장음표시 사용
91쪽
xam externam regularem ostendit. Paucae tantum sunt hae Obseruatione exceptiones. - e. g. in Tryolitho, qui structuram possita et regularem, cuius crystallisationes autem, quantum scimus, adhuc non sunt cognitae - quae sequenti tempore. detectionibus nouis veresimiliter evanescent. Etiamsi nunc crystauitationem semper ibi animaduertimus, ubi structuram regu- ariter lamellosam. et igitur vis crystallisationis essectum. strueturae Tegularis conditionem considerare possumus, tamen non semper vico versa erystallisationi uructuram lamellosam iunctam. Plurimae. c. metalla erystalli sata, complura oxyda atque salia Lexturae lamellosae nullum vestigium distinctum monstrant. Aec solum coniunctio illa inter crystallisationem structuramque ostendit sese, sed quod plus adhuc est memorandum, etiam Iamellarum meatuum directiones. sicut anguli quibus vicissim iniselinant, in relatione diuincta sunt ac invariabili versus crystallorum plana limitantia et qnidem Iam Hlarum meatus vel accurate planisTIIis sunt paralleli, vel cum planis quibusdam angulos faciunt constantes. Complures substantiae has conditiones participant; magna autem pars, limno maxima hoc respectu disserenitas osian dii distinctas. Compluribus crystallisationes sunt similes sed situ
eiura diuersa; in una autem eademque substantia anguli, quos Ia. meIIarum certi meatus cum crystallisationum planis quibusdam Diaeiunt, invariabiles sunt, si quidem quoad lamellarum meatus numerum ditarentiae inueniantur. Hoc est, quod celeberrimus Hauos per omnes anorganographiae partes sic eximie explorauit; hoe ostdoctrinae illius ingeniosae de eryltallorum structura sucidamentum; hoe est . cuius ad signi licationem breuior dii ac clariorem, formas primitiuas a secundat iis dili inguit et has ab illis mathematice de riuat, quam ad finem molecularum earumque decrescentiae hypo thesi atomittica viii ut, methodus quae iis, qui non systema stri. ciissimelatomisticum confitentur, operatio est, qua massa continua. differen .
92쪽
disserentiatur. - In huius disquisitionis sectioris altera ad doetriis
nam Hauyanam redeamus; nutio autem interea relinquamus, ad
persoquendam inuestigationis praesentis viam. Quum, ut vidimus, crystallisatio it ructurae regularis attribu tum sit tam essentiale, non in conuenienter structura crystallina erit appellanda, qua itaque expressione in sequentibus utemur. Eo ma gis a thuc est adaequata, quum obsertiatio doceat, texturam squamosam, radiatam et fibrosam, in substantias quidem crystallinis. rarissime autem - in sensu frictissimo nunquam fortasse - in crystallis perfectis repe iri. Massis quibusdam crystallisatis textura radiosa vel fibrosa inesse videtur, si crystalli prismatici crassitudine exigua adglomerati sint o. c. in magnesio oxydato, antimonio suti burato griseo, in Mefotrao i vel si in massas cuiusdam interne radiatae siue fibrosas periphulia. erγstalli una terminatione sint fodimati e. g. interdum in meqotypo, malachite. Quibusnam autem figuris externis textura radiata , fibrosa ac squamosa combinata est Quod priores texturae species attinet, in iis relationem satis disti
clam inter texturam et figuram . externam obseruare possumus; via demus enim texturam fibrosam et radiatam vel cum figura externa
sphaeroidea vel cum stat actitica saepissime iunctam, atque tunc fibractra diique versus centrum attraotionis directi; siue in massis invenimus, fila plus minusuo tenuia formantibus, in quibus radii vel fibrae sunt parallelae et versus plana limitantia angulis directae. qui saepe iis aequales sunt. quos eiusdem substantiae crystallorum axis cum basi format. Texturam squamosam in mineralibus masiasarum amorphicarum maiorum minorumve plerumque inuenimus. idemus ergo, has texturas species diuersae, circumstantiis crystal. Iorum geoesin non fauentibus reperiri; vel ibi ubi figura externa vi attractionis vulgari effecta est, quas vim crystallisationis - cuius tendentia in structurae regularia rudimento tantum, siue in peri-phetia Ithera Ostendere sesae potuit -- superauita vel ibi, ubi spa-
93쪽
iii deIectus, pressio externa, ii ructurae regularis genesin perfectam
Praeter corporum anorganicorum partium segregationea hucusque consideratas, Ero parte iam Vi su cognoscendas, pro parte autem findendo detegendas, saepius aliae etiam inueniuntur, securiis dum quas partes multo magis sunt solutae, ut vim valde exiguam' ad separationem perficiendam, applicare necesse sit. Haec est pro. prietas quae terminologiis mineralogicis κατ εξοχ- segregatio nominatur. Quamquam texturae alicuius speciei interdum consentit. tamen quoad naturam a fi ructura essentialiter dissert. II erueri imgenium primo inter has proprietates limitem traxit, quamquam ad earum genesis caussam non respexit. Illa segregatio ossi proprietas. quoad genesis caussam non texturae sed figurae externae propinqua, vel massae tendentia, formam distinctam , vi crystallisationis do. pendentem, adoptandi, quae autem Propter impedimenta quaedam. e. o. spatii defectum , attractionem centralem praeualentem, ad effectum perfectum perueuire non potuit; vel interruptione siue reis nouatione processus, figurarum.vi attractivae vulgaris dependentium formandarum, effecta. Quoad hanc disserentiam segregatio. nem crystallinam atque vulgarem distinguamus. In crystallina, ad quam segregatio crystallin. - columnarid, cuneata, testacea, , granulata referenda, quali crystallorum plus Inanusne inperfecte i figuratorum coniunctionem adspicimus et transitionem non interruptam usque ad crystallos persectos persequi possumus. Ad segre tionem vulgarem contra α g. Coneentrico- estaceam, saepissimo chm. figura externa sphaeroidea vel stalaei ilica iuncta in et hi per fisiei extarnae conformem referamus. Hanc segregationis speciem, etsi ini fututan- .
tia crystallina inueniatur, tamen vi GyItallisationis non essectam. sed vi attractiva vulgari dependero, illa ipsa ostendit conformitas; porro, quod si eorpus fibrosiam vel radiatum sit, hac structur plano est independens et saepe etiam fractura densa combinata. . Cet
94쪽
spEcIMEM DE RELATIO XS 4NTER cORPOR. . NATURA L. Exe. 2 Lixum simili modo, quo textura fibrosa φ.t radiata saepe cum figura. externa sphaeroidea siue si alactitica sunt iunctae, segregatio etiamcxystallina iis combinata esse potest, quae tunc autem teriturae crysallisationis vi dependenti est tonsormis, e. g. in suilli spathosi 4pud Andrarum in Scania, apud Honstater in Vestitian landia, apud Garp. hytia in Nerihe nascentis massis spbaeroideis g .
Si nunc omnes huc usque relationes perscrutatas inter corporum an organicorum compositionem chemicam et indoles externas extentans recapitulent is, resultata generulia haec consequini ut cry stallisationem tantum texturamque crystallinam in substantia quadam contiantes esse; vim cry ltat Iisationis, siue vim attractivam mechanicam potarem, ad directiones certas determinatasque ope.
rantem, a virium cheniacarum effectu dependentem haberi debere.
quia uni eidemque substantiae idem est crystallisationum systeina eademque structura crystallina, quae autem in substantiis disserentibus saepe diuersae surixi hanc autem relationem gradatim dimi
nui . et uia OA d. fissuras quasdam eri ternas omnino euanescere. lic vivis attrac tua mechan Ica VuIgaris ellectuvi tuum plane Inde peti.
nullam esse grauiorem ea , quae relationes inter indolcs che micas
et e ustalluat Ionis structuraeque cryllat inde Perscrutatur. Sin po. seriorum a prioribus dependentia Insgri. experientiarum numero
fuerit probata, tunc etiam Polleriores considenter consulendae
erunt. in decernendo casibus quibusdam inceriis substantiarum
identitatem et caueriualem; onamque motio allatum auxilio uit
possumus, ut ad lubliantiae cog'tironem ducamur; qua de caullantidium illud magno momento esse debet in fundando systenta iemineralogico. Quaenam autem via sili in disquisitione sumenda, nec nos quasnam modificationes crystallisatio atque structura in
95쪽
una eademque substantia, partium substantialium mostis eationibus patiantur; quo modo itaque agendum, ad distinguerida proprietatum ess ntialia a fortuitis - liaec omnia speciminis huius secundae sectionis sint argumentum principale.
Disquisitio specialis de relatione Hvrae extemae Jti ucturaeqIecrstallinae ad constitutionem chemicam corporum naturalium
an ganicorum. ι . . Permulta sunt scripta circa corporum naturalium an organico. rum figuras eryliati inas; sed pauca tantum quae relationem memorabilem structurae reguleris ad figuram externam regularem, nec non formationis crystallinas ad constitutionem cheiraicam altiori
indagini subiecerint. Temporibus propria est nouissimis huius disquisitionis in totum corporum naturalium an organicorum Iegnum extensio systematica, quum in scriptis minera logicis prioribus hac de re nil nisi fragmentariae quaedam inuestigationes inueniantur. Quamquam hic Iocus non est crystallogiae historiam dare; via tamen nobis eli breuiter delineanda, qua illarum relationum cognitiones snt progressae.
Veteres. naturae nudium praecipue tantum quoad utilitatem
Pertractantes, corposum naturalium proprietates inprimis notabant, quas in relatione sunt quadam ad eorum applicationem utilem. Itaque non est mirandum eos lapidum aliorum qiae corporum anoris ganicoruna colores, pelluciditatis, duritiei modificationes di nersas, creditas vires medicas, notatu digniores liabuisse, quam formas crystallinas diuersas. Figur autem tam mirifice regularis omnium crystallorum principis, cuius nomen ad designationem generalem corporum an organicorum formae regularis postea est applicatum. crystalli proprie sic dicti siue montani, illorum attentionem essu.
96쪽
gere non potnit. In graecorum quorumdam scriptis crystalli, -- cuius generatio.ie gelu vehementer concreto orta putabatur, qua
hypothesi nomen graecum, in linguam latinam pollea translatum nactum est mentio est facta I0; Plinitis autem in naturali historia i figulae regularis notitiam dedit Nactam liis verbis: qua ra crystallus sexangulis nascatur Iateribus, non facile ratio inueniri potest; eo magis, quod neque mucronibus eadem species est, et ita absoIutus ast latexum laeuor, ut nulla id arte possit aequari. Etiam adamantis figura a regularis descriptio apud Plinium inuenitur in loco enim elassico da adamante kγ: nunc genera eius cadamantis sex noscunt ux: Indici, non in auro nascemis. sed quadam crystalli cognatione. Siquidem et colore translueido non differt et Iaterum sexangulo laeuore turbinatus in mucronem et aut duabus contrariis partibus ut si duo turbines latissimis suis partibus iungantur: magnitudine vero etiam a uel lanae nuclei.' Celeberrimo au-.tem Reckmanno et etiam nobis dubiosum est, num Plinius hac deis . scriptione cogitauerit lar nam octaedricam an potius eam, quam
duae pyramides sexangulares latissimis suis partibus iunctae constituunt, cuiusmodi crystallisatio in adamantibus numquam reperitur. sed in cryli allis montanis; quamquam in iis tam raro, ut fuerint qui eam prorsus negauerint D. Alio quodam modo locum ilIum interpretari licet: Plinium figuras externas diuersas designantem, verbis paenultimis . adamantis veri formam octae dricam, prioribus autem crystalli montani, adamanti similis, quem cum vero conis fundebat, figuram descripsisse. Veteres adamantes veros nouisso
nemo dubitare potest qui ea, quae d. iis prodita sunt, colIigete
h Diodorus Siculus Lib. II. Cap. sa. - Strabo Lib. XV. 0 Lib. xxxvii. Cap. 9.λὶ N. h. Lib. XXXVII. C. 4. s. Is. 0 Narbodi Iur lapidum seu G g nimis, illustri a I. Bee manno. I7ρρ.
97쪽
vuIt atque considerare m). Cur de formis regularibus caeterarum gemmarnm nihil apud Uinirim 1nueniatne, to forte explicani possit. qilog lapid/s nobiles in locis nutalibus, quodammodo iam 'allere-hantur ac voliebantur, sicut nostris etiam temporibua saepius sit. l. Polieris temporibus nullo de corpore crystallino magis est scriptum , iquam de crystallo montano, qui semper admirationis fuit argumentum. Praeter eum salium quoi nitida in tam natur Ilii in quam artificialium figurae Gyltallinae, contemplationis omlecta sunt facta, et primam dederunt occasionem non solum struis e tutam crustallinam inuestigandi, sed etiam hypothesin da crysia l--Iorum formatione in genere excogitandi. In diuerta salium speciebus illo tempore cognitis, figurae cryliallinae quaedam obseruatae sunt. quo nata est opinio diu conseruata, in' ea teris omnibus co potibus an organicis cry Iialli salionis caussa salia esse quaedam, e tum substantiis inmixta. Huius theoriae auctor celebertimus Liri. naeus saepe est nomina us; sed longe ante eum a compluri hias alii a naturae scrutatoribus etlla opinio dinoso modo est demonstrata. Iam
Boetius de Boot ex multorum salium crylialli sationum obseruatio colligebat, crystallum proprie sic dictum, aliosque lapides aut gemmas anguIares a sale angularem sori iam habero h . Athanasias Rireherias similem habuit opinionem, docens: gem mas diaphanas ex salium speciebus diuersis constare, quibus figurae earum crystallinae sint adscribendae; salinis eorporibus virtutem quamdam inesso actinobolicam siue radiatiuam, qua figurarum po- ygonarum formationem explicara studet. Hypothesin proposuit;
crystallos radiis concentritis esse coiupositos, quorum diminutione proportionata essectum, non corpora cylindrica sed e. c. hexagonassis formata O .
98쪽
Robertus Bolaus non solum de mineralium crystallisationibus diuerIis, sed etiam de earum genesi et quod maxime hic est notandum, de structura etiam regulari, de lamellarum meatu, egregias quasdam obseruationes edidit. Salis Gemmae crystallisationem alisque structuram recte describit P)r, gemmarum crystallisationes sa. libus quibusdam comparat et opinatur, priores simili modo quam posteriores nasci; de structura micae, granatorum aliarumque quarumdam gemmarum bene commentatur, inprimis autem adamanis iis structuram nec non methodum, qua gemmarii utuntur, ad eam secundum lamellarum meatum sindendam, egregie describit q). Commemorat: gemmas interdum omnino densas conspici et tamen texturam lamellosam possidere; in quibusdam . speciatim in Hyacintho ac in ipso Saphiro diuersi modo lumini obuersis.'commissuras valde subtiles observari posse r). Erasinias Lartholinias spathi Istandici memorabilem proprietatem obiecta duplicandi detegens, simul primam fecit obseruatio. nem do eius structura regulari rhomboedrica s . Post illum eamdem obseruationem Newtonius instituit. In optice de spatho Isianis dico dieit: findit se iacile in plana quae sint laterum cuiuis p rallela. in alia autem plana non item ' e . Inter scriptores saeculi decimi et septimi subtilissimas eirea erystallisationes obseruationes instituit doctissimus Metionis aliis Steno nominatus - , deposuitque in libro raro: de solido intra solidum naturaliter contento dissertationis prodromus V, quem Cel.
99쪽
Blumenbaehius noster benigniter mecuin communicauit. Egregie describit ferri oxydati, ferri sulphurati, adamantis crystallisationes. Ferri oxydati erystallisationes cum figuris crystalli montani .co m. parat et de ulteriori accurate haec obseruat: erystalli figuram oeto. decim planis includi, quorum planorum extrema duodecim polita, sex autem intermedia esse striata M. Primus etiam, quantum scimus, filias alternatiuas in marca sitae cuborum planis deseribit. quarum fienesin e triplici motu cubos ambieniis fluidi dativara studet ae . De crystallorum incremento et structura complura saga. citer obseruat, i. a. dicens: Vangulata sunt corpora, quae in lamel. Ias resoluuntur. vi selenitides rhomboidales sunt corpora rhomis hoidea, quae in alia rhomboidea corpora resoluuntur V γ ; ia qui. hus verbis primum obseruationum vestigium inuenimus, quae po- serioribus temporibus do mineralium crystallisatorum moleculis sunt factae. Dominicias Gulielminius omnium est primus qni Id eam fructu iam proposuit, substantiis salinis diuersis crystallisationis constare tem inesse typum quemdam, dependentem a figura regulari deier minata molecularum integrantium. Clara hoc exposuit in lihro
memorabili de Salibus et in Oratione de Salium figuris. Mihi nul- Ium, dicit, taporest dubiudi, quin in quolibet sale ex primigeniis
suum sit immutabile schema E). Salium crystallis omni bos inest in specie sua quaedam determinata figura, atquct illae ex aliis minois xibus et sitirilibus possunt esse et re vera sunt compositae αγ. Crystallos
100쪽
salios formandi virtus salium characteristicum quoddam putat, quare etiam salia corpuscula insectilia terminata planis superficie. hus, ita ad inuicem inclinatis, ut simplicem aliquam includant figuram b), refert. Salia in primigenia seu derivata distinguit. Salia primigenia ea dicit . quae suam naturam a Creatore sortita per solam figurarum, quae in primis eorum particulis sunt, disserentiam ab inuicem essentialiter discriminantur. qualia sunt quatuor: alumen, nitrum, sal muriaticum et vitrioliam; derivata vero illa nuncupat, quae ex primigeniis componuntur vel solis vel cum aliis elementis coniugatis c). Illorum salium primigeniorum salimuriatico crystallisatio cubica. vitriolo parallelepipeda rhombo idea, alumini octaedrica, nitro posmatica recta basis exagonae esse propria. Praedictas figuras cuique ex praedictis salibus deberi, eo praecipue probari pergit, quod numquam salia praedicta schemata permutent ad inuicem d). Figurarum crystallinarum in salibus primigeniis variationes e caussis compluribus egregie iam explicat. Caussam s. g. Esso dicit, quod figura perfectionem debitam non attingat; saepoenim numero . Pergit, aut occurrunt truncati anguli, ideoque muliatiplicata plana aut quae ad figuram pertinent, deficientia; hinc illi quibus nec oculi nec mens geometrica adest, aegre figuram, qua ei eum scribi debuissent, determinant; facile tamen poterunt errores vitari, si non tantum numerus angulorum , quantum sit perficiarum planorum, e quarum sectione ii emergunt, considerantur; eas etenim si imaginentur extensae usque ad sectionem in vertice an. guli, clare percipietur figura, a natura in eo crystallo intenta. Gu. IiεIminius etiam primus e constantia figurarum crystallinarum phaenomenon explicat e longe iam ante eum ab Georgio Agricola in aluminis