장음표시 사용
101쪽
aluminis vitriolique mariis confectione communi observatum s ex Iixinio pluribus salibus imbuto. salia diuersa crystallisations se parari. Singularem opinionem Gulielminius exponit de salium acidorum vi in figuram eorum crystallinam. Crystallos eo magis angulis acutis esse praeditos, quo magis aciditas in iis praeualeat. Saporem acutum ipsum acidorum particulis cuspidatis ilibuit g .
Simul IIombergi opinioni h contradicit, salium figuras noti ab acia dis sed ab allialibus mutuari i opinioni per longum tempus dilectae, in crystallisationum
substantiarum diuersissimarum formatione, salia concurrere, etiam Car. Nicol. Langius assent it t). Post Gulielusinium inprimis Capyesems optime de crystallogia meruit. In prodromo crystallographias, non soIum conditiones, quibus crystalli formantur, bene exposuit, sed etiam magnum nu. merum crystallisationum lapidearum, salinarum ac metallinarum in ordina systematico, secundum diuersa figurarum genera, descripsit et pro parta etiam delineauit. In introductione dicit: extra
controuersiam politum esse, quod salinarum Concretaon uni et cry.
Rallisationum fundamenta sint salinae particulae angulatae, et Paucis admodum superficiebus circumscriptae, eae videlicet quae sal. quod acidum σoeamus, constituant I . Eurguetus in litteris philosophicis de salium crystallorum qua formatione complura circa substantiarum crystallinarum formas nec non crystallorum molecularum figuras disseruit. Crystallos e moleculis regulariter figuratis compositos esse; in diuersarum sit,
Da salibus, In appendice. p. 27o. Bisoria lapid. figurat. Helvetiae. I. c. a. D Prodromus erystallogr=hiae da crystauis myro ris se distis eommen
tarium. a M. A. Cometer. Lucernae I723. P. I.
102쪽
spECIMEM DE RELATIONE INTER CORPOR. MATURA L. Ex c. 29
santiarum crystallis saepe diuersas habere formas; in crystallis pro prio sic dictis. in adamante, nitro, in compluribus gemmis trian gulares esse, qna expressione non stitis distincta ille siguras tetrae, dricas intellexisse videtur; in gypso af in vitriolo rhomboidales, in sale culinari cubi eas. in alumine pyramidales' esse mole culas Dd. Opinionem, crystallis ni montaniam e moletulis triangularibus coni. Poni, Lurguetiis ex Obseruatione hausit figurarum triangularium, quae saepius in planis cros alloriim pyramidalibus cotispiciuntur; mellertis autem illi ex eati Isis inprimis geometritis si me contra dixit, in littetis ad Scheiacheterum do crystallorum generatione O). HenLelius, qui in pytiiologia tam multas pyri larum crystallisationes accurate momoratiit atque delinea Dit, nec non in libello de lapidum origine complura citca crystallorum genesin sagaci ter obseruata tradidit, quoad crystallorum structuram quae illi nullius momenti esse videbatur, nihil praestitit. 'Quid iuuat, dicit, liructurae aspectus, quum flores ea bracteata neque ac adamas, aqua naarinus et topa Eius gaudeant 8 Quid tandem particularum mitii mariam si gurae cum in gemmis Doci aliter ac in lapidibus speculatibus, bracteae in bracteolis, hi acteolae in multo minoribus corpusculis. vlira in fissibilitaterii mechanicam talibus, consistant o). Aedificium vario modo compositum atque formatum esse potest, Parii culae et Iapidulas quamlibet habeant siguram p). I M. Haetas naturam complectens Oni Hena, quamquam ipse eon. fessus est, minera logia in cristas sibi erigere non posse, tamen in dinsertatione sub eius praesidio a Noe hiero quodam proposita, nec non
mnio Leitres Ahiloso hiques fur la formation des seis et Hes erystaux. parmurguet. I729. p. 57. Aeta naturae euriosorum. Vol. lv. I 737. In appendite. O D. I r. IIenkelii idea generalis da lapidum origine. Dros d. et Lips. I73 q. P. 43. 49.
103쪽
3O . . IO. FRID. LV D. HAVS MANNin regni lapidei systentata. perplui ima ad per sitiendam cr3 stallogra.
phiam contulit. Crystallorum meliorem iam dedit definitionem, quam in compliaribus scriptis minera logicis recentioribus est Cotiis tenta q); nec non figurarum crystallinarum desci iptionem dili inctio, rem reddidit. Quoad crystallorum genesin antiquorum quorundam opinioni adsensit. Crystalli sationem enim salibus propriam; salia diuella figuris crystallinis determinatis et specificis gaudere, qua rum particulas minimas easdem habere formas r . Figuram omnem erystallinam in regno lapideo a salibus s); crystallos lapides compositos per salia e); omnia salia regni lapidei adhuc cognita ut natrum, nitrum, muriam. alumen. Vitriolum, figuris exactis et polyedris, in cryst Ilis lapideis repraesentari ia). - Huic opinioni de salium vi in crystallorum formationem post Linnaeum complures naturae in uestigatores. c. g. norIacius ae , Ringius y accesserunt. AmphenbroeLitis censebat: crystallorum figuram in omnibus saliuni generibus variam esse, quod exemplis probabat c. mallerii atque Cronsediti operibus mineralogicis classicis nee crystallogia nec cognitio do relatione inter crystallisationem, structuram regularem et compositionem chemicam pei multa praestati.
tiora vindicare sibi possunt. Maxima merita de crystallograpti ia
habent plura plana ct determinala. plurcsque angui . determinatos. aeimen academisum da erystallorum generosione. Vpsaliae II 7. Cap. I. g. II. P. 4. - r. I.inΠaei amoenitates academi c. II 49. p. 456.
104쪽
Rorneo de Utile et celeberrimo memero erant reseruata. Ille noti solum corporum anorg8nicorum tam natUraIium quam artificia.
Iium erystallorum descriptiones exactas iconesque dedit, sed itiis primis etiam crystallometriam fundauit, in magno crystalli satis. num numero angulos, goniometri ab illo innenti opo satis accurate determinans, eoqtie viam ad disquisitiones in crystallogia ulteriores patefecit. IVernerus in libro cIassi eo de notis fossilium externis, terminologiam nouam crystallographicam, usque ad nouissima tem-Pora adoptatam. exhibuit. nec non cognitiones praestantioxes demineralium structura propagauit. Iam priusquam meriteri praeclaro scriptum de fossilium notis externis in lucem erat editum, genia. Iis 1 orbemtii Ber anni commentatio de formis crystallornm , quae primo in societatis regias scientiarum Vpsaliensis nouis actis, annoa 7 3 prodita , crystallogiae studii subtilioris, quod in ni inera- Iogiae tractationem scientificam maximo est momento, noti s amtulit spes. Bergmannus suomiae cuiusdam discipuli ingeniosi. mine adhue Fati lunae vi ci en iis et in litteris ementissimi, senis Optimi I. G. Gahnι de spathi calcaret pyramidalis structura regulari obseruatione utebatnr, nec non demonstrahat. in spathi calcarei erystallisationibus di itertissimis nucleum rhombo deiciam anguli, constantibus praeditum. esso inclusum, et in spatho calcareo ficut in aliis subitantiis crystallinis, figuras diuersas e Dueleo et mole-culis simulter configuratis, set ridum leges quasdam illum circumdantibus, derivari posse. Simili Leta nainus opinionem generalia ter foro adoptatam, salia quaedam admixta. omnibus corporibus crystallinis configurationes tribnere, confutabat docebatque, in sa- Iibus crystallinis figuram externam regularem nec acido solo, nec
hasi soli esso ab scribendam, positio quae si ulterius illa usus
sis,' in mineralogia systematica maxima vi esse potest. - Hau ob-Ieruationes tam nouae quam graues, tamen attentionem quam bene merebant, non statim convertisse videntar. Longe Post, anno 1784,
105쪽
eeleberrimus ac de mineralogia optime meritus IIauyus opus edi--ii sub titulo: TDi d'une.theoris fur la structure taea erysuriis, in . quo viam omnino similem 't Ibergmannus in crystallorum sita tu. e regularis perscrutatione ingrediebatur, sed multu copiosius et subtilius illam persequebatur. Illo in opere demonstrabat Matiyias rsubstantiis crystallinis diuersas formam esse quamdam primitivam, omnesque formas secundarias ex illa nec non e molecularum decres centia regulari, mathematico posse derivari .ii, In compluribus substantiis cryli allinis hoc probauit et sequenti tempoto disquisitiones suas viteriores in singulis commeritationibus publico tradidit.
Anno 13oi opus egregium atque celeberrimum edidit, eoi est i-Ius: Traste de mineralogis, in quo omnes singulas obseruationes suas anteriores. nouarum magno numero amplificatas, in systema redegit, et classi sicationis fundamenta posuit: mixtioni cuidam etystallisationis ac structurae crystallio a conditionem quamdam eoni lantem esse iunctam, qua. in ratione corporum an organicorum disserentiae specificae clipracterem itaque positum esse. Relationem intimam inter partes conliatutivas et crysstallisationem strii eiuram. que crystallinam versantem. Hauyus in opere, anno I flos sub titulo edito: Tableau comparatis des resulanis de Micrisiallogrn hievi de Pano se chimique, accuratius adhuc inuestigauit... Ha ras per disquisitionem relationis in ver partes constitui i- vas et crystallisationem structuramqus crystallinam ad resultata permulta in studio minera logico scientifieo gravissima peruenit. Nineralia compluria lucrisque diuersa habita. eiusdem generis sunt
cognita, quo studium minera logicum multo est sinplificatum. ΑΙ-tera parie inter corpora diuersa limites distinctos duxit, ubi antea identitas videbatur. Si autem specieε mineralogicas Hauyanas conis sideraueris, complures tamen inuenies, in quarum limitibus dissa rentiae quaedam non Psruae respectu mixtionis, ac simul struetura ocrystallinae modificationes quaedam ostendunt; contra autem ob. seruabis,
106쪽
seruabis, mineralia inueniri, quorum crystallisatio structuraque est eadem sue una ad alteram reserenda, quaeque simul in mixtione quodam respectu harmoniam monstrant, quae autem ab Hauyo ut species diuersae sunt habitae. Hoc sequi videtur, in perscrutatione relationis inter mixtionem et crystallisationem structuramque crytastallinam complura adhuc esse facienda; vim qnam illa in has
exercent, accuratius esse explorandam, ut hoc modo ad speeiei mineralogicae determinationem certiorem nec non ad distinctionem
modificationum intra speciei limites sitarum, ab aliis quae ipsae hos limites formant, peruenias. In huius commentationis parte reliqua ad illarum rerum disquisitiones collectas nonnullas offerre. nobis est propositum.
Crystallisationem structuramque crystallinam phaenomenon esse intimo nexum effectui vis attractivas chemicae vel assinitatis, in prioribus satis est demonstratum. Vbi haec vis in productis suis omnino perfecta puraque sese ostendit, ibi etiam neo alia quadam conditione, oryltallisationem et saepissime simul structuram regula. rem videmus. Si vis attractiva themica suo assinitas materiarum heterogenemum tendentia in substantiam homogeneam sese combinandi vocari debeat, tunc etiam ponendum sit, crystallisationem non nisi in corporibus mixtis posse inueniri, et corpora an organica erystallisata, hucusque simplicia habita, re vera esse composita. Substantiarum diuersitas. non solum quoad qualitatem sed etiam saepe quoad quantitatem in crystallisatione structuraque diuersa est expressa; et disserentiae chemicas valde exiguae, disserentia satis magna quoad configurationem externam interdum est iuncta.
Gypsum et Rarstenites nhydrises aliorum eo solum disserunt. quod substantias posteriori aqua caret. in priori contenta; crystalli satione autem structuraque omnino diuersa gaudent: in gypso enim crystallisatio primitiva est ptisma rhomboidale. cum lamellarum
107쪽
meatu maxime distincto quoad plana terminalia ; in Narit enite cori. tra parallelepipedum rectangulare, cum tribus lamellarum meati-hus aeque expressis. Ferrum diuersis proportionibus cum sulphurseIt in connubio. Ferrum sulphuratum cum Bilphuris quantitate maxima siue pyrites, crystallisationes habet Ualde variegatas, quae autem omnes in cubum sunt referendae, et in huius substantiae sot-mationibus quibusdam etiam Iam et Iarram meatus quoad plana cubica interdum obseruari licet. Ferri sulphura si cum sulphuris quantitate minima, siue pyritae magnetici, forma crystallina hucusque erat incognita, quamquam a cel. Leonhiardo varietas lamellosa est descripta a , quo colligi poterat, huic subliantiae etiam figuram externam regularem esse quamdam . Ante aliquod tempus nobis. erat permissum pyritae magnetici cryltallisationem in metallorum quodam filo propo Andreasberg in Herzynia detegere. ubi huius substantiae rara varietas lamellosa, calcareo spathoso induta, in tabulis sexangularibus regularibus, cum lamellarum meatu huic figurae conformi, nobis exhibuit sese, quo colligi potest: pyritae magnetici formam primitivam prisma esse hexaedricum r gulare. cuius dimensiones futuro probabiliter erunt determinandae, quum planum additionale, marginis terminalis desectu ortum, iam conspexiuius, cuius autem inclinationem. propter crystalli exiguitatem. metiri nequimus. - Ferrum etiam cum o Xygenio diuersis proportionibus in natura est iunctum. Quamquam constitutio chemita ferri ouydulati et ferri oXydati non valde, in proportione quantitatiua laritum differt, harum tamen substantiarum crustallisatioli ructui aque conditiones plane diuersas praebent. Ferro magneticoeli forma primitiva octaedrica sti ucturaque huic conformis; quum contra ferri oxydati crystallisationes ad rhoinboedrum obtusum possunt referri. - Inter magnum fossilium numerum in terrarum sectioneo System. tabellar. Vobersielit una charaklarifi1 der Mineres orper,
108쪽
sprcIMEN DE RELATIONE INTER cORPOR. NATURAL. xxe. 33
sectione collocandorum, complura etiam exempla, positionis nostras probandae, sine dubio colligere possim iis, nisi cognitiones nostra ada harum subitantiarum proportionibus fixis, tam impersectae essent.
Interdum autem obseruatur, substantias quasdam, cuius constitutiones chemicae diuersae inueniuntur, quoad configurationem externam regularem, Conformitatem ostenilere. Huius obseruatio.
nis exemplum serri oxydati hydratum ossert. In sensu chemico inter metallum quoddam Oxydatum et eiusdem metalli Oxydati hydratum disserentia est specifica; et tamen fossile illud pulcherrimum. cui nomen Nubinglimmer . in quo ferrum Oxydatum cum aquae quantitate minima est iunctum , in eisdem crystallisationum vari tatibus sese offert, sicut ferri oxydati varietates sub nominibus Eis fengliam et Eseratimvier cognitae. Calx aerata et magnesia aerata iis diuersissimis proportionibus fixis combinatae inueniuntur, qua minoam harum coni binationum figura externa regularis, semper ex. acte est eadem; quam obseruationem in sequentibus ulterius couis templabim r.
Non solum, ut vidimus. constitutionis chemicas variatio quaedam exigua characterem crystallinum interdum modificare, sed etiam in casibus quibusdam tendentiam crystallos formandi omnino destruere potest. Sunt materiae quaedam quibus eli indolis in proportione quadam substantiae crystallisabili admixtae, hanc plane amorphicam reddere, interdum etiam si illis ipsis in natis puto tendentia est crystallos formandi. Talis materia e. c. est aqua. ipsa crystallisationis tendentia, sed in connubio cum aliis quibusdam materiis, ε. g. cum terris Oxydisque metallicis, crystallinae configura. tionis inimica. Silex magnam sane ostendit crystallisationis tendentiam; aquae autem quinque ad decem tantum Partes centenarias filicao admixtae. opalum reddunt amorphicum. Alumina pura pulchri saphiri format eo stallos; aqua aluininae iuncta, hydrargil-liten hucusque amorphicam tantum inuentam. Silicae et alumin
109쪽
nec non silicae et magnesiae combinationes, in quibus silica valda praeponderat, substantiae sunt crystallinae; si autem has combina. tiones aqua insuper intret, substantiae amorphicae nascuntur. Fe rum Oxydatum ad configurationem crystallinam valde inclinans, tendentia crystallos formandi omnino caret, si quinta fere parte cum aqua sit mixta.
Quamquam in magno corporum an organicorum numero limiotes distinctos conspicimus a partium substantialium proportionibus fixis et quoad repraesentationem externam, a crystallisationibus Bructuraque crystallina positos, tamen intra substantiae cuiusdam Iimites, modificationes quasdam mixtionis saepissime obseruare licet, cum quibusdam modificationibus quoad crystallisationem structuramque regularem iunctas; et magna est interdum disti cultas, has variationes fortuitas ab essenitalibus distinguendi. Substantiae cuiusdam modificationcs eli emicae in partibus substantialibus qui binis dam additionalibus confisi unt vel sina plicibus vel compositis, cum partibus substantialibus essentialibus in proportione aut fixa aut variabili coniunctis; et haec mixtionis pars additionalis in substantiae repraesentationem externam diuersi modo innuit: siue in crystallisationum systema, siue in lamellarum meatus, interdum etiam in unum alterumque. Modificationes illae chemicaa saeptis me ei iam in indoles intensi uas vim exercent. quae autem hic contemplari non Iibet. Substantias cuiusdam modificationes chemicae, nullo modo quidem costalli salionum systemata diuersa efficere possunt; in diu e Iissimis enim variationibus illis semper crystallisationes in unam quamdam et v stallisationem principalem post ant reduci; sed e crystalli salioniim tota serie . ad formam quamdam fundamentalem pertinente. in una substantiae modificatione pars una, in altera, pars altera sola inueniri potest, quum contra in tertia quadam eiusdem substantiae modificatione crystallisationum systema completum fortes. se ostendat; et in una alteraue crystallisationum serierum illarum
110쪽
spGIMEN DE RELATIONE INTER CORPOR. NATURA L. Lete. 3
partialium, forma quaedam fundamentalis interdum esse videtur,
quae tamen re vera tantum est membrum totius crystallisationum
seriei, substantiae cuidam propriae. Exemplum valde instructiuum ferrum sulphuratum cum sulphuris quantitata maxima osseit. Huic substantiae crystallisaiiones sunt diuertistimae, quarum omnium forma fundamentalis est cubus; nec autem in omnibus formationibus se marum crystallinarum series completa, nec in omnibus sorma illa fundamentalis conspieitur. Illius substantias formationes numerosae quoad crystallisationes duas sectiones formant, in quarum una formae erystallinae ad cubum immediata sunt referendae, quum crystallisationes derivativae principales sint octaedrum, dodecaedrumpentagonale, icosae arum ; in quarum altera autem crystallisationes tetraedri regularis modificationes considerari postini, nisi haec ipsa forma a cubo fit derivanda. Ad harum sectionum priorem pyrites
ad sectionem posteriorem Pyrites cMPrinus Κυ erhies . cuPraceus
Substantiarum modificationes themicae multo maiori adhuc sunt momento quoad strucLuram crystallinani. In formatione quadam struetura substantiae cuidam propria omnino completa ostendete sese potest, quum contra in alia quadam formatione Mna tantum vel altera pars eius conspiciatur. In formatione quadam omnesti mellarum meatus quoad persectionem aequales sunt, quum in alia meatus quidam caeteris sit persectior. Duarum Eiusdem labis stantiae formationum una interdum plane diuersam structuram hahere videtur quam altera. Quum autem accuratius in uestigetur, in dissorinitate opinata, conformitas est conspicua, quia strueturae illae independentes visae, in uno eodemque crystallo combinatae cogitari
possunt. Si aliter sese habeat, si structurae directe sint contrariae,