장음표시 사용
41쪽
IN XII TABn. torri II saeratas illa potissimili sitit quod Tulliae essent de jure privato Valeriis, Iciliae, Sc Sacratae de jure publico. Sed legesNII. labb non solum de iure 'rivato fuerutat.
verum etiam de publico S sacro Docuit nos Ausonius vir Conui laris, Imper. Gratiani praeceptor, his ceversibus Ilu tri lax Tabula qttod te sanxere quatern.e: Sacrum,privaranti Populi coininmune quod usquainis l.
Qii disticho eleganter Sc summatim complexus est argumentum VII tabl, quas suo aevo adhuc extantes procul dubio ipse legit, ut tanto fide dignior pollit elle
testis. Atque haec de legibus, quaerar tabulas seu legi lationem decem vitalem, qua de agi mi s tempore praecesserunt, dico tempore non utilitatis Se dignitatis praestantia. Nam legislatio a tabularum tempore quidem posterior, sed utilitatelon eicior illis omnibus fuit antiquior,
C A P. V. Delingua,se filo xvirali, ct duratione XlI tabularura. NON ei dubium, quin prisca fuerint verba iiii L. in . labb. plui ima efiigier. Antiquitatis, adeo quidem, ut etiam olim earu in Interpretes saepe inquibusdam verbis haesitarint, inscii, quidnam ea sibi vellent. Testatur hoc prim . Cie lib. i. deor Sc de legib. ubi quid sit Asumfacere, c. Testatur dei id. Horat. quo loco insectatur irimi os antiquitatis admiratores, prae qua fastidiunt omnia recentiora: Sic fautor veterum, uti.ibuli, peccare vetantes sua vocat nostra
leges a labb. quae fugienda prohibent. Qu.uia quinque viri anxerunt, c. Dictitet Alb.anoMust, in monte locutus Testatur praetet ea idem iliavorinus philoso-nlius apud Gest. lib. ro. c.I. Vbi conqueritur, multa inad.si tam obscura sutile verba, ut vix quisquam ea posset interpretari. Et ap. eund Gel. lib. G. cap. io fit mentio cuiusdam Iuris periti, qui rogatus interpretatonem verbi proletariin declinans responsionem, vel potius suam tegere conatus inscitiam, Ego, inquit, hoc dicere ars interpretara deberem, im Faunorum 2 Aborigi in id est vetustissimorum populorum Italiae, qui ante ipsam Romam vixere, di His . Sed de Sext. Pomp. 'stus quoque ipse tametsi eruditissimus scriptorct irae clarus antiquitatis indag tor, si modo integer ad nos pervenire potuisset, multa passim commemorat prisca Mobsoleta verba Legum XII tabularum, nec tamen eorum vim aut quid ibi
velint, explanare potest. . Hinc nova nasci videtur obiectio contra I L. . labb. Viden tu hos quoque nomine reprehensionem non injuria vocari posse, quod hoc laborent vitio nimia antiquitatis atque obscuritatis; quasi foetote quodam priscorum verborum scateati Sed facilis est responsio. I. enim non omnia viralis legis verbatam sunt prisca&obsoleta atque obscura, ut intelligi nequeant. Non est autem tota Leetis latio propter quosdam naevos praesertim qui non tam in rebus iunt quam in verbis rei'κdianda aut vituperanda argumento eius quod vulgo dicitur utile non debet per inutile vitiari. H. Vitium illud obscuritatis nimiae antiquitatis non tam piis est legibus earumve auctoribus vicis adscribendum,
42쪽
1 CuNRADI RIT TERs Uus. COMMENT. enim lingua usi sunt ea, quae ilia erat s ervulgata&inter homines illius aevi notissima, quam in tempus ipsum conserenda culpa Haec enim vis est vetustatis,ut omnia deteratac commutet, etiam linguam de sermonem. Si Polybius gravit simus historiarum scriptor lib. 3. non dissitetur, eam mill elinguae Romanae jam suo tempore mutationem , ut primum maiorum suorum sermonem vix doctissimi homines intelligerent. Sic Quintilianus de sacris Saliorum carminibus testatur, ea ipsos sacei dotes posteriores aegre intellexisse. Et ne longe abeamus, an non Idem hoc in nostra lingua Germanica nobis accidit, si legamus libros ante aliquot centurias annorum scriptos fvbi sape ea occurrunt verba, quorum in usu vix vola aut vestigium quod dici solet, apparet, quod multis egregiis fragmentis antiquitatum Germanicarum demonstrarunt Clarissimi δ doctissimi viri Bonaventura, Vulcanius, Marquardus Freherus, Melchior Goldastus , quos omnes honori sic amoris mutui ergo nomino. III. Etiam hoc addendum plerisque talibus inventum esse remedium diligentia doctissimorum virorum, qui effecerunt, ut hodie paucorum intelligentia fugiat eum qui attendere velit. Mici quoniam de antiquitate verborum de stili obscuritate incidit mentio,pro mea fides erga studiosos caritate facere non debeo, quin illud, quod ad recti ae perspicui sermonis usum ac virtutem pertinet monitum subjungam: Et si aliquando prisca verba sermoni admisceri possunt, tamen id parcissime nee sine aliqua veniae praefatione faciendum elle, MCiceronem in suis scriptis fecisse videmus, 'Quiantilianus lib. I. Or.Inst. admonuit Contra, siquis nimius sit in usu talium obsoletorum verborum, nihil posse frigidius aut ineptius fieri eiusmodi oratione cuius affectatores merito ab instituto deterrere debet vel Augusti Caesaris exemplum de quo notabiliter scribit Suetonius c. 86. Eum secutum esse genus loquendi elegans&temperatum vitatis sententiarum ineptiis,atque inconcinnitate,&RECONDITORuM
verborum foetoribus, lanc praecipue duxisse curam, ut sensium animi quam apertissime exprimeret Item, eundem Augustum Cacozelos antiquarios, ut diuerso genere vitiosos, pari fastidio sprevis ne parcere solitum Tiberio, interdum exoletas de inconditas voces auctipanti M. Antonium quoque in quem extant divina illae Ciceronis Philippici; increpare solitum ut insanum, qui ea scriberet, qua mirarentur potius homines quam intelligerent. Denique praeceptum ex eiusdem epistola ad Agrippinam neptem resert opus est dare te operam, ne no- isse scribas aut laquaris. Eodem pertinet c.7.Gell.Lu citius haec est inscriptio: e bis antiquissimis relictisque & destis minime utendum. Et alibi p. eun l. lib. I. c. Io Phavorinus castigat ach lescentem nimis vetuste prisce loquentem, hisce verbis ove moribus pristeritu , loquere verbis proentibus, ct habesemper inmemoria atque in pectore, ut tamquamscopullam, ut jugias inauditum is insolens verbum quod monitum citat exC. Iul. Caesare libis de Analog. Legatur totum caput. Est enim ad hanc rem, qua de Uitur, longe pulcherrimum. Nec reticendum est hoc loco iudicium gravissimi scriptoris Quintillam , qui lib. I. se censet, Verba a vetustate γπetua. maiestatem ct delectat emasserun Sed opus modo est: Quianti
43쪽
IN XII TABB. LEGES. Fer est sententia etiam Seneca, Sc Symmachus. Quo rei in ille ep.ri . ita Lucillio suo scribit Multi ex alieno seculo petunt ei Les XII. Tabula loquuntur. Hic Verol: b. . p. q. quanquam Siburio scribens ita exorditur Concedo in Leges tuas, αρχαὶ kὸν non invitus . . clo subjungit tamen : Si tibi vetustatis tantis est amor, pari sudio inicit a priscare eamus, qui biti Sali canunt, ct Augures avem consulunt, ctavisi tabulas condiderunt. Iamdudoniis renuntiari ἈIt, o successio temporum Licita priora mutavit. Eodem pertinet Lexiphanes sive Antiqtiarius Dialogus festivus amici nostri Sim. Stenti viri Graece Latineque doctissimi. Dixi de lingua aestilo Legum Decemviralium Sequitur ut de XII. Tabb' duratione videamus. Non solum autem Augusti aevo adhuc salvas incolumes eas filiis putat ce pro rostris propositas intelligimus ex Diod. Siculo lib. 2.Verum etiam Ducentis quod excurritannis postea extitisse, apparet ex ithistri hoc loco Cypriani l. r. '. a. qua sui aevi enormia vitia reprehendit, quae passim tanquam diluvium inundarant vitam humanam Incisaesint licet leges r. rabb. publico reprox Iura praes ripta, inter leges ipsa deliinquitur, inter Iura peccatum Innocentia nec ι ic, ubi defenditur, reservatur. Saevit inutiem discordantium rabies, ct inter togas pace rupta Drum litibus mugit insanum. c. Imo etiam Ausonii tempore, qui cum Imp. Gratiano vixit, adhuc integras fuisse coniicimus ex ipsius carminibus supra cap. q. relatis .mus' autem casu abolitae disiectaeque interierint, an incendio, an
turbine, an alia tempestate, non fatis compertum habetur. Mihi verisimile fit, temporibus illis quibus Gotthi in Italiam irrumpentes longe lateq; grassati sunt, incendiis aedireptionibus omnia vastarunt, etiam urbem Romam hunc thesaurum utile deperditum. Sic olim aera legum in Capitolio liquefacta sunt, pau-lb ante Catilinariam coniurationem. Sic tabulae aeneae ex aede Fidei turbine evulsae sunt, paulo post indignissimam necem Iulio Caesari oblatam a Cassi, Bruto. Sic sub Vespasiano Caesare tria millia tabularum aenearum, quibus continebantur SCta conflagrarunt eum ipso Capitolio ubi adferri abantur.
DE VARIIS XII TABB. PNTER URETIBUS QUA VETUSTIMI BVS qua recentioribus, des ne a hujus Tractatin Oecρηρmta INterpretes sive commentatores, qui in XII. Tabularum leges aliquid i ctaple
runt, partim sunt veteres, partim recentiores.
Ad veteres quod attinet, plurimi olim nobilissimi ouestierunt. derentius Varro in lib. 6 s lingua t. quos Ciceroni inscripsit, laudat veteres XII. Iabb. interpretes sed eorum tamen non nominat quemquam. Ex Pomponio autem
cui Tripartita dicebatur, quo in libro L proposuerit legem XII.tabb. I iubiun-
raterpretationem. I. subtexuerit legis actionem, ne gQ
AElius primus, ex iis quorum nomina comperta habemus, Interpres ':
Secundus esto M. Portius Cato I quem ipsum tuoque
44쪽
XII tabb. studi iam striam contulisse observavit Fr. Bal ita intis Tertitis it Servius Sulpicius, quem etiam interpretatum suille XII tabl, fatis apparet ex citationibus Festi. Quartus sit Antistius Labeo, cujus commentaria laudat aliquoties Gellius,
ut M'. I. Ga'. I 2. lib. . cap. 1. Qti intum Himerare licet T. Cajum, cujus Δωδε- καί του βιγια legimus in Indice Pandectu Florentinis pristaeo. Videatur S l. 233. si
calvitur. κm .seqq. D. de C. S. ubi ex V libris Gai ad Lege XII tab aliquot verborum explicationes asseruntur. Sexto,etiam Sertus Pompeius Festus non immerito in hunc Catalogum interpretum veniret modo lategrum habere potuissemus, cujus hodie fragmenta tantum supersunt. Atque haec de vetustioribus Interpretibus, quibus tamen etiam Cicero adgregari posse non iniuria videtur, cum ipse si iis libris de legibus multae YXII tabulis inseruerit, suaque in torpretatione elucidarit. In eo autem nonnulli alii fuerunt quod malias ab ipso Cicerone conceptas confictasque primum Leges exemplo Platonis, pro XII tabb. Legibus habuerunt quorum eo orem detegit etiam Franc Balduinus in XII tabb. p. 7. ubi hoc recte admonet, Multa etiamnum extare XII. ta in capita de quibus nullumve bum sit apud Ciceronem. Vettio ad recentiores Interpretes quo nomine intelli ivolo eos,qui vel nostra, vel patrum avorumque memoria in XII tabi, aliquid cripserunt, quive earum collectam sederunt. Ex his primus oecurrit nobis Aymariis Rivallius, quili, 4.hili Iur cirilis eas Leges interpretatus est. Deinde Ioan Oidendorpius in lib.
yar lection ad Iur cir interpretationem, quos Carolo V. ejusque fratri Ferdinando
Caesari inscripsit, etiam XII. Tabb. Leges cum commentario ad easdem inseruit Eum commentarium in et titulos distribuit: irim titulo, qui est de Religione, capita iubjecit. Titulo secundo qui de Magistratibus capita sedecim .Eundem plane d ordinem de tenorem verborum in his l. recensendis servat Valent. Fors erus lib. I. Hist. I. C. Rom. c. a. In quo equidem miror ne semel quidem ab ipso nominatum fuiste optimum idendorpium, a quo tamen omnia ad verbum descripsit. AEquum ergo erat hoc non dissimulare,&suam inventori laudem relinquere. Nam, ut Plinius ait, Ingenui est animi, fateri, per quem profeceris. Post hunc Frane Baldainus eidem operi manti in admovit cla commentarios i XII tabb uberimos. 9, capp. constantes edidit, ac renovavit tertia vice cum Hei-delbergae jus civile doceret. In hunc nescio ex qua aemulatione fatis acerbe invectus est Anton. Contius extr. lib. 2.subseciv. Dc . p. o. seqq. edit Paris an mass9.
arguens ipsum oscitantiae in aliquot legib. XII tabb priae termissis. Ego vero Soalias testatus sum de meo animo, idem nunc quoque senti, Mili istiusmodi
acerbitatem 'convicia doctorum virorum vehementer improbari ,eisque ac studiis nostris indigna videri Hos secutus Franc Hotomannus laudabilem Sc ipse
operam XII tabb impendit. Is ad haec summa capita retulit Ledes XII abbLDe rere sacro II de Iurepubl. III de jure privato quod coisistit tum in perso nis tum in Rebus, quo di Testamenta, Successiones In testatorum, de contractus&Delicta privata per inent thim denique in judiciis atque actionibus oui ut notum de Institurionum Imperialium est ordo. Iacob Rae vardus quoque C.
45쪽
Brugensis, qui Cujaei sui laticlitor, libellum edidit in XII. labb. 18 capitibus constantem,quorum summas 5. argumenta hic commemorare supersedeo cum ab
apso peti possitat. Ioan Crispinus nobilis Typographus etiam commentariolum
elegantem dc confecit, qui cum Iul. Paci Institutionibus conjunictim edi solet: qui in eo convenit cum Holomaimi ordinatione distributione harum legum quod aute in aqui fac robum exorsus, adlus publicum, Mab hoc ad jus privatuna procedit, atque ita tres facit Sectiones quaium prima subjicit leges sedecim, Sectandaequatuordecim id ertia quadraginta duas Vt ita in universum explicet le-lses 72. Ioan Ros naus, amicus ia Olier venerandus, in Antiq. suis Romanis lib. 8 pro
ixum caput sextum tribuit explicationi X l I. ab , in qua fere eundem retinet legum ordinem, quem instituit doctis Moto mannus. secutus est Crispinus. Prima enim parte de iure sacro leges affert,&exponit XII. Secunda parte de Rrepublico leges item XII complectitur. Tertiae parti de jure privato, quae omnium est prolixissima subjicit Leges LXV. quarum aliae agunt de Patria potestate aliae detestamentis ac tutelis, S uspectis Tutoribus alia delegatis 5 heredibus aliae dein jus vocando ali .e de Iudiciis aliae de Re iudicata alia de emptioned venditione talia de Colle iis aliae deservitutibus S finibus recundis aliae de injuriis aliisque id Si ius debetis aliae de furtis. Haec enim tertia partis summa capita Ro-snus noster constituit, de convenientes unicuique Leges adgregat quam vicinterdum de alias quasdam admisceat,que potius ad titulos alios pertinere videntur, si res ad vivum re secetur. Post Rosinum inlat e curam incubuit Stephanus Vinandus Pighius Campensis, ut fragmenta Legum XII tabb colligeret ex variis scriptoribus, quae inseruit lib. Annalium Senatus Populi se Rom. Hic quoque tres facit harum legum sectiones. I. De jure Sacro II De Iure publico. III De Iure
privato. Sed in eo di ilentio tiro Doctissimo, quod putat Sext. Elium Paetum de quo supra dixi, idcirco suum opus inscripsit Tilpotitain quia tripartitum feta triplex fuerit Iusque XII Tabuta sanxere Est quidem hoc verissimum, si quidem Ausonio credimus qui ita has Leges partitur in ripi a ternarit. At Iij Tripertit, quod Ius Elianum dicebatur inde potvis sic appellatum fuit, teste Pomponio in d. l. 2. D. LOA.quia in se tria ista opus illiid complectebatur. I Legis XII. labb. verba. l. Interpretatione filanam. III. legis actionem, id est sormulam agendi. Magis ergo credendum Pomponio quam Pighio Anno M. C. Theodorus Marcilius Lutetiae Parisiorum novam legis XII. Tabb. collectam edidit, cujus cxpita secit C. e binterpretamentum subsecu singulis. In eius libri praefatione ad Lectorem laudat etiam V.C. Francisci Pithaei, qui Petri ICti .s Mersuit. collectionem earundem Legum ex itii sitissimam, quae Parisis anno 186. prodierit ex ipsius Thesauro. Sed hanc mihi videre nondum licuit Marcilius autem ille, sicut ordinem harum legum ab aliis omnibus diversum instituit; ita citannium inii ante ipsum collectas istarum Legum secerunt auxilia extenuans plane ficulnea vocat In quo certe mihi vir doctus videtur nimis superbe sentire, loqui contemptim de Clarissimis illis viris, quos antea nominavi qui si on secillet initium eiusmodi collectioni, fortasse neq; Marcilius neq; alii in hoc genere tantum praestare
46쪽
CuNRADI RIT TERs V o M M E N . stare potuisset. Vtut enim Fr Pithaeus, Mettis vestigia secutiis Marcilius omnes anteriores cominentatores collectoresque superassent tamen Sc caeterorum quilibet suam meretur laudem, quamvis alius alio maiorem vel ni inorem pro ut sic. quisque plus minusve praestitit. Neq; enim omnia possumus omneS, ne ille Omnibus eadem subsidia studiorum contigeriint. Hinnanissi in vero est Polybiana
omittuntur e sisnare scii tores, sed eae quae dicuntur cum qua congruit dictum M. Varronis: tisi de verbis multa dixerit Ommo potius boni consulendum , quam siquiduequiverit, reprehendentitum. Nec aliter M. Ain Muretus lib. . lection cap. Io.
I fm qu prora id quod potent, quod quadam non positi prehendi dum et . Sed apparet, Marcilium illum alibi quoque nigro succo oliginis suffusium item dum IcI ac Culacium Isaacum Casau bonum, summos viros, palssim carpit, Mipso-ium observationes malignei eprehendit tametsi aliquando etiam ipsius sententia probabilior elle videatur. Non debeo praetermittere laudatissimam operam XII. Tabb nostris navatam de ab Adriano Turnebo dc Iusto Lipsio quorum ille in adversariusvis multo doctissimi ct laboriosi in is libr. s. cap. 26.9seq. multa in XII tabb. Legibus praeclare explicat : Istea L. Decemvirales collegit,4 cum Legibus regiis ultuno edidit Antu verpia Anno M.DC. I. id est proximo Marcilianam collectam. Atq; lai fere sunt interpretes S collectores irarum Legum recentiores, quos
quidem ego hucusq; indagare potui. Omitto alios, qui sparsim inscriptis aliquas
Decemvirali iam LL. illustrarunt, quos omnes comemorare nimis longum foret. Ex iis autem quae dixi, satis apparere potuit, ab aliis alium ordinem harum Legum observatum fuisse adeoque vix duos este, quorum alter cum altero in ordine conveniat, nedum ut omnes eundem tenuerint. In tanta igitur varietate quid nobis faciendum erit Placet mihi prae caeteris sequi ordinem, Quem tenuit C L. Hotomannus, quia hunc fatis convenientem artificiosum agnosco. Quod si ipsis XII. Tabb.haberemus, quales a Decemviris compositae&ordinatae sunt, non immerito eundem retineremus ordinem, quem primi servassent earum conditores Decemviri Nunc inim neque extent illae, neque certi quicquam de ordine
Legum, qui in illis fuerit, nobis constare possit, optimum factu est ad sua quaedam capita ac titulos convenientes reserre singulas Leges qua in re vix quisquam superavit dexteritatem Hotomanni Hunc igitur tanquam optimum ducem sequemur; sed ita, ut si quas ab ipso praetermissis Leges apud alios invenero, eas ad lecturus sim. Tribuam autem hunc Tractatum in Tres classes de s noulis Elassibus certa subjiciam capita quorum singula singulas continebunt Leges Harum autem primo verba ipsa, quatenus haberi potuerunt vel si minus, ipsi verba certe summam ac sententiam recitabo. Deinde auctores laudabo apud uos una quaeque lex extet, aut quibus ad eam fiat allusio, tertio brevem exprstionem adiungam ostensurus interdum quaenam ex his l. adhuc in usu sint, aut in alias translatae.Hoc enim factum esse etiam Macrob testatur,4 res ipsa loquitur.
47쪽
LEGUM DECEMVIRALIVMIM TREM CLASSES TRIBUTA RVM
ex Arati Phaenomenis uitatus tigiluis vel etiam ex Theocriti Encomto in Ptolemaeum AEgypti regem : apud utrumq; enim leginus. E Διος Γλύμ .P t. Quo dc illud pertinet Ciceronis , A D. uiuims υ. 'imum rerum agendari me e nobis capienda primordia. Et re Nari anzanus ait αρά απάντωνῖ ΛΘ ποίει θύν. e. Onitium ' nem omnium D-ciso Deum. Iure metato igitur etiam Lege XII. Tabb quae ad Ius csacrum pertinet, primo loco sub hae classe explicabimus, sive ab hoc etiam ipsi Decemviri XII Tabb exorti fuerint sive alium in locum illud reiecerint, quod vult Theodor. Marcilius, qui ad extremum eas reservat initium faciens ab illis Legibus, quae ad judicia pertinent. Sub Iuris autem sacri appellatione hic etiam illas complectimur Leges, quae ad unera S Iura sepeliendi pertirent quamvis alias in Iure nostro Res sacrae. Religiosis discernantur ut notum est ex . Nullius. 4. Sacra religiosum Initio autem hoc quoq; admonendum, perpaucas hodie extare lege Xl I. Tabbde sic ris siue de Religione Romanorum , tametsi credibile sit Decemviros multas ex Legibus Numae P. inpiiij, qui Romanis primus sacra constituit retinuise&in XII tabulas retulisse. Sed unicum untaxat caput nobis salvunt est agens de sacris,&Quidem privatis. Pleraq; alitem de sumptibus funerum de iure sepulchro rum avent. Nec obstat, quod idendorpius, Rivallius, Pighrias, Crispinus, Fortasteriis , S alii quidam longe plures de Iure acrorum Leges reserunt Ciceronis tibi, de L L Nam eas Leges Cicero non ex lI. labb. umpsit , sed ipsae me fabricavit ut .su- si monui.
48쪽
CAPUT I CONTINENS EX P LICATIONEM LEGIS PRIMAE.
Legis meminit Cicero tum in Oratione pro Muraena tuo loco ICtos exagita qui suis ingeniis multa praeclare Legibus constituta corruperint ac depravarint. tum in lib. a. dest. Erant autem apud Romanos
publici sacra Alia publica, alia Privata Publica fiebant sumpti publico, pro Populo, pro montibus, pagis, curis, sacellisci Privata pro singulis hominibus, an familiis&gentibus Vt docet Festus. Haec Sc gentilitia satra, de sacri ci dicebantur, ut ex Cicerone didicimus in Orat. De Ressons Arust, J Livio lib. s. Nam singulae gentes Sc familiae sua quaedam aera peculiaria habebant ferias;
quarum meminit&Macrobius lib. I. Saturn cap. 6. Alia autem patritiorum,
alia plebeiorum fac ra fuerunt, ut apparet ex Livio lib. . ubi de connubio inter plebem patres. Item ex lib. io ubi de Volumnio, plebei ordinis homine, de Virginia patricia. Sic ora Clodiae gentis nominatur apud Ciceronem pro Domo labi Clodium reprehendit, per quem factum sit, ut ea interciderent. Sive igitur Patricia sive Plebeia esie familia vel gens quae sibi acra aliqua constituisset, vobis iunt Decemviri illa perpetud, ohac conservari ab illis qui ejusdem quandoque essent stirpis suturi. Hic oper pretium est observari L quod etiam uxor in illorum sacrorum societatem recipiebatur Vnde Gordianus Impi'. n. l. q. C. decretur e . here . ait uxorem sociam rei humanae atque divinae domus suscipi. Eodemque allusit Modestinus in ipsa definitione Nuptiarum. l. i. D. derit. Nupt quando divini DHumani atas communicationem esse ait L Observetur usitatissima in Legibus nostris formula: se insuris paternu Item Dimitti ct absolvi . facri patern tu
quarum priore significatur patria potestas alier Emancipatio vid. l. a. C. de rin qua liberis. l. ult. C. de in . 6DM. l. . . e. bou matern l. vlt C. a SQ Tertilil. I si quida . C. e. dei comm . . I. . e. annal except. l. N. de emancipatu C. eas it. here .ctc. Sic infamilamo si cra alicujus transire dicitur, qui abali alio adoptatur sive arrogatur, ut apud Valer MaxHia libr. 7. Deniq; observetur etiam prove
bium huic natum Sine sacris hereditas quo utitur Plautus in Capivu T. nui; mo tibi state Notas Taubmanni nostri amicissimi Significatur autem Lucrum ine sumptu impensia Nam regulariter ad heredes etiam tran- hie solebant sacra, quae non sine grandi impendio procurari poterant.
49쪽
Ecemviros etiam de Intercalando legem illisse, apparet ex Macrobii Saturnalibiis it . r. c. 3 ubi Tuditani DC nTu testimonio liae probat. Est autem intercalare idem quod interserere vel interpo iure unde is versus intercalares Postis, dicti, qui aliquoties repetit in eo de poemate inseruntur aliis Exe mola sunt apii Virgi Dii in Bucoli tu, apud Tlieocritum in Pharniaceutro e intere latio illa Decem, natis ad anni mensum ordinationem pertinuit. Nam cum annus antea a Ianuario, ut hodie quoq; Hacipiens, in Februario terminaretur, qui stimus erat mensum an in Decemvir il improxime Ianuario subiecerunt, ciuem ordinem nunc servat . Testis est Ovidius lib. r. F. si Hinemen iis i iter al. tris dicitur in l. 98. tini bissextum escndus. g. r. 9 . n. . . I S. Vide S l. denti . . . minorem vers proinde. D. de minoribus intercal iris dies in l. i. de divers temp. proripi. Nec obstat, quod illi id institutum intercalandi, id est interponendi alii quos dies in anni ratione ab aliis ad c tabitur regi Numae, ut fit a Cicerone lib. 2. de P. a Livio lib. I. Plutarcho in Ni a. qti rex annum ita ordinavit, ut cum antea esset tantum . meninim ei addiderit duos. Non enim si tu in intercalationem rex ille sedit, idcirco muniis etiam Decemviri de Intercalando rogare populum potuerunt de quidem diver a ratione. 1iodiatius explicat Hotomannus lib. 2. Antiquit Rom. .
. . se . Adde quod etiam alia regi in instituta Decem in i resumpserunt,
in suam legislationem retulerunt. Hanc legem Marcilius ponit sub num. 88 sed nihil ei pro explicatione addit, praeter locum Macrobii Fuillet autem agenui animi, uberiorem ejus explicationem, quam ad Hotomanno petere licet, non dissimulare ad lectorem. His autem verbis Hoton annus legem ex coniectura concepit it Febi uarius mensis, qui Nimiae in sititio postremus erat, deinceps secundus et .ueque e mense post Terminalia annis ilieris,qui ad annuam Sol racionem deessent, latercalatio fieret. Ad hane autem legem praeter illa quae olom annus affert, videri possunt, qua de Calendari emendatione nostro aevo intra hoc viginti quod excurritannos scripta sunt. Nos quod in talibus immoremur, nihil est, cum Mathematicarum ista Scholarum potius
50쪽
APH Qmne gentes, quae quidem non essent immanitate barbarae , sed ad cultum aliquem humanitatis asstrefactae , magna religione prospectum
cJutumq; fuit, ne quid circa defunctorum hominum cadavera indecori admitteretur. Nam si qui fuerunt, qui nihil sua interesse post mortem arbitrarentur, humine an in sublimi putrescerent: utrum feri si obicribus laniandi Projicerentur, an honeste conderentur suae reliquiae eos nihil moramur sicut neque illos, qui senio confectos maci abant devorabant isti Tribalis memoriae proditum est . Romanis certe maxime curae semper fuit honest a decens sepultura, ad publicam utilitatem pertinere existimarunt, ne insepulta acerent corpora sive cadavera adscripterunt etiam humanitati , misericordiar&pietatis intentioni, si quis cadaver, maxime quod alienum seu extraneum foret, funerasset Vide Vlpianum in l. r. quissepu&hrum. .s Ioc edictum. 2 l. I . siquis. f. I. sed interdum. Item Papinianum in l. 3.sunt personae. D. de re igio is sumpl. In. deque actionem funerariam ex bono aequo introduxerunt, quam darent ei qui propter funus aliquid impendisset, ad id recuperandum. l. i . Eis quis . . haec
De Iure igitur funerandi jam olim non solitia Reges in suis legibus , sed
etiam Decemvir ahq i in XII. Tabulis sanxerunt. Inter Regias quidem Leges haec fuit: e mulier, ita praegnans mortua esset, humaretur antequam partus ei excideretur Qui contra secillet, ut is spem animantis cum gravida perem ille videretur. Quam legem humanitatis plenissimam conservavit nobis Marcet is in L . de mori infer. Fuit autem similis lex etiam apud AEgyptios, ut ex Diod. Siculo didicimus lib. a. Liblioth. s. Sed omissis Legibus regiis, videamus, quid in XII de his fuerit cautum. Decemviralium ergo Legum funerariarum una haec fuit o M
Vebba ipsa legis, qua retuli conservavit nobis Cicer o lib. 2. de te ei&u Sententia planissima est prohiberi scilicet ustionem sepulturam cadauertim in ur be heri Ratio prohibitionis, quo ad ustrinam quidem, est periculiam, quod ab incendio metu poterat. Credo re propter ignis peraculum, inquit Cicero . o. o. Quoad sepulturam vero, sive humatione in non una ratio astignatur I elo cus publicus privata religione obligaretur. Hoc enim collegium pontificumspectasse Cicero ipse testatur Et locum, in quem mortuus perpetuae epuli ura causa illatus est, eri religiosum, ex Institutionibus quoque notissimum est. N.