Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

681쪽

rium consumptione originem duCat, Praeter rea-gendi facultatem reapse imminutam, Simul tantam in percipiendis impressionibus externis lentitudinem et torporem patefacit, ut nonnisi a valentio. ribus irritamentis quandam reactionem sequi videamus. Intelligitur inde, remedia stimulantia dinsusibilia nihil praestare, nisi majoribus porriganturdosibus ue imo ad securiorem essectum obtinendum vix non Semper acrium, siVe Stimulantium Contractivorum Opes implorari debent.1151. Praeter nervina superius adlata si 1 142)ac perfectiori dosi exhibita, singulari virtutet eminent: radices angelicae, imperatoriae et Serpentariae virginianae 3 Cortex Cinam Ommi et cascarillae, caryophylli 3 nux moschata; mentita piperita ;aether vitrioli ; spiritus dulcificati, tincturae spiri

1152. Vehementer falluntur illi, qui salutis scaturiginem unice in longinquis mundi oris quaerunt, atque exoticorum medicamentorum suco capti, indigenorum virtutes nec experiri dignantur. GeneroSa natura ubique locorum infinitis redundat vitae et valetudinis subsidiis, ita ut non solum quotidianis necessitatibus prodiga prospiciat manu, sed etiam in proprio Sinu arma Cudat, innumeris, qui vitae insidiantur, hostibus debellandis idonea. Hinc radicis Serpentariae et Contra-jervae, florum macis, ceryophyllorum , aliorum-

682쪽

, 6 oque vices lacile agunt plantae noStrates, uti angelica, imperatoria, calamUS Bromctii CUS, CaryΟ-phullata, men tha piperita, Valeriana Celtica etc., fragrantissimo Oleo aethereo SCatenteS. 1155. FloreS arnicae montanae, quae simulnere principium recondunt, a Ma x. Si oli iotanta laude elati, in febribus nervoSiS Cum Stupore et torpore Summe proficui evadunt, maximo si quaedam suspicio de passiva humorum pongerie in encephalo fuerit 3 praesertim unio infusi satu-xati storum arnicae et radici S angelicae Cum Camphora et liquore anodyno minet ali Hos anni semper efficax nobis praebuit pharmacon. 1154. Acida mineralia dulcificata , et naphthae omnes, quae inter aether Sulsuricus et aceticus excollit, praestantissima dici possunt adminicula;

etenim ventriculo amica digestionis munus con- Servare juvant, VireS nervosa S citissime res cillant, spasmos intestinorum reserant, atque ob gratum saporem et Odorem etiam iis exhiberi possunt aegris , qui pharmaca in contemptu habent. Cum vero eorum esseCtUS rapide praeterlabuntur, Crebrius repeti debent. Spiritu OSorum Virtutes aromatibus et oleis Bethereis acui solent, unde diversae, quae in pharmacopoliis exstant tincturae alcoholicae pro interno aeque ac EXterno uSu Omnino commendationem merentur.

1155. Analogas prioribus vires exerit vinum genero Sum, edentulum, quod, si dulce simul fuerit, praeter resectionem momentaneam etiam

683쪽

nutrit. Absint vero omnia indicia incitatae reactionis vasorum, vel topicae CongeStionis Sanguineae. Illum Contra aestum, qui ab imbecillo cordis et arteriarum renixu pendet, e pulsibus exilissimis et mordaci cutis calore dignoscendum, vinum refrigerantium quasi more mitigat et frangit. Superba hoc intuitu vina sunt: Rhenanum, Burgundicum, Campanicum, Toliajanum, Malagense, Cyprium. Egenis spiritus vini Cum aqua remistus pro potu inservire poterit. CaVendum tamen, ne aegri inebrientur, quod tanto facilius accidit in

illis, qui ex consuetudine vino nunqUBm utuntur. Bibonibus audaciori etiam manu porrectum minUS

1156. Alcati volatile, spiritus cornu corvi, liquor ammonii succinici, oleum animale Dippelli, et moschus ValentiSsima pariter Suppeditant remedia, praesertim illis in casibus, ubi asthenia Paralytica Symplomatibus nervOSis altioris gradus, Sopore apoplectico, vel vaniloquiis continuis, singultu, tremoribus, convulsionibus, Croci dismo, Sphineterum resolutione Stipantur; ubi cutis pertinaciter sicca aliis pervia reddi nequivit praesidiis , vel ubi repressum quoddam eXanthema Te Pentinae virium prostrationis culpam gerit 3 ob

Summam enim volatilitatem eorum ViS, CamphOrae instar rapide penetrat, ac transpirationem

1157. In caSibus desperatis, quippe in Summo debilitatis torpidae fastigio, mortiferae resolutioni

684쪽

6 2 FEBRES proximo, ad ipsum phosphorum recurrere Sua dent quidam neoterici. Ast nec unum, heroico hocce remedio tractatum imminentis fati saevitiem effugisse, vidimus, cujus ratio fors etiam in eo latet, quod ab usu comburentis phosphori abhorreamuS, quouSque vel minima sanationis Spes Superest; in cadaveribus enim, etiamsi cautissima manu exhibitus fuerit, ventriculum vel inflammatum, vel gangraenosis maculis inscriptum deprehendimus. Exhiberi Solet ad OCtavam, Sextam,

Vel quartam partem grani pro singula dosi, in dio

aliquoties repetenda, aethere sulfurico aut oleo amygdalarum solutus, abstinendo a Contemporali usu potus aquosi, ne phosphorus e Sua Solutione praecipitetur, StomaChumque adurat.

1158. Pauca tantum Sunt pharmaca ex ordine stimulantium contractivorum, sive acrium, quae pro interno quadrant usu , uti radix ipecacuantiae, refractis portionibus porrecta, piper nigrum, cap SiCum Bnnuum, et Oxyda quaedam metallica, Zinci, cupri, bismuthi. Tutius contra adplicantur cuti; nervorum finibus enim potenter stimulatis non solum beneficam a centris pessundatis revul-Sionem praeStant, verum etiam irritationem per totum Systema nerveum diradiant, talique ratione evanescentem vitae favillam denuo sufflammant.

159. Seminibus sinapis, radici armoraciae 3 HSae , piperi indico, aliisque epispasticis abjudicari quidem nequeunt beneficae vires; longo tδ-

685쪽

men eminent cantharides, pluribus locis ea ratione adplicitae, ut plenas vesicas trahant. Si aliquid de principio acri cantharidem per vasa lymphatica resorbetur, et uropoetica offendit organa, emulsionibus cum nitro et pauxillo Camphorae

Commixtis erit occurrendum. Tanto major m Butem libera Iotii excretio meretur adtentionem, quoniam aegri, sebrili sopore Obruti, Iubenteris huriae subjacent CaSui.

1160. Remedia tonica et amara, utut per Sesola lentioris actionis causa parum praestent, inconnubio cum diffusibilibus egregie juvant, ac praesertim digestionis organis infirmis respondent ;quare in febribus asthenicis, et maxime in nerVΟ- Sis lentis non erunt negligenda. Ubi morbo soliciter soluto de restituendo partium robore et C haerentia agitur, amaricantia et tonica, uti lignum quassiae, extractum ab synthii, vel gentianae, radix columbo, tinctura nervino - tonica Best U- soli offit, elixirium stomachicum, et inprimis Cortex Peruvianus in connubio cum aromaticis principes indicationis paginas absolvunt.1161. Ad generalem scopum resectionis tanto facilius adtingendum corpus uni VerSum, et Spe clatim vertebrarum columnam liquoribus SpirituOsis et fragrantibus colluere et permul Cere Conveniet , qua medendi methodo etiam cutis stinctionem haud raro restituere , artuumque torpidam

686쪽

inertiam corrigero licet. Spiritus vini Camphoratus, spir. Saponis, Spir. Serpylli, Spir. aromatiCUS Compositus Dispens. Vindobonensis, quibus in casu typhi gravissimi tinctura cantharidum, et Spiritus ammoniae cati SticuS addi poterit, essicacissima pxoUSu externo Spondent praesidia. 1162. Si medicamina per OS Sumi non POSSUnt, vel si peculiaris urget intestinorum torpor, PerVicaci meteorismo SOCiatus, ad Clysteres irritantes Confugere Oportet, quales ex infuso florum chamomillae, vel radicis Valerianae Cum Camphora, vel asa foetida, mucilagine subactis, parari solent. Libenter quoque interponuntur ClystereS nutrientes ex vitulorum petiolis, ex juxibus carnium COC-tarum , e decocto radicis Salep, vel cremore hordei, oryzae, Cum Vitello ovi. 1165. Summum medentis artificium consistit in quantitate Stimulorum rite adcommodanda. Quemadmodum languens favilla sumatu nimis languido aeque ae nimis impetuOSO et Continuato ex stinguitur 3 ita etiam flamma vitae resuscitari nequit, nisi justa inveniatur incitamentorum menis Sura , SiVE Te Cta, quae ad Salutis metam ducit diagonalis. Hocce arduum OpuS, Cujus fundamenta theoreticis Supei Struere Velle principiis vanus foret labor, unice medici prudentiae et oculo exin perientia armato committi debet. - Juvabit duntaxat adnotasse, in debilitate irritabili sempera lonioribus inchoandum esse Stimulis, ac pedetentim ad valentiores adscendendum, d Once illo

687쪽

Obtineatur virium exorbitantiae moderatae gradus, Sine quo criticae operationes perfici nequeunt. Indobilitate torpida vix non contrarium obServare Oportet; videlicet subito a potentioribus stimulis nunquam tamen a potentissimis) cura erit ordienda , et Si eorum ope optatum ciere licuerit reactionis universalis gradum , - quem e turgore Vitali aucto, pulsuum oscillatione vividiori, viriumque muScularium augmento peritus artis dignoscere non Cunctabitur, - illieo recedendum, et Cum moderato excitantium adparatu Sufflammata illa energia vitalis eousque ConServanda, doneo criseos instet momentUm.1164. Praecipuum tandem adliuo praeceptum practicum eo verSatur, ne in uno eodemque remedio , quod Scopo cardiaco et analeptico Sele

tum fuit, justo diutius insistamus, sed potius plura

experiamur. Organismus medicamentis rotativa

actione pollentibus facillimo adsuescit; unde fit, ut interdum pharmacon minoris Caeteroquin efficaciae, ac exigua dosi adhibitum ob solam qualitatis disserentiam plus praestet, quam aliud melioris notae a longiori jam tempore USurpatum. I 165. Decursus febris nervΟSao BCuius, Butlentus, nullum essentiale in therapeusi ponit discrimen. Solum ne praetervideatur, oportet, Criticas operationes in febribus nervosis aeutis suo tempore debito moderari; in lentis contra languentem proceSSum reproductionis roborantibus et nutrientibus sustentare, vel si pituitosa collu-

688쪽

FEBRES xies primaS Vias pertinaciter obruat, eam blandi Oribus catharticis per epicraSin eliminare, quem in finem rhabarbarina et calo mel a praeticis merito commendantur.

CURA SYMPTOMATICA.1166. Symplomatum in febribus nervosis uringentium Caterva quandoque Specialem deposcit

Curam , qUcte tamen Semper Cau SiS producentibus,

conditioni virium, atque characteri febris primitivo rite adaptari, proinde indicationi vitali adam DSSim reSpondere debet.

1167. Delirium, agrypnia et cephalalgia, quatenus plurimum ab immodico pendent erethismo, prudentem opii, camphorae, vel moScho conjuncti,

USum admittunt. - Sopor ex adverso, nisi manifesta subsit sanguinis congestio hirudinibus minuenda, floribus arnicae, Valeriana, ammoniae PraeparatiS, OdoramentiS, et veSicatorio nuchae imposito discutitur. - Nervorum distensionibus, tremoribus, Carphologiae, trismo, singultui optum,mo Schus et flores ginci prospiciunt. - Vomitu es es aenis, nisi a Saburra pendeat, Opio, hauStuantiemetico, vel aromatibus Stomacho gratis erit placandus. - MeteOriSmum pro diversitate cau-Sae nunC EVACUantia, nunC antispastica minuere valent ; ab impositione nivis, aut contuSae glaciei, quam nonnulli proposuerunt, caVendum, Si vera urget debilitas. - Diarrhoeam exhaurientem decoctum corticis cum cinam omni O, in si SNm rct -

689쪽

ginosi, et in caSu pervicaci Succus Catechu, alumen , et diascordium ore vel ano ingesta moderant. - Retentum in vesica lotium , quamprimum hypogas trica tumet regio, fomentis aromaticis tepidis eliciendum, et his incassum tentatis sine

mora Cathetere educendum. - Parotides , meta-StaSEOS CauSa tumentes, Cataplasmatibus emollientibus fovendae, quibus, si resolutio obtineri nequit, Suppuratio promovetur. - Quid tandem

funestus exigat decubitus, jam alibi g. 1004 indicavimuS.

REGIMEN DΙΑΕΤETICUM.1168. Princeps vitae pabulum, aer utpote atmosphaericus, etiam in febrium nervosarum cura haud mediocri indiget adtentione ; hinc acri puro prospiciendum, illeque frequentiori perflatione sedulo redintegrandus, vel Si in angusto spatio plura cohabitare coguntur individua, evolutam ophitis sussilibus acidis destruenda. 1169. Cibus ex materia facili et eupepta Coninflatus esse debet, moderata porreCtuS Copias rigorosiori enim diaeta aegros torquere ,- qualem vulgo in febribus cujusvis naturae proclamant, morbus praesertim si longius excurrat, non minu SΠΟCivum, quam eOS SOrbitionibus nutrientibus, vel plane carnibus aut ferculis arte consectis in- farcire. Juscula Carnium Saturata, gelntina eX Cornu cervi, aut vitulorum petiolis, medulla Cycao

690쪽

circinnalis palmae, Sago passim dicta, vel tubera orchidum decocta, ova sorbilia, mala, pyra, vel

pruna SaeCharo, Cinamommo et Vino condita, panis similagineus, optimam largiuntur alimoniam, atquct Corruentes vireS eximio Su Stentant, quin stomachum gravent, Si partitim et frequenter aegrotis Osreruntur.

1170. Vetus illud praeceptum : Bibendum est vel moriendum in febribus, ad nullum hercle pyrexiarum genus melius adplicari poteβt, quam adnerVOSas, tantalea plurimum Siti Stipatas. Non est tamen indisserens potulentorum Selectu S, eximio Raim anno recte monentes Superstite enim adhuc erethismo morboso decoctis mucilaginosis hordei, vel orygae, infusis leviter aromaticis florum tiliae, seminum foeniculi, vino levi cum aqua et Saecharo remi Sto utendum 3 quamprimum Vero torporis emicant Signa, mox enumeratis sorbiti nibus vinum quoddam generOSum vel meraeum, vel cum Cinamommo et Saccharo, Gallorum medicorum more combinatum in cordial) crebrius per cochlearia interponendum.117 l. Balnea tepida ob virtuteS anodynaS, Rntispasticas et diapboreticas praestantissima sistunt pro nervorum turbis coercendis et mitigandis subsidia. Respondent igitur per excellentiam debilitati irritabili, maxime si pervigilium, capitis dolores acuti, insomnia terrifica, delirium leve sed

Continuum, tremor artuum, Cutis et lingua arida urgent, et Si exanthemata suppressa ad Cutem re-