Animaduersionum iuris ciuilis, liber singularis. Gregorio Lopez Madera i.c. Mantuae carpentano autore. ..

101쪽

Acthio enim non solum ex contractu , aut etiam 'ex maleficio , quod ad contractum etiam refertur ab Arist. in lio. s. Ethicor. ad Eudemum ', aut

ex quasi contractu , & maleficio ; sed ex varijs caul in figuris ortum habet. l. i. ff. de action. de obligationib. t E i si rem attendamus, & pr priam contractus significationem , quod dicit vutro chroq; obligationem, ut docet Vlpianus in l. 63 Labeo. n. de vessi. signi sic. t non potest comprehendere stipulationem , quae non vltro citroq; obligat: ta ad dandum forte, aut faciendum mihi aliquid alium alligat, etsi ego ad nihil dandum, vel faciedum sim inquatus. I. obligationum sit stantia. ff. de action. obligationib. Non e

go ex contractu, ex conuentione aliqua , aut quasi conuentione. arguine. l. obligamur. F. e

vim titulo de actio. ortum habet, & actio , &obhDtio; vel, si mauis, ex animo obligandi , consensu. Nam, ut recte agnouit aliquando Iu- hus Paul. in d. l. obligationum substantia . ea in animo obligandi consiuit 1, t cum praecipue hoc modo si pia actio, de obligatio sit naturalis , &Iurisontium, quo ad obligandum , sussicit co uentio qua uis, aut quasi conuentio,cum hoc aniamo, dc consensu. iami ratione Iurisontium esse actionem omnino est cum Zasio asserendum. Namque animus obligandi, de cosensis iure hoe . L indi-

102쪽

indistiniste obligant. t Et ut sit obligatio , necessurium est, ut alteri quaeratur ; quod optime probat Seneca in d. c. 7. & 8. Vbi eFo alteri quς- sita fuerit, is habet actionem aduersus obligatum, ita ut obligatio neq; alio modo considerari pos- .

8 altringitur. T A t, ii actio lumatur , ut tormula

quaedam, seu ius in iudicium deducendu , ut sitis ipserunt antiqui, dum sermulae, de actionis nom ne promiscue utuntur: Vnde Cicero. 3. ossici , , rum . nondum, inquit, Aquilius protulerat ta,, dolo malo sermulam . & Vlpianus in fragmento titulo 13. fideicommissa non per sermulam peritiantur , ut legata , ait: Paulus in l. si seruus .ff. de furtis. qui vulgarem sermulam dixit, Omnes de actione intelligessi: qua etiam ratione d etores nostros sepe saepius accepisse , plus'quam, manifestuin cst. et Tunc ergo eam iuris ciuilis nuncupandam , cum ipsis falcri oportet. Neque, o tunc est obligationis correlativa: t sed potius a

filia, ut quae cx ea oriatur. iuxta. l. licet ea obligatio . n. de procur. ut non recte doctores nostros generaliter accusasse , ubi supra, Albornm zium pateat. N on tamen oritur ex quacunque obligatione quod, si esset cius correlatiua , necessarium seret: ut de actione Iurisgentium su- Pra

103쪽

IvRIs CIVILIS.

s r pia diximus . t Illa namque obligatio, ciam alie quando non astringat necessitate praecisa, obligaritiis a Iurisconsultis non reputatur. argume. l. in vendentis. C. de contrahe. emp. & exinde actio

nem, quae sit ius persequedi in iudicio, parare nopotest. Oritur ergo ex obligatione, ut eam dissi nil Iustinianus in princip. Instit. de obligat. Vbi

H -ait, obligatio est iuris vinculum, quo necessitato, , .astringimur alicuius rei seluendae, Lecundum no , , .strae ciuitatis iura : et ut vere actionem , quam i x iuris ciuilis esse fatemur, ex obligatione ciuili pro cedere simul falcamur. E se etiam hac ratione iuris ciuilis probabis, si consideres. l. h. 3. deinde. F. de origine iuris . ex qua id doctores deducunt. Inquit enim ibi Pomponius, actiones compositas fruisse, ut non prout quisque vellet, eas institueret. Si enim compositae sunt a iure iniuili ius gentium coarctanti, ness, eidem per Om- .nia inseruienti, erunt iuris ciuilis censendae, ex his, ae silpra in c. . annotauimus. Vnde recte eas Pomponius legitimas vocat, id est, iuris ciuilis, ut ex l. legitima. q. de pactis. patet ubi & nos antis maduertimus. Licci tamen siublatae fuerint scrti: pulosς illae selemnitates, cum remanserint nona .na, &effectus deducendi in iudicium ciuile det . bitum , ut vere sint nunc etiam formulet actionese quod optivae amaotat Ias . in Uin p. . Instit. .dς Y L L ictio.

104쪽

ε ANIMADVERII ONMMactio. numero 24. vix erunt, si hac ratione cosiderentur, iuris ciuilis no censendae. C um videarmus non semper ab obligatione naturali, & qu*iure gentium consistat, produci hanc actionem ,

ritet in iudicium deducatur. QDd futurum esset,

i hac ratione sininta , actio esset iurisgentium ;quae tamen non est obligationis naturalis , & de iure gentium correlativa: scd ex obligatione per pensa ad Rominae ciuitatis iura orta, ut supra dia 23 ximus ..Vnde est: aliquando hoc modo obligatio, quae non parit, & sterilis, quae non parturit nisi quandoque abortum faciens , & exceptionem producens, aut seluti repetitionem impediens;& tamen ea , actione iurilgentium , de qua Z

x sius , simul non habere nequit. t Ex quibus intelliges. d. l. compilationis nouae, quae cum actionem ex quacunque obligatione, ubi sit an mus obligandi, concedat: nihil tamen actionis meminit, sed ait. M andinos que e Dala ti obliga- cista, en quia quier manera que uno se quis obligaraotro. Quia nempe ad hoc , ut actio producatur ex obligatione, satis est obligationem esse. Ideo autem obligatio naturalis acii mem de iure ciuili non habebat, qui χ eo iure nulla erat obligatio; nia

si per abusionem obligatio diceretur. l. fideiusser. s. fideiutar. V. de faetutar. Cum ergo per iuum legem omnis obligatio naturalis,cum animo,

105쪽

&'consciasii legitimo, vim habeat ad obligandurmetiam secundum nostrae ciuitatis, id est, huius Refigni, iura: habebit & simul actionem, eamque i iis gentium ; quia in approbanda illa obligatione, quae iam erat, nihil iuri gentium lex illa ad conclusionem 1accestiriam eliciendam addit. Vnde optime in ea Rex Alsensus est. Mandamosque vasa ti obluatim. Illa nempe , quae det iure gentium iam erat, licet de iure ciuili nihil prodesset. Dixi tamen omnem obligationem naturalem cum legitimo animo obligandi; quia illa obligatio naturalis, quae non habet legitimum obligandi animum , id est a iure ciuili approbatum ; siue, si mauis, non reprobatum; nihil, etiam ρογlt il-3 iam legem, habet roboris . t Myalis est obligatio pupilli, serui, & prodigi, S: aliorum , quorum consensiis nullus est. I n quibus , cum non sit consentiendi habilitas, & potestas ; de illis loqui lex illa non poterit l, quae inquit , resiae 6 do que et se prase obligar'a otro. I ure enim ciuili non reputatur velle obligari, qui no potest.

Iam ergo ex illa lege corruet differentia omnis inter assiones de iure gentium ,& ciuili ; ac ota ligationis naturalis, & ciuilis ; nisi in illo tantum, quo contrahentium animus non sit legitiamus. E t vere erit recipiendum , tamquam Fenerale principium, quod omnis actio , & oblia

106쪽

F. ANIMAD ERs Io Nuugatio ortum habentes ex animo, & consensi , limi correlativa ; ita, ut non sit obligatio sine actione ii neque actio sine obligatione ; nisi c0 sensis desit , aut a lege impro rus sit.

De ratione. L. Sed etsi A. sin . . de iudic. Cap. XI.

Mon ridetur in iudicium venisse, quia piar inre , ptum iud cium Mcidit. N ascituro maxime prosticiunt iura. ymesiectus. l. cum quidam. A. quid si num. F. de acquir. haered. yntisiectus l. antiquit . F. si pars haeredit. pet..Antinomiam in iure excisere debemus. O R T v o patrefamilias, uxore grauida relicta, & unico filio ab eo partem diamidiam debiti peti no posse, Paul. scruhit in l. sed etsi . g. fin. ff. de iudic. In cuius explicatione , ac ratione pauca tradit Accursius; nulla pene Bariolus , & doctores ac si ea IurisDconsulti sententia difficilis non sit. Cum enim filius haeres sit ex parte dimidia , ut Vlpianus ex Pomponio probat, in l. cum quidam. 3. quid si unum .sf. de acquir. haeredit. pro dimidia crediti agere posse , dicendum erat. QSam tame

107쪽

Pauli, ut intelligamus, decisionem, elindem I urisconsitatum , ut audiamus , necesse est. Qui in x l. non Potest . in eodem titulo. de iudic. t Non ,, potest videri in iudiciu venisse , inquit, quod post

, , iudicium acceptum accidisset ; ideoque alia inter--,, pellatione opus est. Cum ergo tempore accepti iudicij possent plures nasti, dimimum crediax ti peti non poterit. t A ntiqui enim libero ve

tri ita prospiciebant, ut in tempus nastendi omnia ei iura integra seruarent. l. antiqui. U. si Pranaeredit. petat. N eque etiam ex eo, quod Vnus Iratus sit, confirmatur petitio; cum id, post iudicium acceptum, euenerit; plus enim peteret filius a principio, dimidium stetendo. Vnde iudicium nullum erit, ut Iurisconsillius ait, ob nostram in Nitiam 3 quare alia interpellatio est necessaria, ut in illa l. non potest. Qua ratione , resisγnsum hoc pertinebit ad titulum , de iudici, , cui stibisecitur. Addit tamen Iulius Paul.partem quartam peti debuisie ; quia incertum est , an tres nasce rentur. mrod, licet rarum , quia tamen aliquomites contingens respiciunt iura: praecipue, Vt n scituri damnivn pia caueatur. S ic enim intellia genda est, d. l. antiqui. U. si pars haered. i et . de qua & A lciatus libr. 1. dispunction. cap. 2. Ex quo sorte, quia ex eodem lib. 17 . Pauli ad Pla tium, lex haec , & illa desumpta est, infert I risD

108쪽

risconsultus , Prtem quartam peti debuisse ; ut

nempe iura integra nascituris conseruentur .

Quod, cum sic statutum sit, ne plus petat filius, ut diximus, pro parte quarta debet agere. Et si plus petierit, quia etiam , uno nato , certitudo post iudicium acceptum accidit, nihil agit. in xum omnium rationes: congerit post decisionem Iurisconsultus. t Quod vero Ulpianus ex Pomponio refert in d. l. cu quidam. s. quid si unum. ff. de acquir. haered. veritatem respicit, etsi igia retur, de qua in illo titulo: quo ad acquirendam nempe haereditatem ; quam ignorans quisque a quirit, ut &in illo. s. quid si unu . & in tota lege probatur . E rit igitur pro Prie dimidia haeres is filius, si prignans unum gerit, nec per reriIm turam alium partum formare potest; non tamen habebitur , ut haeres, nisi pro quarta, i iuria d.

l. antiqui. quia id, etsi certum sit, nos igitoramus , & omnia iura integra ventri conseruare , uoad potuerit euenire, debemus. Erit haeres pro imidia ad hoc , ut cum unus tantum formatus sit in dimidia semper fructias , accessionesque haereditatis acquirat ignorans. Habebitur autem pro quarta parte haeres , si petat in iudicio ante partum: quia inccrtum est, an tres nastituri sitici, quibus integra iura reseruare aequum est. QJae quidem interpretatio ad dictam legem. cum quia

dam.

109쪽

IVRIs CIVILIs dam. s. quid si unum diuinatoria non est. N am, ut aduertit Zasius in I. singularia . numero Iy. F. si cert. petat. non omnis diuinatio prohibita sin i, sed impertinens, & intempestiva. Haec a tem explicatio maxime congruit verbis utriusque legis ; maxime etiam titulis, sub quibus collocantur. Lex antiqui. si pars haereditatis petatur . est in . titulo , in quo de petitione in iudicio, ut patet. At d. f. quid si unum . in titulo. de acquirenda haereditate . in quo veritas, etiam ignorata, con sideratur ; sicut in illo, econtrario ignorantia V ritatis respicitur . Alias quidem, ut secit in d. g. 1 sti. Accurs. t necessavium erit, antinomiam imiet illas leges esse faterit, & in d. g. quid si unum. Pomponij reprobatam opinionem referri. Quod mihi durius videtur , cum ad concordiam, supra

dicta ratione, reduci possint ex nostri legis decisione, & utriusque rubrica intelligi. Ab nomine , periculi,intestigendum

sit, in L. si quis nec causam si

r Intellictus . L. rogam .ssicent. 't. a - Periculi nomen , casus seri tos etiam comprebe aeta

110쪽

s N ecessitas deponendF , non miniat culpam in accipis ' te, sed auget. Verba legum improprie accipere , mi intelligantur , est leges non inteligere. 3 cpositum in L si quis nec causam .F.sicent. petat. non est a principio mutuum reputandum. c D antis , in accipientis aescordia circa contractum ; eundem nultam reddis.

QEIS nec causam, nec propositum scenerandi habens, deposuerit pecuniam apud eum , qui empturus praedia , m pturus prae:rit cretati

tuam desiderabat, licet noluerit nomine obligatus esset: hoc depositum periculo esse eius , qui suscepit, Ulpianus probat, in l. si quis nec causam. ff. si certum petatur. QSod p

riculum , ut tantum de culpa teneatur, intelligit cum Aetone, Accursus, S cum Accursio, Ba totus ,& communiter scribentes. Ioannes contra , periculum , etiam casus fortuiti proprie e plicat. C uius opinionem , licet ab antiquis reprobatam, defendit late Ioannes Igneus , in repetitione. l. contractius. a numero i . ff. de regul. hir. inai cum hanc sententiam aliis argumentis recte probauerit; ego ex ipsius I utisconsilii ve