장음표시 사용
21쪽
uli C.-codicillis statuitur solem uis numerus quinque testium in quavis suprema voluntate praeter testamentum , credidit B limerus, hanc Imperatoris legem non ita generalem esse , ut transferri possit ad cujusvis generis codicil los . Distinguit porro codicillos testamento confirmatos , puta si testator ita caverit testamento : codicitus , s-
ve JMedulas ut vulgo appellant ) fer si , pei ueri ero ,
vel reliquero , rator esse volo tamquam te menti porter , a ceteris , quorum nulla habeatur mentio in testamento ; in his quidem admittit numerum quinque testium ; in illis vero haud necessariam putat hujusmodi testium adhibitio . nem ς propterea quod ob eorum confirmationem in testamento habitam quam tamen Pragmatici appellarunt vo-Iuntatis declarationem per relationem a chedulam J satis consultum sit, illorum solemnitati; quum ipsa testamentissilemnitas ad codicillos referatur . e' Ut autem vidi hanc Boehmeri disputationem,etsi principio statueram quaestioni tantummodo incumbere ς quum nil magis abinum dici possit, quam ut solemnitas unius scripturae ad alteram transferretur , nec magis alienum ab Imperatoris consilio , quam excipere codicillos testamento confirmatos a generali eius sanctione de solemni quinque testium numero ; nihilominus quum animadverterim operis progressu , rem integre confici non posse , nisi quaedam n cessario repeterentur a primaeva codicillorum natura , tum a nova eorum indole praescripta ab Imperatoribus Iustiniano proximioribus , praesertim ut ita rectius convellerentur Boehineri argumentationes , immutato consilio rem omnem duxi aggrediendam , quae ad codicillorum m teriam pertineret; atque pro ingenii viribus absolutam
22쪽
pertractationein instituere de jure codicillorum tum veteri, tum novo. -d postquam expediverim , faciliori via ingredi liceat quaestionem peculiarem Boehmeri, quae sane ipsam codicillorum rationem consequitur . Plane inter tot praestantissimos Iurisconsultos , qui Ius Civile explicarunt, neminem adhuc deprehendi, qui codicillorum materiam plenius, absistu teque complectatur; quum potissimum satis habuerint attingere , quod Justinianus prodidit in suis institutionibus . Vel ipse summus Criacius , qui unus omnia fere docuit,pauca quidem monuit de jure codicillorum,nec fatis distincta; ut haud inutile putaverim pro varia eaque sparsim disseminata codicillorum doctrina tum in mutilis veterum Iurisconsultorum libris , quos Tribonianus nobis reliquit, tum in Codicibus Imperialibus commentarium
conficere , quo simul Ius vetus , ac novum omnino cognosceremus. Quo sane vertitur potissima Boehmeri hallucinatio ς quum in proposita disputatione , quae Ius novum spectaverat , probationes petierit ex Pandectarum libris , quasi veterum sententiae intendere potuerint in posteriores leges . Quare , ne pluribus immorer , rem omnem hoc ordine expediam: Primo sermonem habebimus de jure codie illorum ab Augusti aetate , quum primum eorum ius invaluit ad Constantini Magni usque tempora qua aetate una fere, eademque juris ratio in illia statui potest . Tum videbimus quicquid immutatum fuerit ab Imperatoribus ab Constantini aevo ad collectionem Iustinianeam , quod sane ad jus novum retulimus ς quo pacto perspiciemus quid antiquatum sit, quidve manserit ex veteri iure , quod cum
novo recte conveniat. Quibus expositis Boetimeri sententiam insectabimur ; ibique nedum expendemus eius ar-
23쪽
gumenta , sed una complecteinur quicquid hac de re se serint tum iuris . Interpretes , tum schola forensis ; quin nec pigebit descendere ad ea , quae moribus recepta sunt , quod profecto percipiemus ex receptis sententiis, quas comprobarint praecipui Italiae Senatus , potissimum Sacra Rota Romana sitis quotidianis decretis . Ne autem Lectores fraudentur ipsamet Boehmeri voce ultimo loco ejus quoque disputationem hic adjungendam duximus; praesem tim quum haec edita non reperiatur inter cetera ejus scripta e cui tamen adnotationes adjecimus , . quibus suo quo quo loco Auctor notatur .
De Jure Codicillorum ab Augusto ad
I. odicillorum nomen a Codicibus, sive Caudicibus dii . actum est,ueluti parvi Codices Oa9. Caudex autem,&exinde, qui latine proprie lignum significat , pro tabulis simul junctis accipiebatur . Ita Nonius VP : Euo antiqui plures tabulas conjunctas Codices Heehant; a quo innberi naver Codicariar a euamus . Quum autem Veteres in tabulis scribere consuevissent ; hinc factum , ut tabulae simul junctae ad scriptionis usium accommodatae Codicit quoque vocem retinerent. Ait Seneca ce) r Hurium tabularum contextus Caudex apud antiquos vocabatur ; b na-τ 1 nunc suoque , guc ex amigua con esurineser TMerim
24쪽
eommeatur subvehunt, Caudicariae vocantur. Tabula vero apud Latinos , ut sentit omnigena eruditione Cl. Alexius
Symmachus Maaochius co laminam Agni at ex quavis
materia tum dura, ut ex momore, metalis , ebore , ligno Irum mouiore , ut ex ponro , membrana, rebar a tir . Quo
sane spectat Ulpiani sententiam Tabulas testamenti accipere debemur omnem moreriae Auram id est sheciem . .Π- se igitur tabulae t ligneae, e cujuscumque alterius materiae , e Gartar , e membranae sint , vel F ὸ corio alicujus animalir , tabulae recte dicentur. Et Paulus e et Tubu-
Iarum autem appellatione ebanae quoque ,4membronae comtinentur. Martialis etiam mentionem habet tabellae membranaceae ; quo perspicuum sit,ut strata omnia ad signanda aliteras idonea cujusvis materiae essent, sive durioris , sive mollioris , tabularum , vel tabeuarum nomine veteres significarent . Qitamquam autem Codices ex tabulis simul junctis conficerentur , uti & Votamina ; distinguebantur tamen Codices a Voluminibus, ut arbitratur idem Mago
chius , quoad modum, quo tabulae v/riae digestae erant, atque ordinatae ; nam liber in cylindri modum convoIutus volumen proprie dicebatur ,' quum nempe plagulae e fcbedae una deinceps pos aliam in unam supersiciem oblongam imuicem adglutinatae, poseremo in scapum conpoBerentur , ut
teres volumen exi Ageret. Codex vero conficiebatur instar
librorum, quibus hodie utimur; ita ut paginae ex una porto in uno communi cardine uI junctae, ex altera sutae , aperiri , ac rursumplicari possent. Quae Codicis ac voluminis. 'B disse
25쪽
ditarentia luculenter comprobatur ex Paulo ca) , & Ulpiano cis . II. Perspecta Codicis significatione tum quoad variam
tabularum materiam , tum quoad modum , quo tabulae sit mul jungerentur , facile codicivorum quoque λrmam intelligimus , qui parvi codices erant . Codices quidem componebantur tabulis grandioribus; codicilli vero brevioribus, atque paucioribus . Itaque tabellar in codicis m . dum compactae , quae tamen ceratae erant , ac stylo exarabantur, codicilli proprie dicti sunt , atque hinc Ulpianus e) codicillos ceratos nominavit; quemadmodum tabellae ceratae , quae ad pugillum essent , ac pugillo tractarentur , pugiuares appellatae sunt. Hujusmodi autem tabellae ceratae , sive codicilli tum quod deletitiae erant , tum quod ad scriptionis usum promtiores haberentur tabellis membranaceis , vel papyraceis , quae & atramenti , aut rubricae, ' calami exigunt ministerium , adhibebantur idcirco , vel quum quid considerate scribi oporteret, quod postea mundum redderetur ab amanuensi; vel in re subita , ubi char
ta , & atramentum deesset . Quo spectat illud Ciceronis λθ : Accubueram hora nona ς quum ad te harum exemptam in codiciHis exaravi: scripserat quidem ipsemet prius
26쪽
in eodicillis , sive in tabellis ceratis illius epistolae exemplum , quod mundum deinde de more misit . Interdum ipsi codicilli mittebantur; quum praesertim properato opus
esset. Ita Sulpicius a b r tuum non unge a Piraeo abessem, puer Acidini mul obviam venit edim codietuis , in quibur erat scriptum , ρώulo ante lucem Marceuum diem sum oli- isse ; in re enim tam subita , quod de Marcelli morte nuntiaretur , ipsi codicilli missi sunt. Et Cicero accepi a Seleuco tuas litteras, STATIM quolai e Balbo per ιοdicillos , quid esset in Iege. Itaque vel quum subitanea resurgeret; vel quum commodum magis esset uti tabellis ceratis ad scriptionem , quicquid his scribebatur , codici I-Iorum nomine veteres appellabant. Hinc Seneca codicillos quoque vocat eas epistolas, quae fiunt inter pra sentes ; propterea quod tabellis ceratis scriberentur : VAdeo te , mi Lucili , quum moxime audis , adeo recum sum ;ut dubitem an incipium non epistolas , fed eodDIIus tibi feribere . Quare egregie hic fallitur Boehmerus ι , quum voluit , idem prorsus fuisse apud Latinos epistolas , ac c dicillos ; propterea quod promiscue quandoque usurpaverint vocem vel epistolarum , vel codicillorum ; hoc enim omnino falsum est ; sed quicquid stylo exarabatur in tabellis ceratis , sive epistolam contineret , sive Orationes , sive poemata , sive quid aliud , codicilli aeque semper dicebantur , habita ratione non ipsius operis , sed tum materiae , in qua scribebatur , tum modi, quo tabellae simul
jungerentur . Hinc Plinius c, o codicillos quoque appellat
M Ex Tullio 4- epist. famil. u. crem voluptatem , quod hunc librum Epist famil. 18. cum amicis recitare voluissem a non pes e Epist. s. cadissilοι , non per lilaeuos; sed fl com. i. suae disputationae l.3. & se . modiam esset, F Dalde secaret , adm . o Lib. 3. epist r8. cepi non medi nisi . . . . convenerum.
27쪽
argumenta , vel exemplaria orationis , quae liuerdum domi mittebantur auditoribus,vel in ipsis auditoriis distribuerentur a . Nec mirum,quod epistolas veteres quandoque codicillos appellarint;quum enim ipsi codicilli mitterentur,tum epistolarum nomen adsciverant ea de caussa , quod epistola scripta erat in hujusmodi tabellis ; at falso inde conficies , aliud non fuisse codicillos, quam epistolas, quasi eodicili
Tum nomen ad epistolas tantummodo referretur, quum contra quicquid scriptum esset in tabellis ceratis, aeque codicilli dicebantur. Qua eadem ratione Principit m diplomata posterior aetas codicillos quoque appellavit M . Hactenus de latina codici norum significatione. III. Iurisconsulti vero codicillorum nomen accommoda .runt ei supremae hominis voluntati , sive is testatus , sive intestatus decedat, cui ad differentiam testamenti juris desint solemnia . Hujusmodi autem voluntas quum principio perscriberetur in tabellis ceratis , tamquam expediti sibus in re subita, potissimum ipsa Testatoris manu, ne ulli pateret, merito codicillorum nomine donata est. Quemadmodum solemnis testamenti tabulas Ulpianus ce) Codices appellavit,quod scriberentur in tabulis grandioribus ; hinc Juvenalis . nam Codice famoHeredes vetat esse suoδ . . . Et quidem in testamentis necessario adhibebantur ta
- a Bernard nus Ferrarius lib. de veterum acclamationibus, & plausu cap. 3. Lib.u; porro im , U' codicius alius nihiι eνant , ut ego quidem arbitror s
28쪽
bulae grandiores , quod plurima capita continebant stestiumque subscriptiones adesse oporteret . At codicilli brevioribus , paucioribusque conficiebantur tabellis eam nempe ob caussam , ut recte arbitratur Hotomanus 60 , ut facile quo cuique commodum esset , circumferri , b insnu gestari possent. Iurisconsulti igitur ut distingue- reiit solemnem testatoris voluntatem a minus solemni codicillos hanc dixere plurativo numero , teste Cajo XJ , retenta nimirum vocabuli originatione ; quamquam &singulari numero codicillum interdum legimus ussurpatum majoris demonstrationis caussa'.
testandi potestas apud Romanos populi primum auctoritate comprobata , tum jure XII. tabularum cuique Patri familias concessa est; ea profecto non secus iure admittebatur , ac si certo , solemnique ritu Omnino celebraretur e qua de caussa suprema Testatoris judi
cia sententiam c. , sive rasam eontestationem Ju
risconsulti dixere . Et quamquam vel ritu quodammodo commutato, vel nimia Inris subtilitate paulatim senescente Praetoris praesertim beneficio facilior deinde praeberetur civibus testandi ratio; haec tamen ad Augusti aetatem num quam Juria caruit solemnibus, suamque constanter retinuit solemnem formam ; ne aliter in leges offenderetur . Primus autem Augustus insignem quidem immutationem
29쪽
'ab veteri observatione invexit in re testamentaria . Etenim eo auctore introduci coepit & jus codicillorum , quod prorsus erat ignotum , atque necessaria fide icomm i ssorum praestatio , quae prius haeredis t an tum pendebat arbitrio . Quae duo summa capita fuere , ut veteribus regulis quodammodo conturbatis nova veluti hac in re prodiret juris prudentia , sive spectemus fidei commissorum rationem , quae vel nuda testatoris voluntate constabant co) ; sive codicillorum , qui re quidem ipsa novam testandi formam Praebuere . Originem autem codicillorum ita exponit Justinianus . Quidam Lentulus in Africa decedens codicillos reliquerat testamento confirmatos, in quibus ab A gusto quid per fidei commissum petiit, itemque a filia cohaerede quaedam legata reliquit. Placuit autem Augusto Lentuli potius voluntatem sequi , quam legis rigorem ἱ at que agnoscens fideicommissum in codicillis relictum exemplo fuit, ut & Lentuli filia legata quoque praestaret. Tum Prudentibus convocatis in consilium eos adhibuit Augustus, ut cognoscerent, an codicillorum usus admitti posset; quos inter Trebatium fertur , summae tum auctoritatis eatenus eos adprobasse ; quod diceret utili mam , b necessarium Hoc civibus esse propter magnas U Iongar peregrinationes ; ubi si quis tectamentum facere non posset , tamen cod .ciuor posset . Primum quidem , ut recte putat Hotomanus c), civibus tantum extra Italiam degentibus permitti coepit haec nova testandi ratio . Etenim quum iis non facile praeberetur sufficientium testium copia , qui cives Romani omnino esse debebant in testamentorum consectione ς aequius idcirco existimavit Trebatius , si per codicillos sal-
30쪽
tem possent suam declarare voluntatem sine Iuris solemnibus. Durum quidem videbatur tot meritim nos cives vel intestatos. pati morituros , vel testamento facto ob testium inopiam non valere . quid addere , vel immutare injsupremo vitae momento . Haud dissimilem video sequitatis rationem , quum antiquato testamentorum usu in comitiis concederetur tandem jure decemvirali libera cuique testandi facultas , ut magis placuerit. Quum enim Depe fieret , ut vel morbo correpti , antequam comitia haberentur , in testati decedebant f vel semel in comitiis testati prius mortem obire cogebantur , quam ut novissim ain promere poΩsent voluntatem ob comitiorum raritatem; aequa ratio suasit, ut excussa comitiorum necessitate , quo magis Vellent , sua conderent testamenta.
: II. Uerum res parvis sortasse ducta principiis, ut solet . Paulatim undequaque propagari coepisse credibile est; atque utcumque principio jus codicillorum civibus tantum praeberetur peregrinantibus , vix stetit , quin ad ceteros postmodum cives perduceretur vel in Urbe commorantes .
Huc sane spectare existimaverim illa Justiniani verba r si quae tempora σωιm Labeo codicillos se et, jam
mini dubium erat, quin eodiciali jure optimo admitterentur . . Plane ante Labeonis codicillos adhuc vacillabat in Urbe
praesertim eorum usus ς quum revera caussa non esset, cur recederetur ab iuris observatione , ubi non deerat cestium
copia juxta Trebatii sententiam; ac propterea qui majorum, institutis haerebant, non facile eorum introductionem patiebantur . Sed postquam Labeo codicillos scripsisset, tanti Iurisconsulti auctoritas eo valuit , ut illius exemplo nemo amplius auderet de optimo codicillorum jure dubitare.