Passio domini nostri Iesu Christi, secundum quatuor Euangelistas, in monotessaron comportata, ac breui expositione illustrata, eaque ex sacris literis concinnata. & Authore F. Henrico Helmesio Germipolitano

321쪽

Nisi tu prior deserueris eam. Si ei obsecutus furial. xo. ris,si eam diligis & honoras , tunc ipsa te gloris.cat,diligit:& omne desiderium cordis tui tibi imbuit,& uoluntate labiorum tuorum te no defrausPal ibis dςx , S accipit re in sua protectione,nec relinquit. ' hominem nocere tibi, nec malignum inimica geoneris humani. Et nam est mandauit filius suus redeo psal iis pxor tuus ecruce,dicens:Ecce filius tuus cura illi te ' us habe,custodi eum ut pupillam oculi tui, ne pes, Ρὸ i xς x,quem ego preciO magno sanguinis mei presbo , ' ' ciosi redemi ex omnibus iniquitatibus suis& set ' i' ' tenebrarum potestate D. Ne hunc superne iusti sciae destructio fereat & pro peccatis suis perdar ,

tu memor eorum qus nunc pro peccatoribus salstiandis patior,intercessionis tus defenfione,ne pes Teat,seruare memento,& sub umbra alarum tuaστύ protege eu.Τranseo multa, breuiratis gratia. aequitur admiratio generalis. Vnde ait Μatthaesus & Μarcus : Asexta autem hora, tenebrae factae suntsuper uniuersam terram usi ad horam nonam. mos. s. Tunc occidit sol in meridie S terra fuit obtenes Ial. . . brata. Iustum pse sto fuit, ut cum sol iustitiae, Ecloan .et. Iume veru quod illuminat Oem holem ueniente in hunc mundum,patiebatur Eclypsim,etiam externum lumen radios sua spIendoris retraheret , ne ueri & aeterni luminis iniurias dc poenas aspices rhi. Vnde pendente in cruce ignominiosa crear te, pugnauit pro eo totus Orbis terrarum contra apten s. insensatos,&factori suo congemuit. Hactcnus

322쪽

gelists perstrinxerunt, nunc exordiuntur diuinae uirtutis magnalia retexere, eo quod in cruce abs Ahecae .sscondita fuit eius fortitudo, sed modo caput imbvit erigere dc se manifestare. Argumenta autemtari utis eius a sex differentiis accipit,scut princis inpium mii di in senario est perfectum . Sumit argus mentum a destitutione ornatus ccxlestis. A calamistate assumpti hominis,qui clamauit se derelictum propter protoplasti peccatum. Rmγsticis arguo metis aperte reuelatis. A mi di elementis. R mo tuis sanctis.A cofessione ueritatis facta est uiuis. Primum ostendit patietis aut horitatem. Ritersi, passibilis naturae ueritatem. Tertium figurarum impletionem. Quartum passionis uirtute. Quingium factam ex passione redemptionem. deXtum, futuram ex passione fidei dilatationem. Vide nunc, quo aer obscuritate regebatur, Sapieo. , quando malitia homines excscauit, qui tenebras Io n. s. dilexerunt & opera tenebrurum fecerunt. Et dogne lumine externo priuati sunt, qui lumen mum di extinxerunt per que incorruptum Euagelii Iu'men est seculo datum,S honis & rectis corde est lux sempiterna promissa. dic in aprico est, quod acerrimas poenas quas agnus Dei sine murmuris uoce sustinuit,videre sol no potuit,ac tacere dno, pro eo muta elemcta insolita sua mutatione, qua si quibusda uocibus Iametando clamabat & ei cos patiebatur, ac perfidoru crudelitate arguebant de damnabant, prout ipsis possibile fuit.

De tenebrii id extremia digitii tetigisse satis

323쪽

sit quod erant per totum m udum, quod est co* xtra naturae cursum. Oia etia miraculosa sunt qcirca hac Eclypsationem solis coragerunt. NKIuna tunc inter solem & terra se interposuit ira tepore oppositionis grandi miraculo S indigio a seculis inaudito. Et hoc paret ex multis. Τum ex parte remporis, luna quintadeci/ma,quando luna maxime distabar a soIe. E i soIerat in meridie S luna sub terra. Deinde, luna primum obscurauit partem solis orientalem contra natur 1, re ab eadem solis parte,ultima recessit. In Eclypsi uero natus

rati, contrario modo fir . Tertio luna immos

hilis stetit subtus sole,paulo minus tres horas. In naturali a sit EcIvpsi solis,c5tinue Iuna mo uetur sub sole. Quarto,sia luna Eclypsi peracta. miraculo se rediit ad orientem. Quinto ex pars te loci,quia Eclypsis iis c fuit uniuersalis suit in Aegypto, teste Dionysio, fuit in Graecia, teste A ' altari quod idificatum tunc fuit ignoto deo, ut in actis legimus apostolorum,fuit Romae reste orosio .li. . capite. 4. fuit Bithiniae teste Euses hio Haec autem Ioca Aphricae. Europae S Afig.

partes esse,nemo ignorar. Et tantae fuerunt tesnebrae istae, ut quomodo in nocte, ita re tunc sellae liquido cernerentur in die. Causas tenebraru istaru ex parte iam tetigismus. Iuste clarissimu mundi lume tunc retraxit suos radios, ne aut pendente viderer mu didos

mi nnm,aut impii blasphemantes sua luce fruenrentur.

324쪽

' IESU CHRISTI.

Tentur. Et hoc fecit. Primo,qd tunc indigna patiebatur dns coelor v.& indignis ab vi indignis.cnius iniuria sol quasi rationis capax , Sipse ins dignans,uidere no potuir. Deinde ut ipsa in/ Psal. sensibilis creatura, qus nihil comodi ex passio e eius habuit, & in ei suo modo copasa est , in agratos holes a per ea redempti sunt, argueret re ad compassionem inuitaret. At sustinuit si sis mul contristare ,& non fuit. Tertio ut per sui luminis negatione creatoris sui iniuria uindicaret quantu potuit nec hoc miru esse uideatur,fi,pprex mala illata filio dei,tenebrs tri u hora Exοῶ xv faciis sunt i uniuersa terra,cuinpter amictio dia. o nes faetas filiis Israel, uerint tenebrae paIpabia dcpi, TIes tribus diebus in uniuersa terra Regypti. er. s. Postremo moriente uniuersoru dno , sol ipse qad potuit luctu faciens,totum mundu tenebras rum caligine,quasi pulla tunica obuoluebat.

T circa hora nona qn sol declinauerat, clasmavit Iesus voce magna,quas tuba exaltans ED .ssuoce sua ,ssices .Eli,eli lamaeabathani. In q uerbo Quartum astruit ueritas assumpta infirmitas,qd blasphe verbAmmus&m edax negauit Maniche 9.Cv igit Iud si

cscitate danabili S tenebris horredis aQ palpabilibus eo qd tenebras magis dilexerut v luce Ioahetient inclusi di colligati tuc Iux ueram uul Chri ibaa.,

Dus Iesus quartu uerbu cruce patre assundo disdiit,& de bono cordis sui thesauro erueiauit, per .

325쪽

Ut quid se omnes fluctus irae &iustitiae tuae ina Esai. sa duxi sti super me, S peccata omnium ferre me 1oh.f. uoluist i, qui peccatum nullum feci, & quae urine placita tibi sunt propensissima volvtare semo per sum operatus s Vt quid sine omni tuae duti

cedinis consolatione, me in tantis cruciatibus derelinquis Et tria in uerbo isto compIcxus est . Vnum est clamor pro magnitudine causae passionis,quae est peccatum protoplasti. Bliud est pertinax malicia turbae circumstantis. Teratium est iteratus clamor,pro magnitudine pasi sonis. Ergo circa horam nonam inceptam,nsiodum tamen finitam,exclamauit Iesus uoce mast 1 gna ad patrem.Vt homo in do Ioribus constitia μι ' tu, morti. propinquus uoce magna Iamas LM ' ' uit 'ut eum audirent in cruce pendentem S de proximo morientem, quem suauiter uerba gra R 'τ 3 iit super mel & auum dulciora, eructatem ,α in omni sapientia docentem,deriserunt S constempserunt, cum tamen sermones eius fuissent δη' τ super aurum & omnes lapides praeciosos desiis derabiliores . Deus meus creatione, deus meus unione,ut quid dereliquisti me Tripliciter uviro suit unigenitus charissimus in quo parer fihi hene complacuir, propter nos inimicos, filios sceleratos, maledictos re perditos, ex amore derelictus re percussus a patre, nnmpe, Per

condemnationem,priuationem, onerationem.

, Ioh et Per condemnationem .Quia fie Deus muns I. h. n.i dum dilexit in maligno positum, qui eum non

326쪽

iathouit quod filium suum unigenitum daretpet condemnationem ad mortem. Et Apostos 2. Ioaη. si Ius: Pater misericordiarum, am benigne in ho Ioan . . Ena uoluntate sua Sion, siue Leclesiae suae sponsae fecit quod filio suo proprio no pepercit,sedae Ioan .3. nobis omnibus tradidit illu in mortem l urpisi dat .so. simam omne pondus p Arorum nostrorum induxit super eum. Ac ei quem super omnia di Rom. s. Iexit, mutarus est in crudele,dereliquit in pα, nis, adeo quod Ois consolarionis pater , QeIes 4 'ctos in omnibus tribulationibus eoru co sola , Iob. 3O.qd possunt sustinere,adeo in duritia manus suae , Corraei adversabatur, quod illius unionis qua pater l*b.3o. de filius imuita sunt. dc pater in filio est, ct filius in parre .ct qua uerbum caro facit u & habitavit roan. x in nobis. id quod fuit manens,& quod non erat Cr. 7. assumens.zelo iustitiae,uideretur oblitus. Des Ioan 1 reIiquit certe filium pater gloriae,per defenfionis subtractionem, quasi alienum,ct' quasi mors tuum a corde. Et surori persequentium eii exa piat posuit,subtrahendo pro te et ionem dc consolatii.ne no soluendo unione. Secundo derelictus est Christus a parre p priuationem OIm spita . Iium S corporalium consolationu. Nani in aliis 3 τι

dei electis εἰ dilectis p gloria sui nois desuda

tibus. N honu certa me certatibus, S duros corporis cruciatus sustinentibus influxus dulaedi, ois diuinae,quasi torres voluptatis remel de petaea tota amaritudine doIoris uel teperauit uel

fastulit .ndeo, qd dii corpora sua tradideriit ut T ardea

327쪽

arderent,uel diste deren .uel ex coriarent,uela rubre . in lils horrendis afficeremur cruciatibus coso Iastionis diu ins a de B laetificauer ut aias eorti, qd gloriabatur In tribulationibus, coplacebat sibi in carnis tentationibus, ustionibus, laniationishus Squibusvis doloribus agnum ducetes re gloriosum pro nomine Iesu contumelias pall, c. cii di c/rcςrςs ae mortem oppetere . At,Iesus tam' amara patiebatur,sine ulla consolatione, quam tum illa natura pati potuit. Vnde supra modugrauatus Hir agnus dei & supra uirtute, ut toeaderet eum etiam uiuere. Vnde dicit: Replente me amaritudinibus, inebriavit me absynthio. . Cor.1 Veni in altitudinem maris, totus immersus in Tren .s undis amaritudinum , ut non possum immergi prosundius, S tribulationum impetus ac dolos sit. . rum tempestas dimer fit prorsus absors huit me. Ideo magna est uelut mare contritio Fredin mea S non est dolor sicut do Ior meus. Subuerssum est cor meu in memetipso, qm amari rudis zr n ne plenus sum. Idcirco ego plorans, ae oculus meus deduces lachrymas,quia longe faei us est: a me consolator. Ergo dolor meus, super oena Hiere. dolore, di cor meu mares. Tertio derelictus est filius ab arterno patre P Onerat ioae,aa i Pissolus onus sus passio is portauit,eoqd ipse solus

pugnauit coira forte armatu,dracone antiquia.

leone fortissimu , S rege sup bis filioru ,propria

uirtute εἰ gratia, cunctoru auxilio destitutus .

328쪽

rs supportatio fiebat in seipso. sa nuIIa creat uara potuit ei plene c5 pati, sed ipse patietis S c d pia,

patietis renuit in se adlus&dolores. Hoc uerbu '' nos nobiscu reputare debemus, cu in tribulationes uarias incidimus C si irruit sup nos repetina vcalamitas , re interitus qsi repetias ingruit, qnvenit sup nos tribulatio Sangustia, qn circuns dat nos mala quoru no est numerus, di coprs hedunt nos iniurates mς,&no possumus ut videas mus effugiu. Tuc no debemus desperare,sed cogitare qdiis ea, prernostra correctione pmitatit deus,ne cu hoc mundo danemur. Ad punctu Sin modico derelinqt electos suos deus aliqn. Cψr 32. S in miseratio ibus magnis co gregat eos. Hinc δε te . deus ait filio que corripit. In indignatione mea peussi te uirga mes patern s corro citonis Sin gr. Tecociliatione mea misertus sum tui. I a bonus - 'em est deus. qd eos uexerrat a uia iustitis, partihus corripit S de ubus peccat admoner α' alto Sestie. tr. stur,ut reliὶia malitia ad eu reuertant Si filiu

naturale retiat in panis, nihil mirum qd aliqntiirga peiorum sup sorte iustor si relinar , ut no Ps . ra ex tedant iusti ad iniquitate manus suas. Versi, si se flagellat oem filiu que recipir, us finis eo Ecbr.II. Tu qui no credunt Euagelio , & quos reprobatae in reprobum sensum tradit Si iustus uix fauuatur, impius S peccator ubi parebunis Deuenunil derelinat queretes eu . Et nemo tuocauit eu in ueritate,& despectus est . Dicunt quid1hd post hunc uersum Psalmi. m. quem alta uoce

Eccle

329쪽

clamauit, sequentes 1s . uersus,qui in psalteris sequuntur ,submissa uoce legerit, usque ad illippsalmi so. In manus tuas S c . Quem etiam exsaltans voce sus instar rubae es ama uir, ut dici LQuidam autem,Romanorum militum,i gnari sermonis hebraici, illuc stantes, & custodientes eu.er audientes,dicebant, Heliam vocat iste, uel ex ig norantia sermonis hebraici, Sconsonantia sermonis, Heliam pro Eli accipientes. Vel ex mastitia ae peruers cordis pertinalia, quo eu blassphemabant, Heliae implorare auxilium cs a da' o. rutori utri Dei S proprium non haberet. unde '' ' dixerunt: Deus dereliquit eum. Cκ teri vero diiscebant Sine, videamus an veniat Hesias liberans ev. delcruce R de manibus nostris. Iohannes. Postea IRhqη s..iens usus, qui omnia cognoscit, nouissima re risil s. antiqua, quia omnia consummara sunt, quae stris Ivς - - pta sunt in lege S psalmis S prophetis de eo, qu istium. ut consummaretvrscriptura, quae de eo erat,dixit, erbum veritate scitis. Scriptura implenda erat illa, Psσἰ-σs In siti mea potauerunt me aceto. Vas ergo erat positum, quod ministri diaboli secum portaues rant,aceto plenum. Rit Lyranus super Natthaeotim quod occa fione didi i Salomonis , quo a ter Date siceram moerentibus, S uinum his qui asmaro sunt corde. Bibant S obliviscantur egeo satis suae , & doloris sui non recordentur amisd l,us . Ideo ex occasione huius uerbi, potestate praediti, uoluntatem haben res in lege Domini, decreuerunt ut condemnatis ad mortem, dares lug

330쪽

νetur uinum optimum ad bibendum , ut facili/ns tolerarent passionem. In Hierusalem autem erant mulieres deuotae re compassiuae,qus ero . C hristo uinum hoe dabant ex deuotione,Iudsi autem odio S malitia pleni, uinu hoc pro serotiatore nostro datu ,ebiber ut, iuxta illud Amos prophetaea Vinum damnatorum biberuntire tot Ain. 4. oeius uas impleuerunt potu amarissimo,ut sequitur:Illi ergo, tortores Christi omni bestia crudeliores, spongeam aceto plenam, quae, pter

porositatem de aceto mixto multu imbibere poterat,isopo circumponentes. Matthaeus ἔ lmpo 1uerunt arundini. Marcus: cidamo, Albertus maιgnus, sambuci,quousm ad ost Christi ptingere

possent, ex dabant ei bibere. Ecce quomodo uua Deuhis. eorsiiuua sellis est, Bchotrus amarissimus.' Sed Hiere., quomodo conuersa es in amaritudineDeo tuo Pla sa. vitis aliena Sic dederunt in escam eius fel,&insiti sua maxima,porauerunt eu acet Harcus. Dabant ei bibere myrrhatum uinum. Vere,isIdraconum uinum eorum, S uenenum aspidum insanabile. er non aecepit. Μalthaeus. Et corris Abae.I.

passi,noluit bibere. Sed us qui potum dat amico suo,immiscens se l. Non accepit,quia felleam asmaritudinem, inuidiae, malitiae oc nequitiae in hominibus, dulcis S reeitus Dns,nuna acceptavit. Sed sic diluit delectationem qua Rdam has huir, qnfruistum uetitum gustauit, di co tradet ' 'mandatu de transgressione cu serpente, lingua Plena ueneno moraiicromerba exegit di reddis