장음표시 사용
71쪽
I XII TABE LEGE s. Ietiam Cicero lini . . de Repu M. Clim ait Hunc legi scilicetinita redhae rationi&nat irae congruit nec obrogare fas ne derogare ex hac aliqui. licet neque tota abrogara potes. Nec vero aut per senatum aut per populum sola ha possumus, e quem p eclarum octina conservavit Lactantius lib. c. Divin. Inst. cap. 8. II. Notanda est ratio , a Leges priores cedere cogantur posterioribus, i chae illis sint firmiores ae potentiores videlicet, in a in omnibus se reactibus humanis voluntas pos ferior praedo mi iratur. Non nari tam ergo i etia in in legibusac constitutionibus hoc fiat, quae sunt rerum lactionum humanarum dominae. III. Declaremus hoc etiam aliis qui it de rim exemplis, quae hinc inde ex variis tiris articulis colligi politant, quomod . t ultinia ubique derogent prioribus. Non solum igitur in legibus, conlii tutioiribus aliisq; luris peciebus hoc valet, ut ultima prioribus derogent, ut modo dictum ex Lege XII. Tab de ex . it. D. de ionii t.
princ. Sed etiam I. in pactis. Pacta enim novillima servari oportere tam iuris,quam ipsius rei aequitas pollutat. l. 2. ad an P . . e paci Il. In transactioniblis c. i. xtr. de transe l. III. In testamentis l. i. D e 'i Dropis, 2 c. posse iote quoque. Insiit. quibus no istes in irm. IV. In Cod cliis . Liru, D. Iur. o iii . . in legatis.
l. q. Dcie aut in. legat. l. 22. D. et . SA. 2 . ,. D. de donat intci vir. 4x. I. In
interlocurori a sententia. l. I . tu illus it. D. de re ud. VII. In constitutione pro- citratoris. l. si quis. g. in D. de procurat. V III. In rescriptis. c. l. ct c. caeterum extradere ripi. IX. In tu amento. l. duobus. g. in. 9l seq. C. de Iure Iur. X. In statutis. Lartolus tu . omnes popilli. quae ' ult. 3 pari. D. de Iupit. bur 2 in . si per num. . D. demit. te .im. I. In consuetii duae. gl. λι l. vel io. . temporata. D. e. R. I.
XII. In fama gl. in . si mater C. ne de stat. o. XIII. In mora. l. t ud. D. de perio. ct commod rei vend. X IV. In Oilestione. . si quis ante . . de acquir possXV. In losiis. Nam si glolla aliqua plures diversas referat expositiones alicuius cle ris, aut opinio tres , tu dubio censetur praeferre omnibus prioribus
ultimam sartui in . bona si es. D. V gl. in . item filium. f. a. D. ad SCttim
Postremo notetur quaedam quas imitatio ad hane posteriorem legis nostr partem at si priores leges posterioribus cedere debent a1nen ape priores
trahi ad posteriores, S contra posteriores pertinere ad priores. l. c. non es novum.
cum 2. d. seqq. D. de P. Item in toto ure generi per speciem derogari de id potissi
naum haberi, quod ad speciem directum est l. in toto D de R. I. Hinc idem Ciceror. de Inrent. o rema lex rari sema es. Eodemque res ex iis videtur etiam Cornificius lib. . Rhet ad Herenn ubi docet, Tenuem esse defensionem, qua dia ctum ostenditur, quod ea lex sanciat, cui legi abrogatum vel derogatum studquod posteriori lege sancitum sit, est neglectum. Duae autem sunt Legis nostra partes In i ostenditur penes quem si pote fias liris condendi, nimirum penes populum unde etiam ex definitur ii quod Popithis Rom. constituebat interrogante consule. sex s. is de urnat. gent. 2c P. Vtebatur autem magistratus legem rogans id est de ea serenda ad populum referens his verbis : Ubiit in jubeati ius tres, ut hoc aut Pud stat , sive ius fit. Ethin ejus pude ubere usurpatur in . Uiua Hinc et in Dirii pia nomen accipere,
72쪽
baia cur in comitii cicen tinatis:&sunt nihil aliud suffragia quam declaratio consensus sive voluntatis, qua Graecis dicebatur, quia manuum extensistane fiebat Aliter usurpatur nomen suffragii intit. C desi ragio, Sediae condendarum Legum potestas postea Populo in Principem una cum apta rerum unam sive imperio, cuius haec una Sc quidem praecipua pars est, translata fuit ut o cet jul L 3.7.sed in hoc .rer c. cum enim. C. de et Iar enucl i quod principi I sit se Ii renat gent f civ. Vnde posterioribus temporibus leges condere sol Imperatori concelsum fuit, ut est in Lili. C. de Legib L a.f. at hoc autem C. Pet.
Evi estpropriam, una S communi voce cum omnibus loqui, ut elei anter ait Cicero Alia conditio est rapiti eorum. Haec enim quasi priva leges, sive leges in privos, id est , privatos singulos, ara sunt Ueteres enim priva dicebant, quae usitatius singula. Atque hac in re dis ferentia est notabilis inter leges de judicia quod leges sunt in universum latae: Iudicia vero constituuntur de singulis. Nuda lex in priros, sed judicium, ut ad Hermodorum scripsit Heraclitus Ephesius, qui X virorum in Legibus XII Tabb. fuit consiliarius atque adiutor Cum igitur X viri, procul dubio ab Heraclito ab- moniti agnoscerent quantum iniquitatis privilegia continerent, Legem conta ae talem retulerunt in XII tabb. PRIVILEGIA NE IRROGANTO. Memini sarpe huius legis Cicero , ut 3 de legibus ubi praeclarissimam hane vocat legem, quae privilegia tollit. Rem pro Dornosua magna vehementia insur git contra privilegia Uetant leges si rara, vetant XII tabb. lcges pripati homDii buue:rrogari. Id es enim livi in M. Nemo inquam tutiit, sq. d. praeter Clodium qui in me privilegium irrogavit, post quam interempti erant in carcere meo justiti. quidam ex conjuratis Catilinae sociis si Nil id es crudelitus , nihil pernicio u , nihil quo minus haec :pitvisci repositi, circ. Tangit quoque eandem legem Cicero in o .it. pro P. Sextio Memini eiusdem legis etiam Quintilianus d ita, i sim cuius verb:
Mutua ti sunt autem iit hanc legem a Solone, qui idem Athenis quociue
vetuerat, ut indicat Den Osthenes ocratem, is in Timocratem Item neas Gazaeus invita Thophrasi: m si Aλονγ νομιονέ π ανδρὶ ιMνe dcc Lex Solo nis non patitur Legem M unam quempia; nserri. Demosthenes μηδου νομιον ἐπ ανδρὶ - ΘΓνα ἐά μ 1 τὸν ἰυτὸν φ οῦ πα- ἀθηνιυοις τιθη ecfas es , legem rogare de aliquo,
ns eadem in omnes Atheniensescommuniter rogetur. Congruit cum hae lege nostra quod ait Vinianus Iura non in sugulas personas , scd generarirc constituuntur. l. 8. D. de legibus.
Sed quo melius intelligatur , equo privilegiorum genere L nostra agat,
73쪽
IN XII. An v. LEGES. probe animadvertendum I. Multum ueresse inter Ias ρ gulare S pr Iegium tametsi haec duo valde eognata esse videantur. Nam Ius gulare illud est, quod contra tenorem vel rationem ac regulas uris est receptum, etias non de unoquo-PLunlio inane sit .l. qua ver contra. Obiit t. D. e legib. l. l. quod contra. D. R. I. De quo regula est is locu Id non esse producendum ad consequentias id est, non elle argumentum sumendum. Privilegium vero est,quod in unum hominem vel de uno homine in bonam vel malam partem est conceptam Ex quo intelligimus 3 posse quidem privilegio omne dici us Digulare si videlicet in eo recedatur' com-13υlinibus Iu ac rationibus sed non contra, omne jus singulare est privi - irim, i editi . lium, in quo h xc otio concurru ur. i. ut in eo recedatur aratione ac regulis luris communis. 1. ut in unum, vel de uno sit coraceptum. II. Obser est Privilegia duorum esse generum . Aut enim pro privis ac singulis hol S rogantur,id est,in eorum avorem: ut scilicet praemium aliquod complectatur alicui tribuendum, sive ut pcoena aliqua remittatur loi-farium, et US .. 'ία, in is μία se huιν. Aut contra ingulo id est odium, vel frauciem, vel necem linguloriam Θ quo vela nam ni ii figenda contineatur Prioris generis privilegia lex M. abb. non sustulit , sed tantum posterioris. Ideoque notabiliter ait, NE RROGANTo non ait in qu in lex, NE RO- et o P, i, 44 sed is in o G quo modo dicimus poenam vel mulctam alicui irrogare. Ita vim verbi huius mihi videtur recite ponderare Theod. Marcilius in interpretam, L. XII. Tabb. c. 83. quod etiam Cicer confirmat. cum ait, seges N privos vino ferre prohibition fui e omninoen in aliud ei
Detem rota efferre in aliquem, Maliud, rogare de aliquo. Illa tantum 'licua privilegia erunt, haec vero cita, Et certe pii i legio im in f Q ς
rorata extant v. g. Lex Cornelia de reditu Ciceronis : Lex Cornelia de Cato atrio Lex Callidi de revocatione a Metellici ex Manilia, de lini Cia, Pon i. Sic privilegia pro Menaiidro legimus iii l. s. de cap im=ev io C. Hostibio Mancino. l. ult delegationibus Culacius aliter . obs lib. XI nempe Licita esse Temporaria privilegia silicita perpetua quam se tentiam resu tat Marei tuis, de recte meo ludicio. Notatio ri Glacii seu tiam, quod auriri ilianus sci ibi deciam. 14. Rogatio item ad singulos i omine pertin)ntem on recipi in omnia tempora , sed in praeiens Namna his verbis
e tris' Catur habetur in l. r. D. de consit Princip. o inj. sed θ quod res plane io de . o C. nempe constitutiones perionales non transgredi
auto tu occasum urbe Tito, vel exeso Videatur epist. eius ad Hermodorurn Alb ud exemplum praebet rogatio P. Clodii in Ciceronem Velitis ubeatu Quirites, at
vi , , iud innatum ne castit, aqua ct igni interdicatur Vellelus Patereti m Dioli. 8. Tertii privilegii exemptu est illa in Eumenem regem rogatio,
euius meminnit Florus in I pit. Dumnaq; I ne cuiquam regilioma venire liceret.
Exqui ex eptis hoc probe notadu,Etias personario diserte suo nomine appelletur
74쪽
CuNRADi RIT TER silus. COMMENT. in rogatione, quae contra ipsam dirigitur, tamen privilegium ei dummodo clte icac glirare a ria, seu mi sive periphrasi tradam ac de On stratis ne obliqua denotetur persona , qua de agitur. Nam in in nostro traditum est , demonstratio rem Vice nominis nihilque intercile , quoquo
modo intelligantur homines, etiamsi non omnientur. 3. Illide n. ci Nomitia IN Z-- legat. l. o. ad recogno ce)tilos C. de ingen inanu. l. c. si in v. D. de cirin ,
cum iniit. Sic Ciceronis persona designabatur mentione eius, tu irem indemnat m necasset. Nemo enim erat Romae, qui non hoc statim intelligeret, his Verbis nullum alium praeter Ciceronem peti. Si personam bracliti gravissimi S sanctissimi viri, quem pessim: oderant Ephesi ob morum dissimilitudinem hoc verborum ambitu designabant: cui nunquam ridet, quique omnes homines odio persequitur. Nemo quippe erat Ephesi, qui non an innad verteret quis esset, de quo psephisma illud loqueretur. Idem de rege Eumene dictum putabimus. Idem quo
que de Lege privilegii simili, quam L. Scribonius Libo tulit in P. Galbam , ut est
apud Ciceronem in O; .it pro Balbo Rationem huius legis, quae moverit viros, ut privilegia vellent sublata- non aliunde rectius intelligemus quam ex his Quintiliani verbis , declam. 3 9.
Quanquam rationem etiam propter quam non liceat rogationem contra ingulos ferre, illam ideo quod peccata singulorum videntur habere Leges β.M. Homici tum iecit aliquis, acrilegium, iniuriam, caetera his miser suo jure punitur, c. q. d. nihil opus est irrogatione privilegii alicuius in unum aliquem, quia sissiciunt Leges. Est&illaverissima ratio prohibitionis, Quia apud Romanos, ubi maxima erat
Tribunorum plebis potentia, si perinlisum ipsis fui siet jus irrogandi privilegia,
tum vero latis ima senestra aperta ellet ipsis exercendi odia privata, bonos viros Emedio tollendi. Hoc autem fieri minime debet. Accedit, quod leges quamvis exterius umbra aquitatis tectae, introrsus autem iniquissimae essent. Sed obiicitur supradictis Li. D. de constit. principi .dcd. . sed quod principi. vers plane Ine de . . . ct C. ubi fit mentio constitutionum personalium, quibus poena alicui irrogata dicitur a principe. Videntur itaque probari privilegiorum irrogationes, sive privilegia etiam in malam partem, sive in odium alicuius, quae hucusque diximus, tamen prohibita inrep. Rona LX viris. Respond. per distinctionem inter diversa eii tempora formas. Nam principi quidem licet fas est non minus irrogare alicui privilegium, quam pro eo aliquod rogare Tribui is vero illud non licebat. Ratio differentiae est , quia principi nulla est causa odi in privatum quempiam: Princeps enim dicitur Lex animata in terris ut pro inde omnis sinistra suspicio an ipso merito celset. Tribuni vero plebis transversi rapiebantur odiis, inimicitiis G multatibus, proindeque arripiebant facile ali
quem iniquis privilegiis in eum irrogatis vexandum. Notandum privilegia quaedam esse singularum personarum alia vero esse
causis earumque privilegiis diligentissime inripsit And. Triaque
75쪽
IN XII. Aa p. rors. εἴ Postremo cavendus est quomindam, licet docti II morum virorum errori qui putarunt, civilegia non omnino prohibita viis Legibus XU. Tabb. ne
inferrentur sive irrogarentur sed tantum exti a comitiatum maximum. At in comitia tu maximo, id est in comitiis, centuriatis permissam fuisse privilegiorum irrogationem. Confuderunt illi perperam duas leges in unam cum tamen Cicero ipse eas libr. . legibiis aperte distinguat ac se patet. Ita ut una sit de privilegiis tollendis, altera de capite civis Romani. Vide Iac Raevariti ad Lege XII. .ibb. cap r. 6 Cujacium I b. II cap. 8.
Vs Civis Romani inter alia hoc erat vel maximum, quod ejus caput acitas acrosancta&inviolabilia erant. Neque enim licebat magistratibus in eum, qui civis Rom. esset, animadvertere insultu populi Romani. Ideoque a magistratibus ad populum erat provocatio Exemplum est apud Livium lib. . in historia P. Horatii, a Duumvirorum sententia provocantis ad populum. Hinc etiam Pomponius scribitt.1 D. de Orig. Iur Consules in-juisu populi non potu ille de capite civis Rom. ferre sententiam. Videaturi Dion. lib. I. Eodem igitur pertinuit haec lex Decemviralis, quae nunc explicanda est: DE CAPiTΕCivis ROMA Ni Nisi PER MAxi MuM COMITIA Tu MN Fs Ru NTO. Extat haec lex apud Ciceronem . libr. de ZSe apud eundem in in Orat. pro P. Sesto. Comitiatum maximum intelligere debemus Comitia centuriata. Erant enim Comitia duorum generum Ah a muriata, alia Tributa Centuriata erant in quibus populiis percenturias erat descriptus , secundum censum , ordines&aetates. Tributa erant, in quibus Populus per tribus convocabatur. Erat autem in illis melior, quam in his ordo G plus consilii unde magistratus in illis creari solebant 'ua occasione etiam dicta iunt comitia consul uia Praetoria, Edilitia, iuUoria o c. Marcilius cap. 8a In Tributis vero omnia magis confuse agebantur de quibus videatur Dion Halicarnasseus lib. 9.d II. Anteiituit. Rom. Merito itaque rem adeo gravem ad ea comitia ejecerunt Romani , inquabus
ad suffragia his rationis secon sibi afferebatur. Huc pertinet, quod scribit Polybriis lib. c. capitaliabit licia populus exercet ollis ' sive morti solus adjudicat populus. Θανίτου LM. δεο ,αγ μιονγ. Hinc etia in Plautus ιλι Aulul. sc. 14. δc in Pseudolo Is cn.Centuriata capitis judicia vocat.
76쪽
liis 3 sed Quaesitoribus parricidii comisit,vel praetoribus capitalium quaestionum:
quaedam luntaxat sibi ipsi reservavit , ut crimen perduellionis. Semper tamen mansit privilegium Civium Romanorum, quo gavisi sunt non tantum forente Repti blica, verum etiam temporibus Imperatorum Romaerorum. De Reipublicae temporibus nota res est quid cautum fuerit legibus Valeriis, item lege Porcia&Sempronia de quibus videantur Indices Legum Romanarum apud Hoto- mannum, Manutium,&Alios Eodem etialia pertinent, quae scribit Cicero in Verrin ubi te flatur, etiam in extrema barbaria multis laanc vocem saluti fuiste, si dixi ilent, Cives se Romanos esse Adebitina venerabile per totum orbem terrarum fuit nomen civium Romanorum. De temporibus Impi'. sussiciat nunc duo exempla protuli ise, num S. Parili in Acta pop. i. is vers 37 2 c. r. vers. I. Alterum est apud Suetonium in Galba . 0. Quod ad Paulinum exemplum attinet, erat ille quidem patria Tarseniis in Cilicia natus urbe non incelebri, ut si Act. c. 2I. v. s. sed parentibus, qui essent Cives Romani. Is I. Philippis eum esset publice virgis caesus, inque carcerem conlect ias quidem ii dicta causa, deinde Philippenses in eo essent, ut clam expellerent pili rei cum Sala; de vi sibi tanquam civi Romano facta conquestus , terrorem non levem incussit audientibus , quibus etiam rogatus est tandem ut acquiesceret , dissimulata injuria civitate excederet, nequis videlicet tusa ii lius exoriretur. II. Idem Paulus, cum tibi Hierosolymis uisu Lysiae tribuni militum flagella intentarentur torturae gratia, interrogavit, Liceretne hominem Romanum quidem indemnatum, loris ardere; L i interrogatione valde perterrefecit ignarum ante ejus conditionis Lysiam, ruii: tim ligasset, de quaestionil, is etiam subjicere voluisset, hoc effecit, ut vincti lis solveretur, milites vim ab eo abstinerent. Ex eodem cap. 11 Ac . vers. 18. hoc quoque dici nitis, Ius Civitatis Romanae etiam pecunia redimi solitum,&quidem magna summa. Ad Suetonianum exemplum quod attinet scribit historicus sive in αφρο ille, oblatum sui si e Galbae quendam tutorem, qui pupillum suum, cui substitutus fuerat heres, si is in pupillari aetate deces stet, veneno necarat. Eum tutorem , cum est et ad crucem damnatus , implorasse leges, civem Rota
manum testificatum fuisse, ea spe scilicet, fore ut solatio lonore aliquo poena levare posset. Crucis enim supi icium gravis imum , servis potius quam liberis hominibus irrogabatur , vel certe vilioris conditionis hominibus. Tantum vero absuit, ut haec testificatio quicquam emollierit Galbam Imperatorem , ut eundem potius ad exasperandum ut plicium inflammarii. Iussit enim Imp. ipsi
crucem multo praeter caeteras altiorem statui, eamque dealbatam, quo vide licet conspectior esset. Postremo observetur ex jure nostro, qui cives Romani censendi sint nempe in orbe Romano qui sunt ex constitutione Imp. Antonini cives Romanos este iactos elle ut testatur Vlpianus in L in orbe. D. esat bona. Et hinc Roma communis nostra patria esse dicitur a Modestino in l. 3. Roma. D. Ad ni unitas α δ Callistrato in I. D. de inter d. ct releg. Notetur quoque vetus et odium civium Romanorum apud auctorem an onymum
77쪽
r Pportune superiora capiti subquo non nihil ex Actis Apostoli eis di i inus de inauditis&indemnatis hominibus supplicio nona sciendis,sub -ε iiciemus aliam Legem XII. Tabb cujus meminit Salvianus Massiliensisltib S. uir De Gubern Dei his verbis: Interfici in emnatum quemcuns horum eiu ex XII Tabb. ecreta vetuet aut . Credibile ei autem Decemviros tali quadam figura verborum usos uille I, AT in E EHo Mi NEM NE INTERFICIUNT O. Superior lex de cive Romano erat haec de quolibet homine, sive is peregrinus seu civis ellet, sive liber seu servus. Huc pertinet quod scribit Appias ni libr. . de Roman Eodem allii sita τίτειον σς ι ν, κριτου C. Dec ν. S. Augustinus De civit. Dei, cap. 9 δ Apuleius lib. io metamorphos cum ait Elle barbaricae feritatis vel tyrannica impotentiae, damnare aliquem auditum. Eodem pertinet illud Marciani lib. r. I blicorum judi tor Neque inaudita caussa quemquani damnari, aequitatis ratio patitur. LL D. de requir retia Sic Porcius Festus praeses in oratione, qua regi Agrippae causam Pauli exponit A cI. as is refert se Iudaeorum iacerdotibus S senioribus Paulum ad iupplicium deposcentibus hoc responsi dedi b.
σωπα ἔχοιτο η- ρους τοπ.ντε ιαπαλογας τῆ ἐγκλήματο- Similite Nicodemus in conventu Principum Sacerdotum Pharisaeorum inriti de Christo capiendo consuliabatur, dixit Ioau. . . . μὴ νομγ ῆ μων eo τὸν θρωπον Lῖν χιιμ ηπα is pον, γνω, τί ποιει; in minime gentium. Vt autem Decemviri alia multa ex Legibus Solonis, ita hoc caput ex Lycurgi Legibus rhetris mutuati sunt ut videre est ex Val Maximo lib. 7. c. r. . a. ubi de Agesilao , leges Lycurgi abrogandi , cum noctu forte conspiratio elle orta Ratio legis ii vis manifesta esse potest illa. Quia si quemvis, etiam sceleratum hominem, sine judi cio liceret occidere, tum vero aperiretur fenestra hominibus audacibus defaei. nerosis ad promiscua caedes ex libidiare sua faciendas. Sicut aute; indemnatus nemo necari debet ita a sente litia illa condemnati onis non debet niti sola confessione alicujus contra se ipsum sed oportet etiam factum ipsum, cuius quis se auctorem vel reum ros tetur, aliunde constare. Sunt enim aliquando, qui temere de se ipsis cominiscuntur facinora tantum ut pereant qui quidem non sunt audiendi, si aliter ratio innocentiae ipsis constiterit. l.
78쪽
De parna Indicule arbitra, qui pecunia se corrumpi fuerat passisI.
Ilii est,in iod magis convelata judici arbitrove, qtiam ut se casthim, integrum at lite abstinentem praestet , sitque Jωροδεκ, τ Gς
Σωροφί s atltem judices, h. e. qui munera accipiunt, non tantum inlacris literis male audiunt, sed etiam apud profanos audiores, ut Hesiodum , alios nee non in Iure nostro Loco parco adscribere. Et merito sane. Nihil est enim quod magis obcaecare soleat etiam animum sapientis,quam sordes, sive munera, quibus rectum judicium corrumpitur. Itasordes pro corruptela munerum saepe in jure nostro usurpantur ut . s. g. i. sub legimus arbitrum vel gratiae dantem , scilicet aliquid, vel sordibus corruptum s L p. sed si in servuin. g. pcn. D. de recep arbitr. l. is filiiv f f. i. D. Iudic ubi haec tria conjunguntur, gratia, inimicitia, sordes. sique enim omnia ista magnam vim habent ad corrumpendum judicium. Etenim ut apud Sallustium praerulare C. Iul Caesar , Omnes ho=ni res, inquit, P. C. qui de iebus dubiis consultant, ab odio, amicitia , ira atque miscricordia vacuos esse decet. Haud vile animus rerum providet , ubi istae ciunt: neque quoquam cinnium lubidini mulis usui paruit, ubi intenderis ingenium valet. Si tibi o p idet, ea dominatur , minus nihil valet . Pro sordibus etiam pretium quandoque usurpatur, ut in l. a. o ridie C. de poeu Iud qui male ud. cui pretio inquit Constantinus ravatus aut gratia perperam Iudica-xerit. c.
Recte igitur Decemviri hoc crimen a suam curam. sollicitudinem revo- earunt in talem judicem talemque arbitrum , qui ob rem judicandam accepisset pecuniam, severissime animadvertendum cenurerunt, lata lege, ut is capite poenas lueret. Recte autem conjungitur Iudici Arbiter, qui de Iudex comproinis sirim dicitur Callistrato iii l. r. cum l. Iul D. de recep. ar Quia compromistium sue arbitrium, quod arbiterium dicitur a Paulo in i is qualem D, d. t. redi itur ad similitudinem judiciorum Paulus in l. r. D. d. t. Tametsi in quibusdam etiam differant Iudex Arbiter, ut exposui a trit. d. Iudiciis Meminit huius e risPhavorinus Philosophus apud Griziu; r, lib. o. cap. i. in disceptatione illa nob)i,
quam de Legibus XII tabl, habuiste scribitur cum Sex. Caecilio Cto Steph
Sententia sat: est manifesta. Sed cum poena capitalis in judicem sordibus sive pecunia corruptum d dolo malo perperam mi lii judicantem Romanis Postea
79쪽
IN XII: ABB. LEGI s. 'postea usu rerum edoinis, quam Livius eleganter dixit acerrimum juris censorem atque exploratorem, nimis acerba S gravis videretur, palii sunt eam legem abire in deluetudinem sicute alias quasdam, de quibus infra suo loco. Puniebant quidem etiam Athenienses Iudicem ob tale crimen, sed multo levius Multam enim duntaxat ei dicebant teste Iul. Polluce lib. S. ca de Interprete Thucidi dis ad Ne tamen impun Pellet munera ob sententiam dicendam accepisse, aliae succellerunt leges, quibus aliae poeniae ipsis, qui se sordibus corrumpi paterentur,irrogatae sunt, de quibus pauca attingam. Sic lege Iulia repetundarum te aetatur, qui pecuniam sive aes acceperint ob talem caussam: poena hujus criminis, quod cuiuis de populo in publicum judicium accusando deducere licet, est extraordinaria sive arbitraria pro modo scilicet admissi. l. I. l.3 L6I. 7. Dult. D. de LIul repet. Ex quos. ult in verb capite plecti debent, obiter notandum, poenam extraordinariam sive arbitrariam polle aliquando etiam ad mortem extendi inuade re disputat Iacob. Menochius in Truct de Arbitrar. Iudic quae . Succellerunt deinde Edicta praetorum, quibus etiam cautum fuit de poena judicis male judicantis dolo malo nempe ut litem faciat suam, de proinde parti laetae per talem sententiam cogatur veram litis aestimationem praestare. l. s. stius m. g. i.D. de Iudic. Sed hie diligenter animadvertendum est discrimen inter judice , quid ol malo perperam Dinique judicat, cum evidens sit ipsius inimicitia,vel gratia, vel sordes, ut ait Vlpianus &inter eum iudicem, qui non dolo malo, sed per imprudentiam male judicat: Hic enim etsi idem quoque litem suam facere dicatur, tamen hoc non de tota lite est intelligendum, sed tantum eatenus, in quantum judex aequum censebit L . si judex D de O. A. Lili. D. de extraord cornit 2 in proiit Institui. d. Oblligat qaae ex de naso. Ratio dii ferentia est, quia in priore illo iudice verum est delictum sive maleficium di posteriore isto tantum est quasi maleficium, ut proinde mirum es.se non debeat, si cum hoc multo minus agatur. Secutae sunt postea Co institutiones Impi'. ut videre est tit. C. de poena Iud. qui male judicavit, de N. I 2. cap. 2. In l.
r. C. d. t. constituit Imp. Constantinus, ut Iudex qui dolo malo perper in judicaverit, non solum dispendium aestimationis si istineat h. e. ut fiat infamis quae ta men poena infamia etiam antea recepta fuit cum quilibet judicio publico damna tus infamis fiat. l. 7. infamem. D. de ab c. odita Iudicem autem talem poti elu
dicio publico ex lege Iulia repetundarum reum heri iam supra dictum est. Sed etiam litis discrimen subeat, id est, quanti interfuerit illius, qui per sententiam Gius fuerit laesuS.
De Nov. Iustiniani dicam alibi Hic addam pauca de poena ejus,qui Iudicem corruperit pecunia. Cum enim uterq; peccet, tam is, qui dat, quam is qui accipit
munera, qui corrumpit S qui corrumpitur, merito etiam uterque punitur.ari Lar sancimus C. depurn ubi crimen reperitur, ibi L poena esse debet. Distin
quendum autem hoc modo aut Iudici pecuniam dat quispiam, ut se eundum se in bona caussa pronuntiet. Aut in mala dat, ut male judicet. In priori casu accipientis turpitudo versatur: Iudex enim gratis debet justitiam impertiti ci litem dare secundum eum, qui meliorem habet causam, non autem justitiam quasi vetanalem habere. proindeque locus est condictioni ob turpem vel injustam eausam:
80쪽
In posteriori utriusque δε proinde cessat condictio sive repetitio. . . . t. 3. D.de cond. ob impem vel just caus. Sed utroque casti Ni dedit iudici munerJ,
litem perdere, sive causi cadere debet, ob studuim vi ς; ςς Ii p ς' si
cena. l . ubi Vlpianus feritat Imperatorem tuum ita constituisle. Estque ad ba crem cum primis elegans. l. 1. C. de poeκ.jud qui maliud , ubi lubς di in '
causa amittere actionem is, qui dissidentia justae sententiae, pena negotia dei: Νι-ctoriae reposuerit in corruptelam pecuniae. Idque obtinet, sive sit causa privata ,sive publica, sive fiscalis deinde non minus in eo, qui corrumpere tentari adverta rium,quam qui judicem. Habemus igitur jam duas poenas elus qui corruperit ri' dicem. I. Amissionem eius quod dederit. II. Amissionem litis live caullis squam- ouam amissio dati serae non sapiat poenam, cum ultrb dederit poena autem nVlto ac nolenti dolentique sieuid iudicium dicitur reddi a invitum l. 8s inter. I. D. de T. O. Sed hoc amplius tenetur talis litigator quando judicem corruperit vel corrumpendum curaverit, etiam judicio publico legis Corneliae de fallis , et te Marciano in I. I. 3. .sed etsi quis, de Paulo in I ri qui duobus D dei Corn. de Dis ubi dicitur ad tempus relegari talis nec bonae auferri quod non est intelligendum, quasi non esset amissione litis puniendus, sed de aliorum bonorum mi ilione, quod hanc non patiatur.
CVm de Iudice perperam judicante dixerimus recto ordine etiam de Teste,
falsum testimonium perhibente subij ciemus. Nam hoc quoque crimen Decemviri non inultum reliquerunt. Sanxerunt quippe teste Gellio lib. 2 o. c. i. ut
qui falsum testimonium dixistet, ESaxo Tarpeio deiiceretur. Fuit ergo salsi testimonii poena capitalis, quidem praecipitatio ex altissima rupe Tarpeia, quae fuit in monte Capitolino, unde Iupiter Tarpeius, idem qui Capitolinus Poena hae. satis atrox gravis fuit arg. l. un. C. de emend. serv. in verb jugione insta raecipitandum esse mandaνerit sed non caruit ratione videlicet hoc spectarunt Decemviri, ut acerbitas ulciscendi maleficii, bene atque caute vivendi disciplina esset, ut praeclare apud Gellium allegato in loco ad Phavorinum ait Sex. Caecilius linitati sunt Decemviri hac in re Athenienses, apud quos etiam erat Iudicium ψ διααρτυωας, id est falsi testimonii cujus crebramentio est apud Demosthenem, nec ipse tantum falsus testis, sed etiam qui eum subornavisset, tenebatur. Fuisse vero Graeco- tum in testimoniis miram levitatem, ostendit Cicero in orat pro Flacco Testimo niorum, inquit, religionem idem nunquam sanatio coluito c. unde&proverbium natum est, Da mihi mutuum testimonium de quo videatur Erasmus in Adagiu. Eadem levitate de perfidia ne de Romani mores inficerentur, praecavere Decemvin voluerunt tam gravi poena praecipitationis falso aesti propositα