장음표시 사용
131쪽
I3o De carentia Sensius, Regis, in praeterlabentem fluvium, Tamesim,
forte delapsus, exclamare coepit,cymbam, Umbam,velpro viganti libris: cumque a nauta exceptus,&plumis adhuc madentibus adRegem d latus esse, nauti promissam mercedem exigenti,
reposuit Psittacus, si et the ootiue habe asbiuing hoc est detur hi lic nebuloni solidus.
Pica Venatoris vocem interdum exacte imit tur,ut canibus imponat,eosque ad se, dum H ruin esse credunt, simili sono attrahat. Idem delena refert Plinius, qui sermonem humanum
tinter pastorum stabula simulat, nomenque alicujus addiscit, quem moetu seras vocatum invadit, & lacerat. Equi, Canes, Cercopitheci, humanum sermonem probe intelligunt, praecepta capessunt,& exequuntur. Exemplum huius in CaneLovanis adfert justusL ipsius, qui postq ua audiisset quo perferendae essent episto , eas
millo, sive collari insertas,cursim Brua ellas deis ferebat,in notam ibi, certamque domum. 8 311. Quod quaedam Animantia voces attempe- in gallina rent,&sonos varios quodammodo pro arbitrio vocem= m edere videantur, non id a Ratione proficisci existimandum est, quasi in ipsis mens quaedam lateret, a qua eorum sonitus dirigerentur : sed 4pasonibus dumtaxat, quibus eo tempore agi tantur.Quae passiones variam in organis dispositionem inducentes emciunt, ut spiritus dive simode per tracheam, sise asperam arteriam immittatur, ac proinde Bestiae varias voces edant.
Quod in nobis ipsis experimur, qui alio modo, amore incensi loquimur, & alio, dum odio, aut ι ira
132쪽
, est cognitisvis in Brutis. 33rha percellimur. Et quamvis passionum nostra una motus Cogitatio comitetur, quia nimirum cogitandi facultate praediti sumus) elarissimum tamen est, illo ab ea non pendere,quandoquidem invitis nobis saepenumero moriuntur et ac proinde Brutis inesse possunt;imo & vehementiores, quam in Hominibus ἰ neque ta men concludere licet,illa cogitare. Diversa est igitur in Gallina pipatis, quia alia passione tam gitur, dum inescam incidit, alia, Aum Miloum conspicit, sita, dum capitur, alia, dum Pullos dein ducit, alia, dum cubat, &c. Unsse eos non satis vanitatis insimulare possumus, qui se oli in Bel luarum linguas intellexisse jactarunt, &quid, meditarentur, auragerent, ex eorum sermone
cognovisse. Virtaei voces quidem articulatas formare Ira. discunt,& mnita verba per consuetudinem elo. Psit οπον qui: non ob id propterea propriὸ loqui dicendi Arvrae M'stinc Ad locutionem enim duo potissit m re et 'uirunturiorgani corporei molin,&menris per reptio. Nam sicuti tres in sentiendo gradus, ut supra monui,distinguuntur; motus orgam corporei, Mentis Cogitatio, & voluntatis determina. tio ad judicandum: ita in Loquendo . Primur gradus est mentis parceptio.Secundus iudicium bae voluntas alteri,qHod concipimus,detegendi. Tertius organi corporei motus. Est quidem in Animantibus quibuseam Tertius loquendi gradus, nequaquam verb primus , aut secundus. Quia quum Bestiat, mente careant, non verbis illis, quae proferunt, internos isos concept
133쪽
rια De mentia Sensus . perire intendunt, sed ea solum enuntiant , quae ab Hominibus longo labore didicera, & quorum significatio illos penitus fugit. Quod si
Aves quaedam ita instructae sunt,ut rebus aliqui bus sua nomina implanant,& prompte ad interrogata respondeant,id earum memoria tribuenis dum est,non intellectui aut rationi:ut inPsitta
eo illo,ex palatio Angliae Regis in profluenten
fluvium delapso, videre licet,quicymbam evo cavit. Quia dubium non est, quin illas voces pronuntiare antea didicerit; quo factum est, ut eorum speciebus creberrima repetitione cere bro impressis, spiritus & organa ad similes sonos edendos determinata fuerint. Sicut in Pica illa, quae conspectie, advenientique Dominae dicere solebat, quia hic sonus seu vox ta tum affectum comitabatur,*em nempe, quam de esca conceperat: quia hoc prolato semper assiieverat aliquid delicatioris escae donari. Parivatione,ea omnia,quae docentur canes, Equc&Samis,aliud non sunt,quam illorum spei,metu . aut laetitiae motus;ita ut ad haec facienda cogit tione neutiquam indigeant. N3. Quod vero Pis fana,&. similes Bestiae vobluomodo ces hum nas imitentur, in aliud refundi non
I --- potest.quam inplexum sentientem , Organo s es sis , rumque earum dupoutionem. Sunt enim illa piastoris ' rum corpora, ita disposita, ut quando humanus 6 cf. sonus, aut ac nius . earum aures ferit,id spiritus animales in musculos deducant, qui voci es; sermandae LMuIantur. Et quod Hyaena, vo ad humanari accedente, pastorςs evocet, ut
134쪽
eorApiat, ex eo oritur, quod inani stomacho, speetes Animalium,quibus se pascere solet, efficiat, ut glans sese inclinans in eam cerebri pa tem spiritus impellat, in qua vestigia sunt , quae illorum animalium aspectus reliquiq&cum obiecti imago in cerebrum non recurrat, nisi quum illud quoque, quod ipsum comitabatur;
mirum non est,si lana Hominis vocem effi g t, ac imitetur,quum magnε organorum corporalium doeilitate praedita sit, & audita quaeq;
prompte exprimere valeat. Si Earm,Canes,Cercopitheci, ad eerta quaedam
verba, aut signa, nobis obediunt, imperataque . , 'exequuntur,non propterea aequum est,ut ratione & intellectu donentur, quia experimur , nostris quod si ipsis alia quaedam signa,in re etiam faci--utiori faetamus, sed quae non ita ad insitam pro spensionem aecedant, non jussaeapessere. Exempli causa, si imperemus, ut Canis strophiolum requirat quod a mense in Horro, Conclavi, aut certo alio laeo amisimns: quemadmodum eum jubemus, ut Baculum in stagnum, iam iam pro iectum quaesitum eat; non ad hortum aut conclave , in quo ipsi infinitatur,amissum esse strophiolum,pergit,sed ad stagnum,baculum qua diturus. Ex quo manifeste constat, C anem non id, quod ipsi mandatur,facere,quia verba,aut λgna apprehendit 9 sed quia tota ipsius corporis machina, ita labore, repetitisque instructionu, bus.eam nacta est dispositionem, ut quampriumum tale illi fit signum: animales spiritus statim in nervos & musculos devehantur, qui.ilium ad
135쪽
a34 , Tu caremis Sens a. hoc, aut illud agendum determinanti Atque
4ta mirum non esto si Canis Lovanti, litior auillo insertas, illic Braxesias peteret, certo es adiret, di inde ad Herum recta reverter tur.Cu omnia,quae a Bestiis fieri videmus, & quae etiam admirationem nostram excitant,suarum passionum & motuum effectus simi, quiebus eas, longo exercitio, labore ac usu, quem in instruendis impendimus, docemus,ut allig
Nune explica ae supersunt Brutorum Munm actiones,quae qΜιutam classem constituunt, har Gaiam nimirum , qvibus Animalia tantam solertiam πεm - testantur, us etiam rationem,qua illis Homines - ,1 -- 4iscrepant, supergredi videantur. Imprimis.est misis- -ordinarius ille processus , quo Aves nidos suos verara ' exstruunt. Nam ubiHirundines, exempli caus identur. sa, illam mutationem sentiunt, quam propagationis cupido, & ardor inducit, ni dum hoc p . moliuntur i solidioribus primum festucis em fundamento jactis, molliores postmogum adjiciunt: Lutum vero, quo carmento ad fabria can3um. utuntur , &. tanquam glutino nidum illinunt, ubi deesse pe rcipiunt, ad sarnum vicienum advolantes, alarum extremitate, sic aquasistringunt, ut Iiquore humescant quidem, non autem graventur: Deinde pulvere his concopto, aspera illivunt,bjantia glutinant, & omris formam torpori suo in orbem Φcto accCinmo I. . dant, ut scilicet ovisi incubare commode possnti ac sese volvere, ut omnibus. aequalem sal iris vim impertiant. Mox sido paleu, mille. , ν . ' Humis
136쪽
prumis Ustrato ova pariunt, iis incubant, putosos excludunt, ac pascunt. Aliud promdentiam Animalibus argumentum est,quod,hyeme itn-- minente,in glienas regiones transmigrent, ut sa-
luti suae consulant, di locum commodiorem sis 'bi parent. Cujusmodi sunt Grues, quae quotanniS, verno tempore, ab Austro in Boream,as volant,& Autumno, ex Borea in Astrum revolant. Tertium est, quod nonnulla Animalia, futura praefigiant,& quae in aere imminent,cemia cognitione praenuntiante ut Ardea futuram
pluviam indicat, dum altissime volat, & silpra
. nubes praeter morem effertur. Miluus contra,
serenitatem porrendit,3um altissimam aeris regionem petit, ibique ad vesperam usque haeret. - Idem de aliis Animalibus experimur, exemplii causa, in Feis, Talpa, Tauro, Ariete, Delphino , Anate, Gallo,& si milibus, quae aut voce,aut cantu, aut saltu varias tempestates praesagiunt. Quo3Avescerta anni tempestate nidificent, IIc. ovis postmodum insideant, pullos excludant , suo impetu alant, defendant,tegant,&c.a sola corporum e. I. ., - riim temperamenti mutatione Oritur,qua fibraea Misis --
fibrarumque plexus, in iis praesertim organis, di m. quae propagationi inserviunt, ita disponuntur, ut affectio illa facile inde derivetur, quae ad nidum exstruendum,pullis incubandum, eosque jam exclusos pascendum, &c.determinat. Nam ut cum Clarissimo Digbaeo dicam , neminem . iturum inficias existimo, quin appetitus coeundi in Avibus,non ex cupidine quadam, vel pro
137쪽
tuumque temperamento, orto exqi3,mate ei
hi,quo vescuntur, annique tempestate, prosiei- statur. Post coitum vero necesse est, crescere in ventre foeminae ova,auctaque molestiam illi creare, adeoque quiescendi, seseque onere illo liberan8i excitare. Atque quemadmodum Ca
nes Felesque, necessitate eos urgente, circumspicere solent, eommodum quaerentes locum, non solum ut scelum excludant, veru metiam ut excrementis se exonerent. Ita Aves, quas tovorum pondus gravat,ineptasque volatui redμ sdit, incipiunt multum se quieti dare, molliqueae tepenti loco delectari: hinc palea, muscus, taliaque id genus mollitie sua placent,quae pro in3e ad nidos suos portant. Hanc vero abi nem non ratione dirigi, vel ex modo, quo pera.. gitur, manifestum est. Nam eum in paleam , aliudve aliquid substernendis nidis accommodum incidunt, ut saepissime variis in avibus observavi non illam statim ad nidos deserunt, sed primo arboris alicujus ramum, vel tecti fastigium petunt, ibique rostro illam gestantes aliquantisper hinc inde saltitant;mox hoc relicto, ad alium locum volant, ubi simili modo se gerentes,tandem se ad nidos recipiunt: in quibus
si confuse jacerent paleae, acutioribus earundem extremitatibus pungerentur; versant eas fi igitur hinc inde, donec asperitat omnis aufera- . tur. Quod nos effectum dumtaxat intuentes. usdemque productionem,cum methodo, qu ips in similium actionum exercitio uteremur, , comparantes,prudentem sorte, rationeque di.
138쪽
scuritionis in Brans . 23 rectam palearum dispositionem appellabimus:cum tamen, ut ab ipsis avibus proceis dit, nihil aliud sit, quam corporum, quae sensum offendunt, crebra in omnem partem versatio,donec nullum amplius dolorem,molestiamve inserant. Quod nidum oblinant,vehementi,qui tunc temporis in
iis dominatur,calori adscribi potest. Hinc enim fit,ut in luto,ara,eti eaque versari eas delectet: sine quibus Aves omnes cito aegrotarent, visuque ac deinde vita privarentur porro lutum istud,quia refrigerat, rostris pedibusque ad nido. suo si ferunt; idemque mox ubi duresceret,ad que m lestum esse incipit,abstergunt,partes eo illitas loco, in quo quiescunt, affricante4 ,
deinde evolant,novum,quo refrigerenturi
petiturae. Vide Histor. Natur. parti θ.
QuodAves ab unam'reris in aliam, dum 3I . byems advenit, discedant, non id earum 2 ρομ' ρο--- , aut providentiae adscribendumet re est; sed earum indoli,qua facile imppellun--isis tur, v frigidiori loco,ad tepidiorem trans-νωνnem migrandum;in quem postea temperie s-- - . donte remeant;modo illς Regiones haud in multum a seinvicem dissitae sint,&aditu fas, uiles. Alioquin iacile crediderim,volucresse in quaedam latibula recipere, &instar Glutum, Serpentum, Insiectorum, sopitas hyemem tran figere. QuincertE multis experimentia ostendi potest. Hirundines in sta-ι ' Ι r estis
139쪽
x38 De Carentia Sensius, gnis Polonia congelatis toto tempore brumali
immotas, & quodammodo mortuas manero;
quae postmodum eatore gelu solvente,& glacie in aquam resoluta,e stagnis emergunt vola tum repetunt. Quod cumPasevinus ille,apud Gassendum,in Moscoviam legationis ergo prinfectus, non crederet, afferri iussum est, intra hypocaustum glaciei frustum, Hirundines ag- ii glomeratas continens,quae,quum tepore. lotii glacies liquaretur,observatae sunt sensim pedes,
alas, caput , totum corpus inovere, ac demum, ita evolare, utiperactis tamen paucis aliquot in , tra hypoeaustum circuitionibus , in terram motiuae dMiderint,tanquam praepoperam , ni misque insolitam aeris mutationem expertae.
Idem de pluribus aliis avibus suspicari he ei;
quum in Germania. in quercuburi&cavis aliis arboribus,saepe,dum caeduntur, Mimi. I Cuenti λ deprehenduntur, se per hyemem occuluisse. - i miIe quid de ciconm sentiendum est, quum adhuc incompert0m sit, quonam eloco veniant, R quo se referant. Unde Plinius lib. I. cap. 23. Nemo viis, agmen discedentium, cum disicessurum
appareat,nec vensre,sidvenisse cernimus; utrumque nocturnas sit temporιbus,ct quamvis ultra,ciis trave pervolem, nunquam tamen advenisse usquam nisinoctu existimantur.-Exqujbus verias: satis apparex, ciconian non e longinqua Regione, ad n s pervenire, neqae in valde remotum a nobis locum. transmigrare: sed stagna, lacusque ita subire, ut earum seu ingressus, seu exitus, a nobis non observetur. 3 M πιν Demum
140쪽
ct cognitionis is Bratis. I sDemum quod Bestiae, nonnulla prascire Ii- D8.
deantur, non opus est, ut aliquid Divini aecedi Eώo Maiamus, aut latentem in eis rationem agnosea- Ρ- mus, ad praesagia illa explicanda et quoniam ab Ilus solis mutationibus pendent,quae in exterio eara - ribus objediis contingunt: quas ubi in corpo- antur. ribus suis exceperint Animalia, certis affectionibus tanguntur , quae illa aut ad cantum, aut alarum concussum disponunt. Sunt enim semper in aere quaedam serenitatis, tempestatum, ventorum praeludia, quae quum Animantia pr. sentiant, fieri non potest, quin affectiones quae dam in illis organis oriantur,quae ad motus nominatos determinant. Nam Bruta, sensuum . . vivacitate, Hominibus praecellunt, &quemadmodum. qui oculis orbantur, caeteris exactius i 'audiunt, ita videtur , quod Animalia sensibus acutioribus polleant, quoniam mente carent,&omni perceptione destituuntur. ippe ut non minus vae,quam eleganter Iuve tu Sat. XU. - - - - Venera ks
Atque exemendis capiendisque ararbus apti, , Seorsium a coelesti demissum traximus aris, jus egent Bruta, ct terram flectantia mundi, Princip--ulsit commvnssconduor situ ... --1-bis animum quoque.