De limitandis laudibus, et abusu moschi, in medela morborum, dissertatio

21쪽

I7 vix coercendi, phoenomenaque infelicia abusii emergentia pertinaciter, non adhibito a se remedio adscribentes, sed ad morbi gravioris symptomata referentes. Talibus vero medicaminibus sine fossiciente deliberatione in artem intrusis, et promiscue adhibitis, haec non certior et potentior, sed confusii magis, incerta, et tumultuaria redditur; siiccestisque in medendo, si non semper infausti, tamen fortuiei redduntur ; aegri salus ancipiti castii committitur, et de corio humano, quia de agendis et actis nulla ratio reddenda esst , impune luditur. Suffcit

nempe, proris ad haec Omnia non attendentibus legisse, vel audiuisse, non semper ab Agyrtis, . quod ignominiosissim foret, sed

ab Autoribus medicis commendatum, eXO-ticum praecipue, remedium, idque in catalogo morborum, ad quos abigendos valeat, contineri, nulla licet addita suffciente

instructione, sub quibus circumstantiis, quo tempore, qua dos, quibus subie sis, id ad

hiberi queat, et debeat. , Dum scriptionem hanc de Μoscho paro, quem examini paulo rigorosori stibii. cere animus est, nil de eius Historia proferure meditor, quam multi Celeberrimi Viri fusius explicarunt, ad quos Lectores meos ablegatos velim. Omnes Autores, qui data opera de Moscho ut remedio stripserunt, eiusque. viribus medicinalibus, non possi-

22쪽

Tom. I. p.

asserta eorum expendere potui. Non vidi Orationem GAm. A L B E R. T I de Natura et e caria Moschi, nec scΗENCXII dissertationes de Moscho, nec WE D E L ii Moschologiam. Nonne autem Ue i unus .sCHROE CKIVs mihi

sussiceret qui non soli cordi, cerebro, et neruis, sed omnibus sine exceptione viscer,

bus, moschum amicum esse remedium, eorumque omnium morbis mederi, probare conatus est. Careo his nominatis Auctori-hus minore damno, cum multos alios nouerim, recentiores etiam Materiae medic, natis et rerum pharmaceuticarum scriptores,

qui vires huius remedii valde extollunt. Hos inter magni Viri, CRANT Zivsh 3 et v o G Ε Ε - , freti Auctorum, quos allegant, auctoritatibus et laudibus , JUoschum v lere dicunt, ad hydrophobiam, morbos

conuulsivos, malum hystericlum, maniam, febres malignas ; Vt amuletum, ad allertendas variolas. Nemo Vero In enumerandis

morbis, quorum sanationi aptus habetur moschus, magis operosiis fuit, quam Cl. Ρ I D E RI Τ Nimirum postquam eius virtutes in genere explicarat, ipses morbos sistit, in quibus eapropter adhibeatur, Morbos conuisuos, epilepticos, hysteiscos, febrium periculosa symptomata, ut 1iant singultus, tremores, spasini, subsillius tendinum, deliria, anxietates, tussim spasmodi-

23쪽

modicam, hydrophobiam, maniam, *mplomata febrium malignarum, VariolaS. En integrum morborum, et symptomatum

exercitumi Non ergo contra Omnem eXpectationem nobis occurrere positant Pradfici, qui polychrestum et panchrestum remedium Moschum habent, eoque instructi, strenua et valde armata manu, illi oppugnando, et vincendo, fidenter ipsi ina parem fore reputant. Sat facilis vero hac ratione Praxis redditur, neque multum deliberationis et iudicii requirit. Attamen .bene disertus Moschi virium medicarum Praeco, citatuSscΗRoΕCRIVS inter media encomia, quae ipsi in variorum morborum medela dece nit, nihilo minus, pro egregia sua doctrina et eXperientia, non potuit obliuisci incommodorum Moschi, quibus describendis integrum caput destinauit. In eo, sapiens inquit: Moschi immensas vires, licet omnis δε- raedicet Orbis , satataris tamen omnibus M dicina is nequaquam existi, sed hicommodassem eius haud raro sequuntur, prudenter ergo eo utendum eis. Vix dici potest, quantum damnum afferat deplorandis aegris, nimis

simplex haec notitia, Μedicis Practicis bene multis susticiens, huic vel illi aegritudini tollendae, inseruire hoc vel illud remedium,

communem assensima et approbationem adeptum. Dolendum est, pauciores eorum ,

respicere ad mutationes physicas, quas se-

B a lidis

24쪽

lidis et fluidis inducunt assumta pharmaca;

pauciores perpendere ante praescriptionem, an mutationes hae tollendae causae prox,

mae haorbi cognitae, sint apta, an minus; an potius illam in sua actione iuuent, et confirment; an aliud quid praestent, quod praestitum Μedicus nollet, quodque so

malis iustis indicationibus therapeuticis V el tu praefa-re contrariatur. Alibi occasione Vesbrio=ie ad cantium mea feci monita si immi naomenti δεῖ s .ish, U- TIS SOTI ), liceat mihi hac occpsione ibbus. la repetere: Omilla attentio, inquit, 'ad o=nnes f) Tr te det remediorum aegro praefriptorum, in. videtiιr mihi carsa esse multitudinis errorum,

qui quotidie committuntur, in facienda nescina, a quibus tot mala emergunt. Quid es illud, quod in Aegro mutare debeo qui mihi sui curationem commisit χ quid aget, quid opermbitur id, quod ipsi praescripturus tum p En duas qt aestiones liquus quilibet Medicus manum operi suo admoturus, sibi ipsi mouere debet

cum tota Praxis medica circa eas versetur, ad quas determinatum = esponsionem magis possibilem credo, quam Uulgo putatur. Verum ultro

nou sne aeolore profiteor, interrogari etiam po ffe, quot sunt Medici qui has quasiones sibi proponunt et quot sunt , qui ad eas respondere norunt, ea rectitudine et certitudine. quae ad conuictionein requiritur , quod ad minimum nunquam noxas infe=iant. Sane hoc: NON NOCERE, Iurimaris in obiectum Mὐdicinar esseribet.

25쪽

23Hbet. Vt scopaeos hos adeo periculoses, etiam in Moschi praescrpitione evitemus, age, ante omnia attentius et scrupulosus rimemur, sine respectu ullo ad morbos, Veros effectus, quos, multis et repetitis eXperientiis eos clarissime docentibus, intrans compus humanum Moschus, in solidis et fluidis eius, eXerit.

ma pervadit, et coinrisuet. Prostant ab Excellentissimo illo Nais r Roberto voYΕΕ conscriptae eXe citationes tres I9 de si torum mira subluemate , a9 de natura illorum determinata, 39 de illorum insigni efficacia. Huius dogmata eruditissima exacte cognita tenens Ill. ΗΟFF-M A N N V s σ) minimae molis materiam, in

neruosis partibus, Insolentem Bliquam agi BELLtationem excitare posse, magnis praeter na- ιο- turam motibus procurandis aptam, scripsit. Plenius hoc argumentum explicans mus WiE TENV), Certissimis, ait, obseruatis con- sat, si se in natura rerum talia, quae in subtilissimum nostri corporis liquidum, quod piritus vacamus, insignem habent efficaciam, et totum B a corFus

26쪽

2: torpus in ris modis mutare posunt. Infer tamen tota haec vis pendet saepe, a corpusculisset effluistis, adeo subtilibus, et minutis venon tantum sensus, sed et omnem imaginati nem, fugiant. Exemplo asserta sua illustra

prouocant ad Moschum, Zibethum et Gam foetidam. Equidem ex omnibus corporibus naturalibus odoriferis, tanquam ex perenni fonte, plenis rivis continuo efferuntur minutissima effluuia totum aerem circumfusili cuius elementis intime immiscentur, re- Plentia, quae motu eius quaqua Versium, ad nares hominum, rapido cursis prouolvuntur. At Vero inter omnes reS natur

les, fortissimum odorem spirare Μoschum asserit NEU MANN '), quare etiam Pharmacopoeos monet, Vt Qllicite custodiatur, et asseruetur in vitris, plumbeis instiper pyxidibus immissis, quae adhuc madefacta vesica circumuoluendae sint, et in nullis locis calidioribus locandae. Reiffissime e go si immam volatilitatem moscho tribuit x OENI GR). Hac sane, omnibus volatilibbus notis palmam is praeripit. Particulae eius mobilissimae et fragrantissimae, fixioribus gummosb-resinosis et terrestribus inuolutae, fili iuris factae, ultra omnem imaginationem si int diuisibiles, atomique hae ob exibguitatem, Omnem conceptum stiperantem,

vix punctis mathematicis sese comparari paterem

27쪽

terentur. in conclaui satis spatiosis congregarentur homines illud totum implentes, atque in loco aliquo poneretur micum granum moschi, odorum Undae per omnem cincumfusum aerem dispergerentur, Omnesque qui adessent, sine exceptione, aeque

odorem perciperent. Debuerunt ergo ef-suuia inde emanantia immediate tangere et assicere omnium naumbranam pituitariam ;debuit granum hoc ea omnia perdidisse; et tamen lanci accuratissimae expositum, nil destio pondere amisit. Dum si ibtilitatem simpendam particularum harum memorat CA

THEVsER'), Unicum moschi granum per i Fumia maliquot annos absque intermissione fortem diffundere odorem; et integram pulueris 37 . cuiusdam inodori libram, si intimius tritura misceatur odore fragrante impraegnare,

lum corpus, quod diutius seruet odorem, et latius spargat; illumque inhaesisse cubiculis per m. annos, licet aedes lustratae fuerint, simul narrat. Haec interim effluuia ex stiaveolente moscho, quanquam sint si, Pendae exiguitatis, tamen si imma essicacia Pollere, assirmat Hops MANNus' . Pro- hant omnia ha tenus enarrata phoenomena luculenter, si assumatur in corpus nostrum

moschus, ipsum ob si1mmam suam diuisib, Iitatem sine dubio in ininutissimos recessus Penetraturum, nilque ipsi in eo invium fruB turum.

28쪽

turum. Iure certe summo, illum per totum corpus penetrabilissimum medicamemo) Mat. med. nominat C RA N r Z ' . Mirabili vi per il- M., penetrare, notat V O G E L P). s w 1 Ε-

med p. 311. N ') ochenni puellae IO. grana exhibuitq) per plures dies, saliua, sudore, Vrina mo- redolentibus. Id ipse de ΜΟscho'mofummficu suo praedicant Sinenses, quod odore suo

x t HVUnes, et ossa, quod omnia vasa aperiat ). O si de Μercurio Viuo, et crudo, nam de descriptionis deglutitus fere eadem quantitate exit perde P Empire tamen de rem ediis merctirialibus

riri. III. p. certum eli, quod In minut1si1ma vata 1e1e ρέ, insinuent, atque in iis operationes suas'edant, quare mercurium Viperae quaqua- .. Versilm per omnia repenti, alicubi comparauit BΟERΗΛ AVI Vs. Quid vero ille admoschum cuius elementa ad ultimam subtilitatem evecta, sine dubio in ipsos neruorum tubulos viam apertam inueniunt, ibidemque subtilissimo eorum fluido sese admiscent. Actionem in neruoS omnino agno s) Nei veliscit WHYΤΤ ), at prin)arium et sensibilem Mon ς' ς', fiuctum prouenire ab operatione in neruos ventriculi, statuit, licet modus singularis, quo in eos operetur, nobis sit incognitus. t injονι BOERHAAVlo' sufficit annotasse, mi ana Nerv.p 7 eius esse esticaciam, in totum Sysema ne

Licet

29쪽

Licet vero, notante BoΕRΗAAVIO H t. Choc corpus naturale minima copia mire

Plareat , hincque,t qui thymiamatis confici endis praestant, paucissima moschi copia,

reliquas Virtutes exaltare seleant, tamen ' non semper gratae et iucundae sensationesvsiim 'ipsius subsequuntur. Μinime semper Verum est, quod, quos in sequentibus nominabo, FVLLER, ΚΟΝΙ G, VALEΝ ΤΙ-NI, et alii contendunt, Μoschum insigne esse cordiale et neruinum, spititus suauiter reficere et assicere, Vixque par medicamentum cor corroborans dari. Neque etiam ubique certum est, quod statuit W Η Y Τ Τmoschum stiae irritationis singularis essic

cla , non tantum nerUOS contra irritationem diuerses una noxiarum materiarum, minus sensibiles praestare, sed et ipsis aliquam

uacitatem, minimum ad certum tempUS, conciliare. Verissimum potius est, et mille- nis experientiis comprobatum et euictum, in mari quod dicit L V D O V I c I Υ), Moschum plurimis aduersissimum esse. Neque in magnurnplicanda p. honorem ipsi cedit, quando CRANT ZIVβ , a illum validum esse corpus turbans , assirmat.ρ. Cautos eapropter Medicos esse iubet Bog- η in iis CL ERVs'), in praescriptione moschi, sertim in mulieribus. De Viris equidem dicit Eo ARMA Avsvs V), quod moschum to-hὶi praetici. lerent, foeminae autem miniine; etiam sanae. '

30쪽

ficere neruos, ut simulac eius odor percipitur,

mox oriantur dirisfinii spasmi, non in foeminis tantum, sed et in Viris hypochondriacis. Em

' 3Π' Zibethum tantam grauis odoris vim diffundere, dicit, ut hystericis et hypochondriacis saepe magnam molestiam faciant. Porro e Funda- quoque Cl. CARTHEVsER Solus odor, ait, tam masculini quam foeminini sexus, m xime autem foeminis is sericis, adeo aduersatur, in eundem, citra animi deliquium, summamque anxietatem, perferre nequeant. Μoschum si non aegris, graui silo Odore, tamen adstantibus saepe nocere, scribit laudatus vansa IIIp. 37ρ.swigTEN L . Dumque Puellae cuidam iulum exhibebat, nimia fragrantia, non ad- siletis molestam redditam fuisse hanc aegro- ω m p σ37- tam , refert s). Vires moschi in ΝοQcoh) m sine mio experiri volens Cl. Locus Rh) odoremia ..tris: is fragrantissimum integrum tractum osoco Epidosiam, et mii ita infecisse recenset, variasque ipsi imdissicultates, ut conssilium inuenerit,

aliud 'energetieum remedium, illi subst,

inere.

q. III