Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

441쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA. 4et imate typhoso peteochiae emicant, eo distinctae, quod ceu parvae sugillationes sub utaneae sub digito premente nullatenus disparent; alias pori tempore parotides intumescunt. - Reliquis majoris

momenti phaenomenis adnumerari merentur : faciei turgor 3 cutis inaequaliter transpirans 3 urinae Parcae, Saturae , Sub mictu ardenteS 3 tensio, vel obtusus dolor ad hypochondrium dextrum 3 naUS ea et vomitus absque saburrae indiciis ; dedolatio lumborum, et artuum languor, invincibilis ad motum inertia; tensiones dolorificae in surisci phalangibus digitorum; pulsus veloceS, Pleni,

plurimum suppreSSi, ergo Cum praevalente arteriarum diastole. Omnis Symplomatum Syndrome, characterem inflammatorium claro indicans, ad septimum usque diem eadem ferme intensitate persistit, nisi ordinarias exacerbationes Vespertinas et remiSSiones mutatinas, nco non leve illud molestiarum catarrhalium , in primis pectoralium de- Crementum, quod eXanthematis eruptione induci Solet, excipere Velimus. 736. Stadium nervo sum. Absoluto primo Cyclo Septenario, quem plerumque solemniSexacerbatio et incompleta crisis claudit, forma morbi essentialem patitur mutationem, ita quidem, ut Symplomatibus inflammatoriis, CatarrhOsis, et cxanthematicis notabiliter infractis, vel maximam partem exstinctis, nova ferme, prioribusque multo iniquior, malorum caterVa oboriatur. ESi autem SyStema nervosum , quod nunc eminen-

442쪽

43oFEBBES EXANTHEMATICAE ter pati incipit, unde etiam huius stadii ad 14 in

diem usque perdurantis denominatio vindicatur. Aostus sobrilis mirum in modum Crescit, aegrisque tanto molestior evadit, quod ariditas cutis

ipsarumque tuniCarum mUCOSarum neceSsario imponderabilium Secessui renititur, unde mordax manui tangenti Sese offert Calor. LOCO Symptomatum catarritalium Siccitas linguae et membrano Schnoiderianae Subintrat 3 nares ab indurato mu Coot cruore fuliginoSae adparent, atque dentes ob eandem rationem nigricant B Cooperiuntur Sorde.

Exanthema obsolescit ue cutis arida, rugosa, ferme Squamosa, pergamenae haud absimilis ovadit, solae petecchiae , si quaedam jam prius adsuerint, perSiStunt. - PaSSiones Cephalicae primi stadii

intenduntur, BC recente S SUPerVeniunt; SENSUS cxterni hebescunt; Sensorium commune internis

continuo lacessitur impressionibus, unde dolirium diversum, gestus inconcinni, fixis id eis respondentes, inquietudo, jactatio, nisus leo um dcsc-rendi, Crocidi Smus, Carphologia, Conscientia protinus sublata, inscitia Omnium, quae ContingUnt, oblivio sui ipsius, quandoque impetu ΟSus voluntatis nisus ; Sub omnibus tamen hisce ossicientiae corobratis deflexionibus SpeCies temulentiae, Stilporis adtoniti ac somnolentiae continuo viget, unde poculiaris exsurgit delirii forma , cum Somnam-hialismo haud inepte comparanda, quam typ hOma n i a m nuncupamus. Status animi in aegris, xypho gravatis, plerumque Singularem offert apa-

443쪽

ΕΤ EXANTHEMATA A CUI A. 43ithiam et adlaphoriam sere stupidam, ita ut non

solum psychicum CommerCium Cum rebUS externis sublatum sit, Verum etiam potiores cupidines et instinctus naturales protinus Iangueant, unde fit, ut aegrotantes Sub urentissimo Saepe aestu nullum quaerant Potum, quem tamen avide hauriunt, ubi eis propinatur. Ex eodem fonte encephali obruti, atque infractae conductionis imponderabilium et phlogisticorum principiorum per

cutem aridissimam aliuS quoque generis phaenomena nervosa pullulant, Uti SaltuS tendinum, tremores convulsiones, dysphagia SpaSmodica, singultus, vomituS, meteoriSmUS, CJStiSPASmus, enormis virium mUSCularium Ianguor, insuperabilis ad motum pigritia, decubitu S neglectu S. Haecce Syndrome Symplomatum nervosorum interdum quidem ex debilitate vera prosciscitur, quam inprimis pulsuum respondens Conditio, atque emolumentum a Stimulorum usu confirmant ;multo tamen crebrius Causa proxima in systemate nervOSO Obruto, viriumque vitalium actionibus

SuppreSSis quaerenda est, ipsi enim pulsus pleni,

modice soPtos, vibrantes, una Cum Signis turgoris et orgaSmi universalis, nec non congeStionis Con- Spicuae ad caput, spuriam ac more fictitiam debilitatem osse evincunt, talique pacto Sunam sminter typhum contagiosum , ebrietatem et NarCO- sin toxicam demonstrant adfinitatem, ex ipso habitu et physiognomia aegrorum haud dissi cultor dijudicandam. Sub suetis exacerbationibus VeSper-

444쪽

432 FEBRES EXANTHEMATICAE tinis quae imprimis die decima, undecima ac dccima tertia ad altiorem evehuntur Vehementiae et periculi gradum, hocce Stadium Secundum expictcyclum Septenarium.

757. Stadium cris eos. Quandoque jam undecima, in plurimis tamen casibus die decima

quarta, OOStquam graVior PraeceSSerat perturbatio febrilis, calore urente, turgore, PUISuum Ve ho mentiori micatu ae SoporOSO Statu comitato, criticae in propatulum veniunt evaeuationes. Sicca antea SuperficieS narium, linguae et faucium humescit; coagula muci indurati, parietibus choannarum pertinaCiter adhaerentis, separantum avida mollescit cutis, ac benefico irroratur Sudore nequabili, vaporoso, odoris specifici ; haud raro

recens Suboritur epistaTiS ; quibusdam sputa mucosa, facile prodeuntia, pectoris molestias sublevant ; urinae fluunt Saturae, a mictu turbidae, sedimentum deponentes furfuraceum, albidum aut rutilium 3 reseratur denique et ipsa alvus, Secedentibus excrementis liquidis, vel pultaceis, cum

instantaneo Saepe aegrorum solamine. Cunctae hae crises partim idioStaticae, partim apostaticae adeo solemne in nonnullis casibus adferunt decrementum , ut uno quasi ictu tota phaenomen Oxum morbos Orum SerieS trun Cetur, Bique Reger, ante horas in limine mortis versans, ad novam fere

758. Stad. decrementi. Pro diversitate CriSEOS nunc solemnis, nunc minus decisivae decli-

445쪽

natio morbi plus minusve prompta ESSE CODSuevit. Omnium primo franguntur Symplomata graViors, cephalica utpote, et nervosa ; aegri veluti e profundo evigilantes Somno, vel ex ebrietatis Veterno revocati pristinam recuperant Conscientiam, ante actorum plerumque immemores, disparet animi indisserentia et incuria, cujus loco Singularis evolvitur sensilitas moralis, in tenerrimos assectus gratitudinis, amoris et CommotioniS Proclivitas 3 vultus et oculi hancce animi hilaritatem

et serenitatem Spirant; ComponuntUr Venarum salientium micatuS, redit Ciborum adpetentia.

Ast remanet adhuc sensus lassitudinis , cita post minimum motum defatigatio, pallor faciei, capitis gravedo, temulentia quaedam, obauditio, SUSUrrus aurium molestus, mentis aliqua imbecilitaS, somni cupido, alvus pigra, sudatio facilis. Tali sub rerum statu indies meliorescente septem dies Consumere solent, quibus posthumae adhuc Continuant orises, ultimas morbi reliquias abi

59. Convalescentia. Aegritudine funesta protinus dissipata generalia adliuo remanent salutis, nondum ex integro firmatae, Signa, quibus tamen nonnulla particularia adhaerent phaenomena, Cum Specifica morbi vix exantiati natura intime noxa. Cutis flaccida et rugosa epidermidem, furfurum sorma secedentem, deponit, defluunt capilli, ipsique ungues vegetius reproducuntur. Resuscitant cupidines, adrident res quondam

446쪽

FEBRES EXANI HEMATICAE gratae , ac prae caeteriS ciborum adpetentia ad indomabilem usque intenditur voracitatem 3 al-VHS muneribus SutS Segnius respondet; in feminismo rato tempore retinentur menses. PoSt aliquot septimanas perfecta non Solum recuperatur functionum integritas, verum etiam firmior Saepe priori adducitur salus, ita ut juvenes alacriter increSCant, macilenti PingueScant, ac valetudinarii avariis in comodis, hydrothorace, arthritide, hysteriasi fausto omino liberentur.

740. Subjecti constitutio prava, genius epi-demiae dominantis, atque ConcurSUS cirCUmStantiarum accidentalium haud raro typhi contagiosi incessum a Sueto tramite eum in modum detorquent, ut mox praeCipitetur, mox retardetur, vel plane extraordinariis inquinetur Symplomatibus, e contemporali diversorum Sy Stematum organicorum, Vel Singulorum organorum paSSione oriundis. Potiores tantum, praCtico medico maxime momento SaS, anomalias breviter addictare 74 i. Τyphus inflammat Orius. Quamvis typho contagioso Character inflammatorius adeo constans Sit, ut ad ejus essentiam Spectet,ntanquam tamen in decursu normali certum queridam vehementiae gradum cxcedit. Si igitur su-

447쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA. 435bris angiosthon. ica ad altiorem evehitur potentiam, vel si graviores in variis organis evolvuntur phleg-maSiae , quas inter encephalitis sub duplici forma delirii aut soporis, parotitis, Peripneumonia cum pleurodyne et haemoptysi, hepatitis et en- teritis fommunioreS esse Solent, typhum κατinflammatorium compellamuS. EjuS- modi typhi contagiosi anomalia ,- cui rigida bruma, aegri plethorici, juvenis, torosi, vel Cra-pulis dediti conditio, atque Stimulorum incongruuS uSuS prae aliiS favent, - Plerumque in primo morbi Cyclo Septenario OCCurrit, et rarioribus tantum in casibus ad Secundum usque protenditur. 742. Typhus gastricus. In gratiam cpi-demiae aestivae, olimatis Calidioris, Pravae conditionis tubi cibarii, aut commissi erroris diaetetici typhus jam ab omni initio manifestis jungitur colluviei saburratis phaenomenis, Sub quorum persona delitescens haud raro praetervidetur, nisi maxima ad passionem capitiS, ad exanthema, nee non ad Statum nervoSum, SeriuS OciuS-ve Subintrantem, maxima Convertatur adtentio.

Pro varia sordium qualitate, ac morbosae adsectionis Sede, diversa quoque erit typhosae febris facies. Praecipua tantum mentione digna est ea typhi gastrici varietas, quae cum emi notiti hepatis labe bilisque secretione eum in modum alterata incedit, ut praeter signa fomitis, in primis viis redundantis, generalis ejus adpareat of-

448쪽

phus ictero de S nuncupatur, maximum Cum sebre flava tropicorum analogiam Osserens. 743. Typhus nerVOSO a Stheni Cus. Quatenus Status nerVOSus in regulari typhi decur-Su nunquam ante Septimum evolvitur diem, Suamque originem potius viribus vitalibus suppressis ac fere reclusis debet, atque unice ultimis Secundi cycli septenarii diebus incitationis imminutae SuSpicionem movet ; - eatenus quaevis debilitas vera nimis praecox, vel ad altiorem evecta gradum typhi contagiosi anomaliam constituit, cujus ratio quodammodo in ipsa morbi iniquioris

natura, multo crebrius vero in prava medela, epidemia maligna, vel concursu potentiarum deprimentium latet. 744 Typhus putridus. Una cum Verae asilaeniae evolutione haud raro Character Septicus caput extollit, cunctis phaenomenis humOxum dyscrasiae, Solidorumque atoniae StipatuS,

ad cujus genesin praeter potentias debilitantes communes illae in primis Contribuunt noxiae, quae vegetationis procesSum in qualitate ita depravant,

ut infracto cohaesionis robore nisum abnormem in liquationem et expansionem inducant, quales eS-Sent omneS Species atmosphaerae praVae et mephiticae. - Huc Spectant typhi nOSO OOmiale S, CB Stren Se S, Carcerale S, navale S 3 corruptus enim in nOSOComiis, caStriS, ergaStU-lis , urbibus obsessis, vel navium tabulatis aer

449쪽

haematopoeseos muneri ineptus efficit, ut typho contagioso, in iisdem locis opidemice sub - orto, SCOrbutus acutus vel illico in principio, vel saltem in decursu adSOCietur, Cujus tanto major

45. An om aliae, quas exanthema in eruptione, florescentia, forma et habitu, aliaque Symplomata typho propria in diversis stadiis patiuntur, unde irregularis magisque Periculosus evadit morbi decursus, plerumque a diverso Charactere febrili, praeter normam evoluto, dependent, ac ideo mox enumeratis typhi complicati et anomali speciebus includuntur. - Mentionem tantum mere tur typhu S levissimus, ceu benigna et insons morbi a Consueto tramite deflexio, quo in casu aegri praeter Iassitudinem, febriculam vespertinam, capitis gravedinem, temulentiam, ad petitum ciborum imminutum, ac levia tormina ventris nil morbosi accusant, totumque morbum extra lectum exantiant, ad exceptionem ultimarum dierum, quibus perturbationes oriticae plerumque vehementiores subintrant; quapropter etiam passim typhus ambulatorius dicitur.

450쪽

433 FEBRES EXANTHEMATICAE DIAGNOSIS ET ULTIMA DIFFERENTIA.746. Jam e praemissa DOSographia typhi contagiosi di agno sis sat tuto construi poterit,

dummodo singula phaenomena cum decurrendi modo rite Computentur. - Ut tamen diVerSae, quas praxis offert, difficultates tanto facilius su- Perentur, atque Confusiones cum morbis adfinibuS, quae PerSaepe ad perversam ducunt medendi rationem, evitentur, praecipuos adSignare Oportet morbos, pro Contagioso typho illudentes.

47. Morbi l I us pallidiori exanthemate stipatus, qui Sub decursu nervosum contrahit Characterem f. 612), tantam cum typho contagioso habet similitudinem, ut vix distingui possit, nisi

ad symptomata Constantia morbilli, - molestias catarrhales eminentes, tussim ferocem, EXanthematis regularem Eruptionem , - atque ad potiores Characteres typhi, - capitis temulentiam et stuporem jam a principio conspicuum, ad rationem decursus et epidemiae dominantis ingenium maxima convertatur adtentio.

43. Febris nervos a Simple X, Cum typho contagioso a pluribus medicis perperam Confusa, Sistit morbum semper Secundarium, e febre catarrhali, biliosa, pituitosa, vel exanthematica accidentaliter evolutum 3 Status nervoSus indeterminatis prorumpit epochis ac Saepe in prima Sua origine sus cari potest ; praevalent Symplomata debilitatis verae, nunc crethiSmo , nunc Para lysi ut torpori junctae; neque e contagio Speci-