장음표시 사용
11쪽
distincte proponit . Praeterea styli ae dictionis genus ab arrogantia reprehensione vindicat ; quin o inseriaptionis ipsius , qua operi praesita est , probabilem fa-
ne rationem reddit. Iam , si quod opus unquam adn lationum copia ornari potuit, hoc certe est , in quod totius propemodum Ecclesiastica Historiae notitiam cou- gerere facile admodum fuit. Sed in hoc ita reluctantem Auctorem habui, ut expugnare me illum posse drasperarim . . ebar enim , opus esse hujusmodi , quod
non adnotationibus ornaretur , sed potius oneraretur ;se studuisse perspicuitati, qua lumine adnotationum ira lustrari minime indigeret; non captasse se in his Actionibus siete conscribendis , sive habendis eruditionis famam ; obvia quaque, O nota cuique vel mediocriter erudito , persecutum esse , eaque tantum expolienda ,-rasse; se nonnullorum , quos coarguit , Auctorum nomisna non ideo reticuisse , quia ab Editore enuntianda put verit , sed quia suppressa omnino voluerit, ne cuiquam ulla offensionis occasio praberetur . Haec , aliaque hu, jusmodi multa addidit, quibus mihi quoque persuasit, fuisse consultius ab adnotationibus abstinere . Acquievi igitur eius consilio ac voluntati, di praeter pauculas, quas non tam necessitati , quam receptae aetate hac vostra consuetudini serviens addam , non committam , ut hac in re Auctori molestus sim . Illud vero Lectorem hoc loco praemonendum omnino duxi, Parthenium nostrum , qua
dat modesta est, ct ingenium ab crini cullientium ata
12쪽
horrens , neminem ulla in huius operis parte designa' se, O illud unum habuisse toto hoc in opere propositum ,
non ut artem criticam , eosque , qui illam cum laude exercent, criminaretur , quod pravi O insipientis hominis esset; sed unum ejus perversum usum , quod omni reprehensione vacat, redargueret . Neque vero Parmthenius ipse , censuram omnem , quodam superbientis animi fastidio , abnuit; immo autem se Lectorum Doram judicio di censura libenter subjicere non renuit . opto redargui me Cicero inquit de Piat. Deor. lib. I II. cap. XL. in idem Tusculanari styest. lib. II. I I. Tam tum abest , ut scribi contra nos nolimus , ut id etiana
maxime optemus . Iam , cum tantus vir tanta utam tur modestia, quis . tam arrogans erit, qui omnem rem
prehensionem detrectet 3 aeuin ea justa reprehensionis natura est , ut ex illa , praeter quam quod admissa culpae merito animadversio debetur , ex illa , inquam ,
non parum , qui sapiat, proficere possit; ita se gra
rere, ut vel omnem in posterum reprehensionem effugiat , vel fallem Ron in eam , ad quant, semel osse dit , iterum ignarus incurrat . Eo etiam illud accedit commodi , ut , cum aliqua reprehenduntur , qus censura praeterit , ea recte scripta esse intelligantur . rumapropter, qui e genere quorundam delicatiorum nouerit , qui vulnus in latere , quod acu punctum videatur , pro ictu gladiatoris putant , is illa minu Fqtari lib. i i L ad Oniam Romanum , cui Pali div
13쪽
rino, Daiano Augusto a se dictum miserat, stri nistis usurpabit; Caetera tibi placuit se magis credam , si quaedam tibi displicuisse cognovero . Partheiani autem noster sollicitus quidem est , utrum doctis O eruditis miris placeat nec nδ , quorΗm judicium atque frumien piam veretur quam maxime , sed multo sollicitior est, ne euiquam , justae offensionis oblata eaca, displiceat. Id ei praecipue cordi esse nemo dubitabit , qui ejus
indolem atque ingeniam noverit . Caeterum , Ne longius , quam par est , nostra Praefatio excurrat, omnes, quos has Actiones legere contigerit, praemonitos v
se , obtestorque , ut illud pro certo habeant, Auctorem in iis partim habendis, partim conscribendis id unum habuisse propositam , ut reipublicae , cui operam suam in erudiendis ad pietatem atque doctrinam adolescenti bus . tot annis navavit , hoe etiam edendo opere , aliqua ratione prodesset , , catholica praesertim Aelia gioni , quam , immo derata opinandi licentia, in m gnum rene discrimen adduci omnes boni nune assismaatae lamentantur, pro sua parte consuleret .
14쪽
UM mihi primum , Florentini, meo rum Moderatorum auctoritate prorogatam tradendae apud vos Rhetoricae provinciam intellexi , vidissemque, veteri more institutoque majorum smihi singulis annis ex hoc loco , non tam ad eos, qui mihi in disciplinam traditi sunt, quam , & multo v rius , ad hunc lectissimum sapientissimumque conventum verba esse facienda ; statim in eam curam animo' cogitatione incubui , ut id potissimum argumenti ad tractandum eligerem , quod & institutae a me vitae ramtionibus maxime congrueret , atque huic tantae fremquentiae ct rerum copia , & praestantia , t utilitate res
15쪽
ra Da suMMA ARTIs CUTICAE DIFFICULTArisponderet. Animadverteram iam pridem , Artem obticam , si unquam alias, hoc certe tempore, impensus excultam ; hanc vulgo ab omnibus , qui aliquam litteris impendunt operam, siam mo studio celebratam. Gaudebam equidem, & laetabar vehementer, hunc honorem haberi meritissimae arti, quae reliquis fere artiis bus dignitate praestat, necessitate vero longe multumisque antecellit. Quid enim non solum ad totius litterariae reipublieae , sed ad Religionis etiam ipsius commodum
atque utilitatem conducibilius esse , aut optari poterat , quam doctissimos exsistere viros, qui in facultates omisnes acrius inquirerent, qui, quos in iisdem deprehenderint , errores corrigerent atque emendarent, qui falsas& superstitiosas persuasiones de hominum animis penitus evellerent, qui suum cuique ius tribuerent, qui denique veritatis patrocinium susciperent , eamque in veterem possessionem , unde diuturnitate temporis deturbata existimari potuisset, omni ope, industria diligentiaque restituendam curarent. Verum, cum hanc ipsam artem ad nonnullos homines adductam viderem , qui eadem per summam intemperantiam abutentes, omnia labefamiarent ac perderent , quantum ex artis ipsius incrementis laetitiae ceperam ac voluptatis , tantum ex perverso eius,
dem usu capiebam doloris atque aegritudinis . Dolo rem porro augebat meum illa cogitatio: Non hac intemperantia solum innoxiae per se arti summam conflari invidiam , quod aliquo modo ferri poterat a sed , quod nul-
16쪽
, Aerio Nis L LI EAR I. IIIo modo ferendum erat, id agi & comparari, ut imm derata opinandi licentia , Religionis sensim fundamenta subruerentur , & Religio ipsa in apertum certi ssimumque discrimen adduceretur . Hoc me angebat quam maxime, & hoc tantum malum, instans iam atque ingruens , esse prohibendum , atque omnino avertendum arbitra har. apropter illud vehementer optabam , ut ea mihi opportunitas daretur, qua & nobilissimam artem ab invidia levarem , & , quantum quidem assequi dicendo possem , tanto , tamque exitiali ac pestifero imminent
malo occurrerem. Cupiebam posse me de tota artis criticae ratione , quae vellem, quaeque sentirem , apud aequos Iudices ac Disceptatores', paullo liberius dicere , S intima animi mei sensia hae super re cum iisdem comis municare . Haec ego cogitabam , & animo imminebam in tempus, quo tempore expetita jamdiu opportunitas mihi osserretur. Hanc autem mihi oblatam esse nunc ambitror , Florentini. Dicendum enim apud vos, quorum benevolentiam cum anno superiore erga me summam expertus sim , non dubito, quin eandem, quoties in hunc locum verba facturus ascendam , mihi sitis exhibituri . Dicendum apud doctissimos & aequissimos viros, quorum , quantum sapientia deterreor , tantum aequitate erigor & confirmor . Dicendum saepe , ut propterea prolixa oratione uti possim, sententiamque meam de
tota arte critica apertius expromere , & enucleatius ex
plicare . Dicendum denique de rebus gravissimis re maximis
17쪽
ra Da su MMA ARTIs CRITICIE DIFFICULTATEximis, neque omnino a Religione disiunctis , quae merito suo exsitare vos debent, & attentos tenere, de me ad dicendum vehementius concitare . Ego vero, quantum potero , hac mea facultatis mediocritate , enitar , ut di mihi, & argumento , quod caeteris praeoptam. vii ne desim . Non enim in eo orationis genere versari placuit, quod aut ad inanem eloquentiae ostentationem , aut ad vanam eruditionis pompam referretur. Algeat orator necesse est, qui non a rebus, quae tractantur, subiectis quibusdam veluti facibus, inflammetur; dormi. tent vero auditores, quorum animi, nulla obiecta utili tate , quasi aliquo praesentis lucri , de magni cususdam quaestus irritamento pellecti, ad audiendum erigantur . Hoc mihi necessario praecavendum existimavi, & omnino providendum , ne materiae inopia infantia mea premeretur, & exilitate animi vestri debilitarentur. Uerum , ut in summa rerum dicendarum copia aliquis Scmodus de ordo adsit, tripartita erit totius propositi aragumenti tractatio Dicam primum de summa Artis Criticae difficultate; deinde de pravo Artis Criticae usu ; postremo denique de recto Artis ipsius usu; & haec a me s paratim pluribus Actionibus tractabuntur. Si quis autem
futurua est, qui tractandi rationem forte reprehendenddam , aut arrogantiae tribueudum putet, quod veterem illam Latini lari contentionem , apud oratores iam desuetam , longo intervallo revocare conatus sim ; sciatis, me ad hujusmodi dicendi genus ab ipsa materi
18쪽
- ACTIONI s I. LIRER I. quae tractari sine contentione atque inflammatione antis morum non potuit, fuisse compulsum . Itaque oratio
rebus subiectis accomodari omnino debuit, A necessario rerum ipsarum amplitudini . ac gravitati attemperari. quidem praecipua causi fuit, cur has, quaa habitu- rua sum, orationes , Actiones inscriberem , ut eas sic iu- scribi non tam placuerit, quam oportuerit. id vero in hoc dictionis genere effecerim, vestrum iudicium erit. Ego certe nihil mihi sumo, & ne in ea quidem i psa a j, quam profiteor, quidquam arrogo. Habetis iam a gumentum, Florentini, aut omnibus, quae traelari fere
ab oratoribus solent, anteferendum , aut certe cum paucis, ubertate rerum , dignitate , utilitate conferendum . Habetis eo lium meum , quod Religionem p
tisiimum spectat, quae me praecipve ad hanc causam suis scipiendam attraxit 1 cui pro viribus, si quid potero, hac mea ingenii tenuitate , opitulari conabor. Reliquum est, ut & vos me attente audiatis, d. ego ab eo, quod primum in partitione posui, exordi x x. II. Suis omnia momentis expendem , falsi a veris secernere, certum de gravi ilitas ae dissicillimia reb iudicium inter uere , aliorum scripta cognoscere , acquid quisque peccarit deprebendere , castigare, co rigem, uno verbo, Critici munua exerche , opeios res est , Florentini, iugera provincia, opus deniquem ius , quam ut vulgo recipi ac si ineri posse videam
tur . Et sane, si quotquot ad hanc arium , QMurum
19쪽
is Da suMMA ARTIs CRITICAE DIFFICULTATI longe difficillimam , accedunt, uoratianum illud nun quam satis inculcandum ; fi id ferre recusent, Si id
taleant humeri , attento animo reputarent; nec prius ullum sibi onus suscipiendum arbitrarentur , quam suas probe vires explorassent , mihi credite , Florentini, aut Criticos requireremus omnino , aut, si secus eveniret , ii profecto tales essent, quorum ingenio , labore , consilio , industria , diligentiaque maximopere i varemur . Atque hi quidem non admodum multi esse possent; ut enim quaeque ars caeteris dignitate praestat, ita in ea nonnisi perpaucos excellentes evadere compeditum est.
III. Quae cum huiusmodi sint, quid causae esse existimabimus p cur aetate hac nostra Criticorum natio succrescat in dies, & magis magisque propagetur , ut prope neminem invenire sit, qui non sibi Critici munus provinciamque deposcat. Non equidem aberrare me a vero arbitrabor, si dicam ; Criticorum numerum nunc quasi in immensium excrevisse , propterea quia , uti iis, consultis hominibus nulla unquam tempora non abundam runt , ita haec nostra , supra reliquas aetates, istiusinodi hominum genere frequentiaque maxime redundant. Haec nempe , haec una , eaque verissima causa est, Florentini; nolite scrutari aliam, atque inani disquisiatione animos mentesque vestras defatigare . IV. Audiunt belli homines, & ad omnem elega tiam , non tam corporis , quam litterarum, ut sibi vu
20쪽
A OTIONI s I. LIBER Ldentur, esidii, Criticae artem ab eruditis & Lapientibus viris celebrari, hanc mirifice extolli , hanc unam reli quis artibus anteponi; hanc maxime utilem , hanc omnino necessariam praedicari. Non contradico; immo vero libenter agentior . id ergo Eamne idcirco st tim ac temere arripias illine tete confestim tradas , aetolum addicas e nullumne prius virium periculum i eiendum , ingenii, doctrinae, memoriae 3 Et vero haec ars ita praestans, utilis ac necessaria est , ut acerrimum ingenium postulet, exquisitum iudicium flagitet, meis moriam requirat firmam in primis atque tenacem , pectus denique plurimarum maximarumque rerum copiata varietate completum atque oneratum . Verum haec frustra proponas iis, quos infanabile si hanc exercendi artem iam cacoethes invasit ; laustra rationibus aggredia ris , stustra persuadere contendas, ut illam , siquidem sine ea vitam insuavem putent, sibi habeant , sibi solis excolant, vel cum amicis, si ita libet, communicent , domi se teneant ; a publico autem caveant omnino , &prorsus abstineant. Nihil in hoc esse periculi, nihil, quod reprehendi possit ; contra vero prodire foras rem esse plenam discriminis, & maxime periculosam. Haec, quae cuiusvis animum commovere vehementer deberent, istos ne vel levissime quidem perstringunt, quibus cer- Tom. I. B tum
co Iuvenalis Satyr. . v. o. laqueo tenet amAtiosi Consuetudo man; tenet Insanama multos