Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

41쪽

ΕΤ EXANTHEMATA ACUTA. 29rinosi, aut sursurum , nunc sorma laciniarum majorum deglubatur.54. Ulut exanthemata sanata dici nequeant, quousque visibilia adparent vestigia in cute; non Semper tamen, ratione inverSa , a Solo eorumdem abitu ad restitutam protinus Salutem Concludere fas est 3 nonnulla enim dissipantur Superstite morbo primario, cujus comes fuerunt; alia ipso momento, quo eVane Scunt, recentis multoque insidiosioris mali favillam Succendunt, quod, in Pene trabilibus furendo, clandestinam ac inprovisam saepe perniciem parat. De hacce jam fatali exanthematum meta chore Si , locum muto), quam practici passim sors minus idoneo retro Ce S Sioni S, aut Tetro pulsionis nomine indicant, necesSarias notiones suppeditare juvabit, ut peculiaris omni intuitu phaenomeni ratio, atque periculum, Sola Saepe arte aVertendum, pateSCat. 55. Si sub decursu sobrium exanthematicarum, nondum Solutarum, eruptio e utanea improviSe evanescit, ac vel illico, vel paulo tardius insueta in aliis organis Suboriuntur symptomata, a nullis alii

vel retro pulsum fuisse dicitur.

Plas S, Diss. de retrocessione exanthematum. Vienn. 1782.

56. Ratio proxima hujus phaenomeni, perperam olim migrationi humorum, in cute paratorum tributa, fundatur in particulari illo consensu

reciproco sympathia et antipathiu), qui inter or-

42쪽

FEBRES EXANTHEMATICAEgana mixtione, Structura, vitalitatis gradu et qualitate, nec non lanctionis germanitate conspirantia, vel contra inter dissimilia viget; unde evenit, ut non solum munus unius Sublatum ab altero libenter Suppleatur, Sed etiam, SuppreSSUS ante praefinitum maturationis tempus, proceSsus in quadam parte morbosus vicariam in organis amicis, vel polari ratione oppositis SusCitet reactionem, n9turae Semper ejuSdem, formae tamen diversae, ab ipsa Substrati, vices agentis, indole modificatae. 57. Causae remotiores, quae ejusmodi

sunt vel externae, eaeque Semper taleS, quae vigentem in cute expansionis nisum nimis reperitine et violenter reprimunt, ac inversa polaritate facultatem imponderabilia conducendi minuunt, uti frigus, remedia adstringentia, etc. 3 - Vel vero Sunt internae, intra organi Smiam vivum extri Catae, ac duplici modo insensae. Nonnullae, vividiorem in organis, cuti Sympathice nexis, reactionem ciendo, primigenum in dormate prOCOSSUm refringunt, uti v. g. diarrhoea tumultuaria; aliae ex adverso diu suppreSSis, prostratis, vel exhaustis vitae viribus necessarias tollunt conditiones, ut exanthemati CVS pro- Cessu S suam evolutionem adtingere queat, requi Si- tum, ut ita dicam, alimonium Subtrahendo, unde elanguescit ac sere emoritur, exemplo sebrium cxanthematicarum illarum , sub quarum decui Sucharaeter nervosus et astheniae Status emicat.

43쪽

ET' EXANTHEMATA ACUTA.

Liquet cx liis e prolatis exanthematis Suppressionem non e SSe Semper Cau Sam morbi in pejus ruentis , Sed Saepe SaepiuS essectum et Symploma prae Valens. 58. , Exanthemata idi pathica, recens orta,

apyrotica , Iocalia, quae in simplici congestione

activa cutis Consistunt, vix unquam reciprocanteS, dum evanescunt, in corporis interiori hus concitant turbas, cujus quidem ratio absque dissicultate intelligitur. Longe aliter vero se habent morbi Cutis Sub Stantivi, autonomi, febre essentiali stipati, diutini, vel crebriori roditu habiti ales facti, qui specificum et cyclicum Supponunt processum evolutionis in toto organismo, vel in Sola cute, finem adsequi nequeuntis, nisi ad praefinitam producti cujusdam morbosi formationem pervenerit. Si ejusmodi abnormis metamorph DSi S, verSUS CorporiS peripheriam specialius reflexa, CU-tem pro organo elaborationis et despumationis Selegit, inque Suo munere interrumpitur, potaritate, ut neoterici ajunt, inversa et alienata ; ad centralia trajicitur organa, quae cutis, in e rmatione producti morbosi praepeditae, vices agere

moliuntUr. 59. Diversa exanthematum, CauSarumque ea producentium natura, nec non individuales aegrorum dispositiones ossiciunt, ut modo s y mp ath i-CuS, modo antagon isticus cutem inter aliasque organicaS Sphaeras consen Su S turbetur,

unde proeeSSuS metaphoreticus modo in partibus

44쪽

homogeneis, modo in heteronymis exoriatur. In primo CaSu membranae muCOSae, in Secundo velamenta Sero S a poenam luunt. ViSCera, quae utriusque prosapiae tunicis in-Struuntur, uti pulmones, ventriculus, inteStina, creberrime funestis metaschematismorum Similium sequelis succumbunt; inter membranaS SeroSBSVero arachnoidea, pericardii facies interna, et peritonaeum. 60. Propessus vicarius, in interioribus evanidi Exanthematis gratia Suscitatus, non aliuS, quam

primitivo quoad naturam) analoguS esse poteSt ;quapropter exanthematum metaschematismi ubique Statum Symplior Seos aCtivae, aut verae inflammationis producunt, modificatum tamen ab ingenio et organisatione Sphaerae Adfectae, BC

sub duplici ideo phlegmhyme nitidis, vel

ox rhymenitidis forma in con Spectum veniunt, specialioribus iisque variis phaenomenis, juxta sedem Specialius electam, Comitata. 61. Eosdem essectus, qui ab exanthematibus in flore suppressis Sobolescunt, Prima quoque eruptio praepedita haud raro provocare Solet,

ex iisdem principiis facile intelligendos, ac Soloes florescentiae proventu, Sivo Spontaneo, SiVe Br-

te promoto dissipandos. - Si vero dermalitis exitum jam petierit, uti in suppurantibus variolis est, metaschematismi cessat possibilitas, subintratque illa metastaSEOS. 02. Ab exanthematum suppressorum, Vel in

45쪽

eruptione praepeditorum metachoreSibus 3 quae nonnisi translocationem formae morbi, Vel erroneam ejus evolutionem indicant, diStinguere Oportet metas lases, febribus erupti vis non minus familiares, quas Ceu vicarias secretiones fomitis

morbosi, alicubi jam evoluti , ac in circuli mas-Sam reSOrpti, per orgaΠa, pro ejus eduCtione non destinata, consideramus. - Contingunt metasta-Ses nonnisi morbo maturo, plerumque tempore perturbationum criticarum, atque possunt etiam exanthemate rite florente, vel regulariter exstincto

65. Eadem ratione, qua evanidum repente exanthema deleterios in penetralibus essectus concitat , vel Saltem cum morbo, ob alias causas in pejus ruente, in arctissimo exiStit nexu 3 versa vi-CO Organorum internorum passiones subortis in ambitu eruptionibus persaepe levantur , quas ideo salutares, vel etiam C r it i ca s compellant. 64. Si processus exanthematicus in Sua EvO- Iutione praepeditus, vel post evolutionem SuppreS-sus, propitiis circumstantiis ad Cutem reVOCatur,

quo in Casu semper eundem CharaCterem, Eandemque formam retinet, quae in principio Obtulit, salutare quidem dici poterit phaenomenon, quatenus liberatis Organis nobilioribus periculum minuit, Criseos tamen ideam nondum includit, quum morbus primitivus, utut mitior magisque regulariS redditus, praescriptum sibi Cyclum excurrere pergat. - Si vero in sobribus, e Sua na-

46쪽

FEBRES EXANTHEMATICAE 34tura non exanthematicis et maturationi proximis, eruptio ad ambitum cutis oboritur cum luculenta symptomatum imminutione, Criticum sive

judicato xium ejusmodi exanthema dici poterit, quamvis illud stricto in sensu potius procriseos comite et essectu, qum pro crisi ipsa declarare fas sit. - Quatenus ejusmodi in casumeri Symplomatis vices agit, Specificos Characteres nunquam praebet, Sed ad generales tantum efflorescentiarum proprietates reducitur, atque pro diversitate formae externae, PapulOSae, maCUlΟ- Sas , vesicularis, neo non pro Similitudine adparento varia nomina , miliarium , hidroae, urticarias Sortitur. 65. Mors in morbis exanthematicis nunquam ab efflorescentia, qua tali, Sed ab aliis circumstantiis, Cum morbi origine et natura nexum plus minusve essentialem habentibus, dependet ue ergo semper in directa ratione adducitur. - Praecipuam lethi culpam gerunt: 1 Character febris exantho maticae , praeSertim NerVOSUS et Septicus, quorum primus virium vitalium Sideratione, alter maSSae organicas liquatione vitam exstinguit. 2) PassioneS Contemporaneae viscerum nobilium, cerebri, cordis, pulmonum, Sive a Specifica morbi natura, sive a fatali metaschemati Sino genitae sint, undomorS apoplectica, Syncopalis, Su cativa, nulli

diei adstricta. 3) Metastases funestae, sub infaustis moliminibus criticis obortae. 4 Posthum a diverso, morbo primitivo jamjam devicto.

47쪽

ΕΤ EXANTHΕΜΑΙ Α ΛCUTA. 3566. Mala secundaria, in casibus minus improbis sequi Sueta, Pendent a) vel ab exon- themate ; bH vel a febris comitis diverso charactere 3 c) vel a specifica natura Cau Sae genitricis, ejusque diversa erga determinata SyStemata organica relatione 3 d) vel denique ab opigenemate

fortuito. 67. Quae ad exanthema ipsum reseruntUr Conin Sectaria , CommuneS esse Solent PhlogoSeos non resolutae essectus, uti Suppuratio, exul Ce ratio, hypoclep Sis, se Cretiones vitiatae, gangraena. Inde helcoSeS, Phymais, Ser-Pigines, herpetes, achores, aliaque Cacodermatiam genera. Nonnulli horum Exituum quandoque cum natura primigenia adeo arcte nectuntur, ut ad regularem decursum, morbique eSSentiam Spectent, nulla arte praecaveri possint, vel, si fortuito in sui evolutione perturbentur, notabile portendant periculum, uti esset Suppuratio variolarum ; - alii a fortuitis provocantur Circumstantiis, ac ideo Semper insuetas an Omaliae SequelaS SiStunt. Notandum insuper, externas eXanthematum formas varii generis vicissitudines Subire poSSe, maculas utpote in papulas, haSque denuo in vesiculas vel pustulas abire posse ; vel etiam in grave

degenerare erysipelas Sub concurSu Stimulorum, cutem vehementer irritantium. 68. Exanthematum suppressorum metBSCh

matismi varias quoque in diversis organis relinquunt labes, Superstitos haud raro, morbo prima-

48쪽

di algiae, hydropes, atrophiae.

69. Specifica tandem causae procatarcticae a exanthematis, inde orti, natura particularem determinat in certa posthuma nisum. Inde variolae in cariem ossium et Oculorum vitia, scarlatina in

hydropem, morbilli in phthisin pulmonalem nituntur 3 quae tamen Con Sectaria Specifica, ut Sponte liquet, ad specialem pertinent exanthematOlO-giam. PROGNOSIS. Prognosis in febribus exanthematicis iisdem innitur regulis, quae in futuro eventu aliarum febrium rite praesagiendo Cautiorem medicum ducant, oportet. MajuSuniverSim periculum portendunt: febris ardenS, praeSertim CharaCteris.nervosi aut putridi si fuerit 3 iSocrana gravium Organorum paSSio; causa efficiens talis, quae propter Suam Indolem, organismo nimis heterogeneam et inimicam, vires vitales Succendit, peSSUmdat, Sufflamminat, exhaurit, vel cujus agendi moduS hucusque ignotus nonnisi summe indire tam admittit curam, Solisque conatibus medicatricibus organismi totum Sanationis opus Committere jubet; major exanthematis, gregatim progerminantis, extensio; subjecti constitutio prava; COmplicationes et anomaliae; circumstantiae adVerSae, Sive privatae, sive universales sint, uti calamitates, aerumnae, animi desponsio, annonae Cha-

49쪽

ritas, praesidiorum medicorum desectus , epidemia funesta, intemperieS atmOSphaerae, Clima

feliciorem, caeteris paribuS, eventum pollicentur. I. Exanthemata, utut per Se Spectata, morbOS plerumque indisserentes ac periculi expertes sistant, propter insignem tamen, quam Cutis Cum organis nobilissimis habet relationem, haud raro perfidos salutis hostes fieri, experientia omnium Be-Vorum demonstravit 3 mox enim sub Specie fucatae benignitatis clandestinas ac necopinas insidias Struunt 3 mox, primOS deserendo natales, inconstanti lege, et ambigua Semper aegri Sorte totam cutis superficiem Serpendo Peragrant; mox introrsum conversa immedicabili clade pretiosa

ORDINATIO EXANTHEMATUM. 2. Quo magis proteisOrmes esse CONSUESCunt morborum species, Bd generalia principia aegre reducendae, ab accidentalibus circumstantiis libenter νariatae, eo major, utut in CSSentia Con-Spirent, sese obtrudit eas in determinatum syStem a coagmentandi et redigendi difficultas. Tantum Vero Hbest, ut, recentiori magisque illuminato aevo gravis argumenti Obstacula remota fuisse, Credamu S, ut plurium medicorum laudabilia caeter urn Conamina Confusionem potius Auxisse opinemur. 5. Exanthematum Opinatae novitates, divi-

50쪽

riis et leviculis notis repetitae, Superlata in nugis subtilitas, rerum Contra majoriS momenti contem tus, diversa interpretatio et promiscuus USus vocabulorum prisci aevi, recentiumque continua creatio mirum quantum hancce pathologiae partem turbarunt, aut Vertu S, quominus ulla huccusque logica vel practica exanthematum cIassificatio condi potuerit, impediverunt. 4. Quae moderni aevi medicis maxime arrisit exanthemata Ordinandi, methodus, praeeuntibus Plenhio et Petro Frankio, a Willani Oct Batem annio potissimum persecta, formam morbi externam pro partitionis cardine agnoscit, totque exstruit ordines, quot in praxi Occurrunt eruptionum physiognomiae, uti papulae, maculae, vesiculae, puStulae, et S. P. 75. Quam infirmo autem ejusmodi dividendi ratio insistat talo, e sequentibus facile patebit argumentis et l) Formam externam efflorescentiarum, Sive modum, quo sensibiles qualitates cutis alienantur, Saepe Saepius inconstans ac variabile esse

adtributum, neminem latet 3 quapropter 2) ejusdem originis, naturae et nominis exanthema v. g. hydrargyria) disserentes contrahit formas, atque vice versa 3) eruptiones ejusdem formae V. g. miliaria) indolem diversissimam osserunt, BC me delas toto coelo disserentes sibi postulant. 4) Nonnulla exanthemata etiam in decursu regulari formam crebro mutant, superstite Semper eodem