장음표시 사용
141쪽
X L. LECTA, C XIIL 1 Esset haec sententia sic satis fatua .ecquiscam a contradictione absol vato
Sed magis adhuc ostendit proposita oratio nam qui post stipulationes convenisset nihil usurae Capitis universi sine dubio suissent commissae mox a mora mensis primi. Nunc convenit de sorte particulatim refunden
da. Hanc conventionem ueniter, at per e
ceptionem, quidem sorti tantum opponendam, quemadmodum largitur Paulus, quo
pacto igitur subsistet, quod ipse contendit,
ne quidem ipso jure committi obligationem usurarum sertis puta integrae , vel praeter pensionem suo die solvendam reliquae trecet torum quippe usuras committi, Wipso jure committi, siquidem in mora sit debitor, ad inscias ire non poterat Auctor noster. Est at tem id, quod diximus, valde, areernae me usurae enim si sortem suum principale, contriatio sequantur , earumque stipulatio non sit nisi accessoria, uti late probavimus, videbatur consequens, non aliter eas disserendas esse quam ipsa sors dilata fuit, hoc est, per exceptionem , non apso jure ut ita viribus equis pactio operetur in sortem, sin usuras. Quineam plus valere in usuris immutandis, de quibusne hilum ipsa loquitur, quam in sorte, tormanda, quae materiam pacti absolvit omnem, nonne habet aliquid ex absurdos
142쪽
s et Lin RISINGULARI sHoc amplius; si usurae pensionum, qua-nim dies nondum cesserat, ipso jure non comis mittantur, utique nec ipsae pensiones , ex mente Pauli, ipso jure videntur committi,
magno animo quamvis contrarium supponat, ex eoque argumentetur manifesta est illa ,eti m inter a ad exceptionem, ipse ure prodesse, manis est etiam concessio eius , quod
negat iam erat. Adeoque contra quam aliquotiens dictum est, pacti Q M, A virtus non videtur consistere in nudis exceptionis sinibus, sed in operatione, quae sit ipso jure. Ad haec omnia priusquam respondeamus, placet, quasi in parenthesi , expendere, quae nobis in Parenthesi Libri vulgareis proponunt: Ouamvis sententia diversa obtinuerit. Illiud obtinuerit, hoc quidem loco referendum es.se ad rem in Papiniani auditorio judicatam, li-quc vel in totum homericis oculis, ut cum Tertulliani alii loquar ita obtinere in Iure sexcenties. At cuius sententia obtinuita ai li, an Partis adversaea Pauli crediderim Gn que enim hunc Ouamvis opponimus
iis, quae ipse pro causa sua justitia peroraverat, sed prout natura parenthesis flagitat, i
ferimus ad repetitam proxime obiectionem. Etenim Jurisconsultus , qua est facilitate, concedit Adversariis, pactum ad exceptionem sorti opponendam duxtaxat prodesse; sed ne quis
143쪽
ab L. LECTA, C. XIII. et quis se succubuisse, Iapinianum, cujus, tu auditorium regebatur, huic opinioni addictum pillet, per coirectionem, ut ita dicam, haec insciit, quamvis sententia c. quae interjectio de eo, quod proxime concessium erat, non potest non intelligi Atque ita omnes Interpretes, excepto quantum mihi novisse datum est uno Viglio uichem, qui illud interiectum comma ad victoriam Antagonistae
referens, existimat, succubuisse Paulum, utpote Papiniano adversum. Verum hanc ejus rationem unicam improbavimus in utile putabat. Est autem, quod de solo Viglion lavimus, minus verum, si Monellus auli
mei, Jurisconsultum nostrum ingenue fateri(ut etiam alias fassus est in I. I. s. 6 .gat. III. receptam esse contrariam sibi sententiam De Donello hoc tradit Gotaeus de con- tr is commiti stipui C. VII n. 6 . Sed ejus fide esse jubeo, quia vel totum Donellum mihi ad h. L. revolventi tale quid non occurrit, contrarium vero saepius.
Nunc, quid sit in jure usuras non committi, videamus, ut dissicultatibus inde oriundis fatiatis. Paulum, licet hac parte vix Interpretem repererit, non deseruit tamen Glosssa , dum iis ure interpretatur exceptionis vel aequitatis. Sed praestitisset otiari, quam
nihil agere. Quid si dicamus, Ta ipse urehela
144쪽
i 18 et igni Si NGULARI si ei non opponi facto exceptionis, quemadmodum saepes plerumque alias, verum idem esse, ac iure Civili, Iure communi ut, cum quidJure communi satis cautum sit, ilia lud ipso ure ita si e dicimus. Neque aliter pro Iure Civili occurrit ipso ure in s. o. Init. iactioni particula ipso non sine quadam pq acccpta arg. s. r. Ins . . . N. G. C. uti Pythagoristarum Aulo; pa Atque eo sensu Paulus: Quamvis pactio subsequuta
tantum pareret exceptionem sortis petitioni obstaturam, tamen ure Civili, ure communi non committeretur usurarum sortis universae obligati, non enim in mora estis, S reliqua. Unica ac si ipso aure expositione
cuncta vides hebescere tela minantia telis. Verum enim vero, ut exemplum Pauli, in quo versamur, secuti, liberalius agamus, pla
cet largiri, verba ipso jure significantius esse accipienda pro eo , quod facto exceptionis opponitur, 3 tamen vera erit, licet profundior, Auctoris nostri ratiocinati, quod nempe, etiamsi sortis integrae exactio solummodo exceptione sistatur, nihilominus ejus foenus ipso jure non committatur. Probabit hoc subjecta X,ολι A: Non enim in mora est is, a quo pecunia propter exceptionem peti non potest. Plena urisprudentiae rati, quam priusquam applicemus, de eius veritate despiciendum est.
145쪽
An L. LECTA, C. XIII. et v Haec autem laturi sui se satis manifestat, &in Iure lucescit passim Scaevola ait in I. ix . D. e V. O. Nulla intelligitur mora ibi seri, ubi nulla petitio est quod ex eo deinceps inter generalia suris benedicta relatum est in I. 88. de . . Si dicas, hic summo iure petitio est , quia ius creditoris penitus sublatum non esse defendimus, respondebit vulgata Juris antiqui regula centesima duodecimari Ni-
hi interest, ipso jure quis c. Unde apprime
in rem praesentem Ulpianus, ipse fortean Pauli aemulus, in I. n. et e usur. Horam factiam non videri, si exceptio aliqua a Cetur. Igitur, ubi cum effectu nulla est petitio, ibidem nec mora fieri intelligitur in proposito petitionis effectus sistitur opposita ex eptione, si non condenisset de sorte per penso- ues exsoltienda, Ur proin mora, resperitu totius fuisset impedita. Constabit am , quam secura sit Jurisconsulti argumentatio, utcunque iure interpreteris. Sortem esse dilatam, eo exceptionem pacti conventi restringendam volunt Dissentientes. Beneri sed usuras qui petet creditora ex concepta de iis stipulatione. Illa vero, quum foenus non exigat nisi poenae nomine l. e. si in solutione moras traxerit debitor,
sequitur, quod ipso iure, quod jure commi
146쪽
quandoquidem in iis, non in Capite universo singulis at moram fieri probavimus. Quod si ipso jure magis proprie accipias, tamen, ut diximus, reci e se habet Pauli sententia. Perpendamus causam, quae sortem, eam , quae usui a distulit. Si una cademque sit, idem quoquc ius inde proficiscatur necesssum est sin diversae, non est quod miremur, aliud juris in sortes, aliud in usuris esse. Sortis solutionem conventio secuta distulit, sed
usurarum petitioncm non existens stipulationis conditio. Nuda convcratio cum exceptionem tantum producat, per se claret, sortem non
nisi ope exceptionis esse dilatam Stipulatio conditionalis pendet ab eventu, ideoque sit casus, in quem dilata erat obligatio, non existat, certum est, quod nec ipso iure eadem committatur, quia, quod in eam deductum est, neque cessit, neque venit . . Insi de V. O. l. Lia. pr. . de . S. Jam vero stipulationi usurariae inserta crat conditio , si mora statu quae habita sortis integrae ratione, post
mensis primi moram nec exstitit, nec propter
pactum adjectum existere potuit. Est equidem illud pactum causa, absque qua non sisteretur conditio, ejusdem vero defectus est proxima xcivilis causa , origos fons, ex quo manat jus de usurarum obligatione ipso jure
non commissa Potent haec argumentatio nul-
147쪽
AD L. LECTA C. XIII. igilo negotio confici, modo concisa Pauli ratio eo, quo par est, modo digeratur, ampli tur, hic enim, si ullibi plus sentiit, minus scripsit more suo subtilissimo, caetera lectori excogitanda est luit. Instituamus ita satio lsub conditione debetur, illud, ea deficiente, ipso iure non committitur, quod probatum. In specie subjecta totius sortis Centesima sub conditione, quae non exstitit, promissa fuit: ergo c. Conditio erat si die suprascripta
summa non siet soluta, in morae poenam Centesimas datum iri Atquin nulla heic est mora,
non enim in mora est is, Vcaetera.
Sus ciant haec adlapologiam Pauli consummatam, nihil quippe in ea merito desideres, imo non tantum Vides igittir, taur Adversarii verbum non amplius addant.
148쪽
iget et igni SINGULARIS A P. XIV.
Se is quantitatem, quae medio tem pore colligitur sipulamur , cum conditio exstiterit, sicut es infructibus , idem S in usuris potes exprimi, ut ad diem non soluta pecunia, quo competit usurarum immine, ex
die interpositae sipulatio in prir Ie
II lud si abes a Florentino, eaque gratia parenthesin alias omissam, apposuit Taurellius. Diu autem est, ex quo sensu sustinendo addi coepit neque temere, nisi pro si malis sicut, ut ea in Manu scripto meo, sed ita parum Cleganter, occurrit: alterum sicut linea fere sequenti. Editi R. Stephani Parisiensis, anni is et , pro is habet et sensu optimo, si ut, ibidem , frue libus punctum apposueris. Atque hoc praesero stim ita nihil in- farciamus, verum ope ναδιπλιετεω legamus j I pro se et, vel ed et Tinim Mapud Veteres saepius commutari constat, ut in haut vel haud Porro Haloander pro colligitur, stipulamur legit colligatur, stipulemur,
149쪽
AD L. LECTA, C. XIV. 3guu competit Florentiae, nullo quidem sensit, licet valde torqueasu hinc Haloander, de ante eum alii, quod competit, quam scripturam Cujacius probat. Ego quam minimo motu vellem quae pecunia videlicet. Quod autem attinet ad hunc Legis quadragesimaeimA: e , Latinorum Interpretum ne, moest, qui non a ah eum argumentanti Paulo adscribat. Sed Basilicorum Scholiastes ad Lib. XXIII. Tit. I. C. et liti D tanquam
ab his, qui a Paulo dissentiebant, dictum in telligit ' : εν ω Παυλε, δυνάμε, c. Dein eum respondisse ait A ιs, c. Et sane nihil obstat, quominus hoc verum sit, dummodo repraesentatam Stephani editionem sequaris, vel, siquidem placeat servare illud si rogandi signum posueris post D fructibris,
eousque tum Adversarii Paulus denti, Idemo in usuris potest exprimi, 3 quae sequuntur. Alioquin , si iam sacrum Partis adversae silen tium praesumas, dicendum est, suris consultum, ut est in proverbio, maluisse praevenire, nam praeveniri, adeoque Antagonistis praeci-isse occasionem responsionis, quam dederin, impugnandae.
Quid enim si illi Usura foenebris pecuniae
citra vinculum si uiatiovis peti non possunt l. 3. C. d. V Dr neque igitur ex mora i 3 8. s. . . coae eccur tum Paulus id agit, id unice
150쪽
intendit, ut debitoteli in sit ora non fuisse pro bet , ac nil colligat , intcgrae sortis iusseras nequidem ipso jure conamitti' cui bono inanis, prima fronte, motus 3 an ex mora in strictis iudiciis usurarum ratio habenda est pHaec ipsa sunt, quae Hotornannus I. Observ. I subsu contra Iurisconsultum nostrum movet, ejus Emuli, ad invidiam quandoque ironi, movere possent. Itaque Paulus ,
jam praesagiens rustic impingi posse in verba,
quibus morae necessitatem tantopere urgebat, cautclam subnectendam censuit, ne quis sinistrum iis sensum , ci mentem astingat Facit autem hoc ita, ut casum, quo valere potcrii contraria sententia, id est, quo mora necessaria non est , proponati explicet Placet' men ad ea , quae obiecimus, responsionem
dare separatam direct am, postmodum huic exhibitum versiculum applicare. Nimirum usurae in contractibus uris stricii non debentur simpliciter ex mora, sed tamen secundum
debitor erat in mora constituendus, antcquam usurarum petitio haberet locum, suit namque ipsi stipulationi inserta morae conditiori promo ex stipulatu, eoque solo debentur hic usu-
ne, sed in casum morae. Uno verbo; Incon- irae libus stricti uri non debentur usurae ex mo- propter moram cue emunt ex stipu