Antonii Le Grand Dissertatio De Carentia Sensus & Cognitionis In Brutis

121쪽

δa εἰ De ementia Sensu, Imo tradunt admirandorum Scriptores, tangentis manum, immisso per virgam, aut longam etiam hastam, veneno ita ligare, ut Hominis etiam validissimi lacertos sopitos reddat, atque pedes ad currendum penitus ineptos. Non hujus rei causam assignare dissicile erit, si perpendamus, huic, sicut Ialiis frigidioris naturae piscibus, insitum esse ut limo se obducant, ad quem ubi accedunt pisces, statim emisso veneno , in star fumi penetrante, torpore corripiuntur, aes frigore constricii forent. Evibrantur si quidem e Torpedinis corpore spiritus , qui piscium substantiam penetrante S, B ut m dnus, pe des, membr3ve alia eos tangentium subeuntes,

spiritus ibi obvios hebetant ac proinde corporis partes stu pesiciendo, tremulas.&ad motum inhabiles reddunt. Id autem tam effcaciter, ut priusquam pisces capiantur, per rete, vel Brundinem id essiciant. Pari ratione de Sepia disserendum est, quae cum a piscatore imminere sibi periculum cernit, atrum quenda in humorem emittit, quo infecta & nigrum colorem aqua . induente, piscatorum artes eludit,&fecurὸ elabitur. Verum neque dolus ille a discursu aliquo rationis proficiscitur, sed . nervorum Ia Xatione, &mGuorta, uti antea de Vulpe diximus, quae ut timore perculsa urinam reddit: ita Sepia

liquorem atramento similem eructat, e X cujus

a per aquas diffusione praedictus effectus sequi

tura

ror. Neque plus Rationis arguit, quod Bestiae η Homines vereamin, & tanquam hostes passim i

122쪽

ct Cunitimis in Brutis. Iaasigiant,eorum conspectum declinent; quia id εDmmtantum ex damni memoria, quod aliquando passae sunt,oritur. Passionum enim causa,tam in Brutis animantibus, quam in nobis, aliud fugiam non est, quam agitatio, qua spiritus Glandulam cient , in medio Cerebri constitutam , ex quorum agitationis inaequalitata, & partium, quihus constant, varietate, spiritus ipsi in mus eudos diversimode deducuntur, & diversas affe- Biones procreant. Unde quando spiritus, qui rei alicujus ideam constituunt, viam sibi semel delinearunt, &inter filamenta, ex quibus C xebri substantia componitur, se intruserunt,

mori tanta vis requiritur, qua secunda vice adstringantur, ad istam viam repetendam, quanta

opus fuit, ut illam sibi primo pararent. Quo fit, ut quando species similis super glandula effingetur, sola facilitas,quam per primam suam o bitam, pergendi inveniunt, suffectura , ut eam xursus ingrediantur. Quare mirum non est,si Bruta Animantia,Obiamna illis, ab Hominibus illata, aut terrores incussos , Homines postmo dum intueri non valeant, quin illico damni idea Dccurrat, & ad sugam concitentur. Ut in nonis mullis videmus qui pharmacum aliquod hauseorunt magna cum aversione, eos non posse posmea aliquid ejusdem saporis edere, aut bibere, quin eadem denuo aversione afficiantur: nec similiter de aversione posse cogitare, haberi solita circa pharmaca, quin idem ipsis in mentem redeat. Atq; genuinam hanc eue causam, curHO-minea belluaefugiant,ex eo confirmari potest,

ri r quod

123쪽

tat ' De earentia Sensus, in quod multae sunt Regiones detectaeon novo praeiartim orbe, in quibus deprehensum est, neque

volucres, neque quadrupedes eo modo metuere,

Hominisque conspectum fugere, quemadmodum apud nos, qui eas inhumanius tractamus,&nihil aucupiis, venationibusque intractum esse patimur. Notum est etiamnum in Chro I sula, aliisque locis p cra non avolare, sedgregatim nutriri, &sese perinde in villas Homines inter recipere, non modo dissimili , quo oves ad nos divertunt, &in stabulis hospitan.

oet. Verum dissicultas adhuc solvenda manet, rem nam licet Bestiae quae ab Hominibus injuriam f passae sunt, corporeae memoriae beneficio illo- o. rum sectum paveant, I iis detectis, statim

hino fugam captent: Unde tamen oritur, quod juve-υς nes primo Homines metuant,&quod nondum . . videre, aversentur λ Huic quoque dissicultati,

iis net id iis , H In memoriam revocemus, quae inom. Institi Phicti in Historia Νatura,de ingenitis quibusdam Hominum inclinationibus , & odiis dicta sunt; nimirum rei visae imaginem in Cerebro depictam , spirituum animalium opera, ad commune senserium deferri,&ab illo, sanguine, I spmissus mediantibus ad uterum, Mper venam umbilicalem ad ipsum foetum . in quo visae rei imago, obmollitiem suam fortia ter imprimitur, quae licet initio parva fit, paulatim tamen ampirata futtiuisubstantia, augescitet quemadmodum litera , iri peponibur u arboribus scalpello exarata, dilatatur, & sensim per codit ticem,

124쪽

Eritimis in Brutis. Iauticem, in ementum accipit. Nam ambigi n

quit, quin Animalia,damno ab Hominibus accepto, aut timore incuso, ejus speciem in sce- tum transmittant, quandoquidem iis motibus; eorum temperamentum alteretur, totaque partium dispositio invertatur. Quae postmodum proli per semen communicata, eandem in ipsa Propensionem generant. Non raro enim usu venire videmus, ut Mathematicorum filii, figuris . delineandis, proportionibusque contemplandis delectentur,imo ad eas disciplinas addiscendas quodam naturae instinctu serantur, quod , certe iis aliunde innasci non potest, quam quia ex parentum imaginatione, quae semiras natu ram immutans, totius que corporis temperiem invertens, fatum inde proditurum iisdem pro- pensionibus imbuit. Tempus nunc flagitat, ut ad tertiam classem o3. actionum transeamus, ad quas Animalia exercitio & dilciplina attingunt, & quae contem' is bis plantibus adeo mirae videntur, ut illis cogita ctionutionem inesse, non levis suspicio ingerat. -- ρο do 'ripiter ab instructore ad venandum insorma - m tur, cujus Voces erectis auribus excipit: ubi et ad praedam captandam dimissus est, vociferantibus Aucupibus,ti ad pugnam validius urgendam hortantibus, saevit magis, Rhostem cum ingenti ardore prosequitur. Cams meminit Inclytus Vir gustius Lipsius centur. I. epist ad Bel eas. ηςneris Britannici, qui doctus fuit, ad inmcestum ire,pecuniam serre, Carnem reserae. Id ita fiebat et corbem vimineum collo appendebant ,

125쪽

le recta, At nusquam resistens ferebat, in macello apud notum lanium se sistebat, earne a cepta, redibat. Canes Cusireres vulgo talem Umbam, quibus innatum in visas pardices impetum facere, ita arte edocentur, ut ad earum conspectum immoti eonsistant,&non, nisi datosIgno, assurganiti moveantur. Armarus apud Cardanum, Elephantem se vidisse narrat, qui eum in auribus bina haberet cymbala,promulcia de alternatim ea tangebat, ad rhythmum, saltabatque pro rhythmi ratione, caeteris eum invia tantibus, choreamque ducentibus.

τοι. Hae 1nimalium operationes dilucidius ex rieabuntur,si supponatur, Brutorum indolem

iamri . a diverso fibrarum plexu ac humorum ratione tuum improficisci: Quo fit, ut quaedam ad hunc passio-ί - - nis motum, quaedam ad illum propensiora sint. Ad quod etiam non parum confert , inqualis in ipsis spirituum commotio. Nam cum quaedam ex illis partibus, quibus spiritus constant, cras siores aliis sint ti concitatiores , transeunt ulterius Iinea recta in cavitates Cerebri,& sic deis ducuntur in alios musculos, in quos non deducerentur, si minori vi pollerent. Id s. Aeeipiter igitur, natura vorax, &ad praedam I insectandam aenitus, ad eam ad nos referet με --ἡ dam haud ς rὶ edocetur,si eius indolem sequa- ωλὶ mur 9 ingenitae eius inclinationi nos accom-Mm G d modemus Quippe totum illud negotium, ex eo pendet, ut somnus primum ab Accipitre pellatur, eontinuoque manuum eontractu, ita cicur

Di il

126쪽

ct Cognitionis in Bratis. 1 a sevadat, ut non nisi eis insidens cibum sumat; ea per dies aliquot familiaritate comparata, a Llae fit escam ad modicum spatium projetiam

quaerere; deinde columbam oculis captam, per aerem demissam venari: quam si comprehenderit, ea eta unguibus erepta, alia ei carnis portio injicitur, qiram devoret, veluti in laboris mercodem datam. Quo eXercitio aliquoties repetito, Accipiter in quascumque Aves saeviret assuefit,& Captas Domino relinquere, eXigua ipse mercede contentus. Unde patet, totum illud opus in hoc potissimum consistere,ut ΑC-cipiter, quod ei insitum est, Arti se accommo det, & eam pascendi normam, quam ipsi natura praescripsit, pro nostro arbitratu e X sequatur. In

quo Accipitris obsequio, nihil prorsus Rationis deprehenditur, sed sola instructoris industria

elucet,

Pari cura & arte Canes edocentur litteras, rogaui res alias, ad certum locum serre. Quemad' Quo armodum de Cane Braxellensi narrat Lipsius , qui is' indubie ad id esciendum assuefactione instructus est. Dubium enim non est, quin Herus, Efisaeia aut famulus, Canem primum ad macellum cΟ- ad nn mitatus, in laboris praemium, cibum porrexe- est mrit,mOX corbe vimineo, collo ejus appenso, ad T cundem locum redierit, repetita quoque mercede ; cui ministerio ita Canis assievit, ut quoties corbis collo apponeretur, ultro macellum peteret,& Onere re Cepto, domum reverteretur. Nemo autem est, ut opinor, qui hanc actionem

iudicio, ac Rationi acceptum referet, sed assue factioni

127쪽

ras De earentia Sensus,

factioni potius , & consuetudini, longo uis

comparatae. Quod ex eventu facile convinci potest; nam si eveniebat, ut idemLin animadvertit, ut in via Canes alii, odore moti, aspirarent,& accederent, quasi erepturi: tum ille corbe in propugnare, fugare,& si copia, aut robore vitiis iceretur, una irruere,& partem praedae caspere.

Quod evidenter ostenditur, Corbis ad Herum devehendi imaginem in Cerebro e cladi, ab

alia validiore, nimirum invasores repellendi , fuisse perturbatam; hanc vero posteriorem ima-iginem altera ordine sequebatur, carnem nempe devorandi , pro qua conservanda. certamen Τinierat. Qua postmodum, spiritus in musculos, qui movendo corpori inserviunt, deducente , amp objecta conformis elicebatur,quae id temporis in Cerebro delineabatur; & haec alia esse

non potuit, quam carnis eius, qui ut sibi conveniens, sibique proficuus repraesentabatur. Nec

multum dissimili h supra dicta arte instructus

fuit Canis ille, qui narrante Plutarcho' varia argumenta, &personas in scena repraesenta-hat, ut nemo histrio doctius, aptiusque: atque inter alia, Hominis veneno, in specie, tollendi panem sumebat, sive offam, sapore telnpera tam fingebatur enim venenum e sse ac repente adsimulabat temere, lapsare, gravedine tenta ri. Denique cadebat, ac porrectis membris, in mortuum iacebat: tractus, sublatus, elatus, ut argumentum poscebat. Dein cum tempestia vum esset,ipso sermonis articulo, primum, qua

si a mno ad se reverti, leviter caput ,&Membra

128쪽

st cognitionis in Brutis. IZ bra moVere, oculos aperire & circumferre , tum denique surgere, & laetus gestiensque ad illuin ire, & se exhibere, cui debebati . Quod vero quaedam Animalialcontra instin- ctum proprium agere edoceantur , &id omit-2 2tδnt, ad quod quadam naturae vi impelli viden- 'tur, non ipsa ratione aliqua imbuta eta demonων-- strat : Cum videamus in Hominibus varios fi- bus m-brarum aut spirituum motus, qui menti certa

objecta reserunt . vel quosdam affectus exci-i 'tant, longo usu,aut nonnunquam etiam ex ac

cidenti, alios ti alios motus excitare. Quia etsi motus, ut praeclare more suo Ortesius, tract.

depa on. loquitur, tam glandis , quam spirituum , & Cerebri, qui repraesentant Animae Certa quaedam objecta , sint natura liter juncii, cum iis, qui excitant in illa quasdam passionei, possunt tamen per habitum inde separari , Ω 'Iungi aliis valde differentibus; imo hic habistus potest acquiri iner unicam actionem, nec

longum usum postulat. Sic cum reperitur ex

inopinato, res quaedam valde sordidam cibo, qui magno cum appetu comedebatur, inopinatus ille casus ita potest mutare dispositionem Cerebri, ut postea videri talis cibus nequent,

nisi cum horrore, cum antea comederetur cum

delectatione. Quod in Bestiis observatur : nam etsi ratione & omni cogitatione careant , o mnes tamen motus spirituum & glandis, qui excitant in nobis passiones, in illis quoq; sun ει inserviunt confervandis & confirmandis, non ut, in nobis, affectibus,sed motibus nervom '

129쪽

1 1s De carentia Sensius,rum ti misculorum, qui eos comitari solent sic cum Canis videt predicem, naturaliter ferturi ut in eam incurrat,&cum audi istupetum displodi , iIle strepitus naturaliter eum ad fugam Qxcitat : attamen ordinariὶ ita instituunturCanes venatici, ut visa perdice subsistanti&ad displo a sonis strepitum, quem postea audiunt, ad eam currant. Ad quod faciendum, non, ut

dixi adducuntur sed verberum metu aut qua ἀχam institutione, quibus spirituum ti nervo

rum motus, cum certis objectorum impressi nibus, a natura conjuncti, prorsus divelluntur,& in alias transferunt. 168. Quod vero Elephas appensa auribus cymba D riea- la pulsaret, mirandi locus non est, cum ad id nisvr Eu- ciendum , levi etiam industria & institutione

ΣῖΣ adigi potuerit. Est enim hoe Animal capaci a a

se,.. praeditum cerebro, ac proinde facile, quaeipfi proponuntur, imitatur. Accedit, etiam , quod promptam & expeditam proboscidem habeat, qua cymbala ita alternatim tangere putatuit, ut rudem quandam,si ita loqui fas est,-moniam procrearet, qua caeteri, qui aderant, adio'. saltationem, secundum praescriptas ipsis ante, leges, invitabantur. ρμγ yx paucis iis exemplis plane innotescit, non Ariai, Ιηmomm ad ea opera , quae in Animantibus, in ' Brutis spectamus, requiri, sed memoriam . m em memo- uorum corporis habilitatem , 8caeonsuetudi- ita nem sufficere. Aut si illa quis Rationis ac in-: -- te uigentiae opera nuncupet; sunt equidem , sed disp. u.. non Animalium Rationis , sed eorum, qui Bruta insti-

130쪽

O Curitionum Brutis. gas instituerunt ac docuerunt. Si quis velit Bestis ab exemplo, & aliorum ejusdem speeiei imitatione, institutioneque actiones quasdam docet-xi, iis respondet rives loco supra citato et D eent,inquit,Bruta sobolem suam,ut citius faciant, quod per se nihilominus facerent ι ut aris .pullum volare cilii venari mures, ut quam citis sime videant eos sui similes hoc est, in sua specie perfectos ; nos vero docemus illa,ut, quod vel nunquam facerent vςl aliter, faciant,uti nos volumus ,neque aliud est nostra in eis doctrina, quam assuefactio, ad nihil sere aliud, quam ad 'corporale exercendum aliquod,ut loqui, currere, aut modo aliquo corpus, seu corporis partem aliquam muvere.

inantum ad sermonem spectat, quo Ani- rio. mantia sese alloquuntur, & quid cogitent, mo- Embu amlianturque, aperirc videntur, is maxime in Gaia --Hi Iina elucet,quae pro lubitu variat, di quibus pel- P. - latitur,affectus,diversis vocibus manifestat.Nam si pullos evocet, C sonum essingit, si immi- humaaeum neatMilvus,vocemnGrahu,& aliquatenus et vat; si comprehendatur, veluti timorem suum testata,ingemiscit di eam cum singultu repetit, deci Hinc aestimavit I p0rnu,Bestias sermonem inter se miscere,atque earum voces Thaleritem, Melampum, Tiresia de Apollonium ra mnaum intellexisse, quemadmodum de Helenenarrat Virgilius, tertio AEneid. - - - qui fidem festis,

Et volucrum tinguas. - - - ,

Psittacus e Palatio Henrici Octavi Anglorum I Regiis