi Ciceroniani argumenta a quia nota sunt omnibus praetermittit De Causis, 174. Cf. De Bello Ciceroniano apud recentiores commenta λ tolum, auctore Lonient. 855. 2 In Commentariis Graecae litt9tiae.
dendam praeceperit, tum in duplici libro De Causis
corruptarum artium et De Tradendis Disciplinis, in quo totum orbem Scientiarum percurrit, tum praecipue in illo qui inscribitur De Ratione dicendi videre St. In h0c posteriore, Scholasticos secutus, nec DODR0d0lphum Agricolam imitatus, Inventionem et Dispositionem mi Sit, quippe quae potius ad Dialecticam quam ad Rhetoricam pertineant, et tantummodo de Elocutione tractat. Primum, verba, verborumque Figura c0DSiderat, deinde et stilum a quem ridicule, ait, Rhetorici divisere in triplex genus simple Scilicet, temperatum ac magnificum vel sublime, cum dicendi unicum sit genus scilicet c0nveniens et congruum, et cum haec sola danda sit lex ut persecte et stilus saccommodetur tum ad res tradiatas, tum ad perSonam dicentis, tum ad animos audientium, eig. - demum docet formas diversas orationis, id est descriptionem, narrationem, ita eici et per occa8i0nem et digre8Sione quadam a istoriam, Fabulam, Poesim in quibus amplam exemplorum et argumentorum copiam
orator inveniat lin. Pleraque in hac de Dicendi Ratione et in lota
si Hic liber nonnullis visus sui multa prolixiora et incondita continere. Non equidem hac densa brevitato ac lucida simplicitatopi aeStat quam nunc invenire solemus in libris ad usum alumnorum: nihil aliud osse vidctur nisi praeloctiones publicae qua auctor LO- vani habuerat, et qua hoc dicendi diffusum genus, hanc copiam, hos communes locos quibus indulgero solent Oratores, patiuntur. Anguste et jejune dicebat Fichetus, res plenius trahorius diffundit Vives, Sed non inordinate tamen, o hoc usus ordino intimo ne prominenti qui orationi congruit aut saltem sufficit. - f. g Na- mecho Memsire, etc.
56쪽
Vivis Rhetorica accepta sunt a veteribus qui in hac arte sere nihil posteris inveniendum reliquerunt nisi qu0modo praecepta ab illis statuta praesentibus rebuS accommodanda essent. Non ergo operae pretium est Vivicam Rhetoricam discutere potissimum est in illa investigare eam circa re praesente curam qua in primis praestat nostri auctoris ingenium. Suis aequalibus, qui nimium praeceptoribus confidebant et ab illis artem persectam Se accepturo arbitrabantur, hoc dicit Vives N0 discentium studia magis dirigemus ad viam quam ad sinem natura et exercitatio perficient a nobis inchoata, sine quibus
parum essectura est ars omnis scillo Ver qui ea
dem aetate, tantum ad verba et voces attendebant, et neglecta doctrina, nugas quam elegantiSSimo Sermone ornare ac explicare totum litterati hominis Lficium esse credebant, Saepe admonet ut habeant majorem de rebus quam de verbis curam a Littera quidem et hoc elegans et purum dicendi genus quanti saceret ostendit Vives attamen non dubitat declarare se pluris adhuc re lacere quam verba: multo malitis immundum spurcumque magni de rebus Sermonem quam de nugis compliSSimum atque ornatissimum. Itaque acriter carpit magistros qui
id unum curant ut memoriae discipulorum ingerant verba tantum ex antiquitatis scriptoribus excerpta lin.
l . Quam inepti in his sunt qui collegerunt aliquot quibus discipuli in singulis vo causarum generibus vel orationis partibus uterentur, o dicta aliquot ex Demosthene aut Isocrate desumpta pro
Νum ideo omnis imitatio est prohibenda Minime. Imitatione indigemuS, ait ViVeS, quia exempla altius animis inhaerent quam praecepta, atque oratoris eximii consuetudo plus valet ad eloquentiam tradendam quam omnes de Rhetorica libri. Sed quaenam est vera ratio imitandi Hanc Vives optime indicat: ad hoc enim imitator incumbere debet ut orationis, quam sibi proponit exemplar intimam artem in Setransserat, n0 autem voces et elocutionem sibi accommodet Laudabilis ille Ciceronianus erit qui sibi adsciscere valebit rerum praeteritarum et praesentium cognitionem, Scrutationem Sectatorum Sapientiae, tractationem humani animi, colligendi acumen x et omnes illas virtutes 4 quibus omnia senatui, populo et judicibus persuaserit 3 Cicero. Virtutibus illis, potius quam et facultate verborum et dictionis , Ciceronis eloquentiam tu assequeris
nec tamen compilabis. Sit tibi, exempli gratia, de re quadam dicendum de qua olim Tullius habuerit
orationem cinSpice, quae80, quomodo romaDUS Orator se gerat in hac materia tractanda, quam viam teneat, quam rationem Sequatur, qua denique arte omnia moliatur. Considera et quid auctor in orali0nis exordio velit efficere, quid Secunda parte, quid tertia et sic deinceps quae primo dicat loco, quae aliis sequentibus quibus Sententiis, quibus argu
formula nobis objiciunt dicendi ... pueriliter sapere ac loqui juvenem suum docent. De Causis, lib. IV, p. 16l.
57쪽
qua commissura priora posterioribus compingat, quae verba Singulis partibus accomm0det a Quo facto, tu artificium idem mugito non eadem vel verba, Vel Sensa a Vera ergo et justa mi latio, ex Vivis doctrina, nostrum proprium ingenium perficit et augel: nec id essicit ut alieno noster Supponatur animuS, Sed potius ut in nostrum transfundatur alienus ita ut vis ejus dicendi quasi per noStram erumpat rationem.
Nihil invenies quod reprehendas in his praeceptis: unum sorte desiderabis quod Vives, ut qui de imitatione latinorum latine loquentibus praecepta dederit. non distincte expressit, quod tamen ex ejus doctrinatu colligere potes, Scilicet imitationem discipul0s qui
in gymnasio verSanlur maxime decere eorumque ingenium Iovere, Sed virum minuere et reIringere. Orator enim in diversis vitae sortunis quid sibi agendum et quomodo dicendum sit per se ipsum reperire debet nec perpetuo sibi exemplar quoddam pr0ponere a quo Se viliter pendeat. Nihil forte, nihil virile unquam invenies in eo qui semper sibi dicet: Quis mihi imitandus ut ille, apud quemdam e nostris poeti S, qui opus aliquod meditans exclamat:
Rhetoricae quidem praeceptis regitur ac docetur dicendi acultas, longa autem exercitati0ne per Ilicitur. Triplex vero genus est exercitationis sit enim vel lo-
quendo, vel Scribendo, vel legendo De primo genere aut nihil aut parum praecepit Vives; nam quae de declamationibus dicit ad oratione Scripta atque
mem0riter enuntiatas, non ad orati0ne ex temp0re prolata pertinent. Quae vero praecipit de istius modi oratione enuntianda in sola acti0ne, immo in Sola pronuntiatione versantur qua de re multa ac minuta, ex Quintiliano relata, monet, D0n ScholaStic tamen, ut Fichelus, nec Servili more, ut Tardivius. Plura de scribendo praecepta Statuit. Oc exercitationis genus in scholis medii aevi nequaquam usurpatum erat in illis magistri legebant, discipuli audiebant illi codice, hi lecti0ne, detinebantur in alio
accepta utrique retractabant, nec e Suo quidquam proferre audebant. Vivi vero aetate, cum dicendi artem magni lacerent litterarum fautores, et a Cicerone didicissent 4 stilum optimum et praestantissimum esse dicendi magistrum et essectorem, o scribendi mos in scholis revixit. Quae vero de hac exercitatione praecipit Vives, ad haec reduci possunt 1 Scribendi materia versetur de iis argumenti quorum aliquis sit deinceps usus in vita, et n0n de ii S. . . quae numquam invita contingerent. - 2' Ad meditandas scribendasque orationes in quietum locum secedant juvenes unde vox nulla, nullus trepitu audiri queat s δ' Singulis hebdomadibus declamationem unam apud cunctum auditorium institutor corriget l). - Multo fructu ex hoc corrigendi genere percipi existimat
58쪽
Vives: sed quo utilius discipulis, eo difficilius magistris
esse dicit a Dissicillimum hoc est magistri munus; soportet ii unquam obliviscatur qui illo fungitur, ε quo ingenio, quo Su, quanta prudentia et attentione sit opus. x Duo sunt illi praecipue cavenda ra ne discipulum in errorem inducat, probando aut omittendo vel minimum peccatum 2 ne illius animum deprimat atque Irangat asperius peccata reprehendendo. De ea parte Rhetoricae quae ad Epistola pertinet. separatim et quidem prolixius disseruit Vives, nam
ingentem edidit librum 1 ut leges daret huic scribendi generi, cujus Suprema lex est nulla lege adstringi. Multa vero de parva hac materia scribere jamdudum apud aequales et apud majores mos valuerat exstiterant, decurrente medio aevo, libri ode Arte Dici, minis, , deo Dictandi introductionibus 2ὶ , seu Epistolarium 3ὶ , seu denique 4 Formularium valde utile Epistularum 4ὶ Recentius Nicolaus Per-rotus volumen ediderat De Componendis Epistolis, in quo decem epistolarum genera distinguebat Sunt aliae, aiebat, ε de rebus divinis , aliae 4 de
moribus, s aliae εχ rebus novi qualescumque acciderunt, y aliae et commendatitiae s aliae hortatoriae , et demum amatoriae binos omnes autem
1 De Conscribendis Epistolis, op tom. II Valentiae, 782J.
4 Ibi l. p. l. 24, 25, 37, 38 cit apud Benoist, Quia senserit, etc. 5 Hist litter. tom. XXIV, 46b.
celer0 Superaverat Erasmus amplitudine sui tractatus de Ratione conscribendi Epistolas, qui ad 125 grandi 8Sima paginas, in-I0lio, minusculis litteris excu8a8 1 in extenditur. Vehementer erraret qui h0gimmane volumen ad puerilem usum aliquid c0nferre crederet auctor in his lepide et facete, multis veterum locis pr0latis, disserit, eodem e re modo quo in ipsi epist0lis, quarum artem docet, disserebant hujus aetatis eruditi viri. Quae epist0lae non ad unum
quemdam destinabantur, Sed ad omne renaScentium litterarum atque puri et elegantis Serm0nixamatores loco ephemeridum habebantur et earum instar per manus tradebantur. onnullos quidem fuisse quih0 per artificiosas epistola commercium Spernati fuerint, libenter crederem, nam rasmus aiebat
4 Sunt qui non serant epistolam nisi inelaboratam: ssed ii paucissimi fuere in hac d0clorum ingeniorum 80cietate quam p08lea Racanius et civitatem latinam , appellaturus erat. Nunc habes quare Vive ipse suum libellum de Epistolis, non parvis 40 pagini incluSum, consecerit. Neque enim ab rasmi libro, nisi sorte
l) p. Basiloae, b40 edita p. 29T-420. Referam hos, inter ceteros
omnes, capitum titulos De OmpoSitione, me proponenda iatoria, lxercitati o Imitatio, - Salutationis formulae, movae salutandi Ormulae, io opithetis, io epithetis Principum, Magi Stratuum, cognatoruni amnium, me transfigurandis opithetis. Quomodo dicendum salo; - Vale dicendi formulae aliquot, - Epistolarum genera, io XOrdi epiSt. --bruptum pistolarum initium, te exemplis, me varietate et ordine exemplorum, moamplificatione, io figuris, De commendatitia epistola, moamatoria epistola, demonstrativi generis et judicialis opis
59쪽
brevitate dissert quaedam tamen praetermittit Vives de quibus Erasmus Iustus disseruit Epistolas Amatorias verbi gratia, et earum dupleae genus. - Ceterum Sic materiam suam partitur De Inventione Epistolarum, in qua notantur res per Epistolas traγtatae : Sunt enim vel nostrae, vel alterius, vel honestae, vel mediae, vel turpes c quas nec decet bonum virum petere nec petitas concedere: a 2 De Dispositione et Partibus Epistolarum, Seu de suscriptione, tiatulo epithetis et deor dine inus Scribendis, qui quamvis n0n sit certus, molle qu0Sdam tran Si tu ac
lepid0s , patitur: ' De Dictione, quae si illud debet
polissimum esticere ut quam proxime poterit Sermonem a miliarem exprimat, prudentum dico et erudilorum Sermonem x Additis pauculis de et salutandi Iormulis et resalutandi s 0c praeceptum Statuit, qu0 cetera eliciter et quam Sapientissime concluduntur
4 Αrs cum celari ubique par sit, tum in epistolis adeo debet esse tenuis ac prope nulla ut a magnis ipsi ar- tilicibus vix queat deprehendi. De legendo saepius et lusius disseruit noster. Toto enim perlustrato Graecitatis atque Latinitalis cursu, scriptores insignes notavit ac designavit. Cujus tam longi itineris tutum ducem se praebuisset, ni Lucanum Vergili anteposuisset l). Sed quid de tot Grae-
l a mnos orborum majestato et argumentorum viribus et Sentcntiarum pondero ac numero vincit meo judicio Lucanus Q De Ratione meritis Studii. Superius oro dixerat: a Vergilius primus ponitur merit mea sentcntia propter gravitatem et Sententias Ib. . Sed lubium cst utrum hoc loco Vivos significaverit Vergilium pri
munt 8S ox omnibus notis, ni primum pueris legendum esse.
cis ac Latinis scriptoribus senserit non nobis est reserendum. Η00 tantum a nostro consilio n0 alienum
erit memorare Vivem in poetas asperrime invehi, qui b0nis m0ribus tam parum consulant, et prohibere ne illi pueris tradantur nisi accuratissime expurgati. Hic vero ccurrit quaestio de his libris qui inscribuntur. Eaecerpta et in quibus 80lis multi auctores etiam optimo legere s0lent. Pullulabat enim eo tempore haec Excerpt0rum SegeS, propter librorum in0piam quae quidem tum legentium utilitati, tum auctorum gloriae detrimentum asserre his verbis declarat Vives Inventi sunt in omni genere studiorum qui
desidiae consuleren collectis ex lecti0ne Veterum quibusdam ceu flosculis, ne prisco illos posteri haberent perlegend08J0mines... cent0nes hujusmodi pro solidis magni n0minis auctoribus complexi sunt. Ita nunc HieronymuS, Chrysostomus et prisci illi religionis nostrae Scriptores non ex suis ipsorum m0nimentis cognoScuntur, Sed ex collectaneis sententiarum Petri Lombardi, ex Catena Aurea Divi Thomae, et aliis rhapsodiis ejus nolae ... Detruncatus est Lutetiae Aristoteles et traditus vix dimidiatus . . . e Sic quidem breviaria haec lect0res inveniunt, l0ngum exiStimatur ea percurrere, si Satis indices aut rubricas percurrere. Qui possunt auctorum Sensu percipi deserti et destituti suis velut ulcimentis l) , Quas insectationes hic non transcripsissem nisi in
1 De Causis, lib. I, c. VIII, p. l.
60쪽
mem0rialia revocassent non minus vehementer in eadem Excerpta insectatum fuisse alium hominem qui ad puer0s instituendos non parum contulerit, Nap0- leonemra' ' dico, cujus verba reserre las erit nnous instruisait tres mal a Brienne: 'avais quinge ans, on ne me mettat entre es aliis que 'insipides extrails ... De extrails methode piloyable la eu-nesse a dii temps 0ur ire longuem en et de rimaginali 0n 0ur Salsi loutes le grandes ch0Se l . Et vero quam mulli exstitere discipuli qui pessimo hujusce modi librorum beneficio lotum studiorum curriculum perlustraverint, laureas et gradus adepti suerint, nec tamen optimos, Seu vetereS, Seu recenti OreS, Scriptore platae cognoverint, illos etiam in quibus plurimum temporis consumpserint Constat tamen pueri non tantum suppetere temporis nec ita inlenium animum esse ut omnes Scriptore ad extremum legant. Optima ergo alio in legendis scriptoribus haec esse videtur, quam Vives non improbasset et qua usa est nostra aetas hi libri scilicet in manibus puerorum tradantur integri expurgati quidem cum res postulaverit quo cognoScere maxime expedit. Excerpta vero illorum quos ex integro legere pueris
non vacat aut minime libet. Iam totum et adolescentiae curriculum et orbem scientiarum quibus instituendum esse puerum cenSet Vives percurrimus. Attamen non p0SSumus tacere omnino quae idem dixerit delegenda historia, quippe quam,
i Viliomam, Soli eni si contempora iris, M. cle arborine, p. 157.
ut vidimus ij, ad omnes artes et praesertim ad Rhetoricam aliquid c0nserre existimet. Principio hun6historicum legendum jubeto qui ab ultimis temporibus ad 08tram memoriam aut ei proximam historiam
tenore uno contexat, Ut Summa quaedam prop0nantur
omnia 2 . eminem fugiat ge0graphiam, Seu locorum notitiam in primis historiae necessariam esse δ). Quam notitiam Vives commendans dissentit a quibusdam suis niversitatis Lovaniensis collegis, qui tant odio hoc Studium persequebantur ut Erasino Pomponii Melae Geographiam docere agreSSoc nihilominus obstiterint quam si parasset totam hanc urbem incendi miscere 4ὶ Quibus vero rebus in Historia relatis maxima debetur cura Bellisne et militum gestis Minime. Non aliter legenda vel dicenda haec quam latrocinia, s ait ViveS, quem certe plausu exciperent universae conc0rdiae nostra aetate acerrimi saviores talia et notanda Solum, addit, non accurate perSequenda . . Major et fere 10ta detur opera t0gatis rebus, et omnibu quae sapienter et
probe dicta aut facta fuerint. Cur tam multi brevius in his quam in nefandis aut improbis facinoribus versantur historici Indignum professio eSt pravarum casesectionum nostrarum opera mandari memoriae, 0 nilem consilii ac rationiS. Inter historic08, tum vetereS. tum regenteS, tum