Cornelii van Bynkershoek, jurisconsulti, Ad L. lecta XL. dig. de reb. cred. si cert. pet. liber singularis & Dissertatio de pactis juris stricti contractibus incontinenti adjectis

81쪽

AD L. LECTA, C. VIII 6 in Fr Hotomannus ad L. haec omnia, pron satii ex summu uprascripta esset dicta, ut denuo Norica glossema esse existimat, cerat . ait, abundare non est dubium Sid de eo

Asenstruos refundere debeam devarios recenos Refundere, tum hic, tum alibi est reflere, restituere , etiam dare, sensu, quo stipra: ita accipitur l. 11. f. d. minor l. s. D. Folut matrim. indure sexcenties Rarius illud vocabulum in Auctoribus offendesti ter tamen repetitum exstat apud Tr Pollionem iii Claudio et XIV. duo praeterea exempla suppeditat Connanus Comment Iur. id L. VII. C. I r. n. . ad exposit. l. 3. C. d. fund. patrimon. Utque adeo irrationale sit Ant. F

bri iudicium in Rational ad i. s. s. u . . d. condi p. caus dat C. N. S. ubi et refundere repro restituere , s iis placet , inquit Triboniani inelegantiae si inscitiae, si Diis placet, acceptum fert Verum propius ala Una conVen Ionibar

mentum intueamur Debitori ex prima stipulatione integrae sortis sol itio alendis futuris imminebat; sin minus, ex secunda praesto cratrisura vorax, avidumque in tempore cci US.

ipsum itaque ad angustias redactum , ubi.

Maevium, conceptis hunc in modum preci-

'us adiisse fingit Tasius in Comm ad h. L. Vi- des

82쪽

66 Lin RISINO ULARI s Asfrater, quod mihi intolerabilem jactruram

ingeris . prorogato mihi terminum solutionis ad certos terminos , quibus te solvere possum.

Equissima Luc. Titii laborantis quei elae annuit creditor, interque eos conVenti, Ut menstrui refundantur denarii treceni ex summa supra scriptu, id est, ex syso Den sive quindecim se stertiis in neutro , prout C. III. VII. cxplicuimus. Ingens sane debitori solatium ij si iamque luctum temporis, cui imp imis studere adsolent, qui in aere alieno sunt, heicialiae conspicuum. Univeis enim sors, quae Calendis proximis ilico erat restituenda, virtute hujusce pacti, ante Idus mensis tertii decimi cum essestu peti nequit trecenti denarii cultisque mensis, duodecies aucti , pariunt, lapso anno, Coo his autem si s O. Denar. dierum quindecim, sive mensis dimidii pensionem addas, habebis demum mens s decimi tertii Idibus integrum debiti caput, videlicet et so denarios. Ita sors secta erit inpensiones menstruas duodecim cum dimidii Attamen alii eam discerpunt in praestationes quinquaginta sed hoc illi, qui quindecim denarium millia credita fuisse augurantur. Haec de sorte, de usuris convenit ni nil. omni summa ei herediti ejus et Recte observat Donellus , inculcationem hic es e,

sed addit, non prorsua otiosam. Quod ut pro

83쪽

AD L. LECTA, C. VIII. Ci

et, Partes convenisse proponit, uti ex suma suprascripta refunderetur illa trecenorumpensio , O id, ne qua sit dubitatio, non ex parte aliqua ejus summae , seu ex omni summa. De haerede Maeoti quia nihil et Iam erat , ilcirc es de eo nunc addi Veibari ideo, scn

sum non item et primo quidem quod de

summa suprascripta dies una erat, de universa te dictum esse , dubitaverit nemo Dein quid res est, an ex omni summa, an ex eju dem parte C. C. C. res undantur quid etiam refert, utrum de haerede cautum sit, necne, uia plerumque tam haeredibus nostris , quam nobismetipsis cademus . s. m. de probat pit d. I. plerumque, adeoque, quod ad haereis mentionem attinet, existimamus tamen,

etiam hei loci, in ejus persona operari esse tum formula I proba rei b, qua de C. IV. illa enim , quia solutionem concernit , fusa

intelligitur per stipulationem, conventionemque secutam, quae eam non tollunt, at nautant duntaxat. Quare autem idcirco P. vius, suae mortalitatis conscius, hic successoris meminerit, ut inin stipulatione usuraria sub generali appellatione ejus, ad quem ea res pertinet , executi sumus Cap. VI in verb. Publio Metio eloe c. Patet igitur, Donellum equum illud proba reste supervacaneum esse dicat, adhuc prosicere nihil, nisi forte ra- et tionem

84쪽

68 Liani SINGULARIS tionem aliam, qaum ipse non exprimit, prob. recte nunciaverit haruspex alius. Quod ad repetitioncm , ex omni summa , subsistimuin eo, quod dictum est C. VI in data soluta c. nimirum sive exemplo non esse, bis de eodem idem dixisse, idque in cautionibus&formulis, quibus Pragmati rum Omnium utplurimum imperiti, non mus ac hodie ejusdem sermo professionis homines, si perfluas crborum cautela adjicere soluerunt. Vt hinc illa in pignoribus dandis poc Ariet,

quo minui pignus dem et reliquum debitor redderet eam quippe, quia ipso jure cxc litori hypothecario cautum cst , pro noli scripta habendam, respondet Pomponius apud

Paulum in l. s. s. i. D. d. distra t. pign. Praestat utique in ex omni summa mvDAc- et adgnoscere , quam cum Hotomanno glossema in Publio Noto ex summa suprascripta haec etenim excedit medicina modum. Praeter quod non ita commode arcamus i Tta,

quam ipse sine ullo populi suiffragio paratu sic

insimulat. Interim ncque in supervacuas Orationis significationes seu repetitiones temere consenticia dum esse , palam faciunt ea, quae hactenus disseruimus de formulis, earumque virtute in superioribus passim obvia. Atque ita ipsam Cautionem excussimus oua omnem sinistram interpretationem abesse facile

85쪽

AD L. LECTA, C. IX.ficile quis credat sed de usuris quia in Conventione nihil dictum erat, hinc illi motus, hinc illae turbae, de quibus iam iam dispiciendum est . A P. I X.

Huaesitum es deo ligatione usuraram:

quoIIam merus mensum, qui solutioni competebat , transierat.

P Riusquam Controversiae statum aperiamus, placet, ordinis gratia, praemittere menses, quoniam numerus mensum , qui solutioni competebat, transierat. In Manuscripto meo est, quia numerus dec sed hoc perinde Lilam ibi mensium, quemadmodum Cin aliis Codicibus, secundum vulgareis Grammaticorum regulas Florentia tamen mensum hia ' in I. T. . . . solut matrim t. o. pr. . . legatis, libro tertio I tot de . ., alibi.

Unde Brissonius, velut peculiare Libi illi rentini, illud mensum notat in Libro Cusim e To, de hujusmodi vocabulis Attamentes ionem illam usus abunde sustinet tam in

Oratione prorsa, quam versa : etenim mensum

Censorinus dixit de Die Natat C. IX. debis C. XXII. bis itidem Ovidius Pastorum V. E Cum

86쪽

o Lin Ri INDULARII Cum tua sui , cedantque tibi eo, uia

Nec tu dux, an biformis eras. Sic etiam Auctor Carminis de Paschate, Lactantio attributi: Nobilitas anni, U M lux alim dierum.

Transierant itaque menses silutioni competentes Fri sti epsades apud Aristophanem in Ata Ita. I. c. I. meditabatur de sistenda ei iesiciis luna, qta iaci editoribus imponet ira venit tandem rempus ineluctabile fatum. Sed quis est et ille decursus mensium numerus, quem solutioni competiisse Paulus memorata Interpretes non Una utuntur sententia. Sunt, quos inter Holman,

qui solutionem , qua de agitur , ad primam pensioncm pertinere rati, primum statim mensem designari volunt, ac sis blae vitis, diligens Pateriamilias, lapso die, prima pensioni condicto, confestim adiisset cum sacco L. Titium, in solutione morantena . Verum qilam levia

87쪽

AD L. LECTA, C. IX.

lavia haec sint vel inde liquet, quod a prima stipulatione adusque futuras scalendas, quibus

prima debebatur pensio , unicus ad summum mens transiisse potuerit , qui non nisi perquam absurde a Jurisconsulto diceretur numerus mensum Adde, quod mense primo usurarum dies nondum venerat, utpote quae ex

mora promissae , eodem, quo sors, tempore deberi non possunt. Quomodo igitur tunc de earum obligatione quaesitum esse dicemus

Alii melius sapiunt, dum illud , quod de

solutione dicitur , ad universam sortem refcrentes, autumant illuxisse tantum mensium, quantum ex pacto competebat sertis S usurarum praest attoni universae Sors autem, liqui-m crediti sint et so denarii, prout nos dissitavimus, mensis te iii decimi Idibus sinuero secundum Cui acium aliosque XU. denarium millia ierint data mutuo, anni quinti mense secundo exigi poterit i. e. casu priori post menses duodenos dimidium posteriori, post quinquagenos, vid. Cap. VIII De usuris omnium pensionum debitis idem dicendum, modo unicum mensem , pensionis ultimae usitiam adjiciamus utque adeo quit tu decimus dic mensis decimi quarti exi stra, ex illorum sententia mens quinquagesimus primus competereti integro sortis, usurarum omnium solutioni.

88쪽

x Linni INGULA Rr et Si cui tamen relligio sit certi quid delini se in re incerta, is dapis ta cum Glossa umearum quendam mensium , fori trium ut stapud Basilicos sitiatuor , pluriumve praeteriisse statuat, uti in illa de usuris quaestio in

Hervum erumperet competebat enim&tunc

tempus solutioni , non quidem totius sortis quod non opus est dicamus, quandoquidem indesinite loquatur Jurisconsultus sed pensionum pro rata temporis. Valeat igitur ei illud Labeonis: Suum cuiquejudicium. Ouaesitum est de obligatione usurarum Post apsum numeri mensum solutioni competentis de usurarum obligatione quaesitum esse refert quidem Paulus , quid autem circa eam quaesitum sit nobis divinandum relinquere videri potest. Hunc Pauli morem vellicat Cu-jacius in Comment ad Lib. V. Ouaest Afric. in exposit. I. 88. g. g. ad L. alcid Paulus non respondet, inquit, palam, sed abrup-He, obscure, concisὲ, more suo. Rursus idem de eodem Lib. I Cap. io Mercatoris sui pro suo enim ui acius Mercatorem agnoscit Observ. XXIV. Li. ubi ad Pauli I. 11. S. 2.D. locat cond. ita scribit Jovem casum nobis cogitandum reum ruit, plus sentiens, minus scribens, Paulus more suo morosi fimo Adde alias aliorum de obscuritate cum Paulo CX- postulationes, relatas C. I. Donellum a. i

89쪽

AD L. LECTA, C. IX. h. L. passim. Diximus d. C. I venim est Paulum nostrum, utcunque alibi , praesertim tamen in Quaestionum opere, brevitati studere, in eaque sibi placere; sed illud juxta cum ullis urisconsultis in suis tractionum libris, qui caeteroquin ob praegnantem controversae disputandae campum in immensum crescerint. Nihil ergo hic Paulus praecipuum. Concisa dicendi ratio, si quam habet dis cultatem, in sacili est superare verborum rerum examine

attento

In praesenti utique pinge non est opus ad

conjicicndum Controversiae statum ris enim, si non ex ipsa Cautione clarct, saltem ex Paulinis ad Quaesitum responsionibus manifeste satis colligitur Cautionem vidimus esse et inicho Ac , constantem quippe ex bina stipulatione se conventione nuda. Conventios subsequuta non fuisset, res omni careret dubio Stipulationes adeo prudenter ordinator, tot tantisque cautelis munitae sunt, ut calumniam omnem , nedum litem justam praecidant. Sed minus provida pactio, tanti causa motus, accessit ea namque simpliciter convenit, ut sors, quae ex stipulatione prima alendis proximis simula semel erat refundenda, diiunderetur in varias praestationes menstruas. De usu, ris autem , stipulatione secunda comprensis,

altum tilentium. Hinc suspicari non est disi Illa cile,

90쪽

conventi num scit stipaeationem usurariam

immittaret quoque, pro miliata ratione sortis

Ucrum non est necesse, ut hujusmodi suspicionibus raripi os evo adsequamur , cum ex iis, quae Paulus in auditorio Papiniani dis putata reseri, plus quam manifestum sit. Ipsus aiebat, pactum incontinenti factum tantum

valere, ut perinde sit, ac si creditor persingulos menses certam pecuniam sipulatus, quoad tardius soluta esset, usuras ad eciset. Igitur ito prima mense, prima pensionis usi ras curis

rere, teliqua Contra Antagonistae Pactum ad sortis solutionem tantum pertinere, non etiam ad usurarum . . . . est ideo non soluta pecunia statutis pensionibus , ex die Apulationis usuras deberi. Quis non videt, quaestum fuisse de ineunda usurarum pensitatione, utrum videlicet singulis Calendis integrae so tis usurae currant, an vero illius duntax sensionis, quam ex paci o refundi convenerat Paulus, sinito primo mense , primae tantum pensionis Antagonistae mox a primae stipulationis die Capitis universi usuras praestari volebant. Adeoque P. Maevius, L. Titius implacabiliter disten erunt, ait Tasius in narrat ad h. L. neque mirum, vegrandis enim fuit usuraria quantitatis dissercntia. Universae