Josephi Mariani Parthenii S.J. Actiones

31쪽

dis Da suuMA Astris CRITICAE DIFFIcuLTArgeonsecutione descendit. Nec vero, mea quidem se tentia , minus necessario illud deberet essici, hanc ipsam dissicultatem esse ei omnino declinandam , cui pares illi superandae vires non iussiciant. id e summa, quod demonstravimus, artis criticae dissicultas est ; haec vitari omnino non potest ab eo , qui hanc artem exerceat; vires infirmae sunt atque imbecilles; nemo te adigit,

nemo compellit; tu vero non commovebere p sponte tua

progredieris p ultro accedes e & quam superare non vales , dissicultatem temere subire non dubitabis p Rursus; onus grave est , iniquum , improbum , intolerandum ;nonne , si forte illud inconsulto sustuleris, & sustineri a te non posse expertus sis, confestim humeris, senius amplexus consilium , excutias, cum praesertim id in tua potestate sit, & quandocumque velis, sublatum supra via res pondus abiicere posse atque deponere Ego vero nescio an quidquam , non dicam inconsideratius , sed stulatius non modo fieri, sed ne excogitari quidem possit, quam diverso , atque indicavi, modo se gerere, & sanioribus consiliis omnem penitus aditum intercludere. Haec clara sunt , atque perspicua, quae videre vos arebitror , Florentini; utinam aeque, atque vos, isti videant, quos res ista maxime spectat, & quorum gratia haec actio est a me potissimum instituta. XVII. Verum nolite putare mihi adhuc eum his hominibus rem esse . Nondum enim conseruimus manus snondum animi caleat, nondum fervet oratio . Prolusio

32쪽

ACTIO Nis L LIAE R I. quaedam ista fuit, atque umbratilis pugna , in qua , si isti prope nulli repeti sunt, capite quaeso coniecturam, quid de iis in ipso certamine futurum existimetis . Ea

quidem dixi, quae cuiusvis animum commovere deis beni ; sed istos mihi vehementius excutiendos esse video , S rei difficultatem ita exponendam , ut non tam

animo percipi possit, quam oculis quodammodo cerni imanibusque contrectari. od quidem facilius assequar,

si istos eo deducam, quo minime volunt, & memet ita circumscribam, ut in una tantum, vel altera lacultam

te consistam , & hujus ipsius facultatis ab istis specimen

aliquod edendum curem . Sic enim certius explorantur ingenia , & intempestiva loquacitas aut acribus verbis castigatur, aut crebris interrogationibus irretitur. Vos interea , Florentini, quibus arbitris ac disceptatoribus in hac causa uti placet, ad ea , quae dicturus sum , uti hactenus fecistis, diligenter attendite ; & cum me , vel paullo familiarius cum uno aliquo ex hisce Graeculis(neque enim gravissimum Critici nomen merentur agentem , vel paullo acrius disputantem audietis, cum tota Graeculorum gente loqui putatote.

XVIII. Heus tu , qui tantum tibi sumis, ut de doctissimis saepe viris iudicium feras , ecquid tandem de arte critica sentis, quam profiteris 3 facilemne , an diff-cilem esse putas 3 Facilem enim vero eam existimes nemeesse est , qui ad illam, vix ab adolescentiae finibus egressus, tam mature accedere non dubitaveris. Rursus quae' ro I

33쪽

gs Da sUMMA ARTIS CRITICIE DIFFICULTATEro ; eam ne tibi videris comparasse scientiam , quam , ad tantum munus cum laude obeundum , Critico neces.seriam esse demonstravimus 3 Hic quoque non est , cur mihi percontanti respondeas , qui ex nitida cute istatua, vibrato capillo , fracto incessu , toto corporis habitu molli ac delicato , quae certissima sunt otii signa atque desidiae , non laboris indicia & vigiliarum , quantum videlicet in ea tibi comparanda contenderis, sitis certo mihi collegisse videor. Facilem igitur hanc artem putas ; ego contra valde dissicilem . Age vero, quandoquidem non satis convenit inter nos, incipiamus de tanta re , amico sane animo ac perbenevolo experiri . In Historia si placet, in qua praecipue te iactare soles, ac propemodum dominari , huius ipsius dissicultatis , de qua ambigitur, periculum faciamus . S crane vis p an profana an utraque 3 Exordiamur a lacra, (i quandoquidem , quo eruditior ab aequalibus tuis habeare, eam prae caeteris adamasti, & ubi vix illam nominavi, hanc potissimum velle te , annuere mihi ac signi fieare visus es . XIX. At vix sacra Biblia in manus sumo , quot &quanta occurrunt i quam recondita l quam implexa l

ab adolescentis persona , quae , vi- ,, hri ; sola ars Scripturarum est standae offinsionis causa . hic induci- M quam omnes passuri sibi vindicant, tur , eruditionis & ingenii specimen si hane garrula anus ; hanc delirus in sacra Scriptura capi , is legat , se senex , hane sophista verbPsus squae ad Paulinum S .Hieronymus scitis is hane universi praesumunt , iac*bit. is Quod medicorum est , promita is ranis docent,

34쪽

Acrio Nis I. LIBER I. si

quam impedita (i Cave primum ex his libris quida

quam contemnendum putes. Nihil illis vetustius , nihil sanctius, nihil maiori religione consecratum . Nihil in iis temere scriptum , quod emendare cogites , nihil redundans , quod circumcidere, nihil minus utile , quod amputare, nihil, quod addere (a mediteris . Si doctis

simos Sc eruditissimos viros audias, littem , apices, puncta , omnia divinorum

verba quidem latina sunt,

M ce, inquit, profiteor tantam esse,, Christianarum pro randitatem ii di, terarum , ut in iis quotidie pris,, ficerem , si eas solas ab ineuntes, aetate usque ad decrepitam sene. M ctutem , maximo otio , summo M studio , meliore ingenio conarer M addiscere. M Idem lib. XX. Confess.c. I . M Mira , inquit , eloquiorum M tuorum profunditas est .... Horis, , ror est intendere in eam ; horror se honoris , & tremor amoris . MS. Gregor. Magnus hom. s. in Ellech. , is in Proem. in lib. Reg. sacram Scripturam cum mari , & vasta quadam sylva comparat. Si quia loeus est in novo missamento , qui maxime torserit omisnes Enarratores, is profecto est, qui occurrit Mar. cap. X6. ver. 2. Et valii e mane, una fabbatorum, Dentians ad monumentum, oris jam sola. Incredibile dictu est , quot & quanta, irrito sertasse conatu , Interpretes

plena sacramentorum s 33. Hieronymo sanctissimo ac

excogitarint in hunc locum , quem

una tantum expuncta vocula, sam,& substituta voce nondum, seliciter explicare potuissent . Hoc tamen a nemine fieri decuit , ne , hoc sema

aditu recluso, via ad similia audem da in sacris codicibus patefieret. Legatur Maldonatus in cap.ri. Matth. ubi accuratissime hunc locum exispendit , di inter alia , quae eruditi sime persequitur, haec habet . , , Sunt,n qui Marci locum corrigant additas, negatione. Esset quidem aptissimari sententia , fi ut isti Auctores vo-M lunt, legeretur; sed, ut saepe adisss monemus , non est tam obscuris,, indiciis Scriptura , quae nobis san-- ctissima esse debet , corrigenda .(33 Possevinus Bib. selere lib. x. tot esse in hehraim Seriptura sacramen aera, quot sunt litterae ; tot mysteria ,

quot puncta ; tot arcana, quot apiaces , affirmat . Idem alii sentiant , quorum afferre auctoritatem iupe sedeo

35쪽

ga in suMMA ARTIs CRITICAE DIFFICULTATgdoctissimo viro, partim interprete, partim recognitore ;sed quorum bene multa , quod necesse fuit, idiotismis ad hebraicam linguam accedant si , quam ignoras omnino , multa etiam eadem de causa ad graecam, quam viae ac ne vix quidem intelligis. Ad harum autem linguarum originem, & quasi fontem , ut certum sententiarum sensum assequaris , quam saepe deveniendum erit Z Examinanda vocabulorum proprietas, expendenda vis, pote

stas investiganda , de vera inde rerum significatio subtiliter elicienda . XX. Tu vero noli haec contemnere, perinde quasi minima sint, & quae tibi nullum facessere negotium possunt. Contemnenda , mihi crede i ista non sunt, neque minimi a quoquam facienda , quae magnas sepe, im ter doctissimos viros, seper obscurioris alicujus sacrae Scripturae loci intelligentia, controversias excitarunt. Hare certe Heterodoxi facienda plurimi semper duxerunt ; in his magnum inesse momentum ad suas opiniones confirmandas exillimarunt, qui gravissimas saepe lites de una vocula Catholicis intulerunt. Neque vero erit , cur ad vulgatam , quam appellant, confugias, in

illamque , tanquam in arcem aliquam , te recipere meditem

eo S. Augustim de vera Relv. n doleret gloriolam , iam nune tibi

cap. So. M Habet, inquit, omnis lim ,, ostenderem, quid utilitatis habeat M gua propria genera locutionum , ,, magistrorum limina terere , ae aras, quae cum in Niam linguam transis tem ab artificibus discere, & vid M seruntur, videntur absurda. X.Hie- se deres quanta viva sit aput Ee--ymus advereus Rumnum. M N i. ri braeos ambiguorum nominum a

,, si, inquit, prolixum esseti, & r M que verborum.

36쪽

Aerro NIs I. LIBER I. Dditeris. Te illic acerrimi adversarii adorientur, illine

que deiicient , qui receptam ab Ecclesia versionem repudiare non dubitant , & te .d primigeniam linguarum originem certi sit me provocabunt . Tu vero

quid ages e cum te huc illi vel invitum pertrahent, &certamen recusare honeste non poteris. Clamabunt illi ,& quantum poterunt, voce contendent, corruptos esse sacros codices, male expressas latine sententias; pervetasam , ut ipsis videtur, multorum locorum interpretati nem obiicient, linguarum ignorantiam exprobrabunt, implorabunt hominum fidem , casum ipsum , superos omnes obtestabuntur. Quomodo tot clamores, vociferationes, convicia ferre poteris ac sustinere quomodo homines, non ineruditos illos quidem & indoctos , convinces 3 quomodo linguarum peritia insolescentes tacere coges atque obmutescere Nonne tu contra , ignoratione linguarum , os iis tacitum praebere cogeris p XXI. Auctor sacrorum codicum omnium Deus est 3 hominum in iis excipiendis librarii b) partes tantummodo . Hoc nos Catholici fatemur de credimus; & idcirco nullum eorum , quos Vulgata nobis exhibet editio , &Tridentini Concilii commendat auctoritas , repudiamus, omnes recipimus , omnes amplectimur, omnes, uti parnm.L C est,

Melchior Canua de Loc Theia. Deus est . Dore alis enim nσrrabis lib. . cap. I. Libros sacros ae canoniis in seripturis popularum oe princi appellamus, quos spiritu Sancto pum hortim , qui Derv ny in ea dictante facti auctores exceperunt ... Dominus itaque huius loci auctori rixiPt rarum auctor non homo, sed talem tuetur, tuentur di princiPes

37쪽

Da suMMA ARTIs CRITICIE DIFFICULTA Taest , tanquam digito Dei vivi (a conscriptos debita vine ratione prosequimur. At ii, qui diversam a nostra reis ligionem sequuntur , multo aliter opinantur; hoc ipsum pertinacissime negant i alii alios admittunt, nemo omisnes . Exspecto, dum horum rationes invicte refellas , argumenta confutes, hominei convincas ta adigas , nullum ut respuant, omnes recipiant, XXII. Sed propius accedam , & magis ac magis lintrabo . id ages 3 cum facta factis adversantia , sententiae sententiis contrariae, haud raro occurrent ; non re quidem ipsa , cum veritas veritati non contradicat; sed ita tamen oppositae secum in specie in ac pugnantes , ut cuique vel ingeniosissimo facessere negotium possint. Abraham , ut habetur Genesis cap. II, a septuagenario patre susceptus est, sic enim fert communis opinio;qul fieri potuit, ut annos latum septuaginta quinque natus esset, cum patre ducentesimum quintum annum agente orbatus est e Exsolve nodum , valde, uti vides'

complicatum , & qui multo adstrictior est, quam temnacissimu ille Gordii nodua perhibetur. ochosias liba Regum, cum duos supra viginti annos haberet, regnum est auspicatus ; Paralipomenon vero lib. II. ejus regni exordium ab anno ipsius quadragesimo secundo ducitur (b . Unde tam subito duae istae annorum solidae de-

l s.GregorIua Magnus Epist. is turam suam p . . . . Stude ergo s a Theodorum lib. . in Quid est au- - quaeso , & quotidie creatoris tu .n tem Scriptura lacra, nisi quaedam ,, verba meditare vis ela omnipotentis Dei ad creta sD Multo aliter, ac supra M l a doc

38쪽

cades eius imperio accreverunt 3 Tu videris. Interim ego plane illud video , tibi diu multumque deliberandum ante ac concoquendum , quam quidquam rati hac super re constituas atque definias. Joramus Ochosae pater duos & triginta natus erat annos, cum regnare coepit; octo vero annos imperitavit; porro , ut dixi,ochosias eius filius , cum alterum supra quadragesimum annum ageret, regno est admotus; biennio igitur, cum nusquam interregni vestigium appareat, senior erat patre filius. Haec quoque valde implexa res est , & difficiles admodum habet explicatus ; sed quo implexior ac dissicilior, eo sapiente de erudito Critico dignior exia simari debet. XXIII. Pergamus ulterius. Quid dices e cum in libro Esther leges, cap. I II. ver.x. t cap. xv I. ver c.

Amanem Amalecitam , de simul gente Macedonem ad Macedones imperium transferre voluisse. Hoc loco o

fensi Haeretici additamenta libri Esther audacius reiicere non dubitarunt. Nonnulli vero Catholici Interpretes historiam Ester ad ultima Persici imperii tempora distul

arunt. Quid p cum occurret Machabaeorum lib.I. cap.xu. C a vetae natus , in hune Ioram nobilia re. M Utrumne magis periculosum est s Cntior Interpres. - Inani, Fnquit, ,, asserere Librariorum iucuria men-M Prorsus labore conantur Interpretes ,, das quasdam in sacros libros o m ioca haec adeo opposita conciliatuis is repsisse , an perspicuas fateri esses, ri . At brevius expeditiusque esset is in iis contradictiones , atque ad tartasse asserere , Paralipomenon m eas solutiones confugere, quae ne 5, iocum a librariis vitiatum esse . is quaquam satisfacere possint t

39쪽

uen xxi. Arii Spartae Regis ad Oniam epistola , qua ii epistola haec habentur ; Inventam est in scriptura de Spartiatis o Iudais, quoniam sunt fratres , in funide genere Abraham sal . Unde illa cognatio Spartiates inter & Judaeos 3 Aude aliquid hoc loco dicere , & de

tuo penu , quod veram doctrinam sapiat, expromere .

Est , est inquam Critici , est sapientiae tuae es eruditio

nis , sacrarum Scripturarum loca , quo obscuriora sunt, illustrare clarius, quo implicatiora , explicare felicius.

XXIV. Quid illa , quae diverta in genere in Scripturis inveniuntur,& quae implexas gignunt controversias; quam facilis, quam expeditae putas solutionis 3 Illa in quam de Assur, qui Genesis cap. x. Niniven condidisse dicitur ; de aedificatione Babylonis, cuius non unus &idem conditor memoratur de Iuditha , quae Holoferni caput amputavit 1 de captivitate Babylonica; de instauratione templi; de Chaldaeis Regibus, de Sennach ribo , de Salmanassare, de Nabuchodonosore, de reliquis , quorum opes immenta praedi eantur in sacris Bibliis. Te rerum multitudine tanta satis oppressum video ; sed quod tua sponte sustulisti onus, honelle non potes abiicere I aut illud feras, aut eo opprimaris nemeesse est. Culpam in ipsum te, non in me confer, qui facile isto te onere, si modo tu non renuitas , liberassem is XXV. Aude etiam aliquid de Prophetis attingere., , e s Legendus in haec duo valde lationem Possini de Assuero Estheris impima sacrae Scripturae I a Turae marito, quae felicissime vir doctissim ninius in Appendice II. ad Di r. mus P eruditissimus explicat

40쪽

Acrio Nis L LI3ER I. DAge, celeberrimum Nabuchdonosoris de statua somnium , & arcana illa Danielis responsa interpretare.

Dic , amabo te, quanam poti sumum ratione , quo oradine, qua serie Chaldaeorum, Persarum, Gmcorum, R manorumque imperia describes atque partieris 3 Cuinam potissimum aurum , argentum, aes, ferrum , ac testam ita tanquam propria adiudicabis, ut, quod uni dederis , alteri adem ille non videare . Male metuo , ne dum statuae huius quandam quasi imaginem animo adumbras tuo, Velut agri somnia , vanae Fingantur species , ut nec pes ,

nec caput uni Aeddatur formae; itaque Horatiano illi monstro simile quiddam irridendus efficias . . XXVI. Sed digrediamur ab ista statua quam non sa tis tibi arridere video , Sc , si libet , ad pervulgatum illud Danielis de Christo vaticinium veniamus , mihique aliquid de abditis illis ac retrusis septuaginta hebdomadcrum mysteriis edissere , & paullo fusius atque enucleatius expone. Hoc loco, quemadmodum responsurus, quid excogitaturus sis , audire cupio. Quaero primum , hebdomadas hasce annishe , an diebus p si annis, lunaribusne , an solaribus constare dices p Annis , inquies, &quidem solaribus. Ita sane . aero deinde, undenam ho rum annorum exordium capies 3 Eosne ab regno Cyri, an Artaxerxis numerare incipies I Si a regno Artaxerxis sic enim respondes; percontor ulterius, exordieris ne ab anno illius septimo an vicesimo p an vicesimo ter'tio 3 an septimo & vicesimo I Locus profecto valde dise