장음표시 사용
61쪽
IN XII. An B. LEGE s. Ulact. c. . conelii dens, videri miirratam sei murrinam potionem sitisse artificialem Quandam S dulcem potionem a vino distinctam, veterib. Romanis pervulgatam, ted apud posteros eorum desitam. Sed quod potionem murrinam i vino leparat Mercurialis id late reprehendit Marcii r i. Nam de vinum factitium non minus est vinum quam nativum. Videatur in, .i . . t 3. dc Plaut in Pseudolo. Sed quid inquies cum murrata potione mortu scilicet solebant Rom. in os mortui indere murinam velut nectaream potione: . tanquam in coena viatica ad coelum, ut qui iam jam dii herent. Id ut grande nefas existimantes X viri,pro ut est marinum seu nectar a libationibus Deorum sive saei faciis adfinera de in os o
tui transferre prolaibuerunt ut notat Marci l. p. 1 G.
Tertio Delans coronti quod ait lex sciendum varia genera coronat una apud veteres sitisse Solonga dicto ad differentiam rotundarum. Et longas o uidem putant easdem esse cum letianiscatis eo onis, id est, unde dependent fasciolae, has enim temnisos vocabant. Non solum autem fores loneis coronis ornabant ut significat Ovid. lub. . Fas a regat ornat, tingare onafre sed etiam iisdem redimibant funera ac sepulchra Videatur Plin. l. l. e. 3 dc Tertuli. l. de coron milit Bald putat, longas coronas cultui Deorum adhibitas fuisse ae ideo mortuis negari, per XII tabb. ne divini honores cadaveribus adhiberi viderentur. Non tamen omnes coronas mortuis & funeribus prohibuerunt Xviri, sed quasdam in usu reliquerunt ac permiserunt ut inse. e. r. dicam. Sequitur m l. nostra: NEC ACER T, se sitiato. Apud Cicerona de quidam legunt dira ran rur alii praetereantiae utrumque vitiosiana est. Subaudiendumentansis ito. cerra aut ei secundum quosdam fuit ara, in qua ante cadaver posita odores incendebantur secundum alios vero est latitibulum seu aicula thalatia Priorem sententiam praefert Hotona posteriorem arcit. In eo tamen Omnes conveniunt thura sive alios odores inibi a dolori consueviis, inclito cum species quaedam cultus divini inesse videretur, xviri id in funeribus feri vetuerunt. Plurimum autem diuert ab acerra o cera, quo vocabulo etiam usi sunt xviii in alii lege de In in vacanda , de qua in se dicemus. Nam c. rina vocabatur plaustrum undique tectum ac munitum, quasi magua quaeda in alca vest. lnerat Ec stragulis ustrata, qua portabantur agri, dc nimis senes , t
CAP. X. De Coronarum quarundam in funerabus permissone.
Dictum est cap. praeced. de Coronis, quae per Legem XII. Tabb vetarentur su-neribus adhiberi. Sequitur alia Lex permissiva, quae superioris velut appendix sive exceptio censeri debet Vestigia eius extant apud Ciceronem lib. r. de P. de
Hactenus verba legis ex coniectura Vrsini ad quam Ciceronis de Plinii loca emendari possitant. Aliorum lectiones varias longum foret referre. Quae ut tanto melius intelligantur, singulatim explicabo. Ait ergo lex : Qui CORONAM PAR iae, id est qui in secro certamine victor evaserit inaque virtute athletica coronari meruerit ubi notandum, parit antique positum pro pepererit proindeque non est a sentiendum Iacobo Raevardo , pro parit, reponenti pacit, id est pactus sit, e pepigerit, de interpretatur de eo, qui non virtute, sed pecuniaria pactione coronam acquisiverit, quasi fraudem vi
tuti secerit, proiit deque virtutis ergo de ipse pecunia ejus argui, id est, reprehendi debeat,
62쪽
debeat qllam ad rem allegata unic Cod de athlet libr. io Utuntur quidem De cemviri in alia lege antiquo verbo Pacit, ut infra videbimus in Explicatione legi de osse fracto&membro rupto: Sed ab ho e loco id alienum videtur concmnior Ursini interpretatio, cum quaa jam Hoto mannus fere consentit. Sequitur in lege Ipsi us Echi Ninu Ei us sive ut alii, I 'ME PECu-NI AVE EIVS q. d. decemviret. Nihil interest , utruna ipse quis certaverit 'ictor evaserit, sive ipsius equi vervi de quadrigat. Haec enim omnia, equi servi, quadrigae continentur in hac lege appellatio ire pecunia quae latissime patet ut explicatur λ l. I78. pecuniae verbum. I. 111 de T. S. cum mil. Valet igitur hic quoque regula otiod quis per alium facit,iple feci ite videtur. Porro illa legis verba Vi R Turis Enco Di Di TOR: sic enim legere
malo, quam, VI RΤu T sve Dr Di TOR, ut est apud Ursinum quod non capio hunc habere sensum videntur , ut is ob rem praeclare gestam praeconis voce pio clametur sive victor renuntietur. Haec enim pars legis pertinet ad illum honorem, qui vivo atq; videnti hieronicae seu adlaletae habetur de quo veteri morepra conii sive renunciationis publicae, qua ornabantur vi stores , crorum certaminum multa eruditissime observavit ex variis auctoribus Petr Faber in agonisti O, quae apud ipsum legi potIunt. Prodiditor vulgo legitur, arguitor quod Lipsius lib. Epist. qu st. 7. mutatum ivit in arduitor id est additor veteres enim arduo pro addo dixisse. Balduinus pag. i T. leg.putat retor Marcilius cap.9 7.p. 277. hane Lipsi cotheeturam reprehendens , hebes acumen vocat ipseque mavult retinere, virtutis ergo argutior, id est ostentari debet illa corona in funere ejus, virtutis ergo.
Honor hic est, pro privilegio ipsi tributus a Decemviris, ut cum caeteris in funere eo ronae longae non pollient imponi, huic soli pollent sine fraude quod veteres dicebant,sestauded hoc est sine offensione Legis, vel etiam sine multa Pro parentalibus eii apud Ciceronem&Plinium vulgo legitur: ct parentibus Ius , quam lectionem novissime etiam Marcilius retinuit d. loco. Sed Ursinus ex conjectura se mutavit, ut dixi, cum absurdum c contra jus naturae ipsi videretur, parentes liberis sitis stiperstites ominari, quod ordini naturae adversum omen in vulgata illa lectione inesse putat. Durabant autem parentalia per IX. dies a morte cultisque,&nono demum sepeliebatur cadaver, ut docet Κirchmannus ti . . De funer. Rom. Ioan Meursus libr. ing. Defun. cap. 26 2 seq. Polset tamen forteaneo vulgata Plinii Ciceronis lectione contra conlecturam Vrsini non improba iliter dici illud omen, ut liberi ante parentes moriantur, non necessario inesse
illi legis lectioni, cum possint coronae a filiis partae etiam parentibus eorum imponi viventibus ac superstitibus licet ipsis filiis M potuit Ie coronas eas reportaria funere domum, atq; adservari usque ad temptri mortis etiam filiorum. Ita di eo, videri mihi honorem coronae a filio partae sita virtute communem esse potuisse eidem eum parentibus. Haec mea esto conjectura conjecturae viri Clarissimi opposita.
63쪽
IN XII TA AB LEGE s. 3, Illa verba Leeis: Ilo M , T iis .Pos P ora EDT, inlo Mugis o nis Ex FERTO R, ive CuM IN Tus Posi Tu EsΥ,CuM QIE Fonis EFFERTun significant, iton uno die aut perbreve tempus adhibitum hune impositae coronae honorem, sed per ipsos novem dies continuatum sutile. Ad nonum enim diem usque cadauer humi delii tutum domi acebat, pedibus janua obversis: nono demum die elatum sepulturae mandabatur de domi autem foris corona.
Hae fatis mihi concinna videtur expositio hujus legis de qua alii aliter commentati sunt. Si quis autem cauilas, inquirat, cur mortuos coronare soliti sint prisci illi mortales, praeter honoriς significationem etiam aliae possimi reddi v. g. I. ut hac florum sparsione ii quidem ex floribus contextae essent coronae, testarentur sibi ii ante oculos sistere tu brevitatem hujus tam fluxi inii, in quo ea, quae spectatissime florent, celerrime marcescunt, ut verbis utar Plinii lib. et L cap. r. I. ut significarent securitatem a turbis atque negotiis remotam iacantem,qua jam mortuus frueretur: quam caullam indicat Clemens Alexandrinus lib. r. promat. c. 8. H. Poeta quoque aliam rationem reddit apud Ioan Stobaeum incomparatione vitae&ni ortis, qui satis mirifice ritum hunc coronationis, ut unctionis, de qua sit pra dictum, interpretatur. Ait enim quasi ad convivia sic dimitti . Potest S QU. ratio addi, quia quemadmodiam victores certaminum coronantur, ita Scilli, qui certaminibus huius vitae defuncti sunt, corona digni videantur. Postremo notandum, Eundem ritum eo ronandi, SS. Patres, qui nihil prorsus fibi suisque Christianis commune esse volebant cum paganis quae enim communio luci cum tenebris, aut Christo cum Beliale Vim Paulus ad Corinth siri. bens. gravissime reprehendere solitos ut vel ex Tertulltiano in Libri de corona mi litis videre est, ct Minuti Felicis clario.
AIunt Decenavita VNI LuRA FuNERA NE FACITO LEc Tos v P Lu RE NE INFERTO NEVE Au Ru ADDITO. Vestigia huius Legis extant apud Ciceronem lib. 2. de si Intelligimus autem hine ante illam legem ci iste hoe factitatum, ut unius hominis cadaver funeia ambitiose multa plicarentur, atque ut idem pluribus lectis efferretur Noe enim Moriosum sibi putabant. Videatur Servius lib. s. 2 6. Eneid Sed cum hoc
ineptumi nimis sumptuosum elle putarent Decemviri, lege lata id prohi
64쪽
ia CuΜRAB Ri TY TR s. clo MMRNT. Lrc Tos V rLu Rrs scilicet uno Male observatum hoe est moribus Legimus enim in historia Romana Sullae funeri sex millia let horum adhibita Videatur&Tacitus lib. . annal ubi de funei e Drusi; S: Dion Cassius lib. 1 F. ubi defunere Augusti
Ad postrema legis verba quod attinet, Eve Au RuM ADDITO. e Hotomannus liiqne ad sequentem Legem referunt. Sed placet magis,quod Mar' citriis ast. 97 addit hvie legi, qua plures lecti inferri prohibentur, ut intelligamuβ, prohiberi etiam in Miratos lectos. Quae omnia ad sumptus funerum inutiles,inarae ac superfluos resecandos pertinere, cuivis est manifestum.
alia lex,superioris Exceptionem conimens.
Dentes auro suctos alii interpretantur eos, quos quis elapsos vel evulsos sibi auro incrustavisset atque adservasset alii factitos,institio &exemptiles auroque devinctos quod genus dentes hodieque videmus nonnunquam ex ebore fieri,
qui possint in reliquam seriem dentium inseri ad explendam sedem eorum, qui
forte exciderunt, quod fit adiuvandi sermonis gratia,quae redditur dissicilior dentibus primoribus praesertim, qui incisores appellantur, elapsis. Nam dentes illi ad formandam articulatam vocem non parum conserunt. Apud veteres autem Romanos ereberrimum hoc fuisse, ut factitii exemptiles gestarentur dentes, ex multis Martialis locis constat. I,73. 4s. 9,38. ,23. 44,36. Sed sive priorem sue posteriorem interpretationem sequamur de genere horum dentium, illud
certum est L aurum illis adhibitum nMssi II. Licuisse eos dentes eum suo auro vel exurere una cum reliquo cadavere, vel sepelire idque Decemvisos sine fraude esse jussisse,id est sine mulcta vel poena ut ita haec lex superioris raceptio quaedam fuerit quod Cicero moneti Ratio exceptionis hiaee mihi videtur, tum ut honos iste haberetur dentibus: in quibus splendidandis magna veterum cura suit, ut ex Apuleii quoque Apologia notum est tum qnia parva jactura tantillae auri particulae, visa fuit Legislatoribus Balduinus tamen cap. I.p. t 7 censet in ptum fuisse quod XII tabb.cum nollent auro ornari cadavera, tamen pateretur ea non solum sepeliri, sed etiam uti eum istis dentibus auro vinctis. Et Aristoteles suoque notat. antiquis legibus aliqua inesse inepta ridicula. Liverbis legis nostrae nocetur Quo I, pro culi&IM pro tam antique positum.
65쪽
Upra dictum est de lege, ouae prohibebat ne Cadavera in urbe erem;
rentur. Sequitur jam alia lex ad ustrinam eorundem pertinens. Ajunt Decemviri Rocu M usTu M v No VuM Ropitia SEx AGINTA PEDE ALIENA AEDE SI DOMI Nus No-LAT, NE ADICIT o.
Inter rogum, bustum d nram quid si discriminis, docet Servius, Nemper Dra est ipsa itiues seu congeries ignorum Rogus, cum ardere coepit Sustum cum tam est exustum, quasi bene ustum. Quod tamen discrimen non semper ita accurate observatur in usu. Nam rogum dici etiam cum nondum ardere coepit, apparet ex superiore illa lege, Regum ascia ne polito nemo enim ligna jam ardentia polire potest. Deinde Bustum aliquandoac pro sepulchro seu tumulo accipitur: ut nati. l.n.inqua alioqui bis idem diceretur.Cuius nic est sensus Neminem debere aedibus alienis admovere rogum vel bustum novum prosius sexaginta pedes, invito domino aedium Ratio prohibitionis indicatur ab iplo Cicerone quia Lex votita sit incendium acerbum Ejus autem metus despericulii in cessat, si ultra o pedes distet ab aedibus rogus sive bustum. Cessante autem ratione legis, cessare debeteriisdem dispositio sive prohibitio. Sed EDrs hie intelligendum esse eas, quae extra urbem sitae sunt, setis eoi ligimus ex eo, quia in urbe cadavera uri esse peliri jam alia lege Decemviri prohibuerant. Si igitur aedes urbanas quis hic accipere vellet, superflua fuisset illa lex praesens sui a qui prohibuit in urbe cremari cadauera, is hoc ipso etiam Io .p dum, de multb amplius spatium prohibuit. Deinde ex eo quod lex facit alienarii aedium mentionem,latis intelligi datur, propriis ac suis quemque aedibus me fraude potui illa rogum bustumve etiam propiusso. pedibus, sive intra 6o pedes aut movere Accedit, quod suae quisque liber si moderator S arbiter. leg. ri. in remandata C. Mand. l. a. D. si a par. quis manum .pit. t. q. dudum G de contrab. em . l. m. de relig. ct sumpt. θη. Tertio ex eo, quod ait Lex, Simo Mi Nus NOLET, satis colligimus, volente de consentiente domino aedium licuisse propius co pedes admovere rogum bustum vescuius exceptionis ratio est tum illa, quia volenti non fit dolus, neque damnum, neque iniuria tum quia potest quisque suum jus remittere vel deterivaeonstituere paciscendo alteri. dcc. Denique notandum ex h. l. quod dicitur BusTu Novit M. Vetus igitur
bustum siue sepulchrum etiam propius admovere licuit, nempe si qui jam olim litus elIet bustum habere intra o pedes juxta aedes alterius. Vetustas enim pro lege habetur minuendarum litium caussa Laan princ. 4. ultim D aqua. -
66쪽
36 CuNRADI RITTEns Ilus. COMMENT. Cum hac lege congruit quod ait Pomponius in L si propius D. de mori infer. Si propius aedificium alienum intra legitimum modum mortuus illathis sit; postea eum proles bere non poterit aedificii dominus,qud miniis alium mortuum e inte-rat,vel monumentum aedificet,si ab initio domino stiente hoc fecerit ubi legiti Ummodum secundum hanc ipsam legem nostram Decemviralem intelligere debemus LX. pedum: ut recte monuit Anton Augustinus, cum frustra se torserit ibi Accursus.
usuca'one REstat adhuc una alterave ex ad jus Gerum pertinens cujus apellatione complectimur hic etiam Religiosum,quod de sepulchrorum jure agit. Ejus legis verba haec fuisse cum Marcilio conij cere licet Romam, M IN EAETERNA Au CTORITA Es To Ad exemplum scilicet illius legis: Reifur-riivae aeterna audioritas soci vel Ouodsurreptum erit Gus rei aeterna auctoritas esto de qua lege infra dicetur partes. De jure privato. Quod autem Hotomannus ita legem referes: NE FORuMSEΡuLCHRI BusTu MVE Vsu CADITO sciendii in eam potius esse explicationem verborum, quibus lex Decemviralis utebatur. Nam cujus rei aeterna esse jubetur actoritas, ea usu capi hoc ipso prohibe
tur Sententia igitur legis nostrae non alia est, quam non poste usu capi vestibulum sepuἰchri, hoc enim ibi significalforum, pio Cicerone interprete lib. 1 de P. cum quo congruit Festus in verbosorum bustumve. Ratio est secundum Ciceronem , ut tuerentur X viri jus sepulchrorum, quod minueretur, si hie loeum haberet usucapio. Huc pertinet, quod ait Cl cero Philipp. 9 Sepulchrorti;usandii-ta in ipsosoloetit, quod nustavi moveri, neque deleri pote t. Idem quod ait idem Cita cero d. lib. a. d. k.Sepulchrum muta religiosa Iura complectitur. Hinc est, quod etiam jure nostro nullo tempore procedere dicitur usucapio, si quis rem sacram vel
religiosam possideat g. i. sed aliquaudo. Insitur. d. Vsucap. Item hinc est quod longa possessione jus sepulchri non tribuitur e , cui jure non competit. l. pen. de
Observandum obiter, veteres dixisse juritum probur actuin quo vocabulo τύμ& id est sepulchrum denot bant ut ex vet. Glossiario notavit Marcilius.
67쪽
Extat similiter apud Ciceronem lib. rese P. ubi ait, haec esse in more, cum superior assint in XII secundam naturam, quae normast legis Qta odita interpretatur Anton Augustinus ad 2 labb.pa . I 97. esse quidem etiam hanc legem in XII tabb. sed tamen illuc non ex natura, ted ex more ducta. Alii tamen hanc legem non putant ni illis in XII tabulas, sed a Cicerone compositam. ex cola suetudine Romanorum potius, quam ex ure scripto sumptam: se etiam illam alteram: Funus ut indicatur,si liuid ludorum funde funeris indicti appellatio fluxit, Item, Dominus funeris utatur accenso athlictoribus subi, quod obiter notandum, Accensus siqnificat ministrum consulis, sive viatorem, ut docet idem Anton Augustinus)Quod mihi probabitus videtur Quicquid sit, hine intelligimus,quam vetustussimos orationum de laudationum funebrium, quae apud Romanos praesertim in nris S illustribus familiis,frequentes fuerunt. pro rostris fiebant Quibus tamen laudationibus mortuorum Cicero conqueritur in fruto si historiam rerum Romanorum factam esse mendosiorem, quod multa in eis scriberentur, quae non sint facta, falsi triumphi, plures consulatus genera etiam falsa, a plebe transitiones, cum humiliores in alicia iam eiusdem nominis genus infunderentur. demque&tavii est judicium extremo lib. 8 funebribus laudationibus litiatam esse t porum memoriam iliisque imaginum titulis, dum familiae ad se quae-mue famam rerum gestarum honorumque trahunt Nec tantum laudati . msunere viri, sed etiam foeminae. Nam Q Catulus filius pietate erga matrem Pompiliam ductu sitamus hunc morem introduxit. Sic de Octavio Augusto scribit Suetonius a . 8 ipsum cum duodecimum annum ageret pro concione laudaville aviam Iuliam defunctam.
Plures Leges aliae adjussacrum pertinentes. NEduid in tractatu desiderari possit, etiam Leges ad extremum sub hoc capite referre licet, quas Oidendori uis, Stephanus Pighius, alii ex Cicerone .libile P. sumpseriint cum tamen non tam sint Decemvirorum, seu XII tabulari quam Ciceronis ipsius leges memorabiles tamen.
68쪽
In hac lige notanda potissimum tria, ad cultum pertinetui divinum ad quem omnes homines quantumvis barbari ipsa naturali luce S in se igatione ducuntur. I. Quid praestandum sit. II. Quffremovendum. III. Quae poena contra saetentibus proposita. Adeste igitur debet in cultu divino primum castimonia, intellige, non solii in corporis, sed etiam, multo quidem magis, animis deinde pietas. Haec enim placAat Deinde Deum placanti atque conciliant hominibus quam in sententiam multa& Poetis. caboratoribus passim scripta sunt,quq hic omittimus. Contra vero abelle debet a cultu divino sumptus supervacuus, quo Deus minimc gaudet. Id alii quoq1ie ethnici agnoverunt ut Ovidius, cum aestarion bove mactato coelisia uv:ina gaudent,
Sed qua praestanda est in teste, de. Ut Seneca cum I. De benes sic scribit Boni etiamfarre stitista religiosisunt:
mali rursus non effigiunt impietatem,quamvis arassangurne multo crueritaverint Persius quoque in Sa0r exclamat Dicit Ponti uo in cris quidfacit aurum aceedit,
quod si non nisi sumptuosus cultus Deo gratus esset, excluderentur ab eo pauperes. Deus autem non miniis ab his quam divitibus si coli postulat gaudet. Pauperes vero non nisi animo suas oblationes commendare possunt. Ad p nam transgressorum quod attinet, comminatur lex non aliquam humanam, sed vindictam divinam. Ita enim praesentis poenae metu religio confirmatur. Nam humanas quidem poenas saepe multi eludunt atque effugiunt eum
homines multa, praesertim occtilia atque abdita, d, quae in animo cuiusque sunt.
latere possint Deum autem eiusque animadversionem dc eonscientiam nihil re. rum omnium effugere potest. Hinc etiam est, quod de persurio dicitur ab Imo. Alexandro in . . ta de re credit stor r. Iurisjurandi contemptam rellai ne satis Deum ultorem habere. Eodem ex fonte est illud Ciceronis ii Ena humana dedecus divina exitium e L Notandum etiam illud obiter ex di. 1. dic .l g. Oceroniani cum ibit singulari numero ponitur, etiamsi
πολυ sive multitudinem Deorum pagani habuerint quam SS. Patres nassim op
Athanasus Iustinus Martyr tamen sapientiores tantii in unum Deum ser aeno
69쪽
Ex his legibus inprimis note uir, aluid Romanos noli nisi publica auctorit te V. g. Ctis in numerum Deorum adscitos, colere licuisse, de quo etiam vide tu Tertullianus in pologetico. Cui non est absimile, quod tarn Pontifices Romani, Alex. III 5 Innocent. III. prohibuerula coli Sanctos ce eorum reliquias. nis publice Eesesiae aucto litas eorum confirmatrix praecessitet via rit oxtra derelig. 9 venerisarctorum. Deinde quid meruit Delubra, quid luci . quid lares de eo x ideantur Lexi ea
Latitue linguae. A laribus, id est, Diis domesticis, qui de penates diisti, Lararium est appellatum, ubi scilieet reponebantur imagunculae eorum. Sic de Imp. Alex. Severo scribit Lmpridius.
70쪽
Ea recensens se licam, qua DEJuREPuBLICO
EX tripartita Ausonii divisione Legit in XII. Tabb. fuit litie usque primum genus, earum scilicet, quae ad Ius sacrum pertinebant. Sequitur alterum earum videlicet, quae ad Ius publicum. Hae pauciores etiam hodie supersitiat, quam illae quas sub hac altera classe in ali quota tribuemus. Agunt autem illa fere vel de auctcritate, vel de privilegiis non irrogandis vel de judiciis publicis.
rogato; D vetabrogatoriis: Item de iis penes quos Legum condendarum potestas Dit.
ius S ERIT, ID IUS RATUMQUE ESTO.
Meminit huius legis Livius lib. 7. 29. Ad eandem quoque digit tam intendit Cicero pro Cornet. Dat . Pertinet ad hanc legis in ateriam Luit . de Constitprincip. tibi Modestinus Posteriores constitutiones firmiores surat, illi ,quae ipsa praecesserunt: c locus communis demutatione legum eiusque causis quem eum fatis copiose tractaverim sub initium huius anni, protegomenis Noveil non est cur hie denuo inculcem aut repetam. Tria tantum monebo, quae ad posterioris membri explicationem pleniorem facere videntur I est, Legem nostram non solum in abro ratione lectum anteriorum habere locum, sed etiam in earundem Derogationes Subro reatione, de Obrogatione. Qua quatuor quomodo disterant inter se eleuante exotieat Vlpianus in stagni sive lib. Regularum tit. initiali, De Legibii ct moribus t 1 rex, inquit, aut rogatur, id eis, fertur aut abrogatur, de tipi or lex tollitur aut derogatur, id est, pars prim ego oditur aut siιbrogatur, id est, didicitur alio pruna legi aut bt Udissi, i cit, mutatur aliquid in prima lege. Eodem allusit