장음표시 사용
21쪽
eulum ita comprimitur, ut in volumen II vicibus minus rediga us, atque occupat prope telluris superficiem. Ubi notandum ere, aere' prope terram este valde compressum, ob superincumbeotis aeris pondus, ut postea explicabimus. Uerum Hales ulterius longe rem produxit; experimentis enim aecurat us multo inititutis aerem ita compressit, ut ad volumea rues a vicibus mi us, atque antea occupabat, redegerit sa). Neque tamen credendum est, regulam superius propositam, aerem scilicet comprimi in ratione virium prementium , seu volumina e gereciproce, ut vires prementes, sempen vig re aliter
posset aer in infinitum semper magis , & magis com p imi, & in volumen infinite parvum redigi , quod dici nequit, quam tum vis id a Benj im in assim metur b . ras Aer igitur ad certum usque densitatis termi,
num ita comprimi poterit , ut volumina lint reciproce in ratione virium prementium . Deinceps vero magis semper, & magis preetironi resistet, neque in volumina viribus prementibus exacte pro pGrtionalia reciproce reduci poterit; cum vero ad certum densitatis terminum fuerit redactus , nulli u herius
naturali . pressioni cedet . De . his iterum redibit
go Sseunda propositionis pars m perimentis etiam probatur, & a nemine in dubium vertitur e Λer compressus illico, ae a premente pondere, aut pO tentia liberetur, in pili linum statum, & extensionem sua sponte restitititur, ut omnia experiment loquuntur: at nihil est aliud corporum elastici as . Vesica v. g. utrimque exacti iii me clausa, ut nihil aeris in eam ingredi possit, corrugata, & aere pe ne vacua, ae in recipiens immissa , quam; rimum
ab eo aer, vesicam utrinque comprimens, extrahitur, dilatatur, quali etat aete plena aere vero iterum in recipi eas ingresso , in pristinum flatum reducitur. Exi
saὶ Statique des Vegetavae p. 39O. bὶ Gramat. de Ia Seleneta Flos. p. 3 c. I.
22쪽
Exiguae scilicet aetas particulae in corrugata vesicula inclusae eamdem, ac externus aer , compres sonem habent; quam primum autem a circumstant aere liberamur; dillenduntur,velicam inflant,& dilatant: aere iterum inges O , iterum comprimuntur, & in priorem uatum redigitur vesica . Hujusmodi autem phaenomenon ab aeris elaterio pro v nire ex eo patet ἐ quia si velica sit perforata ἔquam tum vis evacuetur recipiens, numquam dilatain tur , aut extendetur ἔ sed easdem semper ru.gas servat; internus enim aer dilatatur quidem , cum alius e recipiente e ducitur; sed per vesicae so ramen extenditur, eamque proinde inflare nequit. 4
31 Quoniam aer est fluidam grave . communem reliquis fluidis proprietatem habet, quod scilicet inio feriorem locum e superiori dilabatur . Fae v. g.
intra atmosphaeram, seu in suprema ejus parte casu a quo massam quamdam destrui, seu alio transisse iri; ci cintlans illico aer, relicta cavitates 1upeis rior in eam proprio pondere prolabetur ad eum modum , quo aqua in inferiorem, cum potest, deqscendit locum. Unde etiam sequitur , supremam aeris supelficiem, niti externa obstet causa, debero esse sphaericam, seu aerem in si haeiae modum sese circa tellurem c mponere, ut de fluidis generatim demonstravimus. Vide ibi dicta.
3 a Cum gravium pondera sint in ratione densi
ratum, fit, aerem eo graviorem esse , quo magis comprimitur, re in minora volumina reducitur: ea. dem enim malia aeris eo est densior , quo a ma
23쪽
p Η Υ s u C s. tyjoribus viribus comprimitur; illius igitur pondus ,
seu gravitas specifica est inverse, ut volumina, &directe, ut potentiae prementes; maj 3r enim compretaso aerem ad volumen minus, ct ad pondus majus reducet. Hoc intellige ad certum usque compressionis terminum, ultra quem, ut superius monui,
haec proportio perturbatur a j.
33 Λer quo suerit ad telluris su parficiem proopior , eo erit magis densus, & gravis: eo levior,& rarior ; quo editior, & a tellure remotior: ad montium proinde indicas gravior , densior, & magis complessus existit, quam in summitatibus. Fluido rum enim partes in se ipsas graves sunt , ct aliae alias premunt ut demonstr. in Hydrostati ea physica r aer igitur superior inferiorem comprimit . compressus fit magis densus, ae proinde gravior et dum intεrea superior aer eli magis rarus, & lisis, quia minus premitur . Praetet ea aeris pondus , &densitas sequitur rationem pressionis r. quo igitur humilior fuerit aer, maius habebit pondus, & den statem 34 Hoc tamen verum habet, si eaetera sint paria. Non una enim est eausa, quae dat exceptioni Io cum I v. g. si ad montis radices , ut plerumquctfit, major sensibiliter existat calor, quam ad illius summitatem; tarior,& levior erit in primo, quam in secundo loco aer; calore enim, ut statim dicemus, plurimum distenditur, frigore plurimum constringitur aer. Fieri proinda potest, ut aer sensibiliter magia compressus ab alio aere, vel corpore su- Perincumbente, sit tamen superiore, di minus preseso aere levior. & rarior: quod saepissime fit , si va Ies cum montium summitatibus comparentur; in iis enim calores subterranei, & radii solares hine in de a montibus, rupibus, cavernis repercussi , eonintentum intra valles as rem plurimum calefaciunt . dum
24쪽
dum interea aer lupra montium summita es exi stans, a subterra ne i caloie, & radiorum repercus- sombus immunis , dc liberiori vento agitatus friis gescit . . . '
s Gravitas igitur aeris continuat s variationibus est obnoxia: neque enim a ualiter sempser premitur: cum modo plures, pauciores modo sint inat masphaera vapores, qui proprio pondere inferiorem aerem comprimunt : varius etiam subinde est calor, & frigus, ex quibus rapi as, & dentitas , a Proinde pondus aeris tantopere Pendent. As hujusmodi gravitatum discrimina dignoscenda Thermo. metrum inservit, de quo alio loco.
Aer quo magis densus extiterit, majorem ha-bΘt elasticitatem; minorem , quo rarior, caeteris paribus: est .enim aer summe , , perfecte et allicus, hoe est,sibi libete dere iustus ad eam semper extensionem re itituitur, a qua fuit ad minus volumen redactus , ut experimenta passim demonstrant sa); sed eo majori potentia & viribus opus est, quo Certa aeris maria ad minus volum ea redigitur, &in majorem dentitatem adducitur majus igitur eo in statu et aterium , Ic sese restituendi virtutem habet: vs enim, qua iei ituitur, vires premen tes adaequat b l. Dixi caueris paribus, quia calore plurimum augetur aeris e lassicitas, ut pollea dicemus: fiet proinde potest, ut aer minus compresesus , magis tamen calidus, majus habeat elat lium.
25쪽
vis elastim aeris compressi vim comprimentem adaequat: ac proinde aer perfecte restituitur . Aer scilicet, cum comprimi ulterius non potest , parem pressioni , & viribus prement bus resisten. tiam opponit: si enim minor esset resiastentia , major es et eompressio : hujusmodi autem resistentia est aeris elateri una, quod est viribus prementibus aequale . Experimentis etiam quam plurimis eadem veritas ostenditur: ex iis enim aperte constat, aeris compressi elasticitatem pondus attollere, & sustinere illi, a quo antea comprimebatur, aequale sa).
8 Αer igitur inferior majus habet elaterium , quam super ore est enim magis densus ,& a superincumbente aere compressus . Aeris etiam inferioris elasticitas eam adaequat gravitate mi qua a superiori aere comprimituri eosdemque proinde effectus pio- ducere poterit, ac comprimentis aeris pcndus; sunt enim aequales prementis potentiae efficacia ,&comis pressi ae iis resistentia , . seu nisus, ut in pristinam extensionem restituatur. Aer compresIus eam quoque elasticorum corporum habet proprietatem , quod elaterium suum exerceant, cum libertatem nacta fuerint , verius eas partes , ex quibus comprimuntur: sed id tamen est aeri peculiare, quod, dum comprimitur, ab ominni parte comprimitur; ac pr6inde versus quam cum que partem elaterium suum exercet sursum , deorsum, ad dexteram, ad sinistram. Equidem si in va. se quocumque aerem compresseris R eo posea verinsus quamcumque velis partem Persorato, pari linpetu aer erumpet.
26쪽
3s Uis elastica aeris plurimum calore augetur. Pluribus, & obviis pallim experimentis constat. Periculo enim a D. Nollet facto, massa aeris, q'iae in inferiori Thermometri parte a Mercurio ag pollices alto, & a pari atmosphaerae pondere premitur, eaque sustinet duo pondera , haec , inquam , aeris massa, si intra ebullientem aquam cum Thermometro immergatur, ita rarescit, & dilatatur, ut praeter duo assignata pondera, et 3 adhue Mercurii digitos sustineat, di elevet: Eo igitur calore accedente , pondus tertia Parte majus, quam prius , sustenta telasticitate sua est enim I 3 pars tertia numeri
o cirea specificam aeris gravitatem , ω ροπ ur non us est Ph eorum sensus, ει opinio. Si Galilatum au-aias, pondus aeris eo in flatu, quo eum re*iramus , est ad aquae pondus, ut I ad 4oo ; juxta Mersennum ut et ad r3 6r uterque calculus nimium est a veritate alienus : secundum Rob. BOyle at I ad y o praeter propter: Iuxta Humber g ut I ad Io 87r Halι y ad 86o: Haukxbee I ad 883. Muschembroeli r Olmus pedem cubicum aeris unciae, ει 37 granorum pondus habere pronunciat. Μirum porro non est , in sententias adeo onotas PMficos abiisse; quod multiplici de capite ortum est. Primo enim iis, qui ominnium primi aeris pondus investigarunt, pluνhma defuerunt tum ad instrumentorum supellectilem , tum ad Phisidas notiones spectantia, Θ neeessaria. Generaliter vero huic infrumentorum, quae ad id negotii acuνα-rissime fieri debeηt , imperfectioni, ει aerrs vicissitu dinibus, aliisque obstaeulis, suae in re delicatissma evenis re plerumque solent, tribuendum es .
27쪽
sondus aeris ad aquam communiter statuitur e se , Ni I ad 9 : igitur 9oo ρedes eu bici aeris, quem res piramus, idem babent ρondus, ae ρes cubicus aquae, cuius gravitas Io libras eontinet: sunt enim volumina a ratione ponderum inversa : unde tandem sequitur pedem aeris cubicum unetae unius, duorum Icrvularum pondus habere. Eae nota gravitate aeris secundum eam pressionem, Q densitatem, qua eirca telli
ris fuρerficiem fungitur , facile elicitur eiusdemme
gravitas, dum vel magis com rimitur, vel magis dia ιatatur: sunt enim pondera directe, ut de xstates. I Illud omnem fere imaginandi vim superat; quantae scilicet eompresFonis, er dilatationis eaρax sit aer. Imprimis enim indis bium es , aerem prope telluris superficiem existentem valde esse eompressum: eum vero aerem ad Datiam 4- vicibus maius occupandum sua Donte elateria dilatari, exρerimentis D. Mariotin te edocemur a : rem tamen ulterius promovit BOyle : exρerimentis siquidem ac euratissimis, coram Vall-
to ad Datium 8ocio vicibus maius occupandum sese extendiJe comperiit aliis postea experimentis edoctus fuit ad Datium I oo, in tandem ad I 3679 vicibus maius sese dilatasse . Proprio etiam Marte calculumia ituit Muschembroel e) attente observando, crquantMm per humanam industriam licet , dimittendo deris huIIam, quae e fundo vasis aqua ρleni , in inmachina ρneumatica ine: i sensim , dum aer extrabe retur, ad aqua fuρerficiem emergebat, G dilatabatur: ejus, inquam , bulla ,bae icae diametros, G capacitarem attente in ealculum reddens, adeo fuisse dilatatam subduxir, ut in aquae Iuperficie Dat m 466I6o- vie bus maius occuparet. Et licet plurimum fiex boe calculo detrabendum , Er imaginationis mitio dandum ; illud proculdubio verum est, aerem longe uiatra quam capere possumus Iua elasi citate distendi.
28쪽
ao AEROMETRIA 42 Plurima bie sunt notanda : primum . Mἰrabitim
hanc aeris dilatationem cum ea tantum conferri, quam
habet aer circa terram: fuρerius tamen ex D Hales observavimus, aerem , quem reisiramus , msse adbucas spatium Isso vicibus minus reduei, quam cirea ter ram occvet i assumpta igitur media dilatabilitate Iomo ad quam aerem reduxit Bovie , in calcula iuxta sequentem analogiam eonfecto I. IO O. Is Ο,
recte deducitur Datium, ad quod aer sua tantummodo elasticitate extenditur, esse ad spatium, ad quod fuerit iam ρer eo resonem rnactus, ut I ad Is uuid, si dilatabilitatem a Muschembroeli aeri attriabutam in ealculum reducamus p Ses eam misem facio ,
3 Aer ad eam eo resonem a Domino Hales re ductus, du Iam fere baberet densitatem, atque babet aqua, ac proinde esset etiam fere dustis gravior, quam ipsa aqua cum ρondera. seu gravitates oecificae sentinter se, ut densitates . Unde etiam aπaret longe aliam esse aeris, er aqua naturam, seu starticularum textu. ram; neque enim aqua eo rimi umquam ρotuit: aer vero ita tomρrim tur, ut ad duplam fere aqua densi ratem redueatur. Si eolumna aeris a tecuris , versiciemersus illius eentrum ad I 8 usque Leucas recta protenderetur , insimus huiusce eolumna aer gravitatem Memcurii adaequaret , ut instituto ealculo docuit Amon tons ca). Id tamen ubere fumonit, aerem vel nuialum habere dilatabilitatis terminum, vel esse se erad eam usque profunditatem aequalιter, in uniformiter comρressibilem. secundum: Aerem adbibito ea re fieri magis GIasicum supra proba mimus: eum item aqua ferventis calore astectum ita dilatari, ut Datium in quod solaetasieitate sese diffundit, fit ad spatium, in quod erelaterio, er ealore dilatatur, ut 2 ad 3: β igitur e ιοris etiam adtionem in fuρυρ tum ealculum admiseramus; erit Datium Σ32so terminus dilatationis
aeris , longe maius, quam antea ponebatur. 43 Plurimis aliis experimentis eadem veritas ose
29쪽
ita oeetasa , fit neque aeris egressum , neque ingressum permittat , β igne admoto nimium calviat, ita ininfatur, ut non umquam eum strepitu disrumpatur : fiagore autem calori succedente ad ρr stinum flatum reducitur . Eidem eausae plurima natura ebanomena, qua postea e licabimus, referenda sunt. Id obiter notandum : aerem , s ad feo dilatandum libertatem babeae, plurἰmum ea lore raresieri, er dilatari: s tamen sirundique compressus, eatore accedente, plurimum illivi eloicitatem augeri.
mum erescit, ex densitate scilicet, er olore: quo rarior. autem fuerit, o frigidior; erala etiam minus eis Iast Irus . Ex supra di putatis, eum de caloris natur disseruimus, liquet, quare ignis, in calor aerem, antquodcumque aliud corpus eiasticum ingrediens, illius raritatem, CV elaterium augeat: subtiles silicet pa ticula intesino, er perturbato motu hinὸ inde versus
omnes startes vebementer agitata, cum aeris poros in
grediuntur, parietes bine inde Ieparant : Disas evolvvnt, in explieant, laxant, disendunt, eoque pacto otam aero massam rarefaciunt. Unde sit, ut quo demsor fuerit , er intensior calor , maius erit elaterium rmaiori enim vi , CT Umaeia confertiores aeris Dira explicantur , CV distenduntur. 7 Alia etiam est, ex insignia aeris eluter ἰ ρr prietas ρlurimis aque experiontiis boee temporibus eo firmat ad eius scilicet elasieitatem iste seu temporis non minui , aut debilitari. Insigne es in eam rem Robervalli tentamen , qui annorum Is Datio aerem in fistula elausum , er eompressum servavit: ἰὼ autem eIa sis , eamdem in illo, Cr invariatam elasticitatem deprehendit a Pari etiam eventu rem tentarunt, I cet per minus temporA spatium Mariotte, Boyle Muia
48 Mirabile prorsus obanomenon prater omnium expectationem semel observavit Boyle, Mercurium se Iiret in tubo Torrieelliano ἐntra reeo entem extracto
aere ad Is digitorum att7tudinem basisse suspensum, B 3 cum
30쪽
eum in aperto aere, vel intra νecsρsentem non vacuum
facto exsterimento, ad 2I Iolum digitos ascendat, ersuspendatur. Id imprimis eirca hujusmodi ρbanomenum notari d bet, tubum scilicet exacte omnino usque ad summitat m sui Ie Mercurio plenum ; neque ulla arte cons qui umquam potuit, ut ad maiorem, quam 27 dis roram altitudinem . baereret Mercurius , si vel minima aeris bulla in tubi jummitate Iuperesset. Dissimodi effectus , eum in crassoris aer s pondus referri nequeat, in IubtilIoris aeris pressionem , In peculiarem Mercurii v scositatem, ad tubi parietes adbasonem, cratias, qu.ιs ignoramus, refundἰ debet. 4' si tubus Torricellianus utrimque apertus ebartas perius rite obducatur, Da ut , nisi ρer cbartae poros Ingredi nequeat, facto experimento , er inverso in bo , Mercurius lento licet gradu penitus ad stagnanio Meeeuria libellam descendit aia , quod nequaquam fieret, nis aer per medios cbarta mros pertransiret . tamen ebarta fit aqua imbibita, aer per ebartam intubum non ἰngreditur, baretque Mereurius suspensus pnegato scilicet aeri per medias aqua particulas, ebartae poros occludentes , transito. Particulae igitur aeris inebarta poris latentes aqueis Particulis transitum ρer mittunt , non vicissim : expellitne igitur aerem aqua, an per aeris poros transit Maior aquae prae aere I btilitas praeter superius dicta εκ eo probari posse videtur, quod per vineam vicecbarta in relato e erimento substitutam, aqua, nouautem aer ingrediatur, em ρertranseat b) . At 6 modi aquea particula ρer vescam permeantes, secum in recipientem aereas particulas deferunt; eas igitur involvunt, eo rebendunt, in in poris eo lectuntur: am is proinde particulas stra aqueis δειbtiliores esse exbi te experimentis videtur inferendum. Sed aer ingreditur ροβ aquam per poros iam ab aqueis partisviis la