장음표시 사용
461쪽
I22 ARTIS CYCLoc NOMICAE Resolutoriam ceu compositi suam
Copositionis metaphys. Composit. physicae. Composit. lo gicae Diuiditur ac
thodi ratio exessentiali profluens in Diuisionis me
I x physicae Divisivam quq l Diuisionis vere est resolu physicaetoria i Diuisionis logicae Definitivam
Demonstrati- J Demonstrat. uam a physicq
synthetica a caupsis ad effecta traditioni commo dior.
Resolutoria siue Α nalytica ab esk-ctis ad caussas in t uentioni aptior. - .c.. sed ut emplo Vniuscuiusque ratio commodius innotesta ab illa Gai is uti ih.ώ ni definitoria methodo auspicemur. Quod si totius Philosophiae traditio per definitionem sit gubernanda, dicam imprimis Philosophiam esse rerum Mnaturalium,&diuinarum earumque omnium quae sant in ratione complexum, sequetur ilico naturalium rerum diuisio in corpora & eorundem principia,materiem,sormam atque proportionem. Rerum quae in animo sunt,utentia rationis, aliae rursus cogitationis,aliae in orationis opera dirimentur. Postremo rerum supra naturam aliae sunt vel mera mathemata, & creandarum rerum ideae simplices, aliae verbut formae verissimae subsistentes,& a corporibus separatae. Rursum in arte medica quid illo praeclarius:Medicina scientia est salubrium,insalubrium,& neutrorum ιvnde talis deinde & artis dissolutio constituta est. Medi
462쪽
Arum veDquia singu simpliciter a Cui semper Vt nunc Icut plurimum.
SimpliciterZ Cut semper. 'ut nunc Scut plurimum.
Ut nunc ' cui plurimum. Simplicitem Cui semper.
3 venunc S ut plurimum. ,Simplicite ut semper. 'venundas Exi plurimum.
Simplicite D cyis per. 'Vt nunc O Cui plurimum. s susceptiua CSimplicitery CVt semper.
l corpus sic. γK . . iacvt nunc o cui plurimu. indicatiua Simpliciter σπι semper.
Itplurimu. Effectiva CSimpliciter ' Cui semper. caussa sic. O , . - ' Vt nunc a cui plurimu. Progreditur enim deinceps a corporibus ad caussas & signa, horum unumquodque si1bdiuides,ac definiens iterum donec compendio breui S: artificio penitus admirabili immensam capitum seriem ad necessitatem Μedici re quisitam perlustrarit. Vides autem in hac quoque traditionis specie aequabili- ver prorsus & diuisoriam permisceri. nam etsi prςcipue definitionem artis dissolua ut instrumentum in partes integri constitutrices, ita tamen hanc definitionem composuit prius,ut ex diuisione rerum quae in arte tradutur inuenta penitus videatur. Vnde a definitione statim ad dissolutionem et psdem proficiscitur: sed in conceptu hoc rationali tantum non perseuerat, quin statim Qui 2 ad xς
463쪽
ad res delapsus in definitione conthntas ulteriore diuisione progreditur , mu tatque quodammodo disset utionis speciem ex mere mentali in realem scilicet, atque hic interdum subiectum resoluit in accidentia , interdum accidens in subiecta, interdum & genus in species vel differentias , nonnunquam & horum singula in certos acceptionum modos vel nominis appellationes. quanquam in hisce partitionibus accidentariis non semper tan- 'itvi topere referat quae quibus praeponi,quaeque postponi diuisionis membra con- ueniat,modb illius hic caeteras leges & necessarias magis observes. Huius interim definitiuae necessitas minime dubium quin ad memoriam rerum potissimum conferat,vel Galeno teste,cum paucis in arte totius infinitudinem coaplectatur. sed & idcirco illius ratio non tam tyronibus primum est attentanda, quam doctioribus caeteris ut pridem inuenta vel definita latius capitibus quam breuissimis in penum memoriae redigantur. Quod ad Methodum diuisivam pertinet cum primum proposita generis sectione in suas species, vel totius in partes,vel si ibiecti in differentias accidentales, vel accidentis in subiecta,vel denique accidentis in accidentia, paulatim ab uniuersa in qtiniis illius segmenta prouehimur,quis non animaduertit eandem penitus vel a priore non multum discedere,vel illi aeterna quadam necessitudine complicari' oportet enim pibbe diaere volentibus,si sint obscura quae proponuntur,definirier primum: si multiplicia, diuidi : Vnde& Cicero id maxime voluit, ut in omni quaestio ,vel sermone philosophico ante omnia constet, quid sit id de quo disputetur. sed quale id cunque exordium struas,in progressu tamen
variant seniper & definitionum &diuisionum vires. nam cum distinxeris vim tutem animae in naturalem,animalem,atque vitalem;definis primum quid sit caeteras. deinde subdiuidis recte animalem in sensium & motum,& rursus utruque definis, idemque denuo dum sensum ποῦ dist A extimos illos interioresque disiunxeris,externos in y. particulares alios, in- mi in pria ita, ternosiisvy vel I. vel Φ pro diuidentis animi varia ratione. Hanc fere Methodum secutus est Iustinianus imperato dum ius partitur in naturale, gentiumae ciuiles Ac naturalis iustitiae capita in libertates,seruitutes 5 id genus alia,
ius gentium in omnes contractuum species, ut emptionem,Venditionem, locationem , conductionem, societatem, depositum, mutuum, & alios titulos
innumerabiles: ius ciuile in id quod ex scripto constat dc non scripto, ut consuetudines. scriptum in legem & plebiscitum, senatus consulta, principum placita, magistratus edicta, & responsa sapientum. Postremisistorum singula vel ad personas refert, vel ad res, vel actiones. Sequitur hanc diuisionem per- senarum,rerum,actionumque distinctio ubique definitionibus de axiomatibus intermedijs, donec in infinitam multitudinem proferatur. Vtilissima itaque est huius methodi ratio in particulari non tantum quaestione qualibet, sed & in artibus siue scientiis, quarum materies longe lateque dispersa non facile ad normam' catholicae perfectiorisque methodi speciem reuocatur.
Quanquam de ista iuris constitutio aptari facillime ad definitoriam possit,
464쪽
LIBER I II. I 2yeoque nonnihil spectare visi sint legum latorcs,dum primum definiunt iurisse Μ ihρ prudentiamtiusti iniustique scientiam. Sed huic oppositam methodum resolutoriam vel compositoriam potius ita concipies, ut primo particulare aliquod in quaestionem proferatur, idque collatum cum caeteris eiusdem generis, mox in superioris vel uniuersalis naturae unitatem colligatur. Vt homine tibi proposito simul & bruta consyderes, mox inde ad animalis naturam usque consurgas,deinde & animal cum planta compares, & utriusque statim ideam uniuersalem in natura corporis animati, sed neque exempla istius, nec usus insignes in tradendis artibus facile est reperire, cum ad inuentionem potius &resolutoriam methodi speciem reseratur. Quare ut vi- Demm -- timam tibi ex eodem genere & longe pulcherrimam proferamus, Occur ' 'rit tandem & methodus demonstrativa, quae a principijs conclusionum per propositiones medias usque ad conclusionem proficiscitur, si traditionem vel tynthesim spectes,e contrario autem,sii resolutionem siue analysim. Ha' D .hstis; iabes istius exemplum in mathematicis opportunum. cum enim in Geometricis elementis ad doctrinam de triangulis illa potissimum spectet aurea propo' viii. 'sitio cuius inuentionem multi Pythagorae tribuunt in triangulis orthogonis quadratum quod a latere rectum angulum subtendente producitur, aequum esse quadratis quς ex lateribus fiunt rectum angulum continentibus. Si bene expenderis priorem omncm Euclidis librum, videbis ordine interrupto penitus ab iplis principiis communissimis priora quidem ad mediarum propositionum demonstrationem maxime pertinere , sed catenatim sic omnes referri demum ad conclusionem ultimam atque praecipuam pr positione 46. demonstratam , ut huius ferme unius gratia susceptae coterae videantur. Erit huic oppositus methodi analyticae ductus, si quod probandum est maxime, in operis fronte constituas,& hinc a demonstratione proxima ad medias paulatim & remotiores ordine proueharis. Licetque & in definitoria methodo & diuisiva & compositiva non Valde dissimilem analysis speciem pro instrumenti primarij ratione constituas. Interim haec demonstrativa traditionum methodus quiddam prae caeteris tribus magis essentiale redolet, ut ad Catholicam illam in rebus quae sola
ratione subsistunt uti mathemata S quaestiones logicat quam facillime
reducatur. An autem ulla traditio sit recte per solam Analysim, non se'gniter obseruauit atque illud occurrit summo clim fructu, in artium qua' lyicamfat. rumcunque vestibulo inuentionis seriem vel compendio protinus exhiberi: quod & Aristoteles egit libro utriusque analyseos, & Galenus libro de
Constitutione artis medicat. Nos quoque in huius facultatis limine pro virili nostra imitari conati sumus . Vtinam vero & idipsum faciant cae teri, cum huius ille sit fructus uberrimus, ut fine praecipuo statim prae O' Astat in μculis constituto gnauius incumbatur. Ad extremos etenim fines natura Om nes maxime aspiramus, ctim prae ardenti eorum des yderio multi praepo- ρωου uitu ορι-
stere auspicati viam relegere sepius , more cancrorum sua se per vestigia
465쪽
Ia 6 ARTIs cYcLO G NOMIC AEt ursum inflectere, rerum ipsa & principiorum necessitas cogat. quod militin rebus medicis & mathematicis olim usu venisse non diffitebor. Cum dinulti rui- enim curationem morbi,& sanitatis tutelam mihi proponerem,Velut studio- '' rum primarios scopos, hic mihi in illo praecipue gratulabar,quod arcanorum
M cina. medicaminum quandam farraginem,tum aliorum munere, tum a patre P.M. relictam reperissem. Verum simulatque in ipso utendi modo difficultates innumerae propter naturae parum adhuc perspectae abditissimas rationes animum sepe in diuersa transferrent, coactus sum via resolutoria ad ipsam quae de morbis,morborum caussis ac symptomatibus traditur doctrinam regredi ι &cium nec istam recte perciperem,nisi pluribus antea praelibatis, paulatim ad ipsam humani corporis accuratam anatomen, ad singularium partium usus quoque δί facultates, ad simplicium medicaminum naturam Vniuersalem,&singulorum per sensus examen,ac denique ad ipsa omnium Clementa prima ipsorum ordinum necessitate deducor uenec prius fructum in arte solidum sensi,quam plane conuersus ab elementis via compositoria, per caussas medias & scopo proxumas tandem perfectum circulum pro mei ingenij tenuitate lustrassem. Similiter cum propter medicinam hanc uniuersam ipsius physicae statim necessitas altius obuersaretur,huc quoque contendi , Ut mundi totius consensum cum humano corpore perscrutarer . Sed Τρ 24- aperit primum se fructus mathematum in astrologia potissimum iudiciaria constitutus: docet haec enim superiorum corporum nexus cum Clementis humanaque natura , quanquam ipsa elementorum externorum indoles 3 huminis. magis a physicis est haurienda. Astrologiae caussa continuo Astronomiam siue caelestium motuum theoriam mihi summopere necessariam vidi. Vnde ipsa astrologia tantum a limine salutata, ad Planetarios orbes & primi mobilis descriptionem ascendere meditabar, sed & isthic difficultas prior
Arithis sita O propter arithmeticae ac Geometriae imperitiam,cui cum herius occurrissem, G*mma, recepi me denuo ab hisce velut totius astrologiae elementis primis, ad illam
tantopere exoptatam metam, ubi sui absit inuidia verbo) ita me pNfecisso intelligo ut quantum in facultate pulcherrima vel veritatis vel superstitionis lateat, aduersus utriusque generis hostes me demonstrare posse confidam . Sed huic negotio ssi vitam di cum mente superstitem seruent in aliquando & suus dabitur locus. Postremo cum ea quae sunt in mundo singula ita connexa perspicerem,ut & corundum scientiat diuelli inuicem mu=hya. non facile possent,collegi sane propter medicinam unicam & physicen 6 Mathematicam perdiscendam, & propter haec ipsa metaphysicam ceu phylosophiam primam, dum plenus quodammodo scientiarum circulus se ret . Verum quandoquidem hic labor in infinitum vergeret, vitaque hominis quam breuissima & propter mutuae necessitudinis circulum negOM ihodia. th moles inexhausta mentem nonnihil ab hoc feruore compescerent; tan dem ad methodum me conuerti, cuius usus iuenarrabilis malo reipsa quam verbis ex me prolixioribus expectetur.
466쪽
Habes demum persectam methodi Sphaeram: artisque totius Cyclogno
micae circuitum plentum,cuius praecipuos Canones s. si breui rursus epilogo 'tibi comprehensos voles, hos versus nouem singulos singulis ordine respondentes ediscito. Nouem Canonum breuis Epilogus. r. Quam sit multa scopiscies circumspice primum.
2. Harum quamque in Agens, Patiens, mediumque resolue. 3. Mens trahat in longum caussas elementique Pasii.
q. Serpat in latum signorum a sensibm ordo. . Perficiessphaerae media ex Ratione profundum. 6. Fiat Ῥt in passo medii resolutio triplex. 7. Et totidem esus classes ab Agenteferantur.
8. E medio extremis petitur proportio rebus. s. Componet resoluta Ῥia aua Nersa priori.
Praecepta hςc pauca numero, potestate infinita, si1 bene percepta discusseris, discussaque altiore animo recondideris, non erit deinceps quod in se sophistM, qu in mone philosophico, quod in arte quapiam siue scientia vel crassioris ignorantiae tenebras, vel sophistarum scopulos & praecipitia amplius extimescas. Nul- patit. lienim te colubri,nec stelliones,nec archi plani versipelles; nulla argumenta ceratina vel crocodilita, sutelae, strophi, hypostrophi, paraphorae, paragogae, paralogismi a veri ipsius compendiosa orbita dimovebunt. Nactus es etenim 'praeter assixa plantis talaria,insignem illum Mercurij caduceum s quem &nos,si digni simus, pro symbolo circumserimus in contextum orbibus tribus 1liis. Miuue, vigil is draconis gemini circa eandem virgami endeicticam vel aetiologisticen Mu. mutuo se implicantium.
467쪽
REI ACTIVAE consideratio. MEDII CONsideratio.
Hae animas ille euocat Orco Pallentes, aliassub tristia tartara mittit. Datsomnos adimitque, lumina morte resignat. Illafretus agit Ῥentos, turbida tranat equora , iamque Ῥolans apicem, latera ardua cernit Atlantis duri, caelum qui vertice fulcit.
Atqui ut inter cassum terrasque medius voles , nihil deinceps quam sola exercitatio superest,quae illud praeceptis accumulat, ut prompte succurrant singula,utque ex subsidiorum infinita congerie in usum pauca dutaxat stabilia maxime &necessaria colligamus. Sed de particularibus exercitamentis, deque subsumptionis forma uberius dicendum est proximo tomo, qui iuxta analyticam seriem ad praecedentium illustrationem doctrinae methodicae Ve' lut auctuarium tradet, unaque paucissimis totius philosophiae, logicae, physi cae, ac metaphysicae sem inaria com plectetur. Sed nos immensim spatiis confecimus aquor, Et iam tempus equum sumantia soluere colla.
Exere is me thodi eis quantsi conferat.
468쪽
CVM ille sit artis nottrae primarius scopus, ut in omni negotio &
quaestione, in facultate qualibet veritatem siue scientiam rerum compendio consequa1nur: Scietia autem per rerum sit causas tum proximas cum remotiores ordine usque adelementa: Res vero disecendae mortalibus cum infinitar numero, tum ita conneXae mutuo,ut earudem scietiae Cicerone teste pro Archia j omnes perpetua quadam necessitudine,& cognatione mutua inter se contineantur : Idcirco opus fuit compendio facili,quod nobis in hac breuissima vita, hoc terrenoru sensuum lenocinio fascinatis scientiarum circulum infinitum sic comprehendat, ut actiones omnes & studia vel ad principem finem unicum,vel artem bono publico necessaria quam quisque sibi seu natura duce, siue fottunae impulsu colendam proposuerit filo perpetuo diligantiir: δ circa finem primarium certe causas eiusdem proximas prae caeteris inuestiget, Circa remotiores ordine facultates, minorique affinitate deuinctas non italapinus dormiat, quin iuxta praeceptum M. Tullij in Oratore, tantum ex illis sibi desumat, quantum ad inuentionem principis scopi, iudicium & actionem, traditionemve necessalium aestimabit. lAt cum illius compendij ratio in animorum motu siue discursu maxime
collocetur: ne ad praefixam metam a recta via deflexum aduersa uspiam obstacula remorentur, ideo & ad motus eiusmodi rationem aptanda sunt nobis principia propria & causae-elementa, ad facilitatem viae vel motus tria potissimum requiruntur. I. Pernicitas animar,ut rei mobilis,quae partim a natura insita est, partim usu & exercitatione comparatur. S. Viarum simplicitas quae maxime in extremorum nexu siue proportione cu medio, in ipsis rerum aptis ordinibus collocatur. Postremo motus dexteritas & certa tapbsitio,quie sane tum pro viarum seu perceptibilium rerum, tum promatura mobilis de motoris primi,in sphaeram unicam tribus dimensionibus absolutam optimo reducatur. Omnis enim hic motus ut ex confusa multitudine per unitatem
stabilem perfici possit, ascensu descensuque vario ad plenam conuersionem usque versatilis fluit. Tria haec igitur ad integritatem operis nostri,ceu prima capita requiratur, viarum ratio,rer mobilis, atque ipsius motus,ac sane de singulis permistim in opere hoc uniuersipro loci m ultiplicis oportunitate a nobis est explanatum. Peculiariter tamen viarum ratio velut stabilioris principij speciem referens, abunde monstrata est primo libro. Sed rei mobilis tum primo, tum secundo
libro . Motus au te praecepta vel rationes partim secundo, partim in tertio libro. Vbique cum sint omnia in recipiente per recipientis modu iuxtae axioma Physicum,omnia sane ex unitate fecimus primo in ternarium fluere,& ex eodem ceu multiplicatione quadrata rationi corporis cosona) per novenarium
469쪽
a3d APPENDIX. prorogati v Rule ad 27. figuram ablatutissimam cubi. Mox & eandem seortem opposita via ex infinita multitudine reuolui denud,ex 2 . in . s. ex no uenario iussimus internarium&hinc in unitatem indiuiduam : ut constet ibique & ipsa essentiae, & pulchritudinis rati ,quorum haec in multiplicitate musica vel unita maxime, illatin unitate multiplici optime collocetur. Itaque a primo motope naturarumque Architecto Deo, res omnes &mobiles & stabiles & vnasti triplices obiter demonstraui, ut cuncta suum opificem,cuius characterissiao sunt insignita,'ndique colant, observent, Madmirentur. vi iuxta actionis S passionis communissimam rationem, artes omnes, & facultates, quaestiones, actiones, ν studia ex trinitate axque unit te perpetua gubernentur. enim haec omnis inter extrema principia duo, actitium & passuum scilicet , seu res naturae seu rationis CXamines quae t men extrema in unius media seus Proxenetae geriij vel Paranymphi culti dam ratione sunt comprehςus . In naturali quidem essentia & artificiali,dnter agens patiens qua re da proportio in utriusque extremorum assinitate vel pugia . In rationMi complexu seu Dianoi tico inter subiectu ut vocant& praedicatum, in communi medio quod argumentum a dialecticis appel
Vnde eius ternarii progressus a Deo incipiens per medias classes singulas praecipue per animam rationalem seu mundum minorem usque ad hum nam rem publicam seu mundum μαροτατον prprogatur, usque ad scientiae vel artis cuiusque inuentionem ivel compositionem similem tribus his motibus analysi Aynthesi, & utriusque plena conuellione perficiendam. Vt enim in Deo mens est, quam patrem omnium vocant Pythagorici, δίverbum filius seu patris iapientia,& cuncta connectes spi litus: ita& res mudi intelligibiles atq; sensibiles omnes catena quada aurea in continuum sunt distributae. Ita&in anima rationali vigent hae partes praecipue . 3. intellectus superior scilicnt,&i virtus inferior siue impginatrix extrem a haec denique copulans ratio, eademque ex parte confusa definiens absolute. Ad normam omnium digesta est sphaerae inexhodicae ratio vel artis cyclognomicae nostrae in orbes potissimos ..&rurstim in singulis discurssionum inuoluit orbitas totidem velut in longitudinem, latitudinem,& ltitudinem exporrectas. Longi tudinis quidem Metaphysicam ab intellectu ex relatione rerum ad ide principium: Latitudinis a phantasia ceu Physicam viam ex relatione secundum idem potissimum: Altitudinis denique Logicam vel rationalem a ratione passibili oriundi. cum relatione potissimu orbis totius circa idem Velut cetrum. Idcirco apposite credo animam rationalem velut stella erratica finximus, cui orbes inserviant cu motus numero & uniuersa specie respondςntes. prior deferens augen , fiucundus Eccentricus Epicyclum deferens,& tertio cuncto rum orbium absblutissimus Epicyclus,intra quem orbes particulares alisquibus omnibus insidens anima ceu carponto vehitur sarsum,deorsum,& in or
M modihi ,ructa, trasuersina, motu directo,stationatio atque retrogrado, qu ς'
470쪽
admodum fieri & in stellis caeteris solet. Haec veris de tota idea operis gener
tim dicta lassiciant. l . t I .
Sed ut membratim eius compositionis segmenta singula postquamur: Li. bro quidem priore totius Methodi caussas remotas maxime, seu Velut estrinsecas designaui, propiores ordine in secundo libro,ati conflatu tionem ipsam latissime tertius comprehendit. Rursus in primo Methodorum omnium exeplar dedimus antesignanum tum in Deo opifice,tu rebus creatis in mundo ter triplici ratione dist1ncto. Secundo hinc profluente archetypa Methodused confusaneain animis nostris omnε syntheseos,analyseos,atq; couersionis rudiustulae tribus nominibus coprehensam. Qv qtita nobis confusa penitus & indeterminata sem per assistat, nisi per obseruata lan suu diuisionis quoq. SI copositionis succinctas imagines excitetur; idcirco pro Memetis methodi, tres reria primas M viaru omni u classe ses ostendi, ea potissimum speci ut duae extremae, nimiru Physicae, & Met physicae ad res naturae propius spectent,media classis & rationalis ad entia rationis. hae primae discerphae in notae,& hinc, propter corporeas ubiq; dimesi nes 3 in 27. ex iisde denuo in 3. praecipuaseu tande in scala unica mundi pulcherrima colliguntur. In secundo huius operis libro primum de caussis an genere volui causaru particulari methodo προυγωμενα pauca descripsimus. hinc statim iuxta similitudinem distursetis animi in tres praecipuas portiones distributi aptavi Sc methodi causas c teras,ut effectrices secudarias siue ideas& fines,& causas proximas,forma videlicet atque materiem. Etenim rationalis anima discursus methodici,ut causa efficiens est definita,cuius partibus tribus intellectui rationi phantasis colientiuntes habitus totide loco finis, sed triplex relatio ut materies,ordo triplex & discursuum via ut primaria forma. quaquam haec rursus diuisione Analoga ex 3. in s.& hinc in 27. facile proferantur uti ex iisdem quoque in concentum unicum refluunt,ad normam totius uniuersi undique temperatum.
Postremo pro argumento tertij libri id breuiter accipe. Anima ratio'nalis de una & ltiplex,ceu mundi minoris sol aut stella erratica, ut ciuitatem hanc sublunarem regat in terris posita, suis inhaeret orbibus atque vehiculis certis pro motus necessarij ratione compositis , Ut rerum Veritate primo, dehinc S summo bono per eandem proxurne potiatur. Sunt orbes illius ab ipsa praefixi natura opifice,& in operibus eius euidenter expressi omnes difficiles quidem scandentes altius quam reliquorum syderum sphaerae, proinde ab humanis ingoniis scrius deprehensi, ex quaestionum motuum variexato scilicet, mentisque reflexione quadam in seipsam, cum argu mutato perpetuo fere ex effectu ad causam,ut sunt inuentae & Solis δί Lunae δί caeteroru cael stium orbium theoriae. Primo etenim pro indefinito & confusaneo maxime discursionis rudimento, proponitur orbis deferens , a quaestione Practica circulum tra-h s per problematicam usque ad simplicissimam , quae de rebus abstra' Rr a ctima