장음표시 사용
31쪽
f. III. EXPERIENTIA II. Moschus inculatiqnem Sanguimis celeriorem reddit, et fortiorens, eaque propter etiam calorem in Corpore auget. Experientia haec extra dubium posita unicuique palpabilis reddi potest, qui hominis pulsum, cui moschus maiori minor, que dosi fuit exhibitus, attente voluerit e Plorare , quem tum semper citatiorem, pleniorem, et sortiorem offendet. Ingens est numerus Medicorum, qui hunc Moschi, ut penetrantissimo odore, ita et stibaci i gustu praediti, effectum eonstanter Obserua. , 'runt, et proinde de eius virtute vitale flumen in maiorem motum concitandi, sanguinemque calefaciendi, unanimiter consentiunt. Cel. Sc HROE cx neminemnetare dicit' , Moschum egregiam in confortan' .do corpore opem praestare, quare et Am- δε m ebi ribra moschata, minima etiam dosi deglutita, conforranu. Omnium viscerum moimum confortativum passim salutetur. Μaxime autem, quam insignis in corde roborando virtus insit Moscho, tum crebram experientiam, tum infinita paene Μedicorum testimonia .
docere memorat, ad Arabes, Matthiorum, 11 11 Liulium et alios prouocans '' . Atque hoc Moschi vi ipsum
32쪽
ipsum sic explicat : ἡQuia hoc remedium ,,sulphure ,spirituosissimo , et sale volatili,,abundat, his sanguinem particulis calidissia litus ins ruit, rarefacit, et consequenter etiam spiritus languidos stiscitat, deficien- ,,tesquς xestituit, siue externe siue interne se Minsinuet, et ad pulmones deferatur, siue,,stomacho Offeratur, ad sanguinis vivificatio- ,,nem tandem deportandus. Grata firmesgrantia spiritus nerum um incolas demulcet, ristiscitat , auget, sicqu e cordi non exiguum e) cv- ,,robur addit. Alibi id situs inquit,seu-guinem in motum concitatiorem in iligare valet, ex sol macho et infestinis, sanguineos, si h litos, et neruosos' filiis intrans. Eapropter grauidis, pro cordiali seopo, non nisi mo-
' d) p.rsa. deratum Vstim concedit ne nitiato usu sanguis plus iusto commotus abortum acce-e c. is. Ieret. Nempe calidum eum esse dicit , corpori applicatum manifestissime id calefacere,
ex Arabum, et aliorum Auctorum testimo-Q hiis probat, imo feruidum medicamen- ' f) CV. tum moschum vocat et de Salomone -- LP in ' se, quod illum sanguinem adure p. 'I- afirmauerit 3). Sed plura testhnonia Autorum celein h) inj,hὴὰ mihi Occui runt, . Lectoribus meis, med. lib. V. ea tute postulantibus, in rei fidem, addim, . Cain. F E RN E LIV s h inter cardiaca calida Ah-ὲζ . mschum refert, deque eo dicit, quod caleria. faciat et exsiccet. ' xONis Moschus,
33쪽
inquit insigne est cordiale, spiritu*..iuauiter in reficiens, massam sanguineam languidam G
N I Virtutes moschi consistere dicit, in Mparticulis valde volatilibus, valde calefa- cientibus, spiritus Vitales confortantibus, sanguinem in motu progressivo perpetim i set conseruantibus, nullumque fere ipsi medicamentum praeferendum esse quod ad ro-horandum cor magis Valeat. B Q E C L Ε R f) l inin pade 1Ioscho pronunciat quod san uinem
admodum impetuorum reddat. Van SWIE 'med. Pari. ID
T s N ita 1cribit ): ἡ Illa, quae grauem et'
,,Vehementena Odorem spirant, Latini UIXe- 111 Arunt Virosa. Virosa, Virgilio didicia, cas O-3 I. in fine.,,reum, Moschus, Zibethum calefaciunt, eX- ., Citant, mouent. WHYTΤ'I moschum cm n Nervenlefacere fatetur, minus saltem dicit, quam ρ' castoreUm. II V X H A M miram Vim ha- 'o Opὸkumbere Moschum per cutem expellendi notat, nec interea calefacere nimium. Nihilomi 3' 'nus tamen alibi P), catalogo calidiorum Tom. I L. mediorum eum inserit, puluerique contra- yertiae coimpositψ, myrrhae, . croco, theri, cae, mithridatio, confectioni cardiacae ex meris aromaticis compositae, parem habet. . Sane omne remedium, quod per cutim e pellit, necessario debet augere circulationem 1 .M sanguinis et calefacere. Cum ex obseruatione SYDEN HAM l, quo magis erumpenteS i
Variolae quartum diem Praevertunt, eo magis
34쪽
q) Under- magis confluant, Cel. Ros Ε'N') honsilium dat, pro impedienda eruptione pra matura , primis tribus diebus, ab usti mo- schi abstinendum esse, nullam sane aliam ob
causam, quam quod praeter rem circulationem celeriorem et fortiorem redderet, ca- ί-k remque augeret. Lo EsΕYE illum, ut remedium vere calidum, considerandum esse dicit, quod stimulo suo motum cordissὶ Harma- et artentarum Valde augeat. F V L L E R ), ρο- ς ἔζη p mulcimine pergrato spiritus languidos re-
focillare Moschum et nobile prorsiis esseca 6 3 3' - liacum, affirmat, alibi ) Vero, sanguinem potenter exagitare, asserit. Neque dubi- , 2, 'φ'tat BoERHAAvIVs' θ inter stimulantia cadidiaca referre odores plane singulares, qui imveniuntur in Ambaro, benZoino, eastoreo, moscho , styrace, Zibetho. Moschum etiam in classem stimulantium cardiacorum
M Mat. med. locauit CRAN ΤΣ . ΤR ILLE R Υ) mo- 'γγ ho G. sthum Virtute calefaciente, attenuante, diviniuers. scutiente, cardiaca, instrui notauit. Tan-Pam. I. p. pi DERI Ty) de eo pronunciat,nam. quod circulationem sanguinis cito et insigni xion. p. as . modo augeat, irritet, resbluat, sudorem potenter moueat, sanguinis profluuia pellat.1 -Lδε Nimius omnino est MERCURIALIs'), quan- Moschum omnium corporum odoratistimum, venenum esse existimat, si ut medicamentum intus capiatur, eX hac ratione,
quod sincerus naribus appositus statim sanguinem
35쪽
guinem proliciat, hinc et interne vi quadam insigni, qua pollet, in aperiendis vasis, ob
tenuitatem et acrimoniam substantiae, parseter sanguinis exitum esset procuraturUS. Recte tamen monet ΗΟΕFERVs in hae-bὶ Here. Med.
morrhagia qualibet, ubi sanguis sisti debet,
Moschum fugiendum, quia Vehementia odoris tenuitateque eximia sanguinis fluxum
adaugeret. Memorat iam HIPPOCRA-ΣΕs , stimium aromatum muliebria duce- eὶ Sect. Rre. Moschum aucem intus sumtum, memstruum fluxum proritare, non immerito sim tui , asserit sc HROE cx allegatque idem asserentes Iacobum Syluium, Ludovisum Memeatum, Rodericum a Casro, Ioh. Preuotium, arnium et alios. Addit rationem : Moschus, inquit, virtute sua attenuante, non pitui- fosos tantum humores, obstructiones vaforum sterinorum concitantes fundens, atque resoluens, sed et sanguinem ipsum crassiorem et ad motum tardiorem rarefaciens inque orga uni concitans deprehenditur idque tum externe tum inisterne in Uumductus, quare etiam Achia pessit. EARTHOLINus ') foeminam habet, quae e) tant. ILex selo mosthi odore menses si apprestas pro--s vocaverat. Crediderim pluribus testimo .niis haud opus esse, pro adstruenda verit te, moschum sanguinis circuitum intende re, et corpuS calefacere, posterius hoc est necessarius effectus prioris. Sane omnes
Medici, qui in febribus, vel in aliis modibis,
36쪽
32 his, ubi pulsi is languidus et tardus est, pro excitando illo, mos 'litum praescribunt, eo ipi profitentur, quod ipsi hanc virtutem inhaerere conuicti credant.
EXPERIENTIA II L . Moschus Sanguimn rarefacit, expandit,
eiusfue Volrmien auget. Haec experientia fundamentum situm habet in antecedente. Rarefactio et expan- sio sanguinis sequela est, et effectus circuli aucti, et caloris ab aucto circulo, per sH-ctionem et attritum particidarum sanguinis, enati. Ex physicis notum est,i calorem omnia corpora eXtendere, in omnem dimensionem, ne durissimis , et selidissimis exceptis. Elegans eXstat locUS apud Bos H de Morbis HAAVIUM'), hac egregie faciens: Sue sun- Nerμςrμ copiosior, siue ii pse,= arist , resol eadem: Respectu vasorrum et presponis, medicamenta, quae augent calor em, et a bouem - . . forum, idem faciunt, quod facit phthora. ' Si, remedium quoddam sc facit calefacere corpui, Ut maior oriatur motus, set etiam maior rarefa-lctio. Prae omnibus autem aliiβ medicamentis, Virosa, aut Vapprosa, dum omneSeorum particulae ex sua natura sitiat sinamesiibtiles, activae et inqbiles, facillaquei eX
37쪽
pandendae ipse motu et calore sanguinis agitatae , hunc eo facilius et fortius rarefacient. Sine dubio autem haec rarefactio non tantum redundabit in sanguinem stricte dictum, sed et in humores citctilantes, sine exceptione omnes. Licebit adeo asser, re, illam sese extensiiram, ad ultimum et subtilissimum fluidorum omnium, ne vosum. Hoc ipsum non potuerunt praete=videre doctissimi Viri ad talia phoenomena attenti. Luca; sCΗRogCxh) in tractatu bi pagos. suo de rasoria Moschi passim vim eius sana=7 ἐ'I-guinem rarefacientem explicat , ad eandern 'f'
prouocat, imo Vero eandem Vrget. Eum rarefacere humoreS notat LEM ERYS . e) Trais Moschata nimis rarefacere et in motum cie.
re spiritus, eosque inquietos reddere scri-j. bit w g D Ε L i us q) et alio loco Μο- d)Amoenit. schata et alia suaveolentia humoribus inato Mox 'ed. hem rarefactolonem conciliare, dicit. Atque ' is i h. f. Cel. CAR ΤΗΕVSE R Moschus, ait, cruorem, fluidum nerueum coeterosqtie humo- lies mirifice expandit. Vidimus antecedente so moschuin eaecitare haemorrhagias, 1bloque odore menses eum prollocasse memorat V o GEL s . Ecquis auteni aliunde ii hunc effectum, quam ab auc fa circulatione, p.
calore et rarefactione sanguinis. deduceret 8
38쪽
Ab expositis hactenus bioschi viribus
pendet quoque eius Virtus aphrodisiata. Destribus eius venertis integTum caput conscripsit sc ullo Ε cx h). lndi, si in Venerem prqcliuiores esse Volunt, ex Bangue, mo-1cho, et ambra, cum 1acharo Electuarium conficiunt, referente Chrisoploro a Co-sΤA ). Multa recenset pharmaca aphrodisiaca s c H R O E C X I U S, nioschum coni,nentia, Variorum Auctorum, Zacuti Lus fani, Myn schii , Timaei, Riuerit, Cardani, Henr. ab mers, IVerilite c. pro Vsu eXterno, et interno, pro viris, et foeminis. Operationem sic explicat satis bene ): Mos ιs sanguinem actiuis calidis spirituosis particulis non sufficienter in fructum, iisdem eXOrilat, agitat, et impellit, spiritius animales torpidiores excitat, et quasi vivificat, semini trιrgescentiam couciliat, eique acrem non nihil simulantem virtutem imprimit, sicque genitales partes calefacit, inque tribuam tentiginem ded rit. Venerem Moschum proritare, scribit F E R N E L 1 v s l). Membra genitalia virorum mulierum qile, nisi Natura a rebus fragrantibus abhorrea calefacere, asserit VALENTI Ni Se
DELius ') cum Salomone Alberti in cens im semen generantium m 'schum reponit. Τ R I L L E Re ) virtutem aphrodisiacam ipsi tribuir. v o G E L ex Era bsutiolo lasciuiam
39쪽
am in viris et foeminis, mirum quantum ab eo excitari notat. VenereOS appetitUS .eXcitare etiam Assirmat Ρ i D E R i Τ A H Phuνmo longo tempore Confectio athermes in hos yy p usus iam fuit commendata, . Vt praestantissimum analepticum, et 3phrodisiacum, quae
sine moscho et Ambra valde iners foret. g. V.
EXPERIENTIA IV. Moschus sanguinem ad caput congerit, vasa eius eo obrmit et distendit, grauitatem eius,'somnolentiam , temulentia , inducit , tinu et illum simul truditi id se Ius, in quo oppleti0nem, et
Hic effectus Μoschi sequitur necessario effectus illos, quos praecedentes eXperientiae eXhibuerunt, tanquam suas causas. Sanguis Systole cordis expressiis, non potest non magna vi proiici, per arterias carotides et Vertebrales , ad caput. Essicit nempe cor capiti vicinum, ut maiori impetu eo ruat, quam in alias corporis partes, maiorique adhuc nixu excurreret in cerebrum, nisi eius arteriae aliis omnibus minus elasticae, earumque distributiones, divaricationes, gyri, anfractus, sibi inuicem occurrentes, illius flumen moderarentur. Si C a non
40쪽
de dolore capitis. e) Comment.
non dimidia pars totius massae, Vt MALP I G HIV s v uit, sed ea longe minor, HALLERO ') iudice, larga tamen satis copia sanguinis continuo versus supremum ventrem proiicitur. Haec diutius ibi com. moratur, cum progressus semper sit dissic, lior, et tardior, refluxu instiper ad cor per venas valde lento it ere succedente. His in naturali statu ita se habentibus, iam mo- schi virtute Systole validiore enata, calidior et magis Tarefaetiis ab eo sanguis determinetur ad encephalon. Vasa eius ergo plus solito extendentur et diducentur, coaceruataque mouendorum fluidorum ac non eXpedite satis motorum quantitate, graUitaSomnino capitis molesta et dolorosa, atque temulentia necessario debebit excludi. Dum peculiari capite data opera de incommodis Moschi agit Cel. scis Rog cx V), haec non potuit praetervidere. Prouocat ibi ad kΠΑsENS), qui iam introspexit, Moschum caput offendere, et dolCrem excitare, et ad OLFINCIVM q), qui Μoschum inter causas cephalalgiae refert. Exhalatione calida repletionem capiti a Moscho induci af
TVS f), quae vehementem odorem spirant, nocere dicit, quia caput replent, et humores fundunt, ambrae odorem capiti non nocere, sed prodesse, moschi non item, quia odor vehementior. Robertus B o Y L Ehabet