Antonii Le Grand Dissertatio De Carentia Sensus & Cognitionis In Brutis

111쪽

εto De earentia Sensis, rviantur, qui majorem fael litatam se denuo ape. xiendi retinent, quam ii,per quos spiritus nondum penetrarunt. Unde oritur, ut, sitsimile ei ob- sectum, ad cujus praesentiam distincti illi protractus delineati sunt,occurrat; spiritus animales in motum conciti, in vestigia prius facta incidant, & eodem , quo antea, ritu, corporis membra comoveant. Ut si Taurus, exempli causa, a fertili agro pluries removeatur,& in sterilem alium 8t in foecundum transmigret, stomacho fame incitato, pungenteque membranas acri humore,ventriculi meatus aspiritibus vellicantur, qui adcerebrum delati,& per orbitas

antea efformatas decurrentes,Tauro cibum lautiorem, agrosque olim fertiliores repraesentant, epitque nervorum origines ingrem, in musculos transmigrant, cruribus movendis idoneos,& velut ad pristina pascua repetenda adigunt, Etenim licet Memoria , haud magna activitate polleat, & facilitas ista, istique protractus, qui in Cerebro excuduntur,&quos spiritus in fibris, per quas devecti sunt, relinquunt, parum praestare posse videantur; omnes tamen mirabiles illos effectus producunt, qui in Brutis Animantibus deprehenduntur, quique maximam generis humani partem ad credendum alliciunt, illa cognitione uti, & h spirituali quodam latente principio dirigi. Imo si res intim ε examinetur, Memoria quamplurimarum actionum causa effectrix est, quas in advertenter, & ei traintentionem elicimus, ut antea de si inibus in

112쪽

o cognitimis in Braris. M t

Iis praemissis, ad Vulpes nostras revertamur. ρε vulpes igitur, quae in Thracia amnibus conge C latis se committere detrediant, ni prius de gla--, Thrasiel soliditate ipsis constet, non ici judicio , sed μmemetria beneficio peragunt. Fieri enim potuit, ut excepto alias sub eodem tegumento, strepi- .. 2.

tu aquarum, in ipsas delaberentur, aliquod- μωμque indE corporis incommodum paterentur. - mVel quod Brumali tempore, explorato aqua- rum cursu, frigore correptae fuerint, cuius re-eordatio phantasiam seriens, illas a natatu ,ea tempestate deterret. Quod vero ad glaciem

aurram, crassitudinem exploraturae admoveant,

a timore provenit, quo excitati spiritus se in illos musculos conferunt, qui capiti inclinando famulantur, &ad aurem glaciei applicandam determinant. Unde liquet Vulpem eo in casu, non ratiocinio uti, sed impelli,non cognitione pollere, sed sola passione ad tales m tus agi. Quod vero mortuas se insidiose simulant, ut 'E. Aves incautas improviso aggrediantur. Quod γε no

prono interdum capite, & anterioribus innixae et x Cruribus, sese attollunt, atque arboris stipitem, merecta subinde cauda feriunt, Quo Gallinis ter- Ge, rorem incutiant,aut illis alterius animalis spe - 4erim Cie, per arborem enitentis, imponant. Quod noctu, contecto tenebris corpore, radiantes oculos in Gallinas dirigunt, ut eorum fulgore allectae, perticas, quibus insident, deserant, Minterram devolvent, non tam eorum solertiae, Uaam fortuito casui tribuendum est. Contin-

113쪽

r i H De earentia Sensius,

gare enim potuit, ut Vulpes itinere defessa, inque somnum capessens, humi procumberet, ad

quam instar mortua jacentem Ga llinae accede nis es non pertimescerent, quod expergefacta animadvertens Vulpes, eum postea quietis statum simulavit, ut tutius in eas impetum faceret. Si euti fecisse eam verisimile est, cuius P trarcha meminit, quam cum Piscatores ad Urbem cum piscς deferrent, quod aestate, libenter noctu faciunt, quippὶ eam, ceu exanimem, calle medio transversam habuerant, & arreptam decoriaturi ex commodo, suprR sarcinam proiecerant: illa ubi se piscibus affatim implevit, subito prosiluit, mirantibusque illis, ac indignantibus effugit. Pari fortuna accidere potuit, ut dumVulpes Gallinas in arbore considen

tes invadere conaretur,&circa eam cursitaret,

gradum Vestigans. quo superius eveheretur, praeda in ejus fauces incidere ,& citra ulterio- reis laborem, quaesito potiretur. Unde iis ruis dimentis , se liciter succedentibus, verisimile est, ut vacuo postmodum stomacho, fame quustimulante, spiritus eos cerebri meatus repeterent, quos primum subierunt, dum humi cubans, aut arborem candere nixa, praeda potita est.Quod artificium saepius repetitum, in Cori suetudinem abiit, memoriaeque firmiter infixum est. Quare cum cibum postea venatur, praedamque captat, easdem actionum series rC- petit, & prospera felicique antea machination:

utitur. Revera multae actiones, quae in AnimR-libus satis admirandae apparent, primo, si in

114쪽

or Cognitisno in Brutis. 1I 3 quodam,ab iis peragebantur, qu ς deinceps crebra experientia repetitae, in habitus, qui plurimum solertiae & sagacitatis reserre videntu , transeunt. Quemadmodum uni vulpeculae sylvestri usu venisse verisimile est out nuntiatum audivisse testatur Clarissimus V Villisius

quae, ut Gallum Indicum, super arboris ramo pernoctantem, in captum suum vocaret, hoc dolo usa est; arboris truncum gyratione celeri Circumiens , Oculo intento, Avem continuo suspiciebat, quo facto, Gallus, ut Vulpesncircuitus facientem usque intuitu suo assequeretur, simul caput suum circumducebat, donec

vertigine affectus, E sublimi in hostis fauces

corrueret.

Nec alia ratione Vulpes, coniectis in Galli- yr. nas oculis,eas aut seducunt,aut attrahunt.Quirpe casu fieri potuit, ut dum Vulpes edendi pidine urgerentur sublime consedenti inhiarent, oculos in Gallinas tamdiu dirige - mrixent, donec vel scintillantibus oculis perstri--- vel timore perculsae delaberentur, & insidiantibus in praedam cederent. Quippe Gallinae, ingesto per continuum fulgorem metu, Muam se ab hostibus captas existimantes , stupo-xem Contrahunt, & spiritibus in confusionem

actis, non corporis munia, non functiones naturales amplius obire queunt. uo fit, ut primum vacillent, mox, nervorum resolutione in exuribus facta , in terram semianime I corruant.

Id etiam in aliis avibus cernitur, si bis tempo-xe nocturno super arborum ramis quiescentes, H eas

115쪽

i4 De Carentia Sensus, . eas fixius intueantur. nam veluti timorCerebro, vertiginem incuteret, ex arboribus defluunt,&deortum labuntur.' . Quantum ad astutiam, quaVulpes, in extre-uomo' mo posita periculo , urinam cauda exceptam sparsit, ea numque oculos offendere molitur: visis, non ab ejus solertia, sed a pavore, quo. ν es corripitur, provenire.Omnibus enim Ammaliudum bus familiare est, ut ingruentis mali approximatione,timore quodammodo compuncta,ura-

nam profundat: Quia spiritus tunc perturbati , solitis functionibus inhibentur ,&laxatis in

visceribus nervis, fit excrementorum profluvium. Cumque eodem metu calidas contrahant , easque intra crura recondant, necessum

est urina profundi , ac proinde illis excussis, Canum Oculos urinae a core laedi,&visum hebe'

Nec in altiorem causam astus ille refunden-pώς - dus est, quo Vulpes pulsabus, quarum morsibus infestatur, se liberat.Nam quum tempore aest δὸ,β V., in ejus corpore pruritu S cum calore excite εώ A. tur, eum is molitura, flumen ingreditur, ubi ali- quam primo in pedibus restigerationem expe ta aquas altius penetrat, caeteras paulatim cor poris partes demergendo. Ne vero nimis pro funde dimittatur, & natandi molestiam , quae novum ei calorem conciliaret, B vertὼt, arborum ramos, aut stipulam molliorem, quae forte occurrit; dentibus comprehendit, ad quam pulisces frigore pulsae accedentes, eiq; adhaerentes, nauisagium evasurae, vacuum hostilem derClin-

116쪽

s Cognitionis in firmis, II slinquunt. Vulpes interim, artubus jam refrigeratis, in sylvas regreditur, ab importuno suo comitatu libera,& pruritus, quo ante, angeba tur, prorsus e X pers. Unde voluptatis, ac uitilitatis, quam in aquis recepit, postea memor, quotiescumque casus similis occurrit, eam seriem aggreditur, similesquσ actiones elicit, donec seequenti usu in familiaritatem abeat, &Teiterato opere consuetudo nascatur. Quia, postquam Memoriae vestigia primam rei imaginem super glandulam reduxerunt, spiritus, Per eosdem meatus revertentes,in eosdem musculos fluunt atque ita Aulis corpus ad easdem denuo actiones edendum dispo fiunt, qus -- casione objem edidit, quod eas prima vice excitavit. Adeo ut omnes artes, quas Anima ita in variis occasionibus testantur , ejusmodi sint, ut ex observatione pendeant, qua quod prius lacesserit, aut non successerit, memorentur. Ut in Thaletis Agno facile ostendi potest, qui quum sale onustus flumen transiret, casu immcisus, eo liquato sale, se onare levatum sensit quo succenti factum est,ut quotiescumq; ere gravatus, amnem ingr deretur, corpus sponte demitteret,& se onusque suum in aquis Volutaret, nec ab hoc agendi modo retrahi potuit, donec salis ioco, sacci iana referti dorso imponerentur, qui undarum haustu ponderosiores essecti, asininam hancsub tu i tatem et u s Tunt in in commodam magisTo con factu dinem' amoliti sunt.

Quod vulpes Molo utatur, ut Taxum, seu 9θ

117쪽

1 Is De Carentia Sensus. Lmelim latibulo deturbet, urinam scilicet redde - , -- do, aut ventris excrementa emittendo, haud πώ- uideo, cur ad aliquod judicium, aut providen-

tiam recurrendum sit; quandoquidem solo naturae actu id perfici queat. Nam quid magis

naturale omnibus Animantibus, quam locum Conspurcare, si in eo per aliquod tempus immo Tentur, aut etiam mingere, si eo temporis intervallo necessitas urgeat. Quare dubitari nequit, quin Vulpes, melis foveam aliquando inisgressa, tantum post se laetorem relinquat, ut hujus horrore Melis aliud antrum aut quaerat,

aut exstruat.' Π Arduum fateor, explicare est, quomodo citra cognitionem Vulpei illa , quae ab insectanti---- bu S magno cum clamore canibus tueretur si, erat, quod refertur, verum est in occisorum Anima. lium cadaveribus, quae casu in vivario pende--n bδnt, se interposuerit, nisi cum illustrissimo Det dicamus, id fieri potuisse, ut Vulpes praeer-- timore ac lassitudine latebras quaerens , nec in , μ' tam plano telluris tractu, qualis esse solet vivariorum, rubum, a ut collem, vel omnino locum is Ani ullum, quo se reciperet,reperiens,praeter pati

m. bulum quoddam, ex quo istiusmodi cadavera undique pendebant,moveretur, suggerente id, phantasia prς sertim cum ulterius cursu tendere non valeret, se cadaveribus istis adjungere, quae alta illic quiete frui videbantur: Cum quuid aliter fieri nequiret, quam si dentibus se suspenderet, ea se positione aliquamdiu continuit , donec Canes subtus curreptes , praedae

118쪽

s Cenitionis iis Matis. 1 I suae, quam in aere pendere minime suspicabantur, Odorem amitterent, quem dum recuperam

nituntur, ad proximam syIvam vel latebras festinando callidum illud Animal, per aliam viam, furtivὶ se proripiens ,ex iis angustiis evadit. Vulpes illa, quae apprehenso ramo, in latibulum suum, ordinarium scilicet effugii locum, qs in propinquo sit se coniecit, canibus a tergo urgentibus, ita premebatur, ut ingredi qua iis' ramocilior in illud aditus patebat, minimδ permitte- a re retur. Verum hinc ingressu ipso totam phan--φ' tasiam occupante, illinc praecipitio, quod saepeae

viderat, in eandem E memoria evocato; fieri non potuit, quin his duobus concurrentibus , pende admoneretur , magnam in ingressu cautelamm . adhibere. Et quidem tantum aditurae dise i-men naturale erat, quidlibet, quo se in saltu juvare poterat, arripere. Cumque in praesenti nihil occurreret, praeter genistae ramum, qui latibulo sorte imminebat, ore eundem apprehendit nactaque inde opportunitatem, novo se saltu liberandi, in iatibulum se conjecit. Canes interim, loco isti minimε a slaeti, magna, ut antea, vehementia &celeritate insequentes, ad praecipitii marginem ante accedunt, quam ullum illic praeeipitium sensere ; quo in periculo

constituti, nec vel reserre pedem, vel reprimere cursum valentes, lapsu opprimuntur. Neque vero necesse est, ut vulpes, hoc illis exitium ma-ehinata , fraudulenter illos in semitam istam duxerit, sed effugium hoc, cum canibus ita premeretur,primo Occurrens,memoria deinceps,

119쪽

. . M earentia Sensius. in qua reeonditu suggerit, quoues e isdem periculi declinandi necessitas redit. sis. Non hic praetereunda sunt pha mena, qui nonnulli rati opinandi iacultatem Brutis Animantibu ciuiuint,ia non judicio tantum,

et sed & Ascursu pollere arbitrantur. Exempliuωλ causa, dum Canis in Bivis positus, viam, quam herus ivit, agnoscit: quippe ii, secum discum T . rere videtur:Ηra us meus alteri viae se non com-μιε- misit, ut e X Vestigiorum odore manifestum est, verum unam earum ingressus est : igitur h4nc. Item dum Canis praedam insecutas, ad trivi mPervenit: prima,ac secunda semita explorata, citra cunctationem, ne admoto quidem terrae naso, per tertiam pergit. Verum harum duarum actionum causa, alia non est, quam hujus Animalis, ut quidam Poeta loquitur Venandique sagax virtuti viresque sequena. Na m cum ex Homine, cervo dama, lepore, Odo-xatus halitus perenni essi uvio avolet, & aliis corporibus adhaereat; Canis hera,aut Leporis, Cervi,&c. odorem vestigiis impressum explorat, tiquum ab alterius corporis vestigiorum Odore non moveatur, mirum non est, si illam dumtaxat viam, per quam Herus , aut Lepud ingressus est, ineat. Non objiciendum est, Ca- Rem absque olfactu id facere, & non nisi hoc Tatiocinio inductum : Lepus per unam ex iis tribus viis elapsus est , sed non pex hanc, n que nr

s iam: igitur necessum est, ut per illam sit elapsus ' 1e

itineri commisisse, quia hoc mere figmentum est,

120쪽

ct Cunitionis in Frinis. II sest, D non rnι , sed Hominis est ratiocinatio: quia Canis, non nisi percepto Misre, in eam semitam fertur, ad quam sagacibus naribus ducitur. Quare ubi eam deprehendit, capite erecto, magno cum impetu, praedam insectatur; quia odorato halitu ejus nares implente, pus non est, ut amplius caput dimittat, illum excepturus. Unde patet, quam hic operandi motus 2 discursu, seu ratiocinio dissentiat, quia Canis, non ab una cognitione, ad aliam progreditur , nee veritatem aliquam ignotam , ope alterius manifestae detegit, talis enim potentia 1π- testetitus particeps est, propter Perceptionem, M. Polun ris, quia intelles um applicat ad inquisitionem, ti considerationem sui objecti; quae facultas videtur esse ad instar consectarii mentis

Cre Atae.Bruta autem Animantia, ut habet Vives secund. de Amm. non ab A exordiuntur, ut inde

transeant ad B, ad cognoscendum C; nec ab A ad B tanquam conjunctum, & progrediens ab A : sed quia non plaeet A, quaerunt aliud, inciduntque in B, veluti cum Canis Herum suum,& feram vestigat: odoratur enim hunc Hominem, vel aspicit , si odorem aspectumque Heri referat acquiescit in eo,etiamsi non sit Herus; sin secus eo relicto conseri se astaIlum, inde ad

alium, nullo nexul cohaerentem cum priore, quoad in eum incidat, quem quaerit. Inter Brutorum astutiqs referri solis Tomedi- Iocms vafricies, qua se in locis caenosis recondit, ut piscibus, quibus nutritur, torporem injiciat, ut postmodum emergente 4 capiat, ac devoret.