장음표시 사용
31쪽
RUDIS QUEDAM AERISI DEA, SEU HYPOTHESIS.
3I Aerem ego mente concipio, ut massam quam dam fluidam, cujus partes sunt tenues, subtiles ,ra' mosae, filamenta contorta, aut in spirarum, & co-ehlearum modum convolutae, multipliciter inter seplicatae r sensibilem autem particularum congeriem, aut massam, ceu laneum vellus apprime carminβtum, quod manu compressum contrahitur , sibi relictum Versus C mnes partes dilatatur: hujusmodi floeei sibi impositi,& appositi sese comprimunt; unde inferiores superioribus sunt densiores, cum superiorum pondere premantur; per eorum interim poros innumerae abat terrestrium corporum particulae , vapores, eorpuscula sursum , deorsum , lateraliter, versus omnes partes transvolitant modoque aereos floccos dilatant, modo contrahunt: humectant aliquando; quandoque exsiccant: alias hie, diversas alibi qualiis tales pro laeorum, temporum, & corporum et ianvstatuum varietate impertiunt. Huiusmodi hypothesm pro aris, & socis ne defendas ea enim in millibus fortasse a veritate aberrat ; in aliquibus tamen aliqualiter aeris naturam videtur reserre: ne que alia occurrit, quae phaenomena non infelicius explicet.
Plurima euriosa phaenomena, que ab aeris gravitate, compressione, elaterio seorsim, aut ab Omnibus simul sumptis pendent , proponuntur sexplicantur, & ex eorum causis deducuntur a
I exster mentum ;n tubo Torriselliano, Et ovio pra numero Z , e Iisavimus, instituamus; in- 'verso tabo , εν ab eius: extremo inferiori , in sta a
32쪽
tem Mereur um BD imisso, subducta manu, desce die Mercurius ad 28 pollicum altitudinem, in qua ροβaliquas descensionis, in ascensionis oscillationes subis sedet. Mercurius enim gravitate sua nulla obstaeula impedita deorsum labitur : labendo motum accelerat, imρetuque aequisito praefixum terminum transgreditur , stagnantem Mercurium B D Fig. 2I , CV ineumbe tem Mercurio aerem plus iusso aliquantulum elevat et aer, in Mercurius stagnans micissim relabendo, Meret eurium in tubo contentum aliquantum supra 28 diagitos attollunt; quoad ossiuatione eessante, aquilibratis viribus ad dictam altitudinem subsidet Mereurius reolumna scilicet Mereurii 28 digitos , seu duos ρedes eum dimidio alta, eum aeris columna, enius altitudiatmo bara furemum attingit, aquilibrium servat . cum autem Mereurius unum pedem altus , aquam
ad I ρedum altitudinem proxime elevet, in sustentet, Mercurius 27 digitos alius ι aquam ad 3o pedes cum dimidio elevat, Cr issentat secundum 'drostatica leges r unde sit; aquam in tubo ad 32 1 ρei m . altitudinem ab externἰ aὸris pondere sustentandam fore , si in aqua instituatur everimentum, ut periculo
exρerimentum restet; Deile non potest; eum tubi adrolongi parari Deile nequeant: quod . in causis est , ut Mercurias fere semper adbibeatur a
s 3 Mercurrus ἰn tabla TorrkeIlianis , everimento ἰn vallibus, em ad montium radices facto, ad maiorem altitudinem subsime, qudm si in montium 'asti.
gio instituatur: quin imo a radice ad montis usque summitatem altitudo Mereurii semster minuitur 3 quia scilicet quo editior fuerIt Ioeus , eo minor erit almo ρbara altitudo, ae proinde pondus r ergo Mercurium ad minorem avitudinem elevabit . Hujusmodi ρbano- omenon strimus observavit Perrier in montibus At
vernia in Gallia, quem pinea alii sunt subsecuti , errem a/eo a curate observarunt, ut in ealculum et am,
33쪽
re tabulas reduerent, quantum in tubo descenderet Mereurius ad datam θρra borie antem elevationem ιbodieque bu)usce instrumentum adbibetur ad montium altitudines inter se, eum maris sversicis referen indum , in dignoscendum . In relato experimento ἰn Alvernia prUe Clarais montium facto Mercurius ad montis radieem ad 'sdiastos i tres IIneas eum dimidia substitit: in montis deetivitate ἡ toto Iso hexaρedas magis elevato, ad digitos descendit: in montis summitate , s I bexast dis altiori, ad 23 digitorum , em a linearum altitu dinem descendit ca r columna aerἰs 69 ρedes alta a
nἰ A M ἡ e qua Mercurius defendis, aere quidem eram, er denis est vacua : ta eam tamen emergunt , V ascendunt aliqua aeris particula in Mercurio I tentes , qua antea ab incumbentis aeris . Cr Mercuriῶpondere nimium eo, s. ἐntra Mercurii storos detine bantur: modo ab aeris pres e tἰberae sese dilatant, em ob relativam levἰtatem a s fustersietem emergunt,m per vaeuam ravitatem diffunduntur. Eam quoque tubi partem aura alberes , in tueἰs materia . quibus vitri, CV eaterorum eomorum stori non sunt i ervii ι eplent, cum obiecta interius ρosita Videamus, o gnei etiam radii per eam cavitatem actionem suam transmittant, in exerceant: lueis autem , er uni materὲa sunt proculdubio eorρus .
a libera gravitat, sed etiam intra ecbieulum, ubἰ a ris columna sust brevilsma ι sustἰnetur tu tubo Meria cur us, sterinde ae in verto eamρo . Duplex autem distingui potest easur: -ι aer ἰnternus eum extera. communicatur , per ianuas scitiset, π tabularum eomm suras, em rἰmas , quod suffeἰt: vel est prorsus separatus: is priori casu sustinetur Mercurius ; quia se
34쪽
descenderet, flagnantem Mercurium , em ineum bentem
aerem eleva et, e cubiculo excluderet. externum quae aerem ad Iummitatem Qque atmombaerae attollerer is
Uno merbor in fluidis communicantibuι, ut iam su*ν agdiximus eadem in fundo est ρressio, qua tumlibet atritudo sit inaequalis : Mereurius igitur stagnans eodem modo intra cubiculum, ac in verto eamρo ab aere 'remiatur , eumque proinde elevare nequit contentus in tuos Mercurius, qui necessario sui mus baerebit. In secundo e se descendere nequἰt ex tubo Mercurius , quin aer intra cubiculum eontentus, ρlus qua antea eomρrimatur, er in minorem molem, em θα-tium redigatur , ut ex se patet: at a Me cur o 28 diagitos alto eo rimi ulterius nequit aer: eandem enim habet pressonem, seu densitatem, ae eaternus aer, e umquo antea eommunieab ι tr est igitur ita compressiss , Q in eum statum reIactus , in quem Atmosphaera ρ.ndus eum potest redueere, in eo myrimere r at Mercurius 28 digitos altus idem babet ρondus, in eodem modo Premit, atque integra almo ρbara columna . Ab eo ἔIItur Mereurio comprimi alterius nequit; sed utri que aquilior um servatur inter Mereurii gravitatem , er aeris resistentiam , seu elaterium; quae femρer funx aequales I aeris igitur intra cubculum ex flentis elate νιο, ρonderi, viribus ρremeatibus aequalia Mercuriι
Manus tamen faxnanti Mer curis, em vasi BD su posita totum pondus vasis D B, Mercurii sagna tis B tubὲ B, C sustineti praeterea autem non iuuens Me=eu 1i; B A grai tatem, sed aequali pondus δε- senι at, columnam scilicet aeream superiorἰ tubi berme lice claus extremo M insistentem, innixam, er deorsum rem .nt m ublato enim Me, curio , em tubo B Μi Fit. 2 ὶ duae columna E, FG Ie se mutuo Iusten a pent, er essent in aequἰιiιν ior tubo B M, er Mereu-νἰo BA in eolumna E locum inductis aerea columnas G , quae prius columnam h sustinebat, modo Mercur um Iustentat: fumosita autem manus in D colvmna E pre honem merauris frussioni aequalem μῆ neo.
35쪽
non bermetiee quidem elaustis, sed vesica obduretis, in circumligatus; facto exρerimento vesica intra tubum defeendit, in eurva ur ,er magno eam strepitu disrumoἰ- ture columna enim ρrementis E ρondere intra tubum vacuum, in quo nulla est resistentia, protruditur . disten datur , Cr incurvatur Quod β Lacto ex rimento Hesecam B acu ρerforaveris, em acum subduxeris , aer illico magno impetu per exiguum foramen ingreditur intra tubum magno etiam sbilo edito ; Mereuriusque iis subiectum vas descensit totus . Primo enim columna atmo ρbaera vesca incumbens , eamque vebementer pu mens aeris ρarticulas vesica stroxpinas ster asterium foramen magno impetu protrudit; unde aer migna celeritate descendit: bine sib lus enascitur. Tubo autem semel aere.ρleno integra atm obara eolumna Hercurium in tubo contentum ρremit , er exterioris aeris msum , euius beneficio uercurius sustinebatur , vinci lac ρroinde Mercurius ρroprio pondere labitur.
Incluso intra ree ientem tubo Torriseil ano BM, in quo Hercurius ad 28 pollieum altitu sinem boreat fuisensus, aereque sensim extracto ad singulas eo tractiones aliquantum semper magis , m magis d8feendit Mereurius, quoad aere penitus, quantum humana in Uria ροtest, eutracto , ad bori utatem stagnantit Mercurii supersie em Aescendit, nequeoρra illum,ns taM riuum per semilineam felliret, aut lineam elevatur: clere postea sensem introducto, sensim etiam , o aut tim ascendit Mereurius, quoad in pristiua altitudine subsistat. Pbaenomehἱ ratio patet ex dictis '. extracto aut introducto ρaulatim aere, extrabitur, aut in tr ducitur sensim suspensionis causar sensim igitur adfragulas extractio ues. aut introductiones descendit, ave elevatur Mercurius. Tantillum fere semWr manet eleMvatur; quia aliquid aeris ἰn reciρieote manet semρεδεn que ulla arte extrabi potes .
36쪽
apertus, manumque iuster imρι nas, in levirer tubἐlabi a attingas , dum inferius aer extrabitur I manus adeo tenaciter tubo postea adbarebit, eamque pressionem , o pondus senties, ut nulla aν te manum extrahere puss : quin imo pars in erior manus intra tubum cedens, ι urgeffcit CV de . um non estra dotiris sensum dilatatur. Θιod se superiora labia non sint satis
obrussa, adeo contra ii a manus eo rimitur , ut per carnem lasam tubi labia introducantur. Aere posm dum intromisso, manum Deillime subduces , Cre cum enim nullus aer deo jum manum sustineat, aut cum super incumbente aquilabrium Iervet, manus integrum columna atmo rbarae pondus fusinet, oqhe violenti βme mersus tubum eiusque labia e stringitur, ut amelli inde non possit . Dirἰtus de/nde animales , Iangvis latens intra earnem , em sanguinem aer . cum primum ab externa aeris pressone liberentur , ela fi ita mi sese dilatant , cutem extendunt , ea nem intra tubi ea vitatem protrudMnt. 9 Eadem de causa, dum eueurbita ABC, aetemfa interius stuppa , incalescentis labia humana earnἐrite adaptantur , ut nullus exterior aer ingredi possi, funa eosumpta , igne extincto, CT aere frigescente
caro D Fig 4 cucurbita substans inflatur, in intra
eucurbitam turgescit ebirurgicis operationibas Iotum da tura 3 flamma enim rarefactus aer e cucurbita maj rem startem exiit e . mox fuccedente frigore condensatur,er ad tantillum in exekνbita batiam occupandum re-dscitur Ieum igitur nulla, mel ρene nulla en cuchrbitast resistenti, i, starticulae aeris intra earnem , CV sanguinem cucurbitae ori re*ondentem Iatentes , ab extemna pres ne libera elarica mἱ sese dilatant, in carnem intra cucurbitam protrudunt.
Simili fere modo maja mitrea in oblongum, er ex Ιἰsmum collum desinentia , per quod scilicet aqua , aut liquores eaeteri facile ingredi nequeant , ii dem-met liquoribus implentur ; uni enim admota evebemen inter Dihi iroo by Cooste
37쪽
te ealescunt aerque rarefactus per eanal tutumerum'it ; Dostmodum in aquam eollum immergitur ι frigescente autem aere . CV vitro , inclusas utra viatrum aer eontrabitur, er aqua ingressui amplius non resistit; aqua igitur externa ab exterioris aeris ροndere eompressia ster canaticulum ad vasis eavitatem imis plendam ascendit .
6o Eadem de causa sit, quod si tubus Foreisellἰanus fuρerius in supersiciem ρlanam desinat I aere ex
tracto disrumρatur ; eum enim vitrum citra fractio in nem incurvari nequeat, ob mebementem aeris ρressi
nem in frusta dissilit. Quid ni, inquis, disru etur
etiam recipiens in obaiacam figuram exterius conm xam tornatum p F eoondeo . Id ex sphaericitate, em convexitate provenire , eum enim partes sint in m dum fornieis dispositae ; si exterius utrobum strema tur , magis ad se se invisem accedunt , er a ruinptisue, atque βρaratione liberantur: contra E vitrὸm sit exterius con vum ι everimento scilicet ficto in frusta dissilit ob ρeculiarem ρressionis modum e tunc enim vitri startes a superficie eoneava ad convexam
fmpulsae , mutuo a se invicem, fi pressioni cedant, se
6I Facto experimento, si tubum BC Mercurio ad 28 digitos plenum manu sensim in perstend euiariter
eleves ἔ fustinetur quidem Mercurius, quoad ἰnferiora ubi labia, stagnantis superficiem attingant: tubo autem tantillum sura Mercurium emerso, cum primum veι gutta e tubo cadat, tota illico su*ensi Mercurii massa sursum contra tubi sumitatem adeo violenter proiiacitur , ut tubus nonnumstu ιm in frusta dissiliati aer que interim in tubum ascendente , totus effluit in quor . Num totωs in tabo Iujstensus baret Mercuriuninter imum, er externum aerem servatur aquilibriamι eum primum aliquid effluat, praepondeνans aer roliqu-m Mereurii massam Iursum violenter profisit , ad eum mosum, quo si ex una parte aquilibrata bilancis aliaeuid ροaderis educas; aliud ρondus ex alia parte am
38쪽
pensum, α ρrἀρonderans deorsum ruens , ovostae nrancem, quod in ea superess pondus , sursum violenter protrudit.
61 Vesevia exactisme clausa. eorruxata , ae re fere vaeua intra recipientem stosita aere extra cto turgescit , in aliquando diseMmpitur ν stoma corrutata iterum levigantur er veluti revir scunt vitrea bulla aere plena in frusta dissiliunt et ova item intra parvum vas vitreum v. g. inclusa s. in eritis acu subtiliter ρerforata, se se per exili fmum foramen aeus exonerant ἱ aere iterum intro-mifo Diterum etiam per 3demmet foramen eadem mei materia reρlentur. Qtia omia aeris elaterio referenda sunt: aerea enim ρarticula intra ρν aedicta vasa incluse, cum ρrimum ab externi aeris pressione liberantur ἔ er elasticitatis viribus dιιatantur, CV vasadyringunt. In Iuρera ore etiam ovi parte buIta aeris ι albumine levior supernatans , dum sese dilatat , albumen , G reliquam ovi materiam per exiguum foramen expellit ὲ at aere iterum in rec0ientem ingre so aeris particula intra ovum , vesiculas, bullas, ρoma latentes. iterum comρrim ηnIurer in Wistinam ρa mitatem reducuntur; unde iterum flace cunt poma , corrAgantur vesicuis , i lentur ova cre.
6 Quod se intra reeipientem sit tubus Torrieellio
mus , CT Ue Aniliae pneumaticae violenter comρria matur aer di, Mercur us longe ultra 28 digitos elevatur magis CV magis, crescit , ρro aeris compresone ςati Ela enim aer is densitate, illius etiam elaterium augetur pro ratione compressionis, er densitatis , ut supra diximus: Mercuriam igitur altius elevabit. Idem is Mercurii elevatione objeνmabitur effectus , er mariatio , se aer intra recrρientem exsens nimium ineafeycat: ealore enim , ut Iuρerius etiam obervavimus, non parum aeris eiasιcitas augetur.
39쪽
6 In aeris etiam gram talem , er elaterἰum rese rendum est celeberrimum ρbanomenon , M ag ieburgidum amellatur. Sint duo bem liphaeria A B Fie. s iaquatia , concava, cr ita parata , ut sibi invicem per maiores eirculos , quibus fuerunt festa, arte adeo conjungantur . er eobareant , ut nullam aeri viam permittant: huiusmodi bem iobaereis fibi ita commi sti Ue Aniliae aer extrabitur per Ioramen in estrum αι- tero a fabre elaboratum, quod educta Anilia exacti sime Oeeluditur . Postea vero vel boria latiter , veι perρendiculariter, vel alia quacumque directione aliud ab alio trabatur ; non nisi magnis viribus adbibitis, vel ponderibus adiunctis separari a se invicim ρossunt: bemhρbaria, quorum diameter erat fi digitos longa. a Lbibuit Notler a , neque tamen 6o librarum pondere appenso separari potMere. Quamρrimum autem per foramen ἐntra hemi*bmria aer ingreditur , n Ilo negotἰο , immo sua vetust ponte separantur. In reeipientem intromise extracto aere per se se dilabuntur , er separantur , aere iterum intromisso , eadem tenacitate sibi adhaerent , idemque requirιtur pondus, ut a se invicem feρarentur quod si magna bem baeria adhibeantur, sit aliquando , μνneque quaternis equorum biiugis in 'Iulas, in ορ- ostias partes trabentibus separari valeant. eoismnas cilicet aeris, euius altitudo ad summitatem atm Isbara stertingit, lasitti do eadem, ae maximus bem υρbariorum circusus, toto pondere bemiobaria in se invia rem agit, cr committit, integrum igitur buIusce eo-iumna pondus suρerare ορus est, ut bemiisbaria seρarentur I maioribus igitur viribus ad majora hemioba ria Ieparanda Uus est. Intra recipientem aere plenum ἰdem est efflua γεuia incluse aeris elaterium idem plane sicit , ac a mo bara pondus; cum easdem habeat mires. κquidem
40쪽
eot equorum iiι ad bem. oberia in dic ias partes trabenda oρus esse non mirabitur , ui animadvertat, cuilibet hemis bario cuius diameter sit pedalis, suam seuondere columnam, cujus pondus ' 'oo libras δερμνate ea 'im columna pedalem aqua eorumnam 31
sedes altam susiliet, er illi aequiρonderat: at ρ es eu-bicus aqua 72 libras continet I igitur Ix ρlusquam 23oo libras ponderant. Sturmius ea adbibuit hemiπbae via , ad qua separanda viribus Uus erat, qua 163T libras superarent
6s Dua et am tabula marmorea rite eomplanata, er
riter extrabatur : at fi lateraliter alia ab altera Iu dacatur, trabentis manum facillime sequitur et in priori enim casu aeris eolumnam ejusdem, ae tabul ι, amplitudinis superare ni cesse es perinde ae de hem Db ν is Magdebuisticis rem eandem e licavimus: in se cundo cais laterales columnae, inter quas est perfectum aequilii rium , sese mutuo fustentant ; neque muttia earum actio tractione I ρε Aattur ,sed tabulam AC me sus F manu impellente, lateralis aer G pone sequia tuν , anteriorem columnam semper susinens ν neque mainnus aliud praeter marmor trahit . Intra rec lentem idem plane obseretatur, di m non extrabitur aer oramen extracto , per se imas tabula quaeumque directione se parantur; eum nullus Utie fustersi aer, eam separationem impediens . Hos omnes usu , CV experientia edocti, ut duo corpora satis apte secandum planas Iuperficies sese tangentia separemus , vel unum δε-pra aliud trahimus , CT subducim AsmeI unius eo tremum aliquantulum elevamus, ut isorius ingrediens
aer superioris columna presionem, σ Pondus superet, seu adaequet