장음표시 사용
351쪽
currunt duo Planetae, vel diametraliteI oppondi tur in Eccliptica Zodiaci, eorum alter deficit. Zodiacus causa est dierum, & noctium; est enim via Solis, quo praesente illucescit dies, absente omnia caligant, dc nox viget. Quartus causa est 4. anni tempestarum, quae signantur maximὸ per haec signa Zodiaci .puta Arietem, cui respondet vernum tempus; per Cancrum, cui aestas; per Libram, cui autumnus; per Capti ornum, cui hyems.
De duobus Colu ι Soluitiorum o Aequinoctiorum. ON TrτVr Mus duos maximos Cir
culos sese inuicem intersecantes, nempe ae quinoctialem, & Zodiacum , & in iis notaui praesertim 4i puncta, quae dicuntur Cardinali , signata ψ. signis, Ariete, Libra, Cancro, &Capricorno, distinguentia 4. anni tempestates, scilicet ver Arietem, aestatem Cancrum, autum num Libram, hyemem Capricornum : itemque designantia maximos duos accessus Solis ad aequinoctialem, nempe in Ariete, dc Libra, duanque maximas declinationes, scilicet in Cancro,
Sunt autem haec . puncta se inuicem ex op posito respicientia, adeo ut aequinoctiale punctum rospiciat ex opposito aliud aequinoctiale, putasMira Libranas Iolstitiale item intueatur
352쪽
allud oppositum Solstitiale, idque ex diametro
per lineam rectam. Placuit verb Astronomis utrumque Solstitiale uno eirculo comprehendere, qui transeat per
haec duo signa, Cancrum videlicet, & Caprico num: itεmque per polos mundi ac polos Zodiaci; qui licet sint aliquantulum distantes, tamen distant per lineam rectam, ut possit circulus pex
utrumque transire: Altero autem circulo comis
plexi sunt Astronomi utrumque punctum aequinoctia e, qui quidem circulus. trasit per ram,& Λrietem,& per polos mundi tant4m: atque hi circuli dicuntur vulgb Coturi; cuius vocabuIi
etymon satis ridiculum adfert Sacroboscius, ut videre est in eius Sphaera: rectius enim dices quod Coturus idem sit atque mutilum, trunca tum,& imperfectum : eo quδd eiusmodi circu, It pars semper lateat, pars vero altera conspicia tur. Latet enim ea quae est in opposito polo, apparet vero ea quae est in nostro.
Est igitur Coturus aequinoctiorum circulus maior mobilis, per mundi polos, M puncta AEquinoctialia ductus. Coturus Solstitiorum est circulus maior mobilis, qui per polos mundi & Zodiac , dc puncta solstitia ducitur. Ex his duobus Colaris, ille qui dicitur Solstitialis diuidit Zodiacum, eiusque Ecclipticam ad angulos rectos, cum transeat per eiuS Polos, in quorum medio ipsa linea Eecliptica intelligitur costitui L Ille verb Coturus qui dicitur AEquinoctialis secat Zodiacum ad angulos obliquos, qui non transiit per polos Zodiaci, licet transeat pet
353쪽
3 it Hortulus polos mundi, a quibus scilicet distant aIiquot eradibus poli Zodiaci.
Primus vllis seu cium Coturorum,multum eoducit Astronomino Coturo enim Solstitiali, cernitur distinctio polorum mundi a polis Zodiaci : ut videlicet mtelligamus quantum recedat Zodiacus ab AEquinoctiali, tum recedere polos eius a polis illius. Deprehenditur illa proportio ex arcu Coluri, qui intercipitur inter AEquinoctialem.Jc punctum maximae declinationis Zodiacimdelicet Gineti,& inter poIum mundi& polum zodiaci; ut quod gradus contineat v-nus, totidem eontineat alter,& id demonstrat Saeroboscius de Tropicis , cuius demonstrati nem ut intelligas,supponendum prius, clim tam Zodiacus quam AEquinoctialis,dividant Sphaeram in duas partes aequales, inter aequatorem, dc polum mundi intererit quarta pars coeli. Itemque quarta pars inter Zodiacum & suum polum; cum ergo Coturus Solstitiorum transit per vis triusque circuli polos, diuiditur in duas quartas aequales; videlicet, una, quae est ab AEquinoctiali ad polum mundi, alteram, quae est a Zodiaco ad suum polum; sed si ab aequalibus aequalia demas, quae remanent sunt aequalia : Ergo si a quarta, quae est ab AEquinoctiali ad polum mundi pex Cancrum,demas arcum,qui est a Cancro ad po- Ium ab ea quarta,quae est a Cancro per 'lum mundi, & Zodiaci polum , tollas eandem quae est a Cancro ad polum mundi, illae duae particu-Iae quae remanent inter polum mundi; dc Zodia es; dc iruer AEquinoctialem,& Cacrum,erunt aequales,rquare distant poli mundi,a polis Zodia-
354쪽
ci,quantum aequator a =odiaco: quod sicile est in Sphaera materiali deprehendere . distantia porro est 23.graduum circiter. Secundus usus Coturorum est, quδd discernant signa Zodiaci: rram COIurus Solstitiatum, distinguit sex signa quae recte otiuntur in Sphaera obliqua Boreali, videlicet Cancrum,Leonem, Virginem,Scorpionem,Sagittarium: distinguit, inquam, ab iis qui oblique oriunt , ut sunt reliqua sex signa. -:
C A P v T V. De Circulo Meridiano.Ε Set etiam Meridionalis inter maiores sph
rae circulos, diciturque cuspis regalis, cardo regius, & communiter Meridionalis. Definitur circulus immobilis transiens per
mundi polos, & Sphaeram diuidens in duas partes aequales: ad quem quidem circuIum cum peruenerit Sol,meridies est; sed cum Sol semper in orbem feratur , quibusdam etiam oriatur, quibusdam occidat; sicuti dantur diuersia puncta tus, & Occasus, propter diuersitatem regionum ιita etiam dantur diuersi meridies: ut quando est meridies uni ,.sit ortus alteri regioni, dc occasius alteri ε ideoque Meridianus non unus est, sed multiplex, propter diuersitatem regionum. est autem in qualibet regione Meridianus, puta in
nostra Parisiensi prouincia, ille qui trantit per polos mundi,&per Zenit, nostrum, id est,p-
355쪽
ctum verticale,respondens ἡ coeIo capiti nostro. At enim inquies,ea ratione essent infiniti Μα-tidiani: possumus enim infinitos circulos ducere
per varia Zenit h. Respondetur reuera circulos
meridianos ex se non esse determinatos, sed posse concipi ubique multiplices; quia cuicunque loco interdum recta respondet sol, verum pos sunt intelligi determinari ad hunc modum. V rsim exacte loquendo,& Geometrice,licti sol in quovis puncto faciat aIium & alium meridiem, tamenEiuersitas meridiei ad certam distantiam non sentietur, sed unus meridies nobis, & vicinioribus Iocis, qui non ita multum distent, vel
versus ortum et versus oceasum, fieri intelligitur. Est enim ea distantia, in qua non sentitur differentia 3oo. stadiorum,quae conficiunt Ieucas Gallicas ciueiter a quare spatio 24. leucaru,
sufficit Meridianus unus e quod si hoc fiat constituentur in mundo 3oo. Meridiani : quia a 4. Ieucae Gallicae, constituunt minuta 3ς. ut pleriaque volunt: quare si 3 s. cuique minuto, & a . cuique leueae respondeat unus Meridianus, ab sumentur omnia minuta quibus, constat Zodia-ecis 3 oo. Meridianis ; ita tamen ut iidem 3cio.
qui sunt in nostro superiori mundo,sint in inferiori respondentes antipodis. Cosmographi vero constituunt Meridianos Igo. quia inter unum gradum & alium consti ruunt semper unum: cum vero sint gradus 3co.& idem Meridianus qui transit per duos gradus, transeat per alios illis oppositos, erunt Igo. Alio vero modo fiant diuisi Meridiani iuxta horas diei,ita ut spatio unius horae, sol transeat
356쪽
uno Meridiano ad alium : cum vero sint horae 24. Meridiant,erunt D.ob dictam rationem. continentur autem hoc modo inter unum Meridianum & alium gradus Is . tot enim gradus sol una hora percurrit,atque ad hunc modum diuidunt Meridianos Cosmographi in suis globis
quos mundi mappas vocant, ut nempe possint discernere quot horis citius sit Meridies in v na ciuitate quam in aIia. Vsus & officia Meridiani sunt, determinare tempus semidiurnum , & seminocturnum diei noctisque artificialis, ostendendo puncta meri diei,ac mediae noctis : diuidit enim Meridianus dies,& noctes in spatia aequalia; diem quemcunque in tempus meridianum , seu matutinum, Min pomeridianum , seu vespertinum : noctem
quoque in horas, quae mediam noctem antecedunt, & in eas quae eandem consequuntur. Dies veris artificialis dicitur,mora Solis supra horiz5tem : scut&nox artificialis, dicitur mora Solis sub horizonte: dies naturalis est integra Solis reuolutio circa totam terram, ab uno puncto ad idem punctuiri; quae fit spatio 24. horarum. In Meridiano circulo, omnia astra maximam suam altitudinem, seu eIeuationem supra horizontem sortiuntur , habentque intensissimum vigorem,& magnam virtutem; cdm in eo constituta,agant in haec inferiora, per lineas quae magis rectos,siue minus obliquos angulos efficiant:
ut experimur in Sole qui in Meridiano circulo positus, vehementius inferiora haec calefacit, aedesiccat,vaporesque consumit, quam in ulla alia coeli parte. Ex quo apparet in eodem Meridiano
357쪽
326 Hortulus Acirculo, collocari Zenith, siue verticem ouiusque regionis: cui quidem Zenith, respondet e diameiatro punctum aliud sit b pedibus in opposito Meridiano,quod punctum appellatur N adir. In eodem Meridicinali circulo Astronomistnuut initium diei naturalis, non autem in horizontrivi vulgus putat. Nam varia fuerunt diei initia apud varias Gentes ; Babylonij, vos nunc imitantur Baleares insulae,quς dicuntur Maiori- ea, & Minorica, diem inchoabant ab ortia Solis ad alterum ortum. Athenienses, quos adhuc omnes Itali sequuntur,diem numerabant ab occasu Solis ad alterum occasum. AEgyptij,& Sacerdotes Romani a media nocte in alteram mediam noctem: quae consuetudo adhuc in Ecclesia Romana permansit. Vulgus diem computat ab ortu Solis ad eius occasum. Astronomi denique a Meridie ad alterum Meridiem diem naturalem
Caeterum Sacroboscius cap. 2. sitae Sphaerae, monet ciuitates, quarum una magis accedit ad
plagam Orientalem quam alia, habere diuersos Meridianos ; Ac arcum aequinoctialis interseptum inter utramque ciuitatem, dici longitudinem ciκitatum : quod ut intelligas aliquanto altius res est sumenda. Sciendum ergo quamquam non sit unum Oriens,& Occidem,& Meridianus,ut dictum est; sed varij Meridiani: itemque multiplex Oriens,& Occidens, pro varietate regionum : tamen Mathematici propter varios usus, & mensuraS, praesertim ciuitatum,®ionum, constituerunt
unum perpetuum otiens, & hic est finis terrae
358쪽
habitabilis ex parte Orientis; qualis est ex Pto- Iemaeo, Regio Cynarum: item posuerunt unum perpetuum occidens, scilicet tinem terrae habitabilis ex parte occidentis, quales sunt insulae
Fortunais,quae di eutur Canariae item constituerunt in iis intermedium unum Meridianum certum & generalem, aeque distantem ab Oriente& Oecidente iam signatia. Sciendum secundo ex Ptolemaeo cap. c. lib. I. Geographiae, tractum terrae, qui est ab Oriente ad occidens, dici Iongitudinem tetrae , tractum vero qui est a Septentrione ad Austrum, dici latitudinem. D ices,terra non est longior ex hae parte,quam ex alia; quae ergo ratio e st, cur ab hac parte latitudo sumatur,ab illa longitudo. Respondetur causam sumi ex parte coeli, motusque Planetarum; hi enim mouentur ab ortu
in occasum, & recedunt nunc versus Austrum, nunc versus Septentrionem ; ut perspicuum est in motu Solis: ille autem motus ab ortu in Occasum, longior est; declinatio autem ad Septentrionem , & Austrum breuior est: quia definitur
duobus Tropicis istiusmodi decIinatio; inde fit
Ut cum nos longiorem partem plerumque Voce mus longitudinem, bi euiorem autem latitudinem , ut tractum terrae in quo est motus longior
dicamus longitudinem, alium ver δ latitudinem. Hinc ergo intellige longitudinem, latitudinemque quam habent ciuitates simplieiter respectu mundi, & inter se; etenim arcus aequinoctialis interseptus inter Meridianum unius ciuitatis, & pumstum, siue Meridianum insulacum
359쪽
Fortunatarum, est logitudo ciuitatis simpliciter; ut videlicet distet ab occasu tot gradibus, quot
sunt gradus contenti in illo arcu aequinoctiali. qui intercipitur inter duos Meridianos , cum deinde conuertedo in miliaria, ita ut tribuas cuicunque gradui s3.miliaria, inuenies etiam numerum leucarum quibus distat. Item si ciuitas declinat ab aequinoctiali versius Septentrionem, aut versus Austrum. arcus Meridiani pro rij inter septus inter aequinoctialem, δί sium Zenith, seu parallelum aliquem circulum ductum ab Oriente ad Occidens per per suum Zenith, dicetur latitudo simpliciter ciuitatis ἱ quam variae ciuitates variam habent, ut videre est, in Geographia Ptolemaei. Lutetia enim habet longitudinem 23.graduum, latitudinem ver δ 48. graduu, aut circiter. Ubi nota ex latitudine intelligi eleuationem siue altitudinem poli, quia videlicet
tantum eleuatur polus in una ciuitare, quantum
ipsa distat ab aequinoctiali versus polum, quod est maximὰ obseruandum. Eodem prorsus modo sumitur longitudo, Ac
latitudo unius ciuitatis respectu alteriusue ut videlicet, si distant in eo quod una sit Orientalior alia tera ,distant secundum longitudinem, dc mensurabitur cadistantia per arcum aequinoctialis inter septum inter utriusque Meridianos : si vero distant in eo, quod una sit Septentrionalior altera, distabunt secundum latitudinem, & erit ea latitudo arcus Meridiani inter septus, inter v-triusque ciuitatis parallelos, qui ducuntur ab
occidente versus Oi ies: quod si distent secundum utrumque, quod videlicet non istum una
360쪽
st orientalior altera ; sed in Oriente, teneat partem septentrionalem; alia quae est versus occidens, teneat australem, tunc mensurabitur utra-rue distantia alio modi: quia tunc habebuntiuersos meridianos; quare arcus aequinoeti iis, interseptus inter utriusque meridianum,erit longitudo ; arcus verb meridiani', interseptus inter parallelum unius ciuitatis, & parallelum alicrius, in quocunque puncto illius intercipiatur, erit latitudo.
De Horizonte. NOMεN suum sortitus est hic circuIus a voce Grsca id est, tormino,seu finio : eo quod horigon terminet undequaque aspectum; adeo ut infra illud nequeamus quidquam intueri. ideo dicitur a Latinis finitor, seu finiens. quem quidem breuiter descripserim,ter minum hemisphaerij. ut vero & hemisphaeriu, eius finitorem circulum melius discernas; concipienda est mente tota sphaera recta cum suo aequinoctiali, in medio habens hinc inde duos polos in medio terrae coelique : deinde ducito
mente unum circulum per polos, ingentom c 'lum ac terram, & distingue em aduersam nobis.& quasi subiectam pedibus terrae coelique dimidiam partem, ab ea in qua versamur. iam vero cernis circulum hunc ita diuidentem bifariam aequinoctialem, & dimidium, delitescens,