장음표시 사용
101쪽
bus mutatur, essicit, ut ejusdem obiecti affectio admotus diversos determinet. Quippe nihil aliud instinctiis naturalis nomine intelligi potest, quum motus localis, ut totius, & partium etiam e Xiguarum , certa magnitudine ac figura praeditarum, secundum quas res naturales dictilinguuntur , & varias sortiuntur denominationes motus autem illi, qui cnrporeas dispositiones sequuntur, ad tria capita reduci ponunt. Primum earum es , quibus Animali insito quodam impulsu, ea oderunt , ac aversantur, quae ipsis infensa sunt: ut Ovis Lupi aspectum horret δε ubi eum deprehenderit, totis viribus au fugit. Cuncta ferme Animantia Leonem pave- .scunt, I ad ejus intuitum, terrentur. E diverso Leo Gallum metuit, I non minus ejus cantu, quam conspecta ejus crista, contremiscit. Pulli Milvum fugiunt, &c. Secundum est eorum, quibus Bestiae suae speciei propagationi incumbunt ,& ad sui similium generationem accinguntur. Sic Bombyx ovum texit, sic Animalia,&Pisces, ingenita quadam indole, plurima agunt, quae ad praedictum finem spectant, Tertium, est eorum, quibus Bruta propriae conservationi vacant,& ut se ab interitu tueantur , pabulatum eunt, cibos seligunt, annonam in futuram hyemem re- 'I' . condunt, &similia agunt, quae ad hunc finem
..iam Primi generis motus acili negotio explican uma- tur, si dicamus, talium objectorum intuitu, im- pressioncs quasdam, per nervorum fibras , in Cerebrum transmitti,quae spiritus animales ia
102쪽
nervos delegant, qui vertendo tergo, &cruribus movendis, ad fugam cape isendam iam ut antur, & partim in eos, qui dilatant, aut contrahunt orificia cordis, aut qui a lia spartes, ex qui bus sanguis ad ipsum mittitur, ita agitant, ut hic sanguis rare tactus, alio modo, quam solet, spiritus adCerebrum mittat, qui passioni Πν- roris fovendae ac nutriendae sunt idonei, id est, qui apti sunt ad apertos tenendos, aut rursus aperiendum Cerebri meatus, qui illos, in eosdenervos deducunt. Siclumen Elupi co pore, in Ovis oculos reflexum, vim habet spiritus determinandi , & illos in nervos eo pacto diffundendi, quo necesse est, ad hoc, ut ovis fugam arripiat. Pari ratione de meis, qui Miluum,de Leone, qui Gallum, & de caeteris Belbin, quae Leonem fugiunt, est ratiocinandum. inda ea
est Cerebri ac plexus fibrarum in illis Animalibus , in quem fit talis impressio, ut talem affectionem inducat. Quod vero talis dispositio, ac
temperies in Bestiis reperiatur, sat indicat erum-ns E Camin corpore halitus, quo Equus adeo percellitur, ut pugnae inhabilis evadat. Equi Mor, qu ὀ Elephas in furorem agitur. Radicis
Valeriasth effluvium, quo feles commoventur ,
corde exhilarato, ad euestim , ad tripudium excitantur. Quippe talis affectio, non per se- ipsari grita est, aut ingrata; sed ex eo, qmod talis
sit organo um conformatio, ac fibrarum plexus, qiir in his Animantibus reperitur. Neu alia forte ratione , Gallus ante lucem inpergi- faitur, venientem eantu nuntiat,
103쪽
αut m earentia Sensus, quam quia sol, noctis mediae circulum praetergressus, & aurorae imminens, frigidam noctis auram suo adventu propellit,cujus frigoreGab, ius excitatus, ita commovetur, ut cantum edat,& mortales ad curas laboresque revocet. Hinc Lucrotius explicans,quemadmodum LeoGalli
aspebun auditu terretur,tia loquitur:
suis etiam gallum noctem expisisntibus alia
Auroram clara eo uetum voce vocare,
. Neve queunt raputi comra constare Leones ,. Inque tueri ' ita continuo meminere fugas. Nimirum quia Ant Gallorum in corpore quadam i K Sem n qua cum Aut oculis immissis Ieorum. Pupillas interfiasum, acremque dolorem Prabor, ut nequeant eontra durare fera ι ς cum tamen hac nostras acies nil Misere possint, Θμι quia non penetram, aut quod ριπα utibus illis Exitus ex oculis liber datur an remeando,
Dino ne possimi ex Ma lainina parte. 8ς . Non majori dissicultate, secund3 generia motus explicantur : nam quod Bestiae ad νη Σπrat onem, propagationemque , statis tempori- ιγ bus incitentur, ex mutatione in illarum cor---- poribus facta provenit, qua fibrae fibrarumque r psexus ita disponuntur,ut ex illa affectio quae-idam,in illis praesertim organis, quae generati ni famuIantur, derivetur , quae ad praedictas motus determinet. Est enim libido , quaedam phantasiae Animalis dispositio , ex partium g
nitalium motu prole duilla scilicet, . spiritu
104쪽
ct cognitionis ν Mutis. Io3hiis servidistitillantur,ti ad coitum impellunt. sic ubi Cani catella catuliens offertur, illa odore suo, ita irrequietos in Canis Capite spiritus determinat, ut illi in partes propagationi idoneas, ad coitum perficiendum confluant. Un de Tensu. illa, quae in pleri vel maribus libidinem comitatur, a spiritibus animalibus fieri s let, dum in furiosus membri masculini nervos defluunt, tine revertantur, a prostatis fervido semine turgentibus , & fungosorum istorum nervorum spiracula claudentibs, impediuntur. Dum faetificam igitur Animalia, ea sunt dispositione, ut facile ad eos motus determinenlux, quibus propagationi dent operam, Mgenus suum tueantur. Ut latilis poste, dicetur de Avibus. Tertis generis motus, pari claritate explieari 8 .vossunt; natura enim omnibus Animantibus benefica suit , dum quodlibet eorum organis instruxit, eumque corporis habitum indidit quorum opera eos motus ciere valent, quibus vitae propriae consulant, & ea prosequantur , - - quae ad fui custodiam sunt necessaria. Omni et u Animantium generi, ut inquit Latinus Orator, sis. Ei natura tributum est, ut se, vitam corpusqi /tueatur, declinetque ea , quae noeitura videntur, Omniaque, quae sunt ad vitam neces.saria, inquirat & paret. Quare mirum non est , si Bruta tanto studio suae conservationi incumbunt, latibula exstruendo, eibum quaerendo. rapiendo, reeondendo, discernendo, & fimilia
.sendo, quibus vitam sustentent, & ab interitu
105쪽
se protegant. Quia Bestuae ira sunt a naturii
compositae ut a cibis, a latibulis &c.ad eos tus determinentur, quibus pasci solent, ac et recondi. Quo fit, ut cibum convenientem, ab alio discernant,&res quasdam θνα- ι alteras prosequanturmam admorbos curandos,infirmi tatemque restituendam, Palumbus, Merula, laurum adhibet, ad alvum purgandam: Canas grammen, Gallina parietariam: Hirundo chelidonia utitur contra oculi vitium 1 Testudo origano a d vertas venena: Ad quam sane electionem non
nisi ab ipsa herbae in i pectione determinantur, propter diversam corporis temperiem, & v rium fibrarum plexum. Quippe ex arboribus
illis, aut herbis, habrus quidam emanant, qui cum sensorio ita affecto commenlarantur, &non pari modo proportionantur.' 'ui ex aliis profluunt. Ac proinde .sicuti Animantia, dum fame premuntur, non ab omnibus cibis promi-seuia alliciuntur: Ita dum morbo laborant, noni eodem impetu, ad easdem herbas feruntur, sed ad eas dumtaxat, a quibus determinantur,&. odore quodammodo attrahuntur. Nec tibia ratio assignari potest, cur Grania rostro, & longiora collo, et eris usum adhibeat, ad alvum humoribus gravem evacuandam et Nee quare severis, foeniculi affri , aegris oeulis medeam , nisi quia ventris,& oeulorifin .ffectro, adho, motus determinat, allidit, ala impellit. 'Unde
liquido constat, quam Rationis prodigi issint, qui eam Brutis inimantibus concedunr, M ad
nescio quam Animam , in eis latentem recur-oi 3 runt,
106쪽
er cognitionis in Brut L Ioyrunt, ut eorum operibus principium assignent, quum in illis nulla deprehendatur mutatio; res, uno semper, & eodem ritu perficiantur,& loci,
temporis , aetatis varietas, nullam in eorum operibus di versitatem pariat. Quod ipsum in Homine, utpote Rationis participe non contingit; si quidem innumerae sunt humanarum actionum rationes , ae modi: nec omni Homini una
actio, unaque propensio est, ut in Bellitis, sed ηn singulis diversae, I pro Animae conditione
alia alii: unde emergit tanta Hominum animis opinionum varietas , ut pauci idem sentiant, idem oderint, idem prosequantur.' Verum deprima actionum Animalium cIasse, sat dictum est, ad alias examinandas properemus, in quibus , n O n Perceptionis modo, sed quaedam iudicii, ac ratiocinii simulachra deprehenduntur, quales sunt, Dubitatio. Inventio, determinatio,&C.
Ambigi vix potest, quin Animalia interdum
dubitare videamur, & veluti in aequilibrio po- Evocant. Videmus Equum duobus graminis falci culis, aut duobus avenae modiis appositis iis Unum seligere, relinquere alterum. Haud in- bis doljucundum aliquando est, contempla fi Catum qui cibo, sed fervente nimium, injecto, ince tus manet, num illum respuat, aut deglutiat: quippe illum levi pede attendens, summoquEore delibans , succussis auribus haeret, veluti Bnimo vol=ens, quod horum praeserat, e se ni
107쪽
Hi ti similes actus, qui aliquam in Brutis liaberinem & indiflarentiam arguere videntur, diversis tantum motibus, qui in Cerebro fiunt, assign ari debent. Objecta enim diversa diversos motus in Sensuum externorum organis Producunt, qui nervorum ope in cerebrum delati Jonnullos alios motus excitant,quibus determinati spiritus emarion variὶ impellunt efficiuntque, ut in aequilibrio consistat,& noa in unam magis quam in alteram partem inflectatur. unde oritur,ut Bruta Animantia,veluti maneant,& ad cibum, aut capi endum, aut respuendum indeterminata vid Antur. Nam cum hi spiritus corpora sint,Oinpositos motus in glandis excitant, qui sibi a Gversantes,illam immotam detinent,nec patiuntur in partem unam declinare. Id non Bellula modo, sed Hominibus etiam nonnunquam contingit, quia mente discesserunt,ti sua absisque consilio aggrediuntur. Meminit Meisme insani cujusdam, qui duobus pomis propositis, Inaequali distantia; non poterat ex se, in alteram involare, & cruciabatur appetendo, nec gustando, donec ab aliquo ad alterutrum e Tum produceretur. Unde evidenter ostenditur, quam hiudicis suspensione differat Brutorum haesitatio; nam quando perceptione rem aliquam detegimus, quae nos antea latebat, Mde qua nondum aliquid judicaveramus, mena nostra,OPerambin , hoc est, ejus facultatis , quam habet, seipsam movendi, ac determinandi, anseps manet,judiciumque suspendit, si aliquam
108쪽
quam in ea obscuritatem deprehendit, postea deliberat,&simul ac clari aliquid in ea animadvertit, ei assensum praebet, eundemque rebullatiis denegat, quae ipsi non eadem evidentia elucescunt.Cum vero Bestiae rotuntate careant,&ab objectis corporeis dumtaxat determinentur, mirum non est, si verὶ non dubitent, nec
aliquid judicio eligant. Quia id non reflexio, sed certarum imaginum solummodo recursus efficit. MAstutia , quam plurima Animalium prae se se- go. runt, quas in suis actionibus adhibent, Quin uinon pari facilitate explicari possunt: Quippe qin iis tanta Rationis vis elucet, ut quibuidan in iis
videatur,ea Animantia cognitione duci, &sinu, Odola seu propositi intuitu agere. Sed quia Rulpes dolis astutiaque bestias superat, ti a Scriptoribus incalliditatis exemplum ac solertis adducitur,juvat quasdam eius machinationes referre. uidipe iis probὶ explicatis , quo ritu reliquorum Animalium opera administrentur , commode φpparebit.Narrat Plinius, Vulpes in Thracia ea esse indole instructas, ut nihil inconsulte aggrediantur; quippe amnes congelatos transiturae, non illico se eis committunt, sed primum levi Pede incedentes auriculam apponunt,quo cer. tius crassitudinem conjectent: quia ubi subter labentis aqua murmur percipiunt, sistunt gradum, &nisi a tergo discrimen immineat, nusquam pedem promovent; nullo autem strepitu excepto, flumina lacusq; trajiciunt, & nullo dato pavoria indice,transmittuntur Nam apud
109쪽
se hoc modo ratiocinari videntur; quod strepis,
movetur, quod movetur , firmum non est, quod firmum non est, necessum est, dissi uere, ac liquidum esse, quod autem liquesicit, retineri non potest, sed impelli ac cedere : igitur traiicι flumen non debet. Alia de eodem Animante, ab
eo d e m Authore, re sertu r su b t i l i ta s. q u a praeda nieaptat.& assequitur. Avium siquidem gregem ,
tibi volare conspexerit, in rubra argilla corpore volutato, ut cruentata appareat, spiritu compresso, e Xertaque lingua, mortem simulat; sed insidentes in corpore suo aviculas corripit, is devorat. Sicines, dum I Uenatoribus Uulpes insectatur, nimium urgeant, comprehendique vereatur, eo dolo utituri Caudam reddita urina profundit, eandemque hinc Rinde e X cutiendo, faetore Canes avertere nititur,&ab imperi dente injuria vindicare. Similem fraudem adhibet, ut Taxos, sive metes antris su is expellat: nam ubi egressos observat, eorum latibula excrementis conspurcat, faetore que replet, ut aliae X truere cogantur. Nec minor Vulpium vasticies elucet, dum se tipulicibus, si iis nimi uri VCXentur, liberare volunt. Quippe seni mani
pulo, aut molliore stipula assumpta , posteriorῆCorporis parte palatim demerguntur, ut fuga gelidae pulices ad caput ascondant, quo etiami inmerso, in foeni manipulum, aut stipulam insiliunt, qua abjecta evadu fit Uulpes. hospitibulpost se relictis. Majorem iis omnibus astutiam de Uulpe refert Illustris Digbaeus, quae Canibus a tergo pressa, Vivarium ingressa est, ubi denti-
110쪽
O ornitionis in mutis. Iopbus se inter occisarum animantium eadavera
suspendit, donec . Canibus locum illum praertςreuntibus perderetur Idem de altera, pissimili necessitate urgente, g*nist , quae sortὶ imminebat speluncae suae in praerupto clivo positae,& ad quam facilior per aliam viam aditus pate bat, ore prehendens, se in illiam injicere sole, bat, Canibus, qui festin δ eam insectabantur, nec periculum iuspicabantur , praecipiti per scopulos lapsu, sese interficientibus. Ut harum operationum causa commodi ut so detegi possit , duo praesertim ex supradictis sup- peii ponenda sunt. Primum quod Appetitum sensitivum aliquis semper Assectis comitatur: fieri , ea
enim nequit , utAnimal quicquam aut appetat, aut avertetur, quin aliqua in ejus corpore per- motibuturbatio oriatur, quae . languine , & spiritibus pq originem ducens, cordis vasa, ac ventriculos dilatat,aut constringit, atq; etiam alias corpo- mimiam xis partes agitat. Quo fit, ut pro varia spirituum alterat Teceptione,quidam nervorum meatus, ad aper. με tionem, vel clausionem vel licentur, ac prO-
inde Animal, ad aliquid assequendum, vel fugiendum proclive emcitur.Hinc Belluae, si fame
Premuntur, irrequietae sunt, nullo in loco consistunt, & nervo sextae conjugationis, in ventriculo inordinatius agitato, ad membrorum mOtus, alimento prosequendo idoneos impellun-
tu T. Secundum, cum omnis corporis Anim Vlis motus, ab objectorum exteriorum contacti-hus ciatur , fit, ut in cerebri ventriculis, quidam pori,spirituum animalium transcursu ape-