Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

21쪽

ruptis vesiculis et pustulis profusi, ac ab agris

contactu condensati et exsiccati largiuntur.

Comparent utplurimum Sub declinatione exanthematum BCutorum, Separantur ea proportione, qua recenS regeneratur CutiCula, atque cutim nune

laevigatam, nune cicatricibus defoedatam relinquunt, ita tamen, ut ista per Sat longum temporis spatium, frigori praesertim expOSita, maCulosi ruboris vestigia retineat. 5. Quandoque contemporanea, vel succeSSiva plurium specierum in diversis superficiei cutaneae locis contingit eruptio, cujus ratio vel in ConCurSuot compositione accidentali, vel in gradaria maturatione ac per Varias sormas transitu EXanthematis primitivi, diversas Corporis partes SUCCES- Sive peragrantis, quaerenda est, unde diversissimae efflorescentiarum copulae et anomaliae, diagnosin persaepe dissicilem reddentes. 14. Ab eruptione praenuncii morborum eXanthematicorum plerumque placantur, vel et

ProrSUS eVaneSCunt 3 topicae tamen molestiae Iubenter increbescunt, praesertim tensio, ardor et pruritus, ad invincibilem seducens Scalptum, Cu-juS momentaneam voluptatem brevi molestiarum augmentum, veluti poena talionis subsequitur. 15. Febris, quae emorescentias acutas comitatur, divorsam ad istas relationem habere SO-lut 3 quandoque enim antecedit, atque modo eVa-neScit exanthemate superstite, modo hoc eVa-ΠeSCente remanet, alias vero praegressae eruptioni

22쪽

io FEBRES EXANTHEMATICAE asobrili succedit, una Cum exanthemate desu

16. Habito respectu nexus causalis febrem inter et efflorescentiam culaneam quadruplex OCCurrit casus: 1) Vel enim febris ortus determinatur Unice a PraeSentia exanthematis, quod stimulo suo vividiorem in systemate vasorum acoendit reaetionem 3 febris Symplomatica, e Xanthe malis e f f e c t u s 3 se. g. urticaria ab insolatione). - 2) Vel durante febre quadam eruptio evolvitur, ea tamen ratione, Ut ad ejus eSSentiam Non pertineat, quamvis ex ipsa febre prosiliat; febris primaria, exanthemati S CRUS ai c. g. hidroa febrilis). - δ) Vel febrem inter cicXanthema arctiSSima et essentialis viget relatio ita, ut hoc absque illa existero nequeat 3 febris et exanthema CO effectus ejuSdem Cau-Sae 3 e. g. Variola, morbillus). - 4) Vel tandem sobris exanthemati, aut hoc illi cum in modum succedit, ut disserens utriusque mali Sit origo, nulluSque obtineat nexus, ut ajunt, cauSaliS, unde mero a o ci d e n t a lis nascitur complicatio e. g. Variola tutoria cum febre quartana).- Tali pacto intelligi poterit idea febris exanthematicae primariae et secundariae, Substanti- Vae et Symplomaticae, essentialis ci accidentalis, quae disserentiae etiam ad ip- Sum EXanthema Sunt adplicandae. 17. Etiamsi negari nequit, febreS quasdam, eXanthemate stipari solitas, hocce plus minuSue eS-

23쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA.

sontiali charactere in caSu anomaliae quando quo destitui, absurdam tamen id nullatenus vindicat sobris ovanthematicae ab Sque e Xantho malo compellationem. 13. Pro diversitate praemiSsae relationis reei

mordio vel sub decursu adfecti sebres exanthc-maticae varium offerunt, et induunt Characterem, modo constantem, modo juxta Stadiorum Seriem variis mutationibus obnoxium. Febris, quae Unice in gratiam exanthematis, aut unacum eo EVol vitur, quoad indolem semper est inflammatoria, vel saltem irritativa ; sub decursu tamen anomalo

Characterem nervΟSum aut Putridum ASSumere

potest, cujus quidem origo nunquam ab exanthemate, qua tali, Sed vel a causa Originaria, vel ab aliis sinistris circumstantiis dependet. 19. Dermalitidis exanthematicae graduS, extenSio, ac SedeS plus minusve profunda 3 indo-IES CauSae pro Catareticae, vel morbi primarii; nec

non ConcursuS Circum Stantiarum lateralium Sunt potiora momenta, quae febriS ortum, vehementiam et Characterem Specialem determinant.

20. Symplomata Consensualia, effloreSCentias ordiri, comitari, vol sequi visa, in illis praesertim comparent Sphaeris organiCis, quae Cum Cute in relatione Sympathica, vel antagoni-Stica exiStunt. Communiora esse Solent Cata Y-xhalio, ga Strica, et rheumati Ca, ceu manifesta indicia concitatae reactionis morbosae iu

24쪽

FEBRES EXANTHEMATICAE

membranis mucosis viarum aerearum, in tubo alimentari, in hepate, vel membranis Serosis. Phaenomena nerVOSa raro ObServantur, nisi specifica

Causae natura V. g. fomes contagiosu S), Vel particularis subjecti dispositio eorum origini faveat. 21. Sunt demum adhuc quaedam Symplomata specialia, plus minusve Constantia et pathognomonica, neutiquam Cunctis exanthematibus propria , quae derivant a diverSa causam morbiferam inter et organismum relatione, a diversa SubStrati, primitus adfecti, vel in sympathiam tracti, natura, atque individualibus tantum CaSibus comis petunt , quapropter specialem exanthematologiam

Spectant. 22. Decursus exanthematum aeutorum, Sive sobrilia, sive apyretica fuerint, a paucis diebus ad tres quatuorvo Septimanas extendi Consuescit, manifestis in primo casu exacerbationibu3 ct remissionibus distinctus. Neque illico chronica dicenda essent ex sola ratione, quod interdum ultra mensem continuant, toties enim Iongior duratio a continuo renovata, veluti recidi-vante in diversis locis eruptione potiuS, quam a perpetuitate primitivae efflorescentiae pendet. 25. Quaedam exanthemata, inprimis substantiva ac febri criticae nupta suti contagiosa) in decursu regulari definitam stadiorum Seriem percurrunt, cunctis febribus criticis familiarium, quorum nonnulla propter specialiores exanthematis, pedetentim maturantis, metamorphoses particularia apud

25쪽

medicos sortiuntur nomina. - et) Stadium opportunitatis. 2) Stad. febrito, obullitionis, irritationis, quod ab invasione phaenomenorum febrilium usque ad prima eruptionis vestigia extenditur, unius, duorum, aut trium dierum. - δ) Stad. erupti O-nis incrementi), tribus ad summum diebus absolutum. - 4) Stad. floxitionis acme), in quibusdam periodus Suppurationi S , Cum priori saepius Confusum ex eo, quod maturationem nonnulli flosculi jamjam sunt adepti, aliis adhuc in evolutione versantibus, ac ideo durationis difficulter determinandae et inconstantis. - 53 Stad. ori Seos, in exanthematibus contagiosis vera periodus di s s e mi nationis. - 6) S ta lde florescentiae, ex Sic Cationi S, EX B-rescentiae, de Squamationis, decrementi). - Τ) Convalescentia. 24. Singulorum stadiorum duratio quidem di-

VerSa, omnium Vero Simul Sumtorum talis esse Consuevit, ut sebres exanthematicae ordinario septem, nOVem, aut quatuordecim dierum spatio Suum absolvant Cyelum.

25. Exanthemata Symplomatica et alabrilia duas praecipuas agnOSCunt periodOS, quarum priora primo eruptionis vestigio ad perfectam morbi evolutionem floritio), altera ab hujus culmine ad plenariam exstinctionem decurrit marceScentia) 3 neutra tamen. determinato tempori adstricta esse Solet.

26쪽

26. Potioribus an Omaliis, quas morbi cxanthematici in de ursu Abntrahunt, adnumerari merentur : deCursus nimiS rapidus, vel ultra modum lentus ; Stadiorum Series interrupta ; Chara ter febris nervosus aut Septicus ; Symplomata insolita, vel consueta ad juSto majorem Vehementiae gradum evecta 3 eruptio imperfecta, Vol prorsus impedita 3 exanthematis forma alterata, ejusdemque improvisa eVaneScentia 3 complicationes varii generiS. VARIETATES. 27. Vasta exanthematum familia infinitas formuosserre poteSt Varietates, quas tamen reSP Ctu originis, decursus, eXtensionis, formae CXternae, DB-turae internae, relationis mutua o cum divorsisSJStematibus organicis, nec non periculi, quod Sua praesentia minantur, vel avertunt, definitis cancellis circumscribere atque in utilem quemdam ordinem redigere licet.

mata in primaria ot so Cundaria; insul, stantiva idiactata) et derivata, Sive e S- sentialia et symptomatica; in Sporadica, en de mica et epide mica; in spontanea et factitia; - quoad decursum in acuta et Chronica, in Simplicia, Composita et complicata; in regularia et ano mala; - quoad extensionem et numerum in t O p i c a ct u n i v c r s a I i a; in d i s- Creta, Conferta et c O n fluentia; - quo-

27쪽

ΕΤ EXANTHEMATA ACUTA . i5 ad formam externam in glabra et se abra; in maculosa, Papulo Sa, V e Si Culo Sa, pia Stulosa et m i x t a; in pallida, rubra, livida, variegata; in minuta et ampla; in manifesta et oce ulta, Sive sub cute latentia; - quoad naturam febris comitis, Vel causae producentis in inflammatoria, ga Stri CP, biliosa, nervosa, putri da; in Communia et specifica; in contagio Sa et ΠΟΠcontagiosa; in hy p er 8 i h en i C a ct a-sthonie a, aptiuS in exanthemata cum incitationis augmento et languore;

quoad relationem reciprocam, quae cutim inter et alia systemata organi-

ea viget, in idio pathica et sympathi caue in a febrilia et febrilia, atque haec denuo febri vel essentialiter, vel per a CCiden S nupta; - quoad periculum, quod includunt, vel excludunt, in levia et gravia; in maligna, benigna, salutaria et

critica. - Distinctio in externa et interna erroneo innititur principio; omnia enim exanthemata , Ceu morbi soli cuti, eique homologis membranis mucosis proprii, Semper Superficia

29. Quamquam diagno sis exanthematum in genere nulli prorsus subjacet difficultati, ex alteratis qualitatibus sensibilibus, visui et tactui

obviis depromenda; - tanto magis ardua e COΠ-

28쪽

trario evadit haud raro cognitio Singularum Specierum , quaS apto determinare incassum tentabit etiam versatiSSimuS practiouS, nisi Omnia Pra missa ScrupulOSe perpendat momenta, quae tot tantasque familiae morborum adeo proteiformis variationes efficere juvant. - Peculiarem insuper adtentionem Sibi postulant: individualis constitutio subjecti, morbi praegressi, Causa OCCaSiOnalis, atrium morbi, hujusque prodromi, sebxis

comitis Character, organa Sympathice vel antagonistice ad septa, exanthematiS - modUS erumpen

di, forma, dissusio, decursus 3 epidemia regnanS, climatis ratio, quae omnia rite Perpensa et interso conlata dissicilem diagnoSCOS Operam, PraeSErtim in anomaliae casu, faciliorem reddere valebunt. SUBSTRATUM MOLLI. 30. Cutis, ejusque Strata VaSCulOSa, Corium utpote ac rete Malpighii, opinante vero Bichat o inprimis illud reticulum Corii vaSCuloSum, externum, e subtilissimis capillarium exhalantium ramificationibus contextum, quod epidermidem respicit 13, exanthematum Sedem principalem largitur. Id non solum rubor insolitus, familiaris

Picari Sinit ,- quatenus vascula hyalina, limpido

Communitor latice repleta, cruorem admisisse indicat, - verum etiam experimenta confirmant

celeberrimi Cruilis hanti, qui cutis variolis

29쪽

obsessae portionem feliciter iniecit, atque.reticulum corii capillare massa cinnabarina repleri vidit, corpore Malpighiano intacto. - ΙΡSa Conis temporanea eruptio quorundam exanthematum in cute atque membranis mucosis ei homologis evincit, reticulum Malpighianum, quo posteriores destituuntur, multo rarius adfici, quam pas-Sim opinantur medici.

31. Illa superficiei corporis Ioca, ubi cutis

delicatior, sensilior, magis vaSCulosa, inque Salutis statu jam ad fugaces ruboreS et turgoreS magis prona Cernitur, ergo ubi arteriOSuS, ut aiunt, Character praedominatur, exanthematibus libentius obsidentur; uti vultus, praesertim genoe, palpebrae et labia, collum, pectus, ParteS Verendae et interna artuum facieS 3 rariuS Contra Capillitium, dorsum, vola manus et planta Pedis. 32. Sedes exanthematis profundior in corio, vel magis superficialis, ad unum vel plura cutis

Strata extensa, formam plurimum variam determinat. 35. Alterum exanthematum substratum largiun-tUr membranae mucosae, quae Cuti Summct analogam habent organisationem, iisdem ferme Com-Ρonuntur Stratis, atque immediatum cum naturaeSternu tenent commercium. Nihilo tamen minus texturae major teneritudo, epidermidis tenuitas, Bique Continua ob mucum secedentem humiditas Processui exanthematico particulares imprimunt

30쪽

CAUSAE.

T O e m l l o Ia, Diff. de ortu exanthematum. Jenae 1785.

34. Dispositionem ad exBnthemata Suppeditant omnia illa momenta, quae erysipelatis ortui favent Tom. III. f. 1252.), et quae partim in cute, partim in reliquo organiSmo Variisque organis, cuti amicis, latent. Subjecta, quorum Cutis delicata, Succulenta, SensiliS, rubicunda, Pariam hirta, infantes, adolescentes, feminae, praeSertim dum nimis solerti pellis cultu, balncis, Iotionibus, acris liberi et frigoris suga insolitam addu-Cunt teneritatem, multo crebrius efflorescentiis Sunt obnoxia, quam senes decrepiti, vetulae steriles et eunuchi. - Disponunt insuper evolutiones organismi periodicae, dentitio, pubertas,ssu XUS menstruus, puerperium, Iactatio; proclivitas in sudores, diathesis rheumatica, SBburrae primarum viarum, vitia hepatis, obesitas, atque ipsa domum exanthemata aliaS perfeSSa, Contagiosis excepti S. 55. Quaedam cruptionum culanearum genera specialem habent cum determinatis vitae periodis relationem, unde variolae icnellis, morbilli pucris, adolescentibus scarlatina, atque typhus adultis eminenter infensa observantur; alia denuo certaS praediligunt corporis provincias, uti Strophulus faciem, bidroa sobrilis labiorum margines,

Zoster truncum.