Breviarium ad urbe condita

81쪽

aliquid vellet, instrumentum regii cultus acta in soro Divi raiani section distraxit, vasa aurea, pocula crystallina et murrina, uxoriam ac suam sericam et auream Vestem, multa ornamenta gemmarum. Ac per duos continuos menses a venditio habita est multumque auri redactum. Post victoriam tamen emptoribus

pretia restituit, qui reddere conparata voluerunt molinstus nulli fuit, qui maluit semel empta retinere. Hic permisit viris clarioribus, ut convivia eodem XIVI cultu quo ipso si ministris similibus exhiberent. In edition munerum post victoriam adeo magnificus fuit, ut centum simul leones exhibuisse tradatur Cum igitur fortunatam rem publicam et virtute et mam suetudine reddidisset, obiit XVIII imperii anno Vitae I LXI, et omnibus certatim adnitentibus inter Divos

relatus St.

Huius successor L. Antoninus Commodus nihil XV paternum habuit, nisi quod contra Germanos feliciter et ipse pugnavit. Septembrem mensem ad nomen 20 suum transserre conatus est, ut Commodus diceretur. Sed luxuria et obscenitate depravatus gladiatoriis adimis saepissime in ludo, deinceps etiam in amphitheatro cum huiusmodi hominibus dimicavit. Obiit morios ita atque adeo, ut strangulatus vel veneno inte 2 sectus putaretur, cum annis XII post patrem et mmensibus imperasset, tanta execratione omnium, ut hostis humani generis etiam mortuus iudicaretur. Huic successit ertinax grandaevus iam et qui XVI septuagenariam attigisset aetatem, praefecturam urbi 30 tum agens, ex senatus consulto imperare iussus Octogesimo die imperii prastorianorum militum seditiones Iuliani scelere occisus St. Ροst eum Salvius Iulianus rem publicam invasit, vir XVII nobilis et iure peritissimus, nepos Salvi Iuliani, qui sub 35 Divo Hadriano perpetuum conposuit edictum. Victus est a Severo apud Mulvium pontem, interfectus inlia tio Vixit mensibus septem, postquam coeperat imperare.

82쪽

VIII 18 20XVm in imperii Romani administrationem Septimius Severus accepit, oriundus ex Africa provincia ripolitana, Oppido Lepti. Solus omni memoria et ante et postea ex Africa imperator fuit. mi primum sei advocatus, mox militari tribunus, per multa deindo et varia officia atque honores usque ad administratio nem totius rei publicae venit. tertinacem se appellari voluit in honorem eius ertinacis, qui a Iuliano

fuerat occisus. arcus admodum fuit, natura aevus.

Bolla multa et feliciter gessit. escennium Nigrum 10

qui in Aegypto et Syria rebellaverat, apud Cygicum

interiacit Parthos vici et Arabas interiores et Adiabenos Araba eo usque superavit, ut etiam provinciam ibi faceret. Idcirco arthicus, Arabicus, di bonicus dictus est. Multa toto orbe Romano reparavit. 15Sub eo etiam Clodius Albinus, qui in occidendo e tinace socius fuerat Iuliano, Caesarem se in Gallia fecit, victusque apud Lugdunum est intersectus. XL Severus tamen praeter bellicam gloriam etiam iublibus studiis clarus fuit et litteris doctus, philosophiae 20

scientiam ad plenum adeptus. Novissimum bellum in Brittania habuit, utque receptas provincias omni Securitate muniret, vallum per CXXXII passuum milia amari ad mare deduxit. Decessit Eboraci admodum senex, imperii anno sexto decimo mense tertio Divus 252 appellatus est. Nam filios duo successores reliquit, Bassianum et Getam, sed Bassiano Antonini nomen a senatu voluit inponi. Itaque dictus est M. Aurelius Antoninus Bassianus patrique successit. Nam Geta hostis publicus iudicatus confestim periit. 30XX M. igitur Aurelius Antoninu Bassianus, idemque Caracalla, morum sere paternorum fuit, paulo asperior et minax opus Romae egregium fecit lavacri, quae t hermae Antoninianae appellantur, nihil praeterea memorabile. Inpatientis libidinis, qui novercam suam 352 Iuliam uxorem duxerit. Defunctus est in Osdroena apud Edessam moliens adversum Parthos expeditio-

83쪽

nem anno imperii sexto mense Secundo, vix egressus quadragesimum tertium annum. Funere publico et

tua St.

Deinde Opilius Macrinus, qui praefectus praetori XXI

erat, cum filio Diadumeno facti imperatores nihil memorabile ex temporis brevitate gesserunt Nam imperium eorum duum mensuum et unius anni fuit. Soditione militari ambo pariter occisi Aunt. Creatus est post hos M. Aurelius Antoninus. mic XXII 10 Antonini Caracallae filius putabatur, sacerdo autem Heliogabali templi erat. Is cum Romam ingenti et militum et senatus expectatione venisset, probris se omnibus contaminavit. Inpudicissime et obscenissime vixit, biennioque post et octo mensibus tumultu inte 1 fectus est militari et cum eo mater SymiaSera. Successit huic Aurelius lexander, ab exercitu XXIII Caesar, a senatu Augustus nominatus, iuvenis admodum, susceptoque adversu Ρersas bello Xerxen eorum regem, gloriosissime vicit. militarem disciplinam so-20 verissime rexit. Quasdam tumultuantes legione integras Xauctoravit. Adsessorem habuit vel scrinii magistrum Ulpianum, iuris conditorem Romae quO- quo favorabilis fuit. erit in Gallia militari tumultu tertio decimo imperii anno et die nono. In Mamae-25 am, matrem Suam unice pius.

LIBER NONUS.

Post hunc Maximinus ex corpore militari primus ad imperium accessit sola militum voluntate, cum nulla senatus intercessisset auctoritas neque ipse senators esset. Is bello adversus Germanos feliciter gesto cum a militibus imperator esset appellatus, a Pupieno Aquileiae occisus est deserentibus eum militibus suis cum

84쪽

filio adhuc puero, cum quo imperaverat triennio et paucis diebus.11 tostea tres simul Augusti fuerunt, upienus, Babbinus, Gordianus, duo superiores obscurissim genere, Gordianus nobilis, quippe cuius pater, senior Gordi cinus, consensu militum, cum proconsulatum Africae gereret, Maximino imperante princeps fuisset electus. Itaque cum Romam venissent, Balbinus et upienus in alatio intersecti sunt, soli Gordiano imperium reservatum Gordianus admodum puer cum ranquit 10 linam Romae duxisset uxorem, Ianum Geminum aperuit et ad Orientem prosectus arthis bellum intulit, qui iam moliebantur erumpere. Quod quidem feliciter gessit proeliisque ingentibus orsa adflixit. Rediens haud longo a Romanis finibus interfectus est fravde 15 Philippi, qui post eum imperavit Miles et tumulum

vicesimo minario a Circesio, quod castrum nuncin manorum est Euphratae inminens, aedificavit, exequias Romam revexit, ipsum Divum appellavit. iri Philippi duo, filius ac pater Gordiano occiso im 20 perium invaserunt atque exercitu incolumi reducto ad Italiam ex Syria prosecti sunt. His imperantibus millesimus annus Romae urbis ingenti ludorum apparatu spectaculorumque celebratus est. Ambo deindo ab exercitu interfecti sunt, senior hilippus Veronae, Ro 25mae iunior Annis quinque imperaverunt inter Divos

tamen relati Aunt.1 Ροst hos Decius e Pannonia inferiore Budalias natus imperium sumpsit Bellum civile, quod in Gablia motum fuerat, oppressit Filium suum Caesarem 30 fecit Romae lavacrum aedificavit. Cum imperassent bienni ipse et filius, uterque in Barbarico interfecti sunt Senior meruit inter Divos referri. Μο imperatores creati sunt Gallus Hostilianus sit Galli filius Volusianus. Sub his Aemilianus in Moe 35 si res novas molitus est; ad quem opprimendum cum ambo profecti essent, Interamnae intersecti sunt non

85쪽

eonpleto biennio. Nihil omnino clarum gesserunt. Sola pestilentia et morbis atque aegritudinibus notus eorum principatus fuit. Aemilianus obscurissime na ntus obscurius imperavit ac tertio mense extinctus est. Hino Licinius Valerianus in Raotia sit Norico Uagens ab exercitu imperator et mox Augustus est factus. Gallienus quoque Romae a senatu Caesar est appellatus Horum imperium Romano nomini perniciosum et paene exitiabit sui vel infelicitato primi cipum vel ignavia Germani Ravennam usque Venerunt. Valerianus in Mesopotamia bellum gerens a Sapore, Persarum rege superatus est, mox etiam captus

apud arthos ignobili servitute consenuit. Gallienus cum adulescens actus esset Augustus, VIII15 imperium primum feliciter, mox commode, ad ultimum perniciose gessit. Nam iuvenis in Gallia et Illyrico multa strenuo secit occiso apud Mursam Imgenuo, qui purpuram sumpserat, et ' rebelliano. Diu placidus et quietus, mox in omnem lasciviam dis-20 solutus, tenendae rei publicae habenas probrosa im via et desperatione laxavit. Alamanni vastatis Galliis in Italiam penetraverunt Dacia, quae a Traiano ultra Danubium fuerat adiecta, tum amissa, Graecia Macedonia, ontus, Asia vastata est per Gothos, Pannoniau a Sarmatis Quadisque populata est, Germani usque admispanias penetraverunt et civitatem nobilem amraconem expugnaverunt, arthi esopotamia occupata Syriam sibi coeperant Vindicare. Iam desperatis rebus et deleto paene imperi Ro αs mano ostumus in Gallia, obscurissime natus, pu puram sumpsit et per annos decem ita imperavit, ut consumptas paene provincias ingenti virtute et modoratione reparaverit. Qui seditione militum intorsectus est, quod Mogontiacum civitatem, quae adversus eum 35 rebellaverat Laeliano res novas moliente, diripiendam militibus tradero noluisset. Ῥost eum Marius, vilissi 2 mus pilax, purpuram accepit et secundo die inter-

86쪽

3 sectus est Victorinus postea Galliarum accepit in perrum, Ir Strenvissimus, sed cum nimias libidinis esset et matrimonia aliena corrumperet, Agrippinae Occisus est actuario quodam dolum machinante, imperii sui anno secundo.

X uic successit eisicus senator, qui quitaniam honore praesidis administrans absens a militibus imperator electus est et apud Burdigalam purpuram sumpsit. Seditiones multas militum pertulit. Sed dum haec in Gallia geruntur, in Oriente per dena 10 thumiersae victi sunt. Defensa Syria, recepta Mesopotamia usque ad Ctesiphontem denathus penetravit. XI ta Gallieno rem publicam deserente Romanum imperium in Occidente per Postumum, per denathum in Oriente servatum est. Gallienus interea Mediolani 15 cum Valeriano fratre occisus est imperii anno OnO, Claudiusquo ei successit a militibus electus, a senatu appellatus Augustus. mi Gothos Illyricum Maced niamque astantes ingenti proelio vicit arcus vir ac modestus et iusti tenax ac rei publicae gerendae 20 idoneus, qui tamen intra imperii biennium morbo interiit. Divus appellatus est Senatus eum ingenti honore decoravit, scilicet ut in curia clipeus ipsi amreus, item in Capitolio statua aurea poneretur. XU Quintillus post eum, Claudi frater, consensu mili 25 tum imperator electus est, unicae moderationis vir et civilitatis, aequandus fratri Vel praeponendus. Onsensu senatus appellatus Augustus septimo decimo die

imperii occisus St.

X Post eum Aurelianus suscepit imperium, Dacia 30mpensi oriundus, vir in bello potens, animi tamen immodici et ad erudelitatem propensioris. Hs quoque Gothos strenuissime vicit Romanam dicionem adfinos pristinos varia bellorum felicitate revocavit. Suporavit in Gallia etricum apud Catalaunos ipso 35

Tetrico prodente exercitum suum, cuius adsidua seditiones ferre non poterat. Quin etiam per litteras

87쪽

BREVIARIUM.

occultas Menanum ita fuerat deprecatus, ut inter

alia versu Vergiliano uteretur: Eripe me his, invicto, malis Zenobiam quoque, quae occiso denatho marito Orientem tenebat, haud longe ab Antiochia sine gravi proelio cepit, ingressusque Romam nobilem triumphum quasi receptor Orientis Occidentisque egit

praecedentibus currum etrico et Zenobia. Qui quidem euicus corrector Lucaniae postea fuit ac privatus diutissimo vixit Zenobia autem posteros, qui 10 adhuc manent, Romae reliquit. Hoc imperante etiam in urbe monetarii rebella MUverunt vitiatis pecuniis et Felicissimo rationali into secto. Quos Aurelianus victos ultima crudelitate compescuit Plurimos nobiles capite damnavit Saevus 1 et sanguinarius ac necessarius magis in quibusdam quam in ullo amabilis imperator Trux omni tempore, etiam filii sororis interfector, disciplinae tamen militaris et morum dissolutorum magna e parte O

rector.

20 Urbem Romam muris firmioribus cinxit. Iemplum XV

Soli aedificavit, in quo infinitum auri gemmarumque constituit. Ῥrovinciam Daciam, quam Gaianus ultra Danubium fecerat, intermisit, vastato omni Illyrico et Moesia desperans eam posse retineri, abductosque R 25 manos ex urbibus et agris Daciae in media Moesia collocavit appellavitque eam Daciam, quae nunc duas Moesias dividit et est in dextra Danubio in mare fluenti, cum antea fuerit in laeva Occiditur servi sui fraude, qui ad quosdam militares viros, amicos 3 ipsius, nomina pertulit adnotata falso manum eius imitatus, tamquam urelianus ipsos pararet occidere; itaque ut praeveniretur, ab isdem interfectus est in itineris medio, quod inter Constantinopolim et Her cleam est stratae veteris locus Caenophrurium appe, 35 latur Mors tamen eius inulta non fuit Meruit quoque inter Divos reserri.

Tacitus post hunc suscepit imperium, vir egregie XVI

88쪽

moratus et rei publicae gerendae idoneus. Nihil , me clarum potuit ostendere intra sextum mensem imperii morte praeventus Florianus, qui acito successerat, duobus mensibus et diebus XX in imperio fuit neque quicquam dignum memoria egit. XVII ost hunc robus, vir inlustris gloria militari, ad administrationem rei publicae accessit Gallias a barbaris occupatas ingenti proeliorum elicitato restituit. Quosdam imperium usurpare conatos, scilicet Saturininum in Oriente, roculum et Bonosum Agrippinae 10 2 certaminibus oppressit. Vineas Gallos et annonios habere permisit, opere militari Almam montem apud Sirmium et Aureum apud Moesiam superiorem vineis conseruit et provincialibus colendos dedit me cum bella innumera gessisset, pace parata dixit brevi mili 15

te necessarios non futuros. Vir strenuus, iustus

et qui urelianum aequaret gloria militari, morum autem civilitate superaret. Interfectus tamen est Sirmi tumultu militari in turri serrata. XV Post uno Carus est factus Augustus, Narbone 20 natus in Gallia. Q confestim Carinum et Numeri num filios Caesares fecit Sed dum bellum adversus Sarmatas gerit, nuntiato ersarum tumultu ad Oriem tem prosectus res contra ersas nobiles gessit. Ipsos

proeso fudit, Cochen et Ctesiphontem, urbes nobilis 25simas cepit. Et cum castra supra Tigridem haberet, vi divini fulminis periit. Numerianus quoque, filius

eius, quem secum Caesarem ad Persas duxerat, adulescens egregiae indolis, cum oculorum dolore correptus in lecticula veheretur, inpulsore pro qui socer Meius erat, per insidias occisus est. Et cum dolo c-έ cultaretur ipsius mors, quousque Aper invadere posset iimperium foetore cadaveris prodita est. Milites enim, qui eum sequebantur, putore commoti deductis leoti eulae palliis post aliquot dies mortem eius notam 3.

habere potuerunt.

XIX Interea Carinus, quem Caesarem ad Parthos pro-

89쪽

ficiscens Carus in Illyrico, Gallia, Italia reliquerat, omnibus se sceleribus inquinavit. lurimos innoxios fietis criminibus occidit, matrimonia nobilia corrupit, condiscipulis quoque, qui eum in auditorio vel levi fatigatione laxaverant, perniciosus fuit. Ob quae

omnibus hominibus invisus non multo post poenas dedit. Nam do erside victor exercitu rediens, cum Carum Augustum fulmine Numerianum Caesarem insidiis perdidisset, Diocletianum imperatorem crearit, 10 Dalmatia oriundum, virum obscurissimo natum, adeo ut a plerisque scribae filius, a nonnullis nullini senatoris libertinus fuisse credatur. Is prima militum contion iuravit Numerianum XX nullo suo dolo intersectum, et cum iuxta eum Aper, 1 qui Numeriano insidias fecerat, constitisset, in comspectu exercitus manu Diocletiani percussus est o 2 stea Carinum omnium odio et detestatione viventem

apud Margum ingenti proelio vicit, proditum ab exedicitu suo, quem fortiorem habebat, aut certe deaertum, 2 inter Viminacium atque Aureum montem. Ita rerum Romanarum potitus cum tumultum rusticani in Gallia concitassent et factioni suae Bacaudarum nomen imponerent, duces autem haberent mandum et Aeli num ad subigendo eos Maximianum Herculium Cae-25 Earem misit, qui levibus proeliis agrestes domuit et pacem Galliae reformavit. Per haec tempora etiam Carausius qui vilissimo XXI natus strenuae militiae ordine famam egregiam fuerat consecutus, cum apud Bononiam per fractum Bel 30 cae et Armorici pacandum mare accepisset, quod Franci et Saxones infestabant. Multis barbaris saepe captis nec praeda integra aut provincialibus reddita in imperatoribus missa cum suspicio esse coepisset consulto ab hy admitti barbaros, ut transeunte cum 3 praeda exciperet atque hac se occasione ditaret, Maximiano iussus occidi purpuram sumpsit et Brittanias occuparit.

90쪽

EUTROPI

XXII ta cum per omnem orbem terrarum res turbatae

essent, Carausius in Brittaniis rebellaret Achilleus in Aegypto, fricam Quinquegentiani infestarent, Narseus Orionti bellum inferret, Diocletianus Maximianum Herculium ex Caesare fecit Augustum, Constantium 5et Maximianum Caesares, quorum Constantius per filiam nepos Claudi traditur, Maximianus Galerius in Dacia haud longe a Serdica natus. Atque ut eos etiam adfinitate coniungeret, Constantius privignam erculi eodoram accepit, ex qua postea sex liberos, Con i0stantini fratres, habuit Gesorius filiam Diocletiani Valeriam, ambo uxores, quas habuerant, repudiare conpulsi. Cum Carausio tamen, cum bella frustra temptata essent contra virum rei militaris peritissimum, ad postremum pax convenit Eum post septen 15nium Allectus, socius eius, occidit, atque ipse post sum Brittanias triennio tenuit. Qui ductu Asclepiodoti, praefecti praetorio, oppressus est. Ita Brittaniae

decimo anno receptiue.

- Ρor idem tempus a Constanti Caesare in Gallia obene pugnatum est. Circa Lingonas die ima adversam et secundam fortunam expertus est Nam cum repente barbaris ingruentibus intra civitatem esset coactus

tam praecipiti necessitate, ut clausis portis in murum funibus tolleretur, vix quinque horis mediis adventant 25 exercitu sexaginta fere milia Alamannorum cecidit. Maximianus quoque Augustus bellum in Africa profligavit domitis Quinquegentianis et ad pacem redactis Diocletianus obsessum lexandriae Achilleum Octavo fere mense superavit eumque interiecit Vic 30 tori acerbe usus est totam Aegyptum gravibus proscriptionibus caedibusque foedavit. Ea tamen oec sione ordinavit provide multa et disposuit, quae ad

nostram aetatem manent.

XXI Galerius Maximianus primum adversus Narseu 35 proelium insecundum habuit inter Callinicum Carrasque congreSsus, cum inconsulte magis quam ignave