Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

391쪽

ΕΤ EXANTHEMATA ACUTA. 3 qviolentiam, ut deglutiendi facultas penitus intercipiatur. Quandoque, licet rariuS, PulmoneS et

viscera abdominalia inflammantur, Suisque Signis facile dignoscuntur. Ex frequentissimis vero ae summe periculoSis epigenomenis est en cepha-

Iitis, quam oculi scintillantes, turgidi, carotidum vibratio intenta, inquietudo summa, delirium, vel quod crebrius accidit, sopor profundus indicare solent. Exanthema sub tali rerum Statu plerumque jam primo erumpit die, tolutim procedit, ac solito intensius rubet, per totum corpus dissusum. 656. Scax latina gastrica. Habet febris scarlatina cum variolis humanis id commune, quod jam ab omni initio libenter cum laesis primarum

viarum muneribus incedat, sordiumque gastri Tum Signa praebeat, maxime si aestiva favet Con-Stitutio. Eminentem vero morbus ad Systema OhOlopolum habere videtur adfinitatem, unde Satorebro biliosis stipatur symptomatibus, Sapore ori S amaro, nausea, vomitu, dolore immani frontem terebrante, praecordiorum oppletione, atque flavedine, erysipelatoso rubori intermixta, e quibus diagnosis absque dissicultate eruitur. DeCursus febris hoc in casu plerumque lentior, et eXanthematis eruptio magis Serotina esse Solet.

657. Scarlatina nervos a. Inter morbi decursum, rariSSime primis jam diebus, ex improviso character nervosus irrepit, et quidem toties, quin sufficiens patescat funestae diadexis Causa,

392쪽

3BO FEBRES EXANTHEMATICAEucido vere maligna exsurgit Scarlatinae forma, quae plurimum sub encephali simul inflammati dominio se prodit, interdum tamen citra hane re lationem o virium imbecillitate ac totius Systematis nexuosi pessumdati labe pyoficiscitur. - Ex-nnthemate vix erupto, vel adhuc Sub cute, ut ajunt, latitante, aegri Summa vexantur anXietate et inquietudine ; physiognomia mutatur 3 OCuli, Splendore amiSSo, vitrei fiunt et truCeS, naSUS et partes Vicinae pallescunt 3 collabuntur vires ;succedunt mentis alienationeS, Sopor, tremores, tendinum Saltus, quandoque vomitus, vel alvi fluxus sine Saburrae indiciis 3 exanthema Sensim sensimque pallescit, quibusdam in locis disparet, in aliis denuo xedit, fugacissimum omnino CSt, ae a levissimis causis reprimitur 3 cutiS Semper arida mordaci se et aestu ue arteriarum pulSUS DC- celerati , debiles, molles et inordinati deleteriam confirmant virium vitalium prostrationem. Interdum febris adeo latet et decipit, ut, si pulsuum micatu S tantum adtenduntur, aegri non febricitare Videantur, quod verae malignitati quasi proprium eSt. - Visum quoque fuit, nare S Obturatas post aliquot dies laticem purulentum, tenaCem,

flavescentem, odoris foetidissimi destillare, quoden cephali adsectionem discrimine plenam largitur. - Eadem proportione, qua nervoSuS C mi-Cat Statu S, Phaenomena Characteris primitivi inflammatorio - catarrhalis dissipantur, atque moleStissima angina haud raro ex inopinato CcSSat.

393쪽

658. Scarlatina septica, priori quoad

maleficam indolem ne hilum inferior, e CommUnibus debilitatis, humorumque panSOrum Et Te

Solutorum Signis ocius Seriusve, nunquam tamen ineunte statim morbo Subortis CognoScitur. EXanthematis rubor, antea intensus, SenSim magiS EX

Violaceo purpurascit et petechiis simul efflorentibus inscribitur. Pathognomonicum vero capitalis hujus anomaliae, SaepiuS populariS, quam SPOTu dicae signum in maxima anginae ferocia EXStat, quae praecipiti passu in gangraenam Vertitur. Plures medici anglici scarlatinam putridam et anginam gangraenosam identicum declararunt morbum, cui tamen opinioni merito Sese opposuit Cullonius, distinctos morbos esse defendens; datur enim angina putrida, Seu gangraen OSa abS- quo Solirlatina, quae, excepta malignitate, nulla de hujus indole contagiosa et Specifica exanthematis forma indicia prodit. EXANTHEMATIS A NOMALIAE ET VARIETATES.

659 Quemadmodum Speoimina exstant eXanthematis scarlatini absque angina, a Cullenio, Bichoro et Hos manno notata, ita EX BdverSo anginam, ab eodem fomite contagiOSO Oriundam, sine effloreSCentia minimo raram ESSE, PI Reter Rosens te inium, Stollium, Re ilium et P. Frankium, expertissimus perhibet Hot-mius. - Ιn ejusmodi varietate fauces mitius tantum inflammari solent; quandoque exanthema Ob-

394쪽

ociter jam evaneSCit, quo non Ob Stante cuticula suetas subit oris es et circa finem morbi deglubitur. Ad ancipitem in simili casu diagnositi illuserandam juvabit genius epidemicus, Contagium

admissum, nondum Superata aegritudo, nec non

specificus ille perspirationis Odor, quem Supra re

66 L Haud raro in partibus, scarlatino rubore suffusis, aspredo quaedam mitiformis Conspicitur, quam phlyctides numerosae, at Segregatae, latice seroso, lymphatico, lacteo - candicante, vel puriformi farctae efformant, miliaribus perquam Similes, seminum papaVeri S molem aequanteS, Cluario tempore, plerumque Statim una Cum rubore, vel serius inter tertium et septimum diem erumpentes. HariCCe formam auctores, Petro Fran-hio praeeunte, Scarlatinam mili formem VOCant, quae, eXCepta Sola exanthematis varietato, plerumque eundem ac morbus regularis tenet de-Cursum , neque malum quoddam portendit omen.

661. Rarissimam vero formam, a Cel. RouS-sio et Raim anno obiter notatam, praebet scarlatina pemphigodes, cujus binos casus in Clinico Ticinensi tractandos habuimus. Secunda post eruptionem ruboris punicei, Saturrimi, universalis die in pluribus extremitatum locis bullae emicuerunt latice seroso flavicante resertae, molem nucis avellanae excedentes, ac illis, quas emplastrum vesicatorium excitare solet, Simillimae.

395쪽

grave olentem profundens materiem, donec, fracto morbi vigore, cicatrice obduceretur. Febris Comes, ardenti aestu Stipata, manifestum obtulit ad liquationem nisum, Scorbuti acuti exhibens specimen. SUBSTRATUM MORBI.662. Sedem phlogoseos, quam Scarlatinae Contagium suscitat, inprimis derma et membranae mucosae largiuntur. In dermate reactioni morbo Sae SueCumbere videtur Sphaera arteriosa reticuli capillaris , quod supremum corii stratum sistit. Sententia de adfecto corpore Malpighiano, quam Marcu S tuetur, nobis vel ex eo non arridet, quod processus phlogisticus scarlatinae Sub eadem

forma etiam mucosas una adgreditur trant CBS, TE-ticulo Malpighiano destitutas. Inter membrana S, muculento humori secernendo dicatas, illam, quae parietes oris, linguam et fauces Obducit, sub decursu morbi eminenter adfici, e noSographia colligitur. 665. Insignem vero, et quasi innatam, febris

scarlatinae miasma ad membranas Serosas et inprimis ad membranam arachnoideam encephali habet proclivitatem, ita quidem, ut non Solum Exanthemate derepente represso vicariae in cerebro libentissime subnascantur reactioneS, Verum etiam illo laetissime florente manifesta evolvantur Congestionis Cephalicae, aut verae encephalitidis iti-

396쪽

tiatur meninX, essia SioneS SerOSBe in peremptorum cadaveribus con Spicuae eVineunt. - Hydrops denique cavorum vel textus Cellul Si, Ceu commu

thriticae adfectiones, sub ejus decursu haud infro-quentes, peculiarem illam contagiosi fomitis, summe volatilis, Cum syStemate membranarum e X ha

Iantium familiaritatem extra Omne dubium ponunt. DIAGNOSIS ET DIFFERENTIA ULTIMA.664. Palmarium febris scarlatinae criterion constituit specifica o Xanthematis forma, unde etiam morbuS nomen sortitus est 3 quippe maculae in principio roseo, Serius puniceo Scar- latino) colore rubentes, leves omnino, neC in cuteolatae, per amplaS partes dissusae ac inter se confluentes, ita ut integrum fere corpuS rubore igueo, veluti erysipelate obsessum foret, digitus enim

impressus exanthematis colorem delet, et maculam albam relinquit, quae tamen digito remoto Confestim centrum VerSus pristinum aCCipit colorem. - Quum vero exanthema toties inordinate prorumpit, obsolete floreat, miliaribus, pustulis aut bullis majoribus inscribatur, imo interdum prorsus deficiat, ci soli nunquam fidendum est, ubi dedi agnoseos opere, r;te instituendo, agitur. 665. Alterum signum Scarlatinae proprium ΘStangina faucium inflammatoria, ae intensus rubor, qui linguam partesque contiguas

397쪽

tingit. - Ultimo denique odor Spe Citieus, quem aegri jam ab ineunte Spirant morbo, ESSentiale constituit morbi adtributum. In casu ancipiti etiam ad peculiarem cutis aridae conditionem, cum illa Charta facile comparandam, quam Vulgo pergamenam Compellant, ad calorem Urentem, ad improvisam encephali passionem, quae, in primiS exanthemate evaneSCente, vel miSere florente, sub forma cephalaeae dirissimae, delirii, vel Soporis evolvitur, neo non ad morbi originem e Contagio, ac ad contemporale epidemiae scarlatinosae dominium adtendendum erit, et quidem tanto magis, quoniam diagnosis febris Scar- latinae univerSim ob decursuS Symplomatumque fallaciam et ambiguitatem, ae Ob VariaS, quaS

subit vicissitudines, maximis implicita est dissicultatibUS.

666. Computatis hisce characteribus, atque adjunctis simul particulari modo desquamationis, nisuque eminenti in malignitatem et hydropem, ultima patebit scarlatinae a morbis adfinibus dis- ferentia, quoS inter erysipelas, morbilli, rubeola, urti Caria, et eCZema rubrum, ab impexitioribus fors cum illa confundendi, referri debent. CAUSAE ET NOSOGENIA .

667. Nulla quidem exstat aetaS, quae SCBr latinae evolutionem protinus excludat 3 caeteris tamen paribus infantes tenerrimi et senes minorem Ostendunt proclivitatem, quam pueri et ado-

398쪽

336 FEBRES EXANTHEMATICAElescentes. ReceptivitaS ad novum contagii ingres- Sum morbo Semel exantiato in eodem corpore eluitur, unde homineS vel per totam vitam contagio, quamvis Sem et exponant, sortiter resiStunt, vel saltem alterum morbi Casum muIto benigniorem subeunt. Minus tamen rara Sunt exempla hominum scarlatina bis aut plurieS PerpeSSOrum, quam illa variolarum vel morbillorum bis redeuntium, testibus Bicli ero et Neum anno. - UniCum illud exemplum ambiguum, quod Heim ius retulit de catulo, qui cum aegroto, Scarlatina laborante, sub iisdem Stragulis consortium fecerat, poStea Cuticulam in furfures deSquamantem exuit, nobis nondum perSuadet, Contagium Scar- latinae etiam ad bruta tran Sire POSSE.668. Quod ad procatarcticaS Scarlatinae CAUSAS morbique essentiam adtinet, inSignis apud auctores invenitur opinionum discrepentia, hypotho Siumque farrago, quarum potioreS duntaxat breviter adsignasse juvabit, ut ingenii humani fertilitas et promptitudo, eandem rem e principiis summe heterogeneiS ad libitum explicandi patescat. - Syden hamus e levi illa sanguinis esservescentia, quam aeStati S Calor concitat, atque Mortonus ab aeris circumflui injuriis, vel a friagore poris admiSSO, Vel a mi aSmate sontagioso oriri credit. - Plenci Z potentiam quanda in animatam Supponit, quae pari fere modo, ut Seminia animalium et vegetabilium propagatur et

multiplicatur. Haecce hypothetica opinio displi-

399쪽

hatam, ae variis Circumstantiis modificatam criminatur. Hachen' a) scarlatinam a Sordibus primarum Viarum , praesertim biliosis Oriri contendit,

quae opinio parum deflectit ab illa Gortori et St olli i. - Prodigiosam, ast merito irridendam, hypothesin nuper proposuit Helch 33, qui contagio producendae scarlatinae facultatem omnino denegat, et cuticulae in furfures deSquamantis

ximam de Clarat, illamque cum pellis animalium annua infirmatione et exuviis, quae in pluribus animalium familiis, crinibus, plumis, vel testis abjectis, ex natura rato tempore fiunt, Comparat. Prorsus Similem opinionem tuetur Chr. P f e u sfer, corpus papillare cutis mali sedem decla

669. Valentiores medici unanimo defendunt

sui generi S esse, quod SpeCifico prΟCeSSu morboso in organismi penetralibus generatum, perque corporiS ambitum extricatum analogam in hominibus dispositis concitat aegritudinem. - Vehiculum principii contagiosi largitur mucus in fau-

400쪽

cibus ac viis aerem ducentibuS SeparatuS, ipsaque materies perspirabiliS, quae per ea loca non minus, quam per totam Cutis peripheriam in auras disrunditur 3 unde contagium Scarlatinae inter volatilia pertinet, per atmosphaeram inquinatam aeque, ac per Contactum immediatum propagando. Longiori tempore hocce virus facultatem suam contagiOSam retinere POSSO, dummodo aeris atmosphaerici arceatur influxus, pie defunctus paren Sluculentissima demonStravit eXperientia 1).

670. Suscipitur semes virulentus Scarlatinacper Communia morborum ContagioSorum atria, in

organismo patentia, in primiS per viaS aeris eras,undo periculosius est, contamin Riam Begrorum atmosphaeram halitumque inSpirare, quam eorum corpuS contreetare. Inter CunCta Contagia fugacissimum est, et insigni velocitate ex his ad alias transilit partes. Praeter quod Super totam cutem ac praecipuaS SyStematiS mucosi partes morbosos concitat tumultus, etiam interna S adgreditur superficies exhalantes; imo neque nobilissimis parcit vitae instrumentiS, enCephalo nimirum et nervis, quo deflexu mortem libenter machinatur. Sunt

autem ultimo in CaSu Systematis nervOSi velamenta membranacea, araChnoidea et nevrilema, quac intus furentis Scarlatinae poenaS Iuunt.

67l. In determinanda contagii hujus natura et prima origine pariter discrepant medicorum