장음표시 사용
321쪽
12 CAROLI SCRIBANI in uniuersam urbem nouam, per subterraneas formas tubosve, aquae, mira dexteritate ac vel citate insignis. indefecta hic aqua est: tamque diuite nocte quam die vena fluit, pletque omnem urbe tota cacaborum auidam ac prope inexplobilem sitim.
TYPOGRAPHIA. quanta ea hac Vrbe, res t
quitur: & me tacente magnitudo se prodit. Inhibe ignem, preme, imposita fatiga mole, surget violentior: idem hic eueniet. Typographiam hanc quicumque illaudatam transierit, silentio texerit, inuidentia presserit, extollet magiS. euinnietque quod ignibus Chi merae, quos aqua a cendi Plinius tradidit: ita illa, quo inimico ore& calamo magis lassata, eo publicatione librorum suorum se extollit violentius. & sine quicumque PLA NTI NI AN AM Cogitauerit, rem Unam omnium maXimam cogitauerit: maiorem
ctiam,si viderit. Centum hic prope characterum genera. nobile opus, & quod raritate & elegantia sua admirationem prouocet: sunt Syriacorum duo, Hebraeorum decem, Graecorum nouem, Latinorum septem& quadraginta, variarum limguarum & gentium reliqua: sunt & musicorum plurima, omnicanae modulationi commoda. CX-tra haec imagines aeri ac ligno faberrime incisae sculptaeque ingonti numero. Denique quidquid
322쪽
ORIGINES ANT VER PIENSIUM. I 21
plurimis Typographiae praelis exsudatur, quidquid extruditur, adeo ad limam lineamque redactum, ut nec ex libitinis malignissimis, nec ex inuisoribus pessimis quisquam habeat quod in rito desideret. Inspice quicumque artem anaaS,&vide quam nitida locatione, quam prope prodigioSa emendatione, quam tereti ambitu, quam pressa rotunditate, quam scito interuallo mutuum splendorem augeant; quam nulla. Pror bulatione e reliquorum coetu quidquam emineat: an non laudabis tam numerosa industria multiscios, tam emendatae peritiae, tot utensilium.
arti subseruientium Daedalost Longum esset sigillatim ac discretim singula, satis erit etiam Curiois lectori cunct im haec ac coaceruatim tetigisse. hoc addam, Plantinum quidquid illa est, auctorem venerari. & patrissant ita artificio filij & nepotes.. VRBIS MOENIA. octo validissimis in mutuam tuitionem procurrentibus pro pugnaculis selidata, qua vero agros fossasque smctant, e perpetuo vivo lapide ita ad firmitatiem structa, ut etiam ad lautitiam arbitreris; ita arboribus ii,
summo Centum pedum vertice consita, ut merito in hoc sublimi nemore dubites, robur an et
gantia praestet. Iam lapides alibi in ve statem se dios selidis alibi glebis in roboramentum positos
videbis. Portae operi respondensi firmitate, et
323쪽
I 26 CAROLI SCRIBANI ganti aemula laude. Sunt vero uniuersim tredecim: agrariae quinque; reliquae ad flumen ducunt: his singuli resipondent scat, tamquam prominentes e littore aggeres fora dixeris littoraria, & protuberantiam subsidium capita, varia frequentata
merce; pro quarum varietate nomen plurimum sertiuntur. hic namque onere leuantur naueS, hiCreceptaculum orbe toto aduect arum mercium.
nec simile huic reliqua dabit Europa; ac nescio an reliquae orbis partes. fortiter hoc testantur qui ob-
nauigarunt Orbem audaci conatu. FLVMEN. Scio aquarum miracula. &in quo elemento maiora3 In Silaro non virgulta modo,
sed & folia lapideseunt; & in non vltima Belgij
parte,aqua: in Dodone, immersas cum extinguat faces; extinctas si admoueris, accendit fons gelidus: in Falisto pota candidos aqua boues faetit, in Boeotio Melas oves nigras, XanthuS rufaS. Lyn- Cestius potus temulentos reddit, hinc illud Ouidij:Qum mo erato gutture traxit,
Haud alitertitubat quam si mrra minabibisset.
Iam Belgicas aquas medicabulas quis ignoratZ nescio tamen mimisae in hoc flumine quam in prioribus illis portentum; dum Oceano trahitur auido haustu, portentosa ad passuum sexaginta millia reciprocatione, paribus quo ille interuablis. Reflua flumina quis vidit, ac per tot stadia
324쪽
ORIGINES ANT VER PIENSIUM. I 27 ancillantia mari Z Amnes retro fluxisse Neronis .Principis annis supremis pro portento fuit. &per tot passitum millia reciprocis undis violentari hoc flumen, mitius portentum λ Sed & latitudo pro
miraculo est: cum non Uno loco, qua Vrbem praeterfluit mille & sexcentos pedesexpleat. & respo- det latitudini profunditas,pedum minimum sexaginta: ut quantumuis onerarias nullo negotio Vehat, tanta exonerandi onerandique facilitate,ut nauticae rei periti,nullam se Orbe toto parem e pertos testentur,cum manibuGe littore, maximae etiam onerariae,onere quocumque leuari possint.
Ab hoc flumine ostia octo, sinusque octo, atque hinc nauium in ipsa urbe receptacula octo,que ocgrandiores onerarias Centum de facili excipiant, emittantque. Rarum omnino opus, dc quale sennulla dabit urbium reliquarum.
. Plura possem. quamquam singula prope haec talia sint,vi quemcumq; alium nobilitare possint
locum. Magnum hoc tamen,&inter memoranda recensendum,cum ductiles urbe paene tota videas fossas,flumine medium oppidum interfluente, su bterque non raro ciuitatem nauigatam aliquot etiam passuum millibus. CAPUT
325쪽
M Mn cum Romanis affinitas, ut consen-
guineum arbitreris populum.Partitio apud illos ciuium, pro rerum, dignitatum, munium, opum discrimine, varia. In Patres dc Plebeios, in Tribus,in Curin, in Centurias; demum in Se- oras, Equites, Plebem, notissima est. hinc illud Ausonii: Martia Roma triplex, Equitati Pleb enatu. Senatores' qui in Senatum laeti, Patriti, Equites, Plebrime fuissent. Patritios Romulus statuit. cuius imperio singulae I Abiu,tres delegerant
aetate, prudentia, opibus primos. nouem ergo priami Senatores: creuit numeruS& centum Creati:
adeoque su b eodem Raemulo, adnitente Tatio, M. inuenio, sub Tarquinio Pristo, C. Vt quisque nimirum e populo, robore, diuitiis, sapientia pra stabat. Accesserunt, reserente Graccho Tribuno plebis, Equites CCC. auctus post haec numerus stib sare, & excreuit in IDCCCta Patriiij ex his dicti, quorum maiores a Romulo Tatios in Senatum lecti, Patre ; vocati, & maiorum gentium ' Patrith: gentium vero Patriiij minorum, quorum maiores a Pristo adlecti; Patres demum Consi Llti, qui Bruto & Valerio Constitibus in demortuorum
326쪽
ORIGINES ANT VER PIENSIUM. 129rum primorum locum successerant. Patuit vero
Senatus primum Patritiis, Equestri deinde Ordi
ni, & tandem etiam Plebeio. erant quibus equestiis census erat pes nimirum supra reliquum vulgus. his publicus equus,annulusque ordinis symbolum,a Censeredatus. Plebei3 reliqui. Eadem hic reperio, similemque partitionem. Trium enim hic generum ordinumque ciues. Senator, qui aliquando lacti in Senatum. Ex his Patriti, qui e vetusta nobilitate, aut Consillari aut Senatoria longa retro maiorum serie noscibiles. reliqui Equestris ordinis sunt. e quo selo post Patritios legi in Senatum possctunt. Earites, quibus merito hoc nomen tribuo,Vulo Poortersea censu enim, ab opibus, ab honestiore negoti tionis vitaeque genere nomen gradumque is tiuntur. Plebe, per XXIIX. nobiliora Corpora, vulgo parriri, quae singularibus prae retia quis praerogati utS gaudent. Percurram singulos veteris illius nostraeque Reipublicae ordines ac primo de SenatoribtuMmnibusque qui Magistratum in Republica gesserunt, mihi verba. Et erant Magistratuum apud
Qui statis temporibus semperque in Republica legebantur, ordinarij dicti. quales Conseis, Pratores, Trib i, Aiallu, VPastores. Qui pro re
327쪽
nata; Yt Censeres, Dictatom, Magistri equitum, Interreges , Tribuni militares; Extraordinarij habiti A Conditione etiam, a qua quisque adlectus, nomen sertiti. hinc Patriij aut Plebri, dicti: quod
aut Patriths aut Plebeiis concessi. Fuit aliquando tempUS,cum Conditionum maxima ratio habita: selisque Patritiis maiores Magistratus concessi. transierunt deinde ad Equites, ac tandem ad Plebem,anno V. CCCLIII Clim Tribuni militum Consulari potestate Creati, adeoque Constules. Cimo anno V. CCCXXCVIII. qtiin & Dictatores anno V.CCCXLVIII. ac demum Censeres,anno V.CCCCIIII. Pro dignitate demum maiore, minoreUC, ΠΟ-men inditur. Maiores inuenio. In mes; Cense
m, Dictatores, Conseules, Prafectos Urbis Minoresu floresararios, Tribunos plebis, Aediles, Curatores Tribuum, Triumuiros nocturnos, Triumuiros monetales, Praefectos Praetorio, Praefectos migilum, Curatores Raegionum, Magistros micorum XIV. Regionum Vrbis Ministri Magistratuum Scriba, Accensi, Praecones, Lictores, latores. Intιrmes . quinquedialis hic. Magistratus, neCaliter quam Comitiorum caussa creatuS. quasi medius inter duos Reges,abeuntem & adledi um. creatio huius e PatribUS tantum. . . ' Interreges hic nulli :meC. vlli maiorum aetate
328쪽
ORIGINES AN Τ vERPIENS IV M. I 3I fuerunt.sed neque Interregni nomen notum, aut ex 'su Reipu blicae huius. Censores. nomen a munere datum. horum enim arbitrio populus Censebatur. creati primo in annos quinque, inde lege cautum ne plus quam annua & semestriS censura foret, anno V.CCCXX. munera horum ad duo potissimum deduci possunt, opum & moruni aestimationem. Poena pro C oris voluntate posteriori adiuncta: Senatu eiicere , equum adimere tribu movere, idque ex honoratiore in inferiorem, aut in totum mouere & aerarium facere.. nomen hic nullum est, omneque huius imperium in Senatu residet. qui adlectos in Militaria ciuium collegia, quae Gildas vocant, si qua labe aspersi, loco mouent, ac quasi aerarios statuunt; quin & in grauioribus delict is e ciuium
numero CXpungunt. nec flSciuem pro quocumque etiam scelere morte mulctare, nisi sellemni ante ritu eXpopulatum.
Dictatores. didit aliquando Magistri
Pratores maximi seditio dc ab hoste metus, Creationis caussa. Vnus legebatur, cuiUS ampla per Omnia potestas,ac selo prope nomine a regia discreta. Exercitus scribere,educere, dimittere, omniaq; arbitrio sito Reipu blicς negotia gerere poterat. iusque illi in vitam caputq; ciuium . Edicebatur vero Dictator a isque e Consularibus. R r et Omnia
329쪽
I32 CAROLI SCRIBANI Omnis haec dignitas in Principe degit. 26.- Uri tamen populi Consules ducti Boserrimestra. Sedoc Pratores maximi dici possunt, quod inter eos qui aut de Republica consultationibus, aut iuri dicendo praesunt, illi primi summique sint. duo, annui, summa parique potesta- aliquando dicti,quod summae rei prPossent, inde LMices, ac Consuis tandem ; mansi que hoc nomen. eleganter Cicero: Raegio imperio auo to, eundo, iudicando, consimendo, Pr tores, Iudices, Constulis avellanior. militia nummum im habento: nemini parento: Elissalus popul urem lex esto. Duo designati, ne si uni imperium Committerent, purpuram cogitaret. ne init scerent imperandi consuetudine. Bene Florus:
Ex perpetuo imperio, annuum placuit l, ex singulari, duplex; ne potestas solitudine id mora corrum-
Consules hic duos habemus. verum cum illi Regibus successissent, etiam in ius Regum venerant: hinc vitae necisque in ciues potestatem habebant: pacem bellum ve indicere, foedera sancire aut rumpere illis sollemne.at accisa liqc in nostris;& Principis sunt. Imminuta tamen etiam apud Romanos Cosularis potestas Tribunitia intercessione, acante prouocatione ex lege Valeria. Sub Imperatoribus sane, pari prope cum nostris iuro usi. hinc nata inter illos nostrosque parilitas quaedam
330쪽
ORIGINES ANT VER PIENSIUM. I 33dam: Ι. Capita utrobique ciuium. II. -atus etiam capita. III. Obstrictos sibi ciueshabent. IV. Minores magistratuS statuunt, non
seli, sed e Senatus sententia. V. Ius Senatum pulumque cogendi habent. V I. Iuri dicendo Consid Interem praeest, gubernacula Reipublic reliqua Consili ternus tener. VII.Coer cent improbos, delicta puniunt. V III. Annalis utrobique dignitas. IX. Illi, quo die creabantur Constules, in leges iurabant, ut & reliquus Magistratus, neC fas quemquam Magistratum gerere iniuratum. Faciunt idem nostri in man, bus Amanni; adflantibus quos Magistratui denuntiando Principes destinarunt. Discrimen in utrisque quod par apud Romanos in utroque potestas, eademque. Primum tamen apud eos habitum arbitror, qui aetate maior esset; cum enim lege Valeria XXIv. fasces, nimiae Regiae potentiae indices, mutatae in XII. essent, ab aetate praerogativa fuit. In nostris discrimen in imperio video. Primus Consist quem Externum vocant, quae Urbis administrationem tangunt, sedulus Curat, praesidetque: alter quem Internum
seu Ovidanum Constulem dicunt, iuri dicendo:tor, qu praeesset, aut praeiret, dictu=.Cicero: Iuris disiceptator, qui priuata iudicet, iudicarime obeat, Prator esto. is iuris ciuilin custos esto.