장음표시 사용
451쪽
tel lactu agenti negotium in declinatione febri penitus committedum. Nam superesse materiem,quq purgamentis indigeat,satis est demonstratum sed ex eo iam maius impendebat periculum, si per aluum duceretur,eb quod venter
ante in lubrico positus facile incitetur, totamque taburram a circumferentia trahat ad centrum successu cotinui scilicet ad impediendum vacuum. Vndo& neruosiarum partium siccitas maior, hepatis obstructiones iterum nouae,ex obstructione febris, vel marcor, vel a poplexia deniq;,ad quam natura & mali c., li,vi. specie tum visus est propendisse. Cunctandum itaque duximus natura iam occupata circa I . diem quo vocatus fui) donec cristem inceptam sponte per- ficiat, nec spes fefellit, nam post assultus caeteris grauiores, secutus est Vehemens sudor atque catholicus, mox & excrementorum alui permutatio in crassius multo magisque concoctum. Urina quae hactenus russa cum leni hypostasi, sed rara sem per occurrit,in crassam, turbidam, copiosam, & digestam
optime transformata est. Secutus est somnus uberior, a quo eX perrectus leuari:
se plurimum sensit: verum restabat ariditas ingens, cui paulatim humectaritibus simul ac refrigeratorijs medicamentis ut fere sunt cibi medicinales) moderata simul incisione praeditis occurrendum duxi, ne ex hepatis siccitate morborum circulus fieret, qualem ab initio metuebamus. Sed & hoc consilium vel ante accessum meu prae oculis habuerunt doctissimi Medici Antiae pienses tres , qui nisi cauissent singula eo quo diximus modo , non dubium quin arger vel uno ex morbo in alios infinitos, in scyllam ex charybdi decidisset, vel quam celerrime vitam morte commutasset. Hunc casum ex infinitis alijs, quos breui in lucem spargere constituimus, exceptum eo libentius huic subieci loco,quia cum haec tractarem, rei gestae nobis recentior esset memoria,& accurata diductio propter industriam medicorum,qui illi per totum
fere morbi curriculum ea astiterant ratione,ut methodi verae nullum potuerit
dari exemplum maius, quoru praecipue summi Philosophi D. Behanus medicus olim Reginae Hungariae,& c. S D. Alvarus Nonius,non possunt mihi non tapius iucundae consuetudinis atq; colloquij memoriam in animo refricare. Accedit & illud, quod in ea consultatione nostra sic nobis uniuersa Schoetorum familia semperastiterit, ut nesciam horumne magis industria ac demonstratione plusquam philosophica, an nostra particulatim arte medica vel meisti do adiuti simus. Est enim in singulis eorum confratrum coniunctissimorum Gaspare, Melchiore, Baliarare,atque Conrardo, non solum historiae linguarumque, Poetices summa cognitio,vertim & scientiae naturalis, logicae, ac Metaphysicae, uti ex eorum sermonibus coram praeter omnem expectationem deprehendi. Mirabar enim in tantis negotios retum publicarum,in tantae rerum felicitate & assi uentia locum permanere virtuti simul Sc cogitationio.. . .. bH Philosophicis potuisse. Non potuit sane non facere iucunda illorum re-
νὴ in istiua Cordatio , quin pro ornamento methodi summe Methodicis viris artis hang, et tarta nostrae coronidem velut gemmis aut stellis fulgentioribus insignirem. Sunt iniquita, . itaque in actione per synthesim progressus Ue directi saepe retrogradi,quem admodum
452쪽
admodum &in aliorum planetarum motibus fieri solet,utriusque generis: alij
sunt rursus pleniores alijs, prout principiorum plurium vel pauciorum ordines lustrant. Verum in traditione,Vt dixi, progressus regressusque fieri necesse in traditione νε- est quam absolutissimos, aut absolutis propiores. Erunt autem eiusmodi in quaestione practica, si a simplicissimis terminis procedatur ad propositionum' Uρ-ii demonstrationem, & hinc ad constitutionem artis , scientiamque proportionis inter agens subiectum atque passibile. In quaestione problematica, processiis est absolutior,ab inuentione medij ad nexum subiecti & praedicati. In exa- in probliviaii. minanda demum natura rei, ut est vel simpliciter,uel tantum tale, ubi quando paulatim descensius fiat a simplicissimis principijs per media usq; ad finem ef- MI ..fectusque ultimos a materie ad formam ipsam,ab extrinsecis caussis ad pKc dentes,mox & synecticas seu plane consubstantiales & rebus immersas. Similiter ab instrumentis minoribus ad maiora ordine ab elementis ad similares simplices, & hinc ad magis magisque compositas, tandem a consideratione effectus Jc caussis ad analogiam utriusque. In horum discursuum singu- a di istis μlis partibus per synthesim explicatis transiuersim fiunt ascensus descensusque ' ' Varis per genera decem; mox & in orbem circuitus a compositione & diuisio- 3 Abii , ne ad definitiones atque ultimam demonstrationem siue scientiam. Hic ordo ' 'totius syntagmatis compositorij tanquam essentialis merito nuncupetur, cui ordiasi ars sese interserunt accidentales plurimi, non tam ad esse , quam esse perfectius doctrinae Methodicae facientes pro natura vel docentis scilicet, vel discentis, Vel rei quoque quae traditur accidentaria ratione. De his uberius alibi disseruimus. Nunc illud ad iugere his ope epretium fuit, in isto canone omne artificium positum esse de rerum atque verborum copia ; cuius methodi vice Q- ArtifeIuvi rem lent vel oratores celeberrimi, vel poetae sibi parare quosdam communes locos, quorum illa sit dispositio, ut in tabellae quadratae ordine superiori res sibi copia ex s. Ca tractandas in sua digestas membra in laterali serie partes constituant Erotematicae methodi. In cocursu ordinum singulorum sedes figunt & promptua--t ria,quibus Vel inuenta per ratiocinationem propriam,vel aliunde accepta col-π'. az locant,memoriae simul,iudicio, & traditioni maxime seruitura, ut si de caussis vicissitudinum humanarum tractare in animo constituerint.
HABE s s YsTEM A LOCORUM COMMVNIVM,
cuiusmodi fere 'vulgariter exarari holet.
453쪽
454쪽
OBER Ii HyNescio certe an hoc sit artificium . quod longis ambagibus i atque figuris in arte sua descripsit Lullius, huius enim principia etsi non satis intelligam, nec Au ιν ij intelligere vacet aut libeat, quantum tamen a limine potui salutare, in eum spectasse si iem mihi videntur, ut breui compedio quis in artificem summum possit euadere, Λ non solum res mundi uniuersias copiose tradere , sed Si de singulis vel saltem probabiliter disputare. Hanc enim eius intentionem de . clarat obiter illud, quod de terminorum multiplicatione sermonem saepius caedat, quanquam mihi non tam ad rerum scietitias veras,quam apparentes magis ipsamque sophisticen visus sit aspirasse. Sed aliorum id esto iudicium, quibus illa principia altius insiderunt, mihi ut examinem non est ocium: de non expensis censuram ferre, improbi hominis ac scelerati est. Atqui per syn- Gρρα thesim uniuersam naturae deductio, & terminorum multiplicatio quaevis no- tan Σ bis contextu hoc orbium trium absolutissime designatur,sic ut interior sit artis ipsius vel quaestionis quam quisque examinandam proposuerit: Exterior tsecundus interiorem ambiens naturae ipsius statuatur, mundi res omnes con- pissi
tinens dupliciter distributas per dependentiae gradus ab intellectu per genera decem ab imaginatrice facultate iuxta discursuum classes reales duas Physi- cas scilicet & Metaphysicas: Posterior orbis & extimus complexus interiores a oris caeteros immenso ambitu suo Scientiae dedicetur,ut quemadmodum in An lysi haec centri obtinet vicem, nunc contra ad Peripheriam extimam relegetur. Huius molis externae sunt alij particulares orbes duo, quorum interior sit ::: instrumetorum Logicae facultatis pene secundum distributionem,qualis tum et lauriar. in classe rationali, tum in praeceptis atque principijs proximioribus methodi
supra est exarata. Haec demum exterior sit ipsa methodi sphaera,interiores re- α ξ ιρ liquos omnes diuina maiestate atque potentia comprehendens. Licebit hos cres Uri -- omnes pari proportione in semel praefixam ternionem conuocare,Vel pro arbitrio tuo, quantitatis alterius numeris insignire. Quod si nunc ita coaptes singulos,Vt Contentorum partes minime per continentium quaslibet classes & scrupula uniuersa circumducantur, eam probe concipies & rerum & termi- η norum propagationem quae a natura duce per rationem optime sit instituta, ib., ita sis. ω
qualisque aiuanimae rationalis habitum quemlibet,ad omnem inuentionem, im traditionem, atque iudicium, ad ipsam instrumentorum rationalium fabrucam impriis is est necessaria.
455쪽
Ηuius internae partes ad quaestionem practicam penitus spectant mediae ad problematicam, extimae ad simplicissimam. Quod si te segmentorum perturbet multitudo, licebit trinam orbis cuiusq. distinctionem simplicissimam ita concipere .ut & harum singuli circa se inuicem conuertantur,partest contentorum quaelibet per continentium partes ordine transigantur. ORBE s
456쪽
LIBER III. ORBIs EXTERIOR 'ET SECUNDUS PRIOREM proximo complexud.
Huius interior portio ad classem magis Metaphysicam spectat ,& entium x la: φqF
gradus,iuxta considerationem aequivocam ab intellectu. Orbis exterior portio ad classe Physica,& Categorias Io .magis est resere da. LP p t ORBIS
-& se per ordinem. -& sie per ordinem. .& se per ordinem.
457쪽
ARTIs CYCLOGNOMI c AB ORBI S EXTIMVs Ac TERTIUS: ORDINE priores duos in se complexus, particulatim Perodissectus in alios duos.
I Oibis tertii pars prior atque interior.
potἰ- α- Interior circulus instrumentorum diuersi generis ordinem tradit. si ' , Medius instrumentorum disserentias iuxta triplicem animae facultatem , Exterior tertius in singulis tres differentias alias magis minusque commmnis naturae ordine differentes. UM. Ex huius orbis conuersione intra priores geminos omne consistit componendi, diuidend1,definiendi; ε demontandi artificium, ut tomo sequente uberius ostendetur. ORBIS
458쪽
LIBER III. ORBIs TERTII PARS ALTERA SIVE EXTERIOR priores omnes iust complexa, vel isdem tota totis
Interior circulus primas totius Methodi differentias continet. 'Medius in singulis speciebus sphaerae totius orbes praecipuos tres. Extremus omnium in orbibus particulatim singulis trinos tandem discur-3 suum ductus a Phantasia, Ratione,& intellectu,qui omnes canonibus paucis a nobis sunt comprehensi. Aptentur autem hi orbes in unum systema, ut circa artem & quaestiones Θημ i naturae ambitus circumducatur, circa naturam scientiarum circuli, & tandem circa hos omnes Methodus ipsa,cuius sphaera vel ita concipitur, Ut cuia 'ctos interiores ambiat, vel tota totis aequa proportione superincumbat, quo rectius intra ternarij limitem pers stamus. Instabat operi iam ferme silprema manus cum alter non letiis huc pro--Μ
por utem scrupulus occuparet. Equidem non defore scio qui sub Ca- '' ' i'in' lica Methodo nostra Galeni Methodos omnes vel antiquioris Hippocratis nequaquam commode comprehensos putent. Nam
459쪽
Nam in libello artis paruae essenti les aperte insinuat species tres, quarumi prima ex notione finis per resolutionem esse dicatur,cuiusmodi totius sphae-2 rq analysis est uberrime a nobis hactenus explicata. Posterior ex compositione eorum quae per resolutionem siue analysim sint in ueta, cuius doctrina sub 3 Syntheseos nomine postremo hoc canone demonstratur. Accedit his tertia quam definitoriam vocat,ex definitionis dissolutione in partes scilicet, quae definitionem apte constituant,totius autem artis capita prima quam paucissimis complectatur,cuius exemplum sane praeclarum ibidem ipse huius definitoriae Methodi praecipuus author Galenus in constitutione artis Medicae 8ηddivitρω luculenter ostendit. Verum inquies in ubi hic Methodus definitoria, siue
2 i. i. ipsam quis synthesim, siue analysim spectet ' Cui non in frugiferae quaestioni,h ut paucis respondeam,illud te imprimis admonitum volui,istis vocabulis definitoriae Methodi,diuisitiae, demonstrativae, resolutivae, scr iptores veteres di.i dupliciter usos: primo sub ratione quae 1nstrumenta concernit singula, & eo pia vi ak rundein compositionem absolute: Ita enim definitoria Methodus,quae breniiva Mithodus ui negotio definiendi rationem & fabricam, & definitionis usus ostendit. sub ηyM 'Αρρ ψ -nomine aperte sunt omnes eiusmodi Methodi species Velut totiust syntheticae,aut analuticae partes,ad rationalem orbem scilicet pertinentes, dea quibus peculiari capite abunde est enarratum. Sed est & acceptio altera sub ratione scilicet προς n & cum respectu ad quaestiones siue scientias, ad artium & facultatum traditionem ordinatam,ut sit definitiua Methodus,quae rotam artis vel quaestionis seriem ex definitionis dissolutione gubernat , Vesi de homine disputaturus ipsum primo definias animal compositum ex corpore& anima rationalis animam diuidas in facultates tres; corpus in caput, Ceruicem,thoracem, ventrem, manus, pedes, crura Sc brachia ; postea particulatim de singulis voles disserere: Traditionis ratio erit partim definito- β' φ'- ria partim & diuisiva. Dicam mehercule secundum quoque acceptionem eiusmodi definitoriam Methodum frustra vel a Catholicae Methodi partibus, vel ab ipsis Methodi speciebus primariis separari. Cum enim omnis essentialis istaru ratio vel sit recta, vel circularis, & rectaru alia vel synthetica, Vel analytica, vel ex utrisq; coposita: obserua sedulo me pla Methodi definito riae,ex quibus & eius indolem, siue naturam quam facillime compraehendes; est enim quodammodo mixta ex utriusque ratione,prout illius progressus ογdo a discurrente concipitur. Nam quia definitio interdum ut rei natura, in terdum ut ens rationis dutaxat in animum subit: idcirco progressus a definitione ad eiusdem partes ceu doctrinae capita,erit syntheticus,si definitionem Cogites,Velut communem pluribus essentiae rationem, tendit enim a forma sub differentiae nomine,& materie sub nomine generis ad definiti species Ve' lut effectus ex causis eiusmodi constitutos. Apertius tamen ad analyticam seriem spectat : quod si concepta sit definitio,vi merum ens in ratione . cum enim a definitione tota ad partes excurrat singulas none velut ab effectu rur
sus ad causas atque principia ordo resolutorius esse dicetur nemo dubitat;
460쪽
nam & idcirco a desinitionis dissolutione Galenus aptissime nominauit. Vnde consequitur essentialiter hanc methodi speciem ab illa compositiva &resolutoria non differre. Quod autem accidentaliter differat, minime nego; transfert enim violenter satis eam ordinis speciem, quae uni tantum parti debetur rationali in catholica methodo, ad figuram uniuersalem vel artis totius constitutionem solidam, quae semper a caussis ad effecta legitime componentibus nobis in stitui solet. Cui accedit & altera ratio, quod omnis desinitiva methodus istiusmodi essentialem alteram praesupponat s ut logice loquar in vel quasi praemissam tacite semper includat; sic enim in definitiva methodo oportet medicum naturam omnium quae ad medicinam
spectent inuenire primum ab effectis ad caussas siue principia i&: ab ij sedem exorsum cuncta componere,ut artis praecipua capita in traditione pes
stringat, priusquam ex capitibus illis definitionem communissimam elatio-ret, quae summam totius negoth complectatur. Quin si consimiles methodidisserentias ex instrumentorum diuersa ratione desumptas, ad artis totius Iridis ta- traditionem vel inuentionem torquere quis volet k licebit Sc caeteras persequi sub eodem genero comprehensas, ut sint accidentariae species me- nimirum thodi ex essentialibus profluentes 4. composititia, diuisiva, definitiva, demonstrativa; non quidem absolute tantum ut ipsam mei instrumentorum fabricam observemus,sed & respective, uti vel artes vel scientiae singulae harum praesidio reperiri aut in traditionis ordinem digeri possint. Atqui ut est S. instrumenti cuiusque diuisio penes diuersam fabricae rationem, erunt &rursum particulares cuique differentiae tres & tandem in tribus singulis sua ubique analysis, synthesis,atque conuersio. Vnde praeter essentiales methodi species in accidentariis singulis comprehensas,