장음표시 사용
21쪽
tiano antagonista, qui, quanto inferior illo est ordine temporum & antiquitatis opinione atque automate, tanto magis impium Philosophum argumentorum ponderibus, variaque doctrinae copia, cascumque scriptorem, et obsoletae dictionis asperitate horridum, exquisito sermonis cultu & amoeno nitore, vincit. Uerendum est, ne Lucretium hic Antilucretius aliquando proscribat & exigat e scholis, nisi sorte sublimes, quas tradit, iuvenumque captum excedentes, res Offecerint. Meretur certe hic liber, si quis alius, diligenter legi, in sinu geri, &, quandoquidem his in oris rarior est, typis nostris recudi. Batavi certe dignum suis typis eum iudicarunt, quos Leidae iam exercet, ut a fide dignis autoribus, qui specimina viderunt, accepimus. Medici pariter atque Philosisphi satis in eo& abunde reperient, quod mirentur. Recludit enim naturae. Penetralia; pro compendio naturalis scientiae potest reputari; recentissima ingenii & artis inventa, sectasque Philosophorum. docto facilique & claro stilo exponit; id quod patebit, cum ad exhibendum distinctius eius argumentum deveniemus. Interea Prafationem lustrare oportet, in qua fata huius Iibri Autor ejus, de quo nobis non constat, quis fuerit, polito & rarae elegantiae sermone persequitur. ACum e Polonia Arediens iverba sunt Autoris A. 1697 Abbas Poliniacus sein Batavia aliquandiu commoraretur, plurimis colloquiis secum acutissimo viro Petro Bolio velitatus est. Igitur iniscensus studio virtutis & veritatis, concepit animo magnitudi- em hujus operis, quo Lucretium, atheorum antistitem atque oraculum, collato pede profligaret. Itaque paulo post, in Bo- i Portus Abbatiae secessu seclusus a negotiis, ac sibi redditus, quinque Anti-Lucretii libros conscripsit. Hoc primum fuit poematis rudimentum. Post quatuor annos Lutetiam reverissus, de iis, quae chartis mandaverat, cum Malebranchre, Me- taphysicorum principe, communicavit. Is & propositum peris, & magis opus ipsum, admiratus. Vigebat tunc tem-Moris disciplina Cartesi. Hanc Pesiniacus, dum primam Phia isto sophiae navaret operam adolescens, in scholas advenientem rivideret. Hanc ipse alacriter exceperat sinu. Cumque,ex Cartesii sententia suam institueret, celeberrimos aetatis suae
22쪽
- MENSIS IANUARII A. MDCCXLVIII. as
sicinemnos consuluit. Adhibuit etiam Binei censoris auresisteretes illas & superbas. Is & annotavit quaedam, & univeris sum poema quod Variis temporibus perlegit, prorsus cois sonum esse iudicavid incorruptae antiquitati. Ex privatis do. inorum hominum colloquiis in aulam celeriter Antiiscretii f sema perlata est. Exarsi repente apud omnes cupiditas ingensisaudiendi, legendi, exscribendi. Cenonianensum Dux li-,'rum primum in Gallicum iermonem transtulit, & eandem operam in plurimis poematis partibus collocavit SerenissiniusisDux Burgundiae. Hos sobolis suae lusus egregios agnoscere,,concupivit Ludovicus XIri qui, in lectione mirum in modum ridelectatus, plurima memoriter complexus est, & ex iis quae-odam interdum, palam Abbati Polistaeo e re nata illudens, ain seposite proferebat. A. I o6 Romam missus Poliniacus, ut sein Tremolli iam Cardinalis locum succederet Auditor Rotae, , suscepti Iaboris meditationem secum trans Alpes tulit. Inisrheda, in strepitu, in ipsa turba, facile secum commentabaritur. Postquam ab erudito viro Lan o, Medico suo, mul- ista de Mellucretio praeclara audivisset Clemens XI, eius ut
ricopiam sibi faceret, ab Abbato Psiniaco postulavit. Ipsi ,,quidem c Pontifici minus placebat doctrina Cartesii, sed
,,eam tamen quanam arte religioni quasi ministram ac fa- mulam Autor adiungeret, mirari se latebatur. Nec deinde ,, traiecti, dum gravissimas totius Europae curas agitaret Pol ,,uiaeus, ipsi tamen suscepta ad tuendam religionem studia ex- Aciderunt, quippe & subsecivis horis ea de re seritiones cum eruditis Batavis consere at, & primum operis Librum recit ovit Clerico, qui, cum multos verius mirabili memoriae celeria ate arripuisset, eos, in menstrua scripta coniectos, in publicum Hefludit, quo secto, Poliniacum a pluribus recitandis absterruit..Crescebat interim opus; assiuebat etiam foecundissimum in- ,,genium nacta uberrima materies; dumque cum Epicuro prae--liabatur, in ceteros etiam atheos, Epicuro velut auxiliares, armaisconvertebat. vinosam igitur obiter proculcavit, in Hobb sisium ex transverso impetum secit. Quin in causa religionis ,,gispiciosus, de omnia tuta timens, Lockium & Neutonum per-Minxit. Ipsi quidem gratias egit Neetotonus plena urbanita
23쪽
,,tis epistola, qua se assirmabat maximo cum desiderio morimhrum, si Antilucretium, totius Euro VOtis tantopere expe-Πitum, sibi legere non contigisset. Comparata igitur magna Asilva rerum & sententiarum, ita decreverat, absolutis decem HLibris adversus atheos, novum adversus Deistas, quos vo- ant, certamen instaurare Libris duobus, quibus & reli-inionis, ab ipso Deo traditae, necessitatem, dc propagatam aurinos a primo parente labem, & Christi divinitatem, demonstra-hret, id & in hoc ipso poemate pollicetur. Habebat etiam in animo, id declarare fusius, nihil aliud suisse idololatriam, sinisi quandam haeresia, quae a primaria religione in pravum
isdeflexerat. 3 Has magno Cardinali dignas cogitationes, quassidiuturnae vitae spatio negotiorum moles non oppresserat, non ultimus etiam morbus & proximae mortis amatus excussit.
ARelinquebatur iam celeberrimum poema,sed cuius varias par- istes variis temporibus perpoliendo dissolutas ac dissipatas in
unum Corpus revocare nunquam curaverat. Hoc ut ede
Metur, Opus erat amico. Huic igitur fAbbati Rothesino N inalis paucis ante obitum diebus Antilucretium in manus tra- idit, ac sedulo recognitum, ederetne, an supprimeret ilia
rum, ipsi permisit. Itaque rem, vel ipsi scriptori molestam aesidissicilem,impigre statim aggressus est Quaecunque exemplariasipassim abierant, investigate, ea tum inter se, tum cum iis, quaesiab ipso Cardinali acceperat, comparare, locos eosdem, varie,.ac saepius ab Autore retractatos, Pensitare etiam atque etiam, ,,ut postremam ipsius manum deprehenderet, concisa minutavi, lin ac sine ulla nota confusa innumerabilia sere additamenta, siquasi disjecta tantae molis membra, ad quem quodque locum natum esset, in eo sic includere, ut quadrarent; haec & alia isejusmodi eo plus habuerunt laboris, quo magis tacitum & ob curum. Nec tamen suo unius iudicio stetit Abbas RothelFAnus. Peroportune in Galliam adduxerat strenua doctos ho- Amines pernoscendi cupiditas illustrissimum Abbatem Cerati,Mperpetuum Universitatis Pisanae Rectorem. Hujus limatissimoisiudicio plurimum usus est Rotbelinus. Uerum hanc tantam .consiliorum oportunitatem Rotbelino praeripuit immatura mors, quam Disiligod by Cooste
24쪽
MENSIS IANUARII A. MDCCXLVIII. rue
,quam cum insanabili pectoris tabe iam propius obrepere sen-
ret, ne prius e vita discederet, quam debitam amico fidem siexsolvisIet, conscripta ad Summum Pontificem dedicatione, se Antimeretium nomine suo vulgandum authentica pactionesinobis commisit. Nos, aliquot dissicultatibus diutius, quam vellemus, retardati, opus bis posthumum , di parente & tu- istore orbatum, adoptandum nunc tradimus religioni & litera.
Haee suffciant ex Praefatione excerpta de satis & operis,& Autoris. Nunc argumenta lustremus librorum singulorum. Primo quidem, qui versibus uti constat, patrocinium religionis adversus voluptatem suscipit, & ostendit, Epicuri de subvertenda religione, & unice colenda Voluptate, institutum amia cum libidini ac sceleribus, contra moribus honestis, humanaeque societati, virtuti, & rationi, inimicum, esse; Epicurum non in virtute voluptatem, sed in hac illam, positam velle; eoque retiaram omnem virtutis & veritatis tolli. Suffragantem Epicuro Hobhesia senteatiam de iusti origine refellit. Concludit, Epicuri de voluptate doctrinam exitiosam & insanam esse; a religione sola petendam esse voluptatem, tam Pr
sentem, quam futuram. τLibro secun , qui versibus Iro constat, totum Elisse
rea Philosophiae corpus exponens, vacuum & atomos ad eius mentem explicat, & refellit primum quidem vacui opianionem , quod aut corpus, aut Deum , aut nihil, esse urget.
Spatium cum numero ac tempore comparat. Haec tria paria ter meros esse rerum adspectius, non res, neque quidquam a
rebus ipsis diversum. . Vacuum ab Epicuro idea tantum adstrui, quo Numen destruata Moveri posse corpora absque inani. Fluidum ac fustem aetherem loco vacui esse; plena corporibus omnia, & Pressa, esse; vacuum nullum, quale
Neutono visum; affectiones corporum, quae a Vacuo videantur oriri, ut mollitiem & pelluciditatem, aliunde debere repeti. Libra III, qui versibus nu absolvitur, de atomis disserit, neque esse omnino, neque numero infinitas, neque indi-Viduas , aut quod inde sequeretur, immortales. Materiam asserit Diuili do by Corale
25쪽
asserit e nihilo sectam esse, materia Deum non constare. quod Epicamus quaerit in atomis, id soli Deo inesse. Labro IV vermus rior continuat sermonem de atomis. Negat, graves esse, negat, eX declinatione earum expli. eari poste libertatem humani animi. Gassendi commentum
de diversa earum velocitate refutat. GraVitatis causam aggreditur enuntiare, & repetit ab aethere, terram ambiente, modesta tamen cum admonitione, tanquam nihil certi assirmans, divita subtili, quae terram circumfluit, materia in plures pyr mides. Ex earum vi centrifuga oriri putat corporum gravitatem, ac praeterea ex aequali terreni vorticis pressura. Corpus nullum per se aut grave, aut leve, esse. Gravitatem Neutonia. nam, in attractu positam, refellit. Inde redit ad motum atomorum Epicurearum, Ostenditque, illas neque connecti, neque resilire posse. Spinose sententiam de.motu aeterno, & in ipsa materiae natura inhaerente, evertit, concluditque, motum ab auistore aliquo a materia diverso assiari materiae dehi . Libro V, qui Tomum fecundum auspicatur, & versibucuIι constat, de mente disputat, esse mentes, a mente sola r petendam motus causam, mentem non esse materiam, aut corpus , neque posse Variis ex modis materiae mentem confieri, menti nihil cum corpore commune esse; negat, causam motus materiae hac priorem fuisse, contagione corporis mentem asia
sici , &, quod inde sequitur, corpoream esse, sed iungi cum
corpore. EX eo, quod mens uno tempore & plura sentit, tivarios sensius inter se comparat, essicit, unam ac simplicem &proinde immortalem esse. Resellit objectionem Loc ii, qui materiae cogitandi vim ideo demere noluit, quod materiae essentia nondum penitus Perspectis nobis sit. Quamvis enim ignoremus, quid sit materia; attamen scire nos,& constare,co-etitandi vim extenso non competere. Ex hominis libertate ostendit & mentem esse, & a corpore prorsus diversam, motus in corpore voluntarios humanae mentis quidem iussit fieri. at & eosdem & naturales motus divinae mentis arte fieri. Liber sextus vermus Usi de bellu is agir, & probandum sumit, sive careant illae anima, sue non careant, nihil inde Diqitigod by Corale
26쪽
MENfIs IANUARII A. MDCCXLVII. tr
de in menti humanae, aut Deo, detrahi. Proponit id, quod ab inexedulis objicitur, belluas anima nostrae simili praeditas esse,
ut pateat ex variis, quae asseruntur, ferinae industriae exemis piis, belluarum autem animas e materia constare, ergo ερ nostras. Respondet, aut nullas esse brutorum animas,
aut incorporeas. Utrumlibet affirmari posse salva humanae mentis dignitate. Saltem dubia esse argumenta, quibus brutorum anima defenditur, certa, quibus humana. Non magis . lluas animam concedi deberi, quam plantis de sestalibus; motus animalium omnes mechanice fieri posse. Belia tuarum motus ex eadem causa nasci posse, unde nostri motus spolitanei, ad quos nihil nisi velle requiratur. Ex earum mutabili vivendi tenore colligi, eas carere delectu; . ipsis non inhaerere mentem, sed praeesse. Si mens helluis
attribuatur, cuiuscunque si ordinis, incorpoream fore ac nostrae similem, imperfectiorem; de mentem ipsis humana praestantiorem consilere. Instinctus vulgare nomen prorsus inane
nomen esse. Solvit obiectionem, inutilia fore brutis organa sensuum, si sensu careant. Concludit, nihil aliud ex tanto brutorum artificio inferri posse, nisi quod summa quaedam se aliqua mens; de exhibet miram alitum, piscium, quadrupedum, si auram in Libro VII qui Physiologiae compendium dici potest,
uesbus ros demonstrat Numen e seminibus de negotio propagationis. Exagitat Epicuri ridiculam de ortu primaque nutratione animantium opinionem; ut de Arbutelis fosmam plasticam. Semina nec casu fieri, nec scecundari, potuisse, probat; negat, generari animalia solo motu; machinae humanae miram fabricam depingit; ex constante generati num similitudine, earumque arte eximia, probat, semina' nisi a causa provida, communi, valida, de aeterna, formari non potuisse; semina cuiusque animalium generis in primo animali conclusa fuisse; in maribus prolem contineri; duabus ex speciebus orta esse ἀγονα, foeminis nil inesse nisi seminis nutrimentum ; supra fidem non esse, tantulo spatio tantum seminum numerum contineri, quod exemplo, a fioribus de plantis C desumto,
27쪽
3 desumto, confirmatur, in cunctis vegetabilibus sui semina γ-neris inesse, unde veniat foecunditas & sterilitas; suos esse in seminibus foetus, sua in foetibus semina; cur Plantae quae dam ex ramo, aut radice, repullulent, cur insitione tacundentur; ex seminibus oriri eas ipsas, quae sua sponte videbantur oriri; nulla, nisi e conjugio, animalia oriri, Praeter unumquodque sui generis primum. Libra VIII versibus uII totius mundi machinam perseis quitur. Tria mundi systemata, Ptolemaei, Commisi, & Tach nis, ponit. Copernicanum adstruit; causam dive sitatis motuum coelestium, solis in centro vertiginem, variorum vorticum in se libramen, explicat. Proseri coniecturas systematis Cartesiani de partieliis & apheliis planetarum, eorumque varia a sole diastantia. Terrae circa proprium centrum rotationem eXponit, Variasque de cometis coniecturas. Cur planetae diversa v Iocitate diurnum orhem conficiant, cur terrae axis incline tur, item aequinoctiorum, solstitiorum, quatuor anni tempest tum, rationem, declarat; ut & terrae proprium vorticem, lunae cursum, eiusque & solis eclipses. Haec omnia investigasse, si magnae sit artis, fecisse quanto sit maioris, concludit. Libri noni tantum adest initium, versus nempe a1. Secquitur operis concluso versibus δου , quae probat, naturam, nisi hoc nomine Deus intelligatur, rerum artificem esse non posse, mundum a mente suprema factum, ex constantia motuum coelestium, ex imbrium fluviorumque foecunditate, vix tempestatum certis vicibus; ut veri, sic justi, certam regulam mente nostra priorem, nec rationis magistram voluptatem, sed naturam, hoc est, Dei ipsus mentem, probat. Proinponit ea, quae ab atheis opponi solent, mundum debere esse aeternum, multa esse in mundi opere vitia; multa in moribus. quae Deum aut non summe bonum, aut non summe perserium, arguant. Quibus respondet. mundum per se non eme, sed a Deo creatum, cum voluit, ac se propter. Mentis humanae vitia non a Deo, sed ex abusu Iibertatis, oriri. Sublata peccandi libertate, suturum, ut nec bene homo possit agere. Suas
semper sontibus esse poenas, sed interdum seras; ea, quae in
28쪽
MENfIs IANUARII A. MDCCXLVIII. ro
diundo mendosa videntur, non sine causa se esse constituta; temeritatis esse, carpere singula, dum universia bene se habeant. Tandem probat, religionem non ex arte politica natam, factitiam non esse Dei ideam, idololatriam haeresin quondam fuisse, a recta religione devertentem. ostendit, aliquid esse infinitum; ex perceptionibus nostris, ex corporis & mentis asse-ctuum inter se communitate, probat, Deum esse, eumque nec mundi animam, nec ex omnibus menti s conflatam. Iututum ad virtutem & ad revelatae veritatis indagationem excitat. Est autem ille uuintus, cui totum opus inscripsit Autor,& quem passim alloquitur & adhortatur, nomen generale atheorum, quos impugnat, Omnium. Hic est conspectus egregii huius operis, quem eX argumentis, cuique Libro praefixis, huc transferre placuit, ut Lectores nostri, ad quorum conspectum illud nondum venit, iustossbi formare conceptus de illius praestantia queant. Sane mirandum, tantas res, tam saepe spinosias, potuisse tanta facilitate , Perspicuitate, copia, & nitore, enarrari. Patebit id ex uno specimine, quod apponere placet, & ita patebit, ut ulterioribus elogiis parcere queamus. Sit illud ex sexto desumtum Libro, eiusque vers. V seq.: Ipse ego, ne videar, dum causam impugno ferarum,
Dusinulare aliquid, 'e extenuare caneudo, Arma tibi indulsisse velim, nova protinus arma, Unde accedat honos oe crescat gloria genti Uuadrupedum. Vidi, qua turbidus ire Danauris Incipit, ac patulos Dacorum adlambere campos, Verania in pingui, qua non felicior olim Terra fuit, dum bella acres habuere Cosci, Nune stat iners vulgoque exercita vomere telius. Vidi belligeras acies s castra frarum, Iuris color haud cunctis unus, nigrantia terga Sunt aliis, fulvaeque aliis per corpora fetae. Baubaces patria dixerint voce Poloni. Vulpinum genus, innocuo ni vivere tota
μι esset, Genitusque animanti ignoscere praeda.
29쪽
Nam virides populantur agros, specubusque profundis Sustodiunt, ac de latebris σ gramine certiant. auales inter se populi, quos sumine magno Diociat Rhenus, campos T litora propter Belga gerunt, acuit totas binc Gallia vires, Atque istinc toto Germania robore pugnat. Ergo, ubi vilisses pecudes excivit ad arma Laudis amor ferus oe vincendi caeca cupido, Plebem iracundam vomit undique terra cavernis, inius ecce fremunt. Vasio micat aequore mitra, Agminibus primum sparfis atque ordine nulla ;Tum varias ineunt certo rectore cohortes, Utraque in optatis metatur castra viretis,
Expandique sos acies adversa maniplos; uuin s utrisque pares animos eademque videres Non sine terrifico strepitu praeludia pugnae.
Ut Mars accensus cantu Agnumque ululatus, ιCeu tuba rauca, canit; concurritur impete magno,
Miscenturque agiles turmae, furit bosis in bosem Disolor, e fusoque madens rubet berba cruore. Spesque metusque modo hane partem, modo deserit si mo quot solertesque dolos re fortia facta
Observavium oculis adimit certaminis horror. Altera pars tandem fato meliore triumphat.
Victa fugit, secura procri Hi stabula quaerens, Nec sequitur fiam, at deserta cubilia victrix Occupat, partis grassari gaudet in arvis.
Verum in captivos dominorum provida miras Saevitia exercet poenas, moesta agmina condunt
In foveis, coguntque omnes servire per annos. Atque, ubi te esas bruma veviente rigesit, Et complenda monet secto restoria faeno: Protinus ad messem ducunt servata ferendam Mancipia, laverssque filum premere atque supinis Corporibus, tum eram jubent attosiere Iismum, uatuor erectis persent ut gramina Palis. Inde Diqitigod by Coral
30쪽
MENfIS IANUARII A. MDCCXLVIII. ar
dide onerant caudaque trahuns animantia plaustra, Erasoque vias miserorum tergore verrunt. Plures insunt elegantes &facetae comparationes & descriptiones rerum Praecipue novarum, ut microscopii Lib. VII v. Ioas, thecae argenteae horariae, homhicis, pag. y , conchae pag. or,
clavae alatae, qua fruges excutiuntur Tresi seges in stag. 6o, &aliarum. Nobis prae ceteris maxime placuerunt Libri I, R VI, VII, & operis concluso, sive Liber nonus, si ita malis. Neminem poenitebit legisse.
EPISTOLAE DUAE PHYSICAE AD MARCHIO-nem SCIΡIONEM MAFFFIM, Reipublicae Venetae Principem tormentis bellicis praefectum, es Regis Sardiniae Cisiculi Nobilem, datae a IIOANNE LUDOVI MANCONIO, Congiliario G Medico primario Principis Dar lad. Disco' Augustanc
Veneriis, apud Simonem Occhium, IT46, 4. Plag. Id, cum Fig. aen. I. Ρrior harum Epistolarum de lagenis vitreis expositionem continet, quae ex lapilli aliusve minuti corporis illapsu dissiliunt. De iisque ante quatuor annos Anonymus Autor elegantem Acroasin Patavii edidit, experimentis & animadversonibus illustratam. Quas vero lagenas phialasve naturalium rerum periti existimabant, fuisse ante paucos demum annos cognitas, earum aliquam notitiam habuille & Dubame. teq. Gallo.Francum, quemadmodum ex eius de corporum ammonibus libro appareat, &, ante hunc, Boleum, Anglum, in cuius de quiete corporum Tractatu aliqua, huc pertinentia, inveniantur. a Bianeonio, V. C. Ostensum est. Et no- T' .stris temporibus etsi Bononiensis Canonicus, Dannes Iacobus Amadeus, A. iris casu in ejusmodi phialas incidebat, obse C 3. Varumque Diuiligod by COOste