장음표시 사용
61쪽
quentia totius Italiae Roma discesserit. Et subiungie Pedianus:Frequetiam dicit plebis rusticae,cui uoluit iudici sexitu notam esse integritatem suam . conuenerat autem ex municipi j cuiuscuque modi multitudo, aut propter comitia sui fragiorum caussa,aut ludorum uotiuorum,Romanorum,Victoriae,plebeiorum, aut ut censeretur apud censores Gellium, Lentulum . Tabulas tamen eorum, qui censerentur, duplices fuisse crediderim: quarum unas Roma alteras in eorum urbibus,aut Opidis,afferuatas. Romae, quis dubitet qui enim censerentur, eorum nomina censorias in tabulas relata, ita consentaneum est,ut, probare testimonijs,putidae cuiusdam uideatur esse diligentiae exemplum autem earum tabularum ad unumquodque municipium,aut ad col nias ciuium Romanorum,eme missum,satis aperte locus Ciceronis in oratione pro Cluentio declarat. Illum, inquit, publicas tabulas Larini censorias corrupisse, decuriones uniuersi iudicauerunt. Et infra,in eadem Dum, eum fuisse Oppianicum,constabit, qui tabulas publicas municipij sui corrupisse iudicatus sit. Quemadmodum autem locum in tribu ,hoc est potestatem ferendi sui fragi j,uirtute, heritis in rem p. peregrini homines consequebantur, sic ob turpem, ignominiosamque, uitam uel amittebatur tribus,uel mutabatur. qui tribum amittebat,ium ac rarius fieri, tum in aerarios,aut in Caeritu tabulas, reserri, dicebatur quo quid significetur, docet Asconius, his uerbis: Rege dis moribus ciuitatis cesores quincto quoque anno creari solebat. hi prorsus ciues sic notabat, usiqui senator effet,eijceretur senatu, qui eques
Romanus,equu publicui perderet, qui plebeius, incas ritu tabulas reserretur, Maerarius fieret,ac per hoc non esset in albo centuriae suae,sed ad hoc esset ciuis,tants modo ut pro capite suo tributi nomine aera pendere Planius etiam apud Gellium,lib. x s. cap. 3. Primos, inquit,
62쪽
inquit,municipes sine suffragi iure Caerites esse factos
accepimus. Ocessum q. illis,ut ciuitatis Romanae honorem quidem caperent,sed negoti j tamen, atque oneribus, uacaret, pro sacris bello Gallico receptis,custoditi Lque hinc tabulae Caerites appellatae uersa ulcri quas censores referri iubebant quos notae caussa, suffragijs privabant. Mutabat uero tribum,qui uel,poenae loco, ex nobili in ignobilem, hoc est ex rustica in urbana aut etiam ex rustica in aliam rusticam ignobiliorem, uel co-tra,praemii loco,ex urbana in rusticam,aut ex rustica in
aliam nobiliorem rusticam transferebatur. quod,moueri tribu,dicebatur.de quo sic Liuius lib. xxv. Negabat Claudius suifragislationem iniussa populi censore cuiquam homini, ne dum ordini univcrso adimere posse. neque enim, si tribu movere posset, quod sit nihil aliud,
quam, mutare iubere ribum, ideo omnibus v.&xxx.
tribubus emouere posse, id est ciuitatu, libertateque,eripere,non,ubi censeatur, finire, sed censu excluderes est autem frequentius, re ijcia nobili in ignobilcm, quod censeria nota fieri consueuit, quam ab ignobili ad nobilem transduci: quod in oratione pro Balbo animaduertimus: in qua,Balbum,reo, quem accusauerat, de ambitu damnato, is bu Crustumina legis praemio esse adeptu, constat. nec enim anica Balbum in urbana sed in rustica, tribu suifragiu tulisse, ii crisimile uidetur. Et,quod dixi,aerarium fieri, Milibu moveri, diu ei a esse: id Cicero confirmat in oratione pro Cluentio, his uerbis: Ipsi inter se censores sua iudicia tanti esse arbitrantur, ut alter in aerarios reserri, aut icibu moveri, iubeat,alter uetet. Liuius quoque lib. x L I. Omnes, quos senatu mouerunt, quibuSq. equo ademerunt, aerario fecerunt, G tribu moverunt. Et lib. xxiv. His, superioribusq illis,
equi adempti, qui publicumquii habebant tribtiq. moti aerarisomnes facti quod nisi diuersa esse tui neque Cice
63쪽
atque inane prorsus uideretur, inculcass. t. At,in quo di
uaeret aliquis a Idiamur tamen, conemur explicare , quod e X-doratum non habemus iartasse enim in ipsa retractanda , ut interdum solet accidere pueritas ipsa,atit sal retri oecies alinua ueritatis , emerget. Primun
i itur illud latus; quod omnino fixum sid necesse
ritate,minimcq dubio testimoici, qui iura o-nsi illud retineret, pro capite suo, tributi nomine,aera ederet. id quod a Pediano plane satis explicatur. tuffragium igitur adimebatur iis, qui aerari a censoribus fierent quod cum ita litri necesse est,moueri tribu , aliud quippia significa
re atquecti a cuius csse. quam aerarium fieri quod os .icndimus esse grauillanum quadoquidem adimuntur omnia commoda, omnesq. dignitates, whonores; relinquitur autem, quod nemini iucundum est, onus tributi sequitur igitur , si moueri tribu, tribus ademptio non et erie,ut mutatio iit. quod hic ne parum necessarijs probetur excplis, ipso interprete Liuio iam ostendimus. Referri autem in tabulas acritum, non uideo, qui possit idem esse , quod, moueri tribu . non enim, qui tribri mouetur, suffragium amittit, sed mutat locum, ut non in qua antea sed in aliqua minus nobili, tribu censea. tui, Tum aoium ferat. at,reserri in tabulas Caeritum, qui omnino suffragium amitteret, is dicebatur. quod eκGellio , Strabone, liquet id q. puto significari, cum uel apud Liuium Ciceronem,Gellium,alibi,aerarium fieri, aut in aerarios reserri, legimus mec Pediantis,cum dixit, Qtii plebeius erat, sic a censore notabatur, ut in Caelitu tabulas reserretur,& aerarius fieret , quasi duo
64쪽
duaeris posuit, sed unu diuersis uerbis explicauit, quod ueteres non numquam biebant quo scilicet res fieret illustrior mulio enim, Matius, ideoq apertius, id loquendi genus, aerarium fieri, quam, in Caeritum tabulas referri alterum in Liuio saepe,alterum,nis me fallit memoria, nil quam inuenias semel Gellius, sed ut
rem doceret,ctum de municipiorum ageret origine, non ut factum narraret, ulti paui p. semelicdianus, sed conis timc te subiunxit enim, Et aerarius fieret, quasi parum
plane locutus esset ad sentcntiam expone dam .Hic obij-citur illud ni ita est igitur Pediani narratio, quae unii modo genus ignominiae ponat, si liragii uidelicet ademptionem;cum illud praeterea sit, lustragistranslatio a tribu ad tribum: eorum uidelicet, qui tribu movebantur. Non est inepta dubitatio nec tamen, quod Iespondeatur, in promptu non est. Concedo, duplicem fuisse plebeiorum ignominiam, aerarium fieri, moueri tribu , neque tamen Pediani culpam, quia de duabus una miscrit, agnosco non est hoc, id, quod agitur, ignorare , scd ex ijs, quae scimus, summa decerpere, quod in tradenda doctrina uitio non adscribitur , laudatur etiam, elegantis ingeni uidetur esse quid e an id, quod omittitur,simul idem negatur notas censorias Pedianus in senatoribus, equitibus, plebe ijs, non omnes, sed insignes maxime persequitur si quam praetermittit in plebe ijs, facit idem in senatoribus, Mequitibus.
non enim senatores tatum senatu movebantur, sed aerari,quoque fiebant, censu etiam multiplicato: itidem equitibus non equus modo publicus, sed arma quoque, adimebantur itaque non est, cur aut Pedianus in suspicionem inscitiae uelinc gligentiae. ueniat aut eius uerba nostram sententiam infirmare uideantur
65쪽
Quemadmodum, cum de ciuibus Romanis intra fines agri Romani habitantibus loquerer,uisa est ad cognitione necessaria distinctio, ut alios senatores, alios equites, alios de plebe fuisse ostenderem, uel alio modo,alios patricij generis,alios plebe ij: ita, cum non de solis ciuibus
Romanis,quibus aut in urbe,aut in agro Romano,domicilium esset,sed generatim de omnibus, qui ciues Romani uocarentur,uerba facio operae pretium uidetur esse, ut, eiusdem ne generis omnes essent, an aliqua redisserent, significem Scire igitur oportet,non modo eos, quibus in urbe, aut in agro Romano, domicilium esset, sed omnes plane municipes, qui extra agrum Romanusuis in municipiis, aut in Latio, aut in reliquis Italiae partibu aut etiam extra Italiam,habitabant, ciues Romanos esse nominatos quod ne minus ueri simile uideri possit, recitabo Ciceronis testimonium in oratione pro Cluentio.Martiales quidam, inquit, Larini appellabantur, ministri publici Martis, atque ei deo ueteribus institutis, religionibusq. Larinatium consecrati quorum cum satis numerus esset; cumq. item, ut in icilia
permulti Venere sunt, sic illi Larini in Martis familia numerarentur repente Oppianicus, eos omnes liberos esse, ciues q. Romanos, coepit defendere. Dixit enim , iues Romanos, hoc est, eodem iure, quo ceteri municipes erant hoc autem eo patet illustrius
quod in epistola ad Acilium Neapolitanos ciues Romanos idem Cicero appellat. Manlius, inquit, fuit Catinensis; sed est una cum reliquis Neapolitanis ciuis Romanus factus, decurioq. Neapoli erat enim adscriptus in id municipium ante ciuitatem socijs,4 Latinis data. Erant igitur,&dicebantur, ciues Romani, qui ciuitare cum sit fragio donabant ii r qui uero ciuitate sine suffragio ij non ciues Romani, sed tantummodo Romani, uocabantur. quod de Acerranis a Liuio proditum legimus: atque hi nomen tantum,& honorem, Romanae ci-H uitatis
66쪽
ilitatis habebant tributum pendebant imagistratus au
tem,alia ue munera aut curationes , capere non pote
rant cuiusmodi Caerites fuerunt quibus omnium primis ciuitas, sed sine sui fragio,est data,pro sacris Gallico bello receptis. unde Caeritum in tabulas relati dicebantur ij, quia censeribus omni ciuium Romanorum iu-
Ie privabantur, uno excepto,ut aes tribHti nomine penderent.Ciuitatem igitur cum suffraoto consecuti,cum ciues Romani essient, ac dicerentur, socii mei non amittebant, ij q. auxiliares in bellis asturci quibus uero concessa quidem ciuitro serendi denegata potestas,est, neque ciues neque municipes, sed tantum ciues. Usocij, uocabantur. Iura porro ciuium Romanorum, qui ex municipijs non essent, haec erant. Censebantur, suffragium serebat, honores,magistratusque, capiebat,ae pro suo capite,tributi nomine pendebant, habebant lacum in lutebantur legibus Romanis, sacrbant,Quirites, populusq. Roma lauri lis non omnia cu municipibus erantisimunia. nam,cum essent ipsi quoque ciues Romani, iura tamen illa, quae nominaui, non omnia plane, sed quattuor, habebant, quattuor .uero non habebant censeri, sutrragium ferre, muneru Omnium parici capere, unde Municipes dicti, tributum penderedraec habebant: locum uero habere ita legionibus, uti legibus Romanis, sacra more Romano farcere,Quirit uia populi ue Romani nomine appellari, nohabebant. A Colonijς uero&magis,quam a municipibus, nec codem modo, ciues Romani differebant nam coloni similes erant ciuibus Romanis tribus rebus, quia legibus Romanis vivebant, sacra Romano ritu per
agebant, locum in legionibus habebant sedissimiles quinque, quia neque censebantur, neque suffragium
serebant , neque munerum participes erant , nequeti ibutum pendebant , neque Quirites, aut populus Ro
67쪽
manus, dicebantur ideoq. nec ciues Romani uocabantur, quamquam e ciuitate ipsa in colonias essent proscisti non enim, qui non censetur, suffragij ius habet, nec ciuis Romanus est ideoq. municipes, quia censentur, suffragium serunt,ciuesq. Romani appellantur. Est etiam,in quo ciues Romani differrent ab ijs, qui praesecturas incolebant, conlidcrandum sit tantum una re ciuium Romanorum imaginem praeseserebant, quia legibus Romanis utebantur , quandoquidem a Romanis
magistratibus, ut Festus admonet, regebantur: ex quo sequitur,ut legibus Romanis uiuerent: cetera uero ciuiu Romanoaum iura non habebant commodius igitur cum unicipijs, quam cum coloni js, aut prae fccturis, agebatur si quidem coloniae,&praefecturae, cum plus oneris, tum uero minus habebant emolumenti obstricti enim legibus Romanis tenebantur, neque tamen frui
muneribus publicis poterant. Municipes uero quodammodo frui libertate uidebantur, cum a suis ciuibus regerentur suisq. moribus ac legibus, uiuerent .&,ubi uellent, Romam ire ad suffragium in tribubus serendum, ipsiq. capere magistratus aeque poterant, ac si Romae, aut in agro Romano,domicilium haberent quod quanti esset, facile est ijs animaduertere,qui,quantum Roma municipij praestiterit, quantoq. fuerit optabilius florere honoribus in orbis terraru urbe principe, ac domina quam in quovis opido,quauis condicione,uitam agere, cum animo suo considerauerit.Recte igitur Praenestini, cum Tiberius imperator in eorum finibus, sub ipso opido, capitali ex morbo conualuisset, ab eo petierunt, ut ex colonia in municipij statum redigerentur idq. illis Tiberius,ut quasi gratiam pro recuperata ualetudine referret,muneris loco tribuit stulte autem Itali censes, unde ortum duxit Hadrianus imperatori qui cum essent municipes, in ius coloniarum mutari maximopere cupierint cuius opinionis errorem ab Hadriano ipso ora-
68쪽
-tione admodum erudita patefactiim in sesa tu, Gellisu tradit.Nunc,quae comemorauimus ciuium Romanorniura, faciendum uidetur,ut singula repetamus, quo iustituimus ordine,quam licebit diligenter,breuiter iam cexplicemus. Ac primum, quod ad censum attinet , haec
sunt quaerenda quo aetatis anno censerentur mareS ne tantum,an maies pariter, Te minae ingenui ne talum,an etiam libertini: ij ne tantum, quibus in urbe hoc est intra pomerium, domicili iam efffer, an etiam qui extra urbe intra fines agri Romani, atque adeo qui in municipijs, qui q. etiam in colonijs, habitarent an abse tes censerentur quoto anno census fieret, a quo magistratu, quo in loco: in centur ijs,an in tribubus,&quo ordine censerent uir quae esset in ciues Romanos animaduersio cctaria, eaq in perpetuum durarer, an uero tolinii soleret quae item censoribtis essent animaduertendi caussae an aliqua esset in culis poena: omnes ne cete dem iure munerum omnium participes cssent, an cessis dii ferentra dissimilem indignitate condicionem faceret quoties ccnsus actus sit qui censorum minimus numexus, S qui maximus, fuerit. quae omnia antiquitatis ita docet obseruatio, ut significet potius, quam declaret. pauca sunt enim, quae ueteres illi, non eandem sortasse in Romanis institutis, ac moribus, quam in ceteris rebus laumanis, mutationem ueriti, plane, enucleateque, litte. ris expressa reliquerint. Ita, nisi eundem librum saepe legas;nisi loca locis conseras , nisi mentis aciem intendas; operam q. des, ut ex unico nonnumquam uerbo mul-cutus, ad summam rei dimcitis,4 Obscurae, notitiam,
quasi per quosdam scalarum gradus,adscendas; inanem laborem in hoc genere , studium q. suscipias minime
fructuosum. Censebantur ciues Romani, non ubi ad aetatem ferendis armis idoneam, hoc est ad annos vir,
peruenerat; quod uideo quosdam existimamsed a quo primum
69쪽
primum die nati erant nam, si robustiores tantum ceti. si essent , Ser. Tullio tegnant et, qui censum instituit, Romae fuissent hominum cc millia Si quidem Liuius x xc millia, Dionysius ctiam plures in primo censu commemorat. ut necesse sit,eos, qui nondum per aetatem gestare arma possent, omitto senes, a Tecta iam aetate ob infirmitatem uirium domi sedentes, aut in lectulis cubantes haud sere pauciores XX millibus suisse.tantoq. marium munero parem fuisse numerum seminarum , aeque Recessarium uidetur, quod certe, ad aestimationem quidem iudicismei,uix est,ut credi possit.d mus, id quod uerum est, urbe Romam quinque regli uirtute,ac lapientia,rebus omnibus uehementer esse aucta. annorum uero LXXra i spatim in ipso enim regni principio Seruius, sextus rex, censum instituit incrementa fuisse tanta, ut capitum cc millia , quam hodie multitudinem in una, aut altera,Europae urbe uix,aut sortasse ne uix quidem, inuenias, numerata sint, ita simile umri non est, ut monstri simile uideatur. Ipse etiam Liuius lib. v. cum ait,Q. Fabio,T. Quinctio cos censa ciuium capita civ.& xx millia,ccX Is praeter orbos,orbaSque, nullam aetatem, orbis exceptis, nullum q. sexum censu exclulum, satis indicat. Idemq. libro xix significat, cum inquit: Cc a sunt capita ccc LXI IX. millia, DXxii, praeter orbos, iiduas . Dubia fortasse colligere uidemur argumenta sit ita vinum certissimum,cui fidem no habere iacmo debeat, ex accurata Dionysi Halicarnasset sumptum histori , proseremus is igitur lib. I. sic.
70쪽
M Asm -ένη cx Θί M. Quibus uerbis,no modo cuiusque rem es se aestimatam, quod unum Liuius scriptor interdum parum diligens, tradidit, uerum etiam aetates omnium, uxores, liberos, locum, ubi habitarent uel in urbe, uel in agro publicis in tabulis notatum, planissime osteditur.Quod autem ad libertinos attinet;eos item una cu ingenuis esse cesos,ide infra si nificat,his uerbis
pomerium, an soli qui intra pomerium, habitabant,dubitare non licet curre supra idem de agro Romano
πιωρ, ω,η--α της c. Et, ut de rusticis Romanisce sis ex Dionysio,sic de municipibus, postea quam communicari coepta ciuitas est,plane constat ex eo Pediani loco Conuenerat ex municipijs cuiuscumquc modi multitudo, aut,propter comitia,suffragiorum caussa,aut ludorum, aut ut censeretur. Nec tamen obscure idem significat illa uerba pro Cluetio: Illii tabulas publicas Larini censorias corrupisse, decuriones uniuersi iudicauerunt certe enim de tabulis ij intelligit, in quas cen
res,cum ciuium Romanorum censum agerent, municipum nomina retulerant Coloni non censebantur. nam, si censi essent, ciues Romani fuissent ciues autem non
suisse, liquet ex eo, quod neminem umquam ex ulla colonia et erant multae prope urbem sui fragisserendi caussa ad urbem uenisse, legimus cum de municipibus& fieri mentionem aperte in significari saepe, uideamus.Sed argumentum illud clarissimum, quod, multos