Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

31쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA.

36. Ad causa S procata reticas quod adtinci, multiplex earum genu S ESSE Solet, aut Saltem variabile non parum pro diverSa exanthematum natura. Id vero indubitatum et perspectum existimamus, Semper et ubique StimulOS eSSe po- SitiVOS, quorum nonnulli, extra Corpus humanum geniti, cutem immediate, vel per Consensum irritant , alii, in penetralibus parti, ni Sum EXpansivum in toto organismo sufflammando majorem versus capillaria superficiei retia cient sanguinis

producunt: l) Irritamenta me Chanica, uti puncturae pulicum, PediCulorum, morpionum, indumenta Scabra, PraeSertim Pannus niger, frictio cutis protracta, Vel repetita, pulveros cuti pertinaciter adhaereSCentes. - 23 Ιrritamenta Chemi ea, quae inter referri merentur omneS Sub Stantiae aereS, gummiseria Iaceae, salinae, reSinoSae; aquae COSmeti Cae, empla-Stra, Vel unguenta inde Confecta, rubefacientiaci epispastica e diversis naturae regnis depromp-tct, ranunCuli, urti Ca, me Zereum, Cantharides, tartarus stibiatus, hydrargyrum; emanationes Rhois Toxico dondri et phalaenae processione ae Reaiamur), morSUS inSectorum Venenctiorum, CU-licis pipientis, vesparum, Bpum, CimiCum, Bra ne arum 3 thermae Sulfureae; paedor et SordeS Cutis quaevis non ablutae, fumus, fuligo; humores animaleS acriores, urina, Sudor, lacrymae,

32쪽

FEURES EXANTHEMATICAE sanies 3 mutatae aeris atmOSphaerici qualitates, imbres cum ardoribus et Ventis australibus Hippocrat. Epid. IL). - δ) Stimuli dynamici,

uti lux, calor nimius , maxime aeStiVUS, insolatio, vicissitudo temperiei, refrigerium. 58. Symplomatica e Xanthemata Oriri videmus ab omnibus illis noxis, quae energiam principii expansivi in organismo intendunt,

humorum orgasmum Concitant, eorum impulsum VerSUS CorporiS Peripheriam promOVent, Vel quae universae vegetationiS munus in organismo qualitativo alterando talium elementorum evolutioni favent, quae electivam quasi ad organon cutaneum adfinitatem habent, ibique abnormes excitant reactiones. - PotioribuS BCCenSemus: varias cacochymiarum SpeCieS, SCTOsulOSam, purulentam, biliosam, Veneream, SCOrbutiCam 3 Contagia disrusibilia; abusum Spirituosorum, pinguium

ct diaphoreticorum 3 accessus febriles vehementes; plothoram lacteam in feminis, et spermaticam in viris vegetis; evolutiones physiologicas, uti dentitionem, pubertatem, puerperium idiathesin rheumaticam et arthriticam. 59. Sympathicas deniquo eruptiones provocant impuritates primarum viarum diversi generis: pituita, bilis 3 vermes; saburra acida;

abuSus Ciborum aromaticorum, pinguium, Salitorum, aerium 3 cSUS quarundam SubStantiarum,

quae Propter rapidum transitum in putrefactionem, Vel principia quaedam venenata Saluti hu-

33쪽

manae valdopere Sunt infenSae, uti Ostreae, mituli, fungi ; demum secretiones habituales suppressae, vel Saltem imminutae, urinarum, bilis,

menStruorum 3 obStructiones viscerum abdominalium.

Wolt, Diss. de exanthematum fonte abdominali. GOetting. 1784. - In P. F r anti Delectu opuscul. Tom. IV.

40. Omnes prophases exanthematum a utorum) in eo convenire diximus , quod stimulos sistant positivos, absolutos Vel relativOS, genera-Ies vel Specificos, quorum primu S et prinCepS Super organiSmum vivum esseCtus non aliuS, quam adaucta systematis capillaris in superficie putanea incitatio esse poterit. - Nonnulli eorum cutem immediate offendunt, alii, remota organa CX- Stimulando , Sympathicam, Vel antagonisticam in dormato irritationem sollicitant 3 alii, nisum expan-Sivum promovendo, humorum aliorumque principiorum, praesertim phlogisticorum impetum a centro versus ambitum determinant ; ubi exitus obstaculo invento, morbosam Cient reactionem, quae individualem organi integritatem ConSEPVare molitur ; - alii tandem vegetationem univerSi Corinporis qualitate mutant, simulque efficiunt, ut Sy- Stema dermaticum, favente dispositione, per eminentiam in morbosae reactionis sphaeram trahatur, a C abnormis metamorphoseos particeps sat, pro cujus vario ingenio ipsa labes in cute pro-

dueta variam naturam , variamque formBm Contrahit.

34쪽

FEI:BES EXANI UEΜΛΤICAE 41. Omne igitur exanthema in Sua origine exhibet statum congestioni S activae non Stagnationis), vel verae phlogos eos in pluribus et discretis superficiei cutaneae locis obortae,

quae tamen pro diverso gradu et extensione mox Cunctos inflammationum characteres, a substrati natura modificatos, agnoscit 3 mox imperfecte evoluta adparet, vel prorsus dolose delitescit, mox ingratiam Cau Sae producentis, vel particularis diathc- Seos morbosae Specificas quasdam induit notas. Ad hanuce efflorescentiarum in prima jam origine disserentiam, sub decursu tantum ConSPiCuam, Plu-ximum contribuit causarum indoles, earum relatio diversa ad organismum, agendique modus, Pro uti Dempe vel ad solam quantitatem reducitur, vel vexo definitis ac specificis qualitatibus innititur. 42. Exanthemata, quae a Sola Stimuli quantitate determinantur , Simplicis congcStioniS, Sive irritationis cancellos nonnisi raro egredi Solent, hujusque generalia tantum osserunt Signa, eandem, utut a disserentibus causis orta, formam retinent, stimulo morbifico ablato libenter evaneSCUnt, Dique nisum in specificas metamorphOSES non Bg-DOScunt, nisi ad altiorem gradum evecto morbo status indisserentiae inter incitationem et vegetationem Systematis capillaris tollatur, ac Verae Phlogoseos provocetur StatUS. 45. Quamprimum vero talis fucrit inter Cau-Sam et reagenS Systema dormaticum conflictus circlatio, ut determinata qualitas priori S Pi OCcS-

35쪽

Ε1 EXANTHEMATA ACUTA.23 sum vitalem in posteriori determinato modo adficiat, exanthemata proprium insuper induunt Characterem , e Simplici humorum congestione nullatenus explicandum 3 etenim praeter incitationis augmentum pluS minuSue notabile, vegetationis munus Specifica ratione alteratur, Sola CauSaO BIDO-tione non repriStinandum, unde particulariS quO-que inducitur ad specificas metamorphoseS et Productiones organicaS DiSUS. 44. Si generalia. irritationis et inflammationis praecepta ad efflorescentiaS cutaneas adplicamuS, harumque CharaetercS, ab obServatione desumtoS, Cum CauSiS producentibus atque substrati adsectinatura et destinatione rite conserimus, cum aliqua saltem verosimilitudine ad ea S e n tiam et Cau-Sam proximam Concludere licebit, quam igitur reponimus in vitalitate Cuti S, et Praesertim in irritabilitate systematis capillaris o ut an ei ultra normam incitata, atque in Sublata eam inter et vegetationem indissere ritia it a, ut ab- normis inducatur in secretionem ube-xiorem, Vel etiam qualitate vitiatam, nec non in productiones no VaS ni SUS. 45. Incitationis augmentum indicant rubor, Calor, tumor, dolor, vel saltem moleSta quaedam sensatio, in gratiam organicae dei malis texturae atque sensilitatis specificae diverse modificata , uti pruritus, ardor, myrmeliiSmuS, at que febris vasorum , quae quidem Signa, Si non

36쪽

omnia, Saltem plurima, in cunctiS exanthematum generibus occurrunt, utut gradus diversi, ac interdum nonnisi in primordiis conspicua. 46 Alteratum processum formativum, SiVE Vein gelativum evincunt: transudatio scri aut lymphae

in Superficie papularum, vel similis laticis sub epidermide effusio ue abnormis secedentis per fines, vel poros vasculorum liquoris qualitas, puriformis,

Purulenta, Saniosa, cruenta, Contagiosa, BCriS 3 productiones demum morbosae ulcerum PhBga-dentCorum, Carnium fungosarum, Callorum , Cuticulae recentis, principii contagiOSi, et S. P. Longe tamen absumus, ut cuivis exanthemati facultatem contagia procreandi ConcedamUS, Rquibusdam neotericis immaturo, uti Videtur, Consilio propugnatam. 47. Qui cutem vasis capillaribus adeo divitem

et injuriis externis continuo expositam perpendit, tantam exanthematum frequentiam in praxi non mirabitur. Conceptu vero dissicilius est, Cur irri- tamenta Super totam Superficiem radiatim dissus a, vel in majores saltem plagas agentia, non Super toto cutis ambitu aequabilem coneltent reactionem , Sed Segregatas provocent inflammatiunculas, intacta quaedam relinquendo interstitia 2 Res non aliter Sane, quam ex specifica cutis Structura , ejusque partium integrantium inaequabili dispositione concipi poterit. Diversus gradu S CO- haesionis corium inter et epidermidem, ct quidem major illis in Iocis, tibi hacc ultima ducti-

37쪽

ΕT EXANTHEMATA ACUTA.

bus exhalantibus persoratur 3 textura corii qua, Si porosa, areolis adiposis interstincta l); retia vasculosa huc et illuc magis conserta et Convoluta ; papillae nerveae, glandulae sebaCeae et huIbi pilorum, ceu tot solitaria ac diversimode Coagminata corpuscula 3 exquisita Systematis der-matici sensilitas, organica non Solum, Verum otiam animalis, - totidem praebent rationeS, Cur stimuli actio , utut aequabiliter super determinatam cutis plagam distributa, inaequalem Concitet reactionem, et quidem eminentem illis in punctis , ubi major vasorum capillarium redundantia altiorem irritabilitatis gradum alit, intacta relinquendo intervalla, in quibus minor viget vitalitatis energia. - Cur vero eadem Saepe Potentia nociva nune erysipelaS, nunC EXanthemata,

in uno individuo papulas, et phlyctaenas in alio producat, hodieque ratione consequi non

48. Forma exanthematum cxterna a diversis dependet momentis, quae inter oeu potiora notari merentur: gradus et vehementia Congestionis activae vel phlogoseos , ejusque sedes Plus minuSVe Profunda, nunc ad plura Strata extenSa, nune ad unum solum limitata ue adcumulatio humorum Tubrorum, aut serosorum intra VaSorum

alveOS, Vel eorumdem exundatio sub epidermidem; dispositio individualis subjecti ; diversimode alterata qualitas materiae perspirabilis 3 Cau-

38쪽

26 FEBRES EXANTHEMATICΛΕSarum producentium disserentia. - Generalis tamen sigura exanthematum, Singillatim Consideratorum, eSt Semper circularis, vel haemisphaerica, ct quidem genitricis inflammationiS CauSa, quae ConStanter radiantem processus vitalis nisum in omnem directionem aequabili modo sollicitare

49. Specifica tandem exanthematis, ejusque producti natura nonnisi e specifica proceSSuS Plastici alteratione concipi potest, quae, licet ubivis

Ρrototypum maSSae organiCae, Chemicam elementorum miscelam, Simulque dynamicam factorum vitalium relationem a tramite normali deflexa Supponat, in singulis tamen casibus aliquid sibi privum habet, ita, ut ad generale quoddam princi-

Pium , Sive Chemicum, Sive dynamicum reduci De queat. - Ubicunque igitur de Specifico exanthematum charactere Sermo eSt, eum nunquBm toti familiae in concreto consideratae, sed individuis tantum speciebus competere Subintelligimus, nisi exeipere velimus Characterem, quem Cunctis exanthematibus natura et organisatio Substrati imprimit. 50. Praeproperae igitur nobis videntur Sententiae illorum medicorum, qui efflorescentiarum essentiam ad definitam quamdam et Specialem rationem redueere adnituntur, uti QSSent: StatuSatoniae Cullen et Jaclis on) ; acrimonia ad cutem deposita ; laxa agotum inter et Oxygenium copula i lymphae Oxydatio excessiva Aut en-

39쪽

lioth); laesa respiratio culanea Rcil), 1 c- productio abnormis Hon he)3 cachexia topica cutis Ηax Ios); quarum singulas Singulis casibus illustrandis sors adaptari posse non inficia-

xatio cum Organi SmiS propriiS, ParaSyticam Sumtibus cutis vitam, ZOOphytorum xitu duoentibus, quorum origo proxima in processu vegetationis pseudoplasticae reponitur i , morborum Cutune Ο-rum pathologiam ne hilum locupletare juvit.

51. Id tamen cum aliquo certitudinis gradu

proferre audemus, in cunctis exanthematibus talem eSSe vitalitotis a norma deflexionem, ut sactoris expansivi et principiorum phlogisticorurn PotestaS prae dominent. Adsertum Corroborare ju-Vat, quod exanthemata sint morbi peripheriae corporis 3 quod potentiis inducantur vim expansi-Vam et centrifugam cientibus, ac phlogistici olementi evolutioni faventibus, calore nimirum, luce, aestatis ot climatis torridi influxu, spirituosis, aere Corrupto, remediis Sudoriferis, contagiis volatilibus, orgasmo humorum incitato, juventutis vigore 3 quod circumstantiis oppositis plerum- quo dissipentur 3 et quod potiora proCESSUS UXRnthematici producta, uti sudores olidi, fomites contagiosi, ad inflammabilem naturam inclinent. Indo etiam aliquo modo conjicere licet , respirationcm, seu dephlogisticationem cut Ancam cam

40쪽

osψe su notionem, quae Sub exanthematum decursu

per eminentiam laeditur, Re i lio apprime do

TERMINATIONES.52. Exanthemata acuta Sub consuetis conditionibus propitiis in salutem abeunt; et quidem 1 vel directe, obtenta felici symphores eos aut phlogoseos localis roSolutione, quam Symploma tica et Communia exanthemata omni die subire poSSunt, idiaetata vero et specifica nonnisi definitis diebus per urinas et sudores criticos adSequuntur; - vel 2 in directe, superatis esseC-tibus secundariis, hypoclepsi, Suppuratione, gδΠ-graena, quorum nonnullos interdum, veluti cum cssentia morbi intime connexos, nulla arte praecavero licet, vel si id tentetur, Cum Summo aegri periculo efficietur, quapropter CertOS exanthema tum exitus pro Salubribus et necessariis, a natura praefixis, purgamentiS Considerare Oportet. 55. De Squamationem, Ceu ConSUOtUmdermalitidis resolutae phaenomenon, exanthemata cum erysipelate Communem habent , quam prospecto criseos idiostaticae, atque pro essectu processus vegetativi ad pristinum restituti, emortuae cuticulae separationem efficientis, considerari posse, jam alibi indicavimus Tom. III. 3.126 1.).

Varia exanthematum natura, SedeS, intenSio, et cxtensio efficit, ut pellis nunc forma pulveris sa -