장음표시 사용
71쪽
omni tempore sine mora ac dubitatione consenserunt in dissecandum ventrem grauidum. quibus recta. leni et humana ratione necessitas perferendae operationis a medico obstetricio erat proposita.
Caveant tamen medici obstetricii. ne in suscipienda ventris grauidi incisione oblectationem, laudem et celebritatem ponant. neque unquam eam absque graui consilio. multa deliberatione et perfecta persuasione instituant; imo potius sibi artem euitandi sectionem ventris grauidi honori ducant. et ex seruanda matre cum prole. liberando eam naturali via, capiant voluptatem. Quod si autem omnino fuerit necesse . aperire ventrem vivae per incisuram, tunc satis perpendeant, quae pro ratione peculiaris corporis grauidi et angustae pelvis conditionis eligenda sit incisionis methodus, quae exercenda. Curent denique . ne in ancipiti insequentis morbi statu despondeant animum . nec seruandae parturientis laboribus de satigati spem abiiciant. sed contra audacius eant, reputantes, et in medicina interdum accidere in puncto, quod non speretur in anno.
72쪽
' i LES CI EMICAS ATQUE EXTERNAS,
Nulla ria inera logiae tractatio scientifica potest nominari, nisi cor porum ut organicorum indolis chemitae atque externae coniuncta disquilitio eius sit fundamentum. Haec positio se tuetur contra dubia omnia exceptionesque. diuersis temporibus diuerso modo prolatas; e recta enim sententia de natura entium an organicorum. quae producta sunt virium chemicarum ac mechanicarum, inmmdiate nascitur. Si posteriorum effectuum contemplatione contentus esse velis, in forma tantum commoraturus sis. nec corporum anor ganicorum veram naturam penetratieris; multa pro identitate siue propinquitate habueris, qnas re oera Ionge sunt disparia. et li Ocmodo a naturao initelligationis fine primario, magnam scilicet crea-I.F. L. Haubma ιn, SP cunen ae rviat. inte om. nai. Tom. IL A tionum
73쪽
ilonum varietatem cognoscendi. aberraueris; contra autem in comis pIuribus diuersitatem credideris. quae re vera non sunt heterogenea, et hoc modo non ad simplicitatis in magna varietate regnantia cognitionem, Venturus sis. Sed etiam corporum anorganicorum contemplatio pure chemica, mineralogo satisfacere non potest, quia vires chemicae non sesae in eorum formatione erant activae; quia in mineraIlum indole externa disserentias varias inuenimus, quarum caussae in indole chemica, quoad cognitionum nostrarum statum hodiernum, nori possunt demonstrari, quasque timnino prae. teriniseris, si analyseos chemicao resultatibus contentas esse velles. Si mineralium exploratio chemica ab una parte disserentias saepisostendat. quas contemplatio pure externa praeterei int, tune hac ope inuestigatio chemica altera parte saepe in rectam viam, riec non ad detectiones deduci poterit, quae sine illa casui relictae forent.
Itaque mineralium proprietatum chemicarum atque ex tertiarum e Plorationes, ad pro randam cognitionem mineralogicam compIE- tam . inuicem sibi auxiliari debent; et mineralogo scientifico quaesito grauitana est habenda: explorare rationes ac relationes, inter c-porum anotamicorum indolas chemicas externasque Nersanter.
Besaiionem esse quandam inter mineralium indolem clienti. tam atque externam; certam compositionem chemicam, certis etiam Proprietatibus externis esse iunctam; in partibus substantialibus diis τersis, etiam ditarentias esse quasdam quoad proprietatea externas, iam in corporum naturalium anorganicorum cognitione superficiali, absolute persuasum omnibus esse debet. Hoc ii ipsi negare non pontant, qui ceterum in mineralium cIassificatione, proprietatibus exteris nis praecipue tantum considunt. Quinam autem est connexus intexcompositionem chemicam et indoles externas, latifibus nostris. sine periculis substantiam commutantibus conspicuas Τ Num quaeso deis
74쪽
monstrare poIIunitas, has sine eXo ptione nimixtionis proportiona dependere ; aut perscrutationes nosi rae ad finem quemdam ducunt. vlara quem mixtionis in proprietates externas momentum . in aliis regionibus tam clare mon Itratum, cognosci non potest 3 Hicesmonendum non erit, facultatem relationis determinandae inter corpo . rum naturalium anorganicorum compositiones Chemicas atquct proin ' Prietates externas, cognitionum chemicarum nec non artis ch micae statu'dependere; resultata boo respectu obtinenda eo pex-fectiora esse debere, quo magis mixtionum cognitiones sint promotae; ieo tempore, quo ignis, aer, aqua et terra elementa habebantur, in illius relationis exploratione nihil agi potuisse, et facultatem disquisitiones aecuratas hac do te instituendi, analyseos Chemicae perfectione esso datam, satis patet. Tempus autem Fenturum esse, quo Veritati multo magis appropinquemus, quam chemiae natu hodierno licet, progressi hos ingentibus perspici potest, quos egregio illud studium quotidie atquis continuo facit. Si autem iam nuno conemur . naturae Explorare leges, quoad conditionem inter min talium compositiones Chemicas Pro Prietatesque eκternas, cogniti nes plane secuturi sumus, nobis a chemia de corporum anorgantia eorum partibus substantialibus Iuppeditatas. .et speculationes euitaturi, nullis expolientiis iundatas, celeberrimi Lemmanni verborum memores: obseruationes Veras quam ingeniosissilias fictiones, sequi praeitat; naturae mysteria Potiua indagaro. qua ui diuisaro.
Priusquam in disquisitiones sequentes progredi Possumus, necesso est ut conueniamus, quo identitas et disserentia corporum an organicorum positas sint. Si nobis concedendum sit, in corpo xibus anorganicis proprietates externas a substantiae conditioni bus neo has ab illas dependere, tunc inmediate sequitur, nobis etiam disserentiam ἰriorum specificam non otii in compositione chomica inquiren m esse ἱ quanquam in casibus compluribus felici cum sue cosso etiam indole externa vii possumus. ad adquirendani disseren-
75쪽
tiae siue identItatis eognitionem. Quaeri aute in re vera hic pol st, an in magna substantiarnm diuersitate, limites inter has satis ae curati atqus inmutabiles a natura fixi sint 8 An in artis chemicae fa iacultate, hi secure inueniendi 8 Cui quaestioni nunc. chemiae magnorum progressuum ope nouissimorum multo maiori cuiri deteria minatione responderi potust, quam Paullo ante possibile erat. F. quidem chomia a murumini tempore, plurium substantiaruni minera. ad qlias multa salia. oxyda metallica, metnlla quaedam suIphurata, nee non metall. regulina, iam antea satis accurate coguita, et quae . dani huc usquo adhuc substantiae simplices habitas pertinent; sed una parto perinsgni substaritiarium numerus - inprimis, inter teristas compostas adhuc restabat, quarum disserentia specifica probari non poterat; alteta parte M tallum erat medium. ad reliquarum subsitanti artim conas octi armi mixtionis proportiones, in qnibus di ia orentia specifica in illis; posita est, satis accurate deterivicundas. Ad hanc Oxplora'ionem via per disquisitiunes admirabiles, relebe limi ehemici Suoeici aci nobis Moniunctissimi, Iacobi Berzelia nunc iante breus tempus est e planata, e quibus elucet, non solii ni in diversarunt, subliantiarum minetalium mixtionibus, proportiones quasdam fixas. mathematice in uestigabiles essu sun datas. Ied ei iam corporum an organicoruin Partium substis ni inli utra coniblination . egi cuidam generali esse subiectas, Clitus cognitione omius sub sanitae diuersas, huc usque i sol Miae . nunc ira magna coniunctionasi xa et rogolari conspicium tr. Legi siquidum. quibus corporum an . ortati icorum mixtionum proportiori 6 s b sui t. huc usque quoad
minim, in tantia 'pariem Pori lis sunt demDnitratae; nec chem .eus illo egrogius labores suos in corpo um anorgimicoruni ordinem obscurissimum. in terras nompe huc. Utque DQu e tandit; sed ex analogia maxima spes est haurienda, Praeclarum lunacim in magnam iam oxydoxum. salium, metallorum sulphurator uin mixtioisuit, Partem
76쪽
partem est iactum, mox etiam obscuritalem illam illustraturum. Et sic non solum chemia mηgnorum Leretelii.detectorum commodas, hi vindicatura, sed etiam minera logiae magna eorum para profutura et huic non minus quam docti inas sororiae characterem magis scientificum procurabit. Id earum no irarum expositionem, quomodo Berzelli doctrina de Proportionihus fixis mixtionum . in mi neralogiam introducenda sit, ad aliam Occalionem reseruantes, nun ad propositum noli rum redeamus. I
De relatione comprum cin0rganimi lim Hurae externae struines cit racilite ad coisitution in chemicam in genere.
Primo valorent exploremus. qni mineralium' notis externis ditiersis inest quoad mixtionis in eas momentum, nec non limitem, ubi eius cogniti is dia X nos relinquit. Hac autem disquisitione
conditionem tant m respiciam iis, quae inter indolem themicam et externam extensivam versatur; reliqua autem alii in uelii gationi reseruemu S. omnium notarum externarum nulla ni agis in oculos cadit.
quam ligurra ex erna. Quae quaeso varietas huic indoli a natura improstat Et tamem quam Parua in comparatione cuni formis in infinitum prope variegatis animalium plantarumque est. Hoc iam magna cernitur disserentia inter naturas organicae et anorganicae formalionem. Si in corporum anOrganicorum speciebus diis Ilinciis, atque adeo in maxime imperfectis, ri ulla ira formas comple. iam repetitionem inueniamus, sed in partium externarum indole, diuersas iam cognoscamus, tunc in corporibus an organicis omnino alio modo sese habet; in his enim corpora diuersae mixtionis r perimus, quoad faciem externam Perfecte congruentia. Alterapa ite in eiusdem compositionis chemicae corpore an organico, sigii. rns
77쪽
ras externas valde di nersas saepe obsermamus, quia in contra in eor. porthus orgari icis, perfecto formatis, in regula unam eandemqDotantum formam externam inuenimus, paruis exceptis abnormitatibus, nonnumquam occurrentibus. Sed quoddam adhuc praecipus eharacteristicum in corporibus an organicis obseruamus, quo in Natura organica Omnino nullum analogon reperimus: inter illa enim permulta videmus, quae numero fixo laterum planorum, angulis constantibus congruentium, Vario modo terminantur . et erysiollorum nomine veniunt. Fuerunt quidem naturae scrutatores et sunt adhuc, crystallis organisationem quandam tribuentes a); crystallorum generationem actionem vitalem nominantes; siue contra Minentium organicorum generatione processum crystallisationis fingentes. Oculis autem Don obcaecatis et sensibus non obtulis, tendentiam geometrico . Plallicam - qua expressono vim crystalli- Diionis significemus - in natura anorganica tantum agnoscendum
erit nobis; et de illa sic dicta naturae explicat Ono iudicari poteri quas Gulielrninius de alia quadam simili modo non adaequata cenis sebat: hae non nisi allegoriae quaedam sunt, rem adumbrantea magis. quam e κε cie eXplicantes; immo philosopliorum inis genia. earum ammoenitate allecta, ab vIteriori et viillari, Ii- eat spinosiori di strahentes exainine' b). Alii quidam naturae in uestigatores non quidem in illam viam falsam peruenientes. in aliam tamen aberrabant, quum in naturae scala. ab iis di- Iecta, a crystallis catenam formabant. ad combinandam enistini organicorum seriem, plantas nominatim, cum natura an organica. Nobis autem o crystallis.Uti inium scalae naturae gradum. conitruen lvi Cons. e. g. Eourguet let tres philos. sur la formalion dea sela et dea crystaux. P. 58. - EO Plures naturae scrutatores opinionem habebant ry mystallos vegetando crescere . cui iam Alis. Stenonis egregie contradixit.
78쪽
SpΞcIMEN DE RELATIONE INTER CORPOR . NATURAL. xve. 7
constenendum esset, 'quum forma crystallina re vera longo maxime a formis organicis remota sit , si naturae organica cum natura an organica combinatio omnino fit statuenda et nisi naturae scala per Blumen chium nostrum celeberrimum ac re tendisinium iam diu destructa, nunc putrefacta esset. In maxima formarum crystallinarum varietate tamen Iim Iti.
bus quibusdam distinctis sunt inclusae, quum in formas quasdam primitinas reduci possint, et hae iterum vel ad corpora pertineant pyramidalis, vel ptismatica. Itaque plures illarum varietates non dantur, quam horum corporum modificationes sint possibiles. Si nunc crystallisationes cum mixtionibus comparemus, ad positiones
x ubi easdem partes substantiales obseruamus, crystallisatio. nes omnes Obulae, ad eandem formam primitivam sunt reserendae; formant itaque quasi crystallisationum syBema, m Q. partibus pluribus , mox Paucioribus compositum. Crystallisationum diuerissarum numerus in una quadam substantia interdum permagna est exa) In substantiis diuersis crystallisationes - si nempe non so. Iam formam in genere, sed etiam angulorum magnitudines proportionesquo spectemus - diuersas, nec non crystallisationum systemata disparia saepissime reperimus; sed interdum etiam in substantiis valde disparibus non solum crystaIlisationes omnino aequales, sed aliam crystallisationum sestemata similia. Ad erystallisationes, quae inprimis in substantiis diuersa repotiuntur', corpora regulam in senis strictiori sic dicta nominatim pertinent .. g. cubus, octaedrum regulare, do decaedrnm rhombobdale. Ad crystallisationum systemata, quae in substantiis disserenistibus saepius animaduertuntur, Pertinent in specie, quae ad cubum - fius
79쪽
sua ad octaedriam referenda. Quam disparia Galena. Atamen. Fltior spathosis; et tamen in omnibus idem cryItallisationum syllema. Quamquam alia parte nunc animaduertimus, substantiis Walde diuersis intoldum easdem esse formationes crystallinas, altera parte compositioni Chemicae vim fortem et valde determinatam in fignis Tam extErnam crystallinam concedamus; quomodo enim Mis talis Ditiori modo ostendere Iese possit. quam praecisione mathematica. qua eiusdem substantiae anguli cryssallorum immutabiles sunt fixi. Pioducta eadem a natura diuersis mediis confici; in dolas quasdam conseruientes entibus disparibus combinari, non raro apparet. Sunt autem inter crystallisationis cuiusdam mineralia. quo. rum forma o externae regulares, substantiorum qualitatibus eornm ad tibi non possulit. sed ab his omnino no is dependent. Pseiicio.
e , siaut critererisoris sunt nominandi, illa de caussa nuta ultra in
erystallis veris aequandi. Eo gignuntur. Vt vel spatium . quod antea minuale quoddam crystallisatum repleuerat. post eius d compositionem, aliud quoddam corpus, ne saepe quidem crystalia Iinum, intraret, cui nunc typus euternus ab illo est traditus d et vel ut minerale quoddam crystallinum, Per decompositionem ebo. micam. sed formae externao regularis roseruatione. in substantiam aIiam transmutaretur. Ad primam pseu λ- cry Itallorum elatam petrosilicis, ad secundam, ferri ochrae suscae compactae, per doeompositionem ferri sulphurali natae, sagurae regulares sunt referendae; quarum nequo Petrosilicis neque ferri ochrae fuscae crystaliali sationes sunt verae. Magoo corporum Ruorganicrarum crystallinorum numero, op- positus aliorum magnus numerus, in quibus formationis crystalia linae nullum animaduertitur vestigium, ouae ad rudes indigesta quo Q Con . essueh eives Eutinurn xu einer Einuitura in die Ora toeno
80쪽
que moles sese monstrant. In paruis nullam in iis limitationem distinctam, nullam indiuidualitatem obseruamus; quae ibi tantum determinatior aliquantulum, prouenit, ubi massas illas tabulis ae. curate citcumscriptis atque secretis. illic in alpes turbinatas, hie in strata longe extansas conspicimus. Quum talibus in corporibus quoad figuram externam, nullam distinctam disserentiam obseruoiamus, de mixtionis momento in figuram illorum externam nihil .dhuc dici potest. Quamquam hae formationes omnino amorphiis cae. .a crystallinis tam Ionge disserunt, tamen est vinculum . quo
illae his combinantur. Formarum externarum magnus est numerus, quae mori crystallinis . mOX am OrPllicis Plus appropinquant, quo modo gradatio insiti ita nascitur. Formis crystallinis proxime cognatae sunt, quas erystalloideas appellem. in quibus apparet, tendentiam ad formationem erystalis Iinam adfuisse, quae autem circumstantiis quibusdam - saepius e. c. spatii desectu - cohibita fuit. Ad illas formas figurae minor Ilum densiformes,ifiliformes, capillares. retiformes. Pennatas,dendriticae sunt referendae; nec non niuis figurae et vaporum aquaisticorum congelatorum sic dictae vegetationes,'quarum similitudinem eum foliis, solibus, fruticibus doctor quidam venetianus, Oidoni. ex evaporation. Plantarum quarundam in propinquitate verissantium, singulari modo explicabat e *iquas autem auctor anony mus disquisitionis de vegetationibus hie alibus fenestrarum maioriari huc singularitate, naturalem plantarum Palin genesiam declarabat f i cui dicto aliud quoddam rhomae Lartholini respondet. quo figuratum foliis similium in brassicae.iusculo congelato genesin in