Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

341쪽

natura urinis destinavit, nullo modo per sputa evacuabit, quod natura ad exitum per sudores determinavit. FrustraneVS omnino labor esset, tali in casu legibus haturae organicae Se obponere, atque proprio arbitrio absolute insistere.

9I9. Unde officium medici sub hoc sobris

tempore Sponte elucet. CODSistit enim unico indiligenti observatione moliminum organismi, atque in Subministratione eorum, quae aetioneSejus in opere Critico Suffulciunt. Quod optime

indirecto modo praestatur, Si nulla evacuatio praepeditur, turbatur, aut interrumpitur , nulla econtra nimis tumultuose promovetur et augetur. Μinime igitur de eo agitur , quod saciendum sit, Sed potius de eo, quod faciendum non sit.

96o. Symplomata Critica, quae ConStituuntur evacuationibus levantibus, Sunt: di arrhoea criti Ca, vomitu S Criti CUS , Sputa Criti- Ca, Urinae Criti Cae, haemorrhagiae Criticae, Sudores criti Ci, et e Xanthemata Criti ea. 961. Sub diar rhoea Critica, Si organismus exitum materiei sub febre congestae et Subactae molitur per BlVum , non Solum haee molimina turbanda non sunt remediis alvum adstringentibus, aut talibuS, quae aliaS eXCretioneS pro-moVent, neque eContra alVUS fortioribus purgantibus erit solicitanda, sed tantummodo lenissimis eccoproticis facilitanda et expedienda, aut quod longe Securius erit , sola impedimenta alvo li-

342쪽

res emollientes et diaetetica auxilia saepe sus sciunt. Optima alvu S Criti Ca e Si pullaCea , COCta, homogenea, non nimi S Copio Sa, libere prodiens, cito leVRNS.

962. Ita et vomitus criticus nonnisi potu tepidulo blando erit sustentandus, minime illi-CO na1 Coticis aut Stomaehicis remediis inhibendus. 963. Sputa critica eisdem regulis mox ad signatis nee subprimenda Sunt stiplicis aut narcoticis medicaminibu S , neque expeCtoi Antibus aeribus Sine Urgente ne CeSsitate propellendo , Se lpotibus emollientibus, saccharinis aut mellitis leniter promo Venda.

96 i. Sub crisi per urinas , ubi natu PRmateriei exitum per. vias urinarias determinavit, loli Soliam non Subprimenda erit hae C exCretio, aut aliis excretionibus promotis immiti Uenda, Sed etiam nequaquam Vehementer Urgenda, et Solos Otia a quo So largo ac non Stimulante Sustinenda.

Distinguuntur urinae criticae, quod turbulentaΟ sint, aut hypoStati Cae, Simulque levante S. 965. Ita et haemor rhagiae oriti Cae ncto timide Sunt sistendae, nee temere promoVendae, Sed Caulo moderandae. Vuae regula eo magi S inculcanda erit junioribus medicis, quoniam UNH- cum aegri S a minimo sanguinis profluvio plerumque anxii redduntur. Attamen Omne nimi S

343쪽

multuosum et profusum Sanguinis profluvium, desideratissimum vix ferre valet levamen.

F. E. V o g o I de valoro critico haemorrhagiae narium et haemorrhoidum. Hal. I 792.

966. Si judicatoria evacuatio sit per Sudores, quae in febribus communissima, nullatenu S est subprimenda frigore, remediis tonicis aut purgantibu S 3 neque alexipharmaCis, Calore hypocausti et Stragulorum extorquenda , Sed Sustentanda potiUS temperata atmo Sphaera , et potu diluento tepido. Sudor blandus, VapΟΓΟSUS, SED Sim orti S, Mnivei Sali S, aequabili S, calidus, per- Stans, moX aliquanti Sper lex anS, OptimUS QSt, et incongruis remediiS non tUrbandus. 967. Quae de Sudore critico dicta sunt, illa Otiam valent de e Xanthematibus e r it icis, si talia ocCurreΓent. 968. Si autem nulla manifesta ob Servδtur evacuatio, et febris per lysin evaneSCit, praeter diluentem potum, plane nihil adhibendum est. 969. Alia tamen praxis requiritur, ubi febris nititur in metastas es, quBS praeVertere, si jam instant, non Semper est in pote Stato medici. Si quidem depositiones motastaticae judicatoriae sunt ad partes e X terna S, OBSque Non nobiles, natura vix est turbanda in hoc opere , imo pars ad meta Stasin selecta, potius fOVOnda erit Cataplasmatibus omollientibus, aut et leniter irritantibus, ad alliciendam copiosiorem materiem, quod plebeji pasta mellita aut cepa prΘC-

344쪽

332 ΤΠΕBA PIA stare solent 3 aliaS haec materies exitui e corpore jam non adaptata, ad aliam fors nobiliorem regionem majori cum periculo appellere potest. Si

vero vel minima indicia sunt, misteriem ad parteSexterna5 nobilioreS, V. g. ad glandulaS parotides, vel ad organa interna et Vi SCera Vergere, quod ex febre non CeSsante et recentibus localium adsectionum symptomatibus desumitur, tunCillico et omni molimine possibili, quoniam quaevis materiei sebrilis interna collectio periculosaeSt, Corpori S Colatoria Sunt aperienda, Simulque humorum derivatio ac revulsio ad dissitas et minus nobiles partes instituenda , atque materieS ad alias vias trahenda, ejusque eliminatio tentanda ost. Maximae hic utilitatis erunt purgantia et Ve- Sicantia. Haro tamen in hisce Casibus desideratus obtinetur effectus, quoniam nisus febrium in metaStaSES non Semper tuto Cognoscitur, nisi tunc, ubi metastases vel jam inceperunt, vel revera jam saetae Sunt, et impetus humorum ad male delectas partes Vix ampliuS Coerceri poteSt. CVRA IN DECREMENTO FEBRIVM.

97o. Quandoque in febribus, praecipue in

acutissimis , uni a Solemnis et decisiva crisis morbum ex integro et perfecte in sanitatem judicat, tuncque febre derepente sinita, mox intrat Stadium convale SCentiae, sine gradario morbi decre

mento.

971. Multo frequentius autem febres pluri-

345쪽

FEBRIUM IN GENERE.

bus ac intercisis crisibus judicantur, quarum quaevis aliquod fert levamen, ita ut morbuS per gradus decreScat, et Symplomata febrilia gradatim imminuantur, donec ultima quaedam crisis perfectum morbi judicium pronunciet, a C abolito omni sobrili charactere convaleSCentia inSequutur. 9 2. Ubi hoc decrementum lente procedit, in febribus praecipue minus acutis, tunc sub illo decremento febrium, quae Saepe jam judicatae videntur, tamen adhu C pOSthumae quaedam Cri-ses Contingunt, quibus adhuc aliquid de morbo, ad Speciem quidem absente, Sed subdole adhue praesente abStrahitur. Manifeste hoc videre licet in febribus intermittentibus sibi relictis et sponte judicatis , in quarum decremento nulli S amplius SolemniS parOXiSmUS, Sed leves tantum admonitiones ejus, longiori saepe tempore adhuc insequuntur, Sub quibuS aeger vel solam lassitudinem, vel Solam Cephalaeam Sentit, vel tantum morosus eSt, Vel Solito pluS tran Spirat etc. 973. Illae crises poSthumae, sub Continuis ac intermittentibus febribus, si negliguntur, aut

inepto traetamine turbantur, non tBntum tardam convalescentiam aut recidiVam, Sed ipsas meta-StaSes, et SeCUndariOS morbOS diversi generis, in

ducunt.

9 4. Has ob rationes febres etiam in decre

ut serotinae criSeS bene diriguntur, atque POSth ma mala praecaveantur. In quem sinum ipsa ple-

346쪽

rumque remedia, quae Sub principe diati si sobrili prius in uSum Vocari debuerunt, ultra Cori

975. Commonere igitur oportet, ne Crisibus ad speciem absolutis, febrique in ConvalesCentiam vergente , falsa roborandi individui indicatione , ad mediCaminum tonio rum aut Stimulantium, atque ad victus lautioris ac vinOSi praematurum usum fiat transitus. Etenim etiam in hoo adhuc febrium stadio molimina salubria organismi Consideranda et moderanda sunt, atque remediis aperientibus omnia ob Stacula amo Venda, quuenaturam in finalibus criticis Operationibus , Sociisque evacuationibus interturbare poSsent.

9 6. Hinc ab omnibus heroicis auxiliis in

hoc stadio e Si abStinendum. Et quoniam leviori morbo, leviora etiam opponenda Sunt auxilia, Supersedendum Omnino erit adparatui medicamento So gra tori, et praeSertim nauseos o 3 nam facultates adpetentes jam redeuntes, ma jorem in medicamina aversationem inducunt , victum quo potius lautiorem ad reStaurandaS deperditas vires petunt. Leviorum Hutem Solventilam, BC ColatΟ-ria corporis leniter aperientium remediorum usu Sultra adhue desideratur, quousque vel minimas ebrilis nota in organismo restat. Quo simul nui Cex parte regiminis diaetetici, praesertim vi tueupepto ex fruCtibus, oleribus, juribus bonis, potu diluente, ad Summum Sub vinoso, vitatis adhuc carnibus, contribui poteSt.

347쪽

FEBRIUM IN GENERE. 335

IURA IN CONVALESCENTIA.

D. Pisoli1 Dis s. de cura convaleScent. ex febribus acutis. Lips. 3775.

9 risibus seliciter peracti S, Atque SVmptomatibus febrilibus plane evaniti S, functiones organismi, intermedio aliquo Opportunitatis stadio , pedetentim ad normalem SanitatiS Statum ac- Cedunt, atque aeger ConValescere dicitur. 978. Quamprimum haec Conuale Scentia incipit, desinit indicatio curatoria, atque e XSurgit nunc indicatio Confirmatoria , qua ViribUS per morbum perditis, pro apiciendum, jaCtura Substantiae organicae reStituenda , et reCidiva in priorem morbum praepedienda est.

979. Abjecti S nunc medicaminibus nisi intercurrenteS anomRliae ea deΡΟSCerent), haec Cura conficinatoria plurimum Bb Solvitur regimine exquisito diaetetico . Quod autem in genere indoli mox exatillatae sebriS e St udCommodandum, atque residuae ex ea diathesi, Sive inflammatoriae, gaStriCAE, DerVOSRO etC. UXaCte Bdapiundum, ne exaltata denuo opportunitate relus Sui in eundem morbum OCCASio detur. 9do. Ubi convale SCentia prompta e St, quemadmodum ex illis febribus acutis, Sub quibus vi-xes organicae non multum dejectae, ac humorum bonorum jaetura non multum ConSumtae fuerunt, Confirmatoria haeC Cura Citius absolvitur 3 diutius vero Continuanda erit illi S Convalescentibus, qui exantiarunt febre S diuturnuS, aut magna humO-

348쪽

THEB ΑΡΙΑrum' et substantiae Organicae jactura Stipatas, aut magna in recidivas proclivitate donataS , quales

sunt febres intermittenteS, CatarrhQSae, Theumaticae etc.

981. Inde liquet, in cura ejusmodi convalescentium plurimum etiam ad Specialem Charaeterem febris praegreSSae QSSe adtendendum, quod ad doctrinam morborum specialem spectat. Hietantum generalia quaedam momenta, Sub Cura

convalescentium ex febribus universi in Sunt exponendH.

982. Omnium primo aeger lectam, quem tempore febris occupavit, deSerere debet, aliumque, Si fieri potest, quaerere, aut in alium locum, imo in aliud cubile transferri 3 quem in finem otiam in nonnullis noSOComiis propria cubilia re- convales entium habentur. De die sedili insideat leviter veStituS, et quantum VireS permittunt, obambulet, maturiuS Vero iterum te Ctum potat. 933. Aer cubilium puruS et temperutuS ΡrΟ- CuranduS 3 ae Sti VO tempore et Sereno , in aere etiam libero vel Saridum. Hi DC praeStat ruS petere, ibique corporiS exercitiiS diverSis uti, animo libero , a SeveriS Cogitationibus et Curis alieno. 9η4. Somnus adhuc protraetior requiritur, imo et a meridie SuadenduS, quouSque vireS ΠΟΠox integro recuperatae. Atque ConvaleSCentes fere univerSim , prouti infantes sunt tractandi.

985. Caveant quammaxime ab animi pathematibus, et a Salacitate, in quam valde procli

349쪽

936. Nihil autem majorem circumspeetionem deposcit , quam diaeta in victu, nam sanae cani Da plerUmque VeXantur ConValeSCenteS, utque instinctibus pravis trahuntur. Incipiant igitur frequentius, Sed Semper parce Comedere. Jura Carnium Concentrata utplurimum quidem fastidiuntur , Sed plurimum nutriunt. Mucilagines hordei, OrVZae, panatellae, juscula vini, libentius ple-Tumque Sumuntur. Pauxillum vini cum pane bis

cocto, aliquoties in die concedi potest, si febris praegressa non fuerit inflammatoriae indolis. Serius adscenditur ad usum panis albi, qui maxime plerumque adpetitur 3 ad fruCtuS Coctos, Olera teneriora non statulenta, atque post plures dies ad licentiam carnium , ab initio tenerrimarum, imo prius cerebri potius vitulini, pulmonum Coctorum et CONSCiSSOrum Cum Succo citri, deinde vero ad ipsas Carnes gallinaCeas, VitulinaS , atque omnium ultimo bovillas. Pauperibu S autem, quibus selectus alimentorum non habetur, illa erunt Optima, ad quae in Sano Statu adsueti fuerunt. Sed haec Omnia adeo Caiate Sunt porrigenda, ut ventriculus a morbo debilitatus inde non oneretur , Hique gaStricis cruditatibus et recenti febrio CCASio non praebecti Ur. 987. Propterea valdopere ad excretionem alvinam quotidie est adtendendum, quae Si juSto et Solito modo non procedat, Si inde molestiae quaedam, vertigo, BriorOxia, CIlore S etC. oriantur, clismatibus leniter urgenda erit.

350쪽

CL Galeni de differentiis febrium Libri ΙΙ.

J. Planer febrium divisio et compositi O. enet. I 96. I. G. Brendet de febrium partitione. GOl. I74O. A. de Haeti Theses Sistentes febrium divisiones. Vion. i 763-Ι . Se his annense id Diss. sistens febrium divisione Vien. 1763. E. Ba I di tiger Diss. de sobrium acutarum disserentiis.

988. Ut jam febres in specie pertra taΓI, Ri

utili practico ordine exponi poSSit, praemittenda est adhuc febrium diu is i O. Quae illud simul

Offert emolumentum, quod febrium Classe in ordines , genera et Spe CieS Una Cum Suis varietatibus distributa, illae, quae ad aegrorum lectos Occurrunt, ad Certa hujus divi Sionis membra reduci, juxta characteres ibi expositos denominari, atque in certo nosologiae specialis loco exquisitius pertractatae inveniri pOS sint. 989. Plurimae atque plurimae hune in sinum noSologi Cae et praeticae divisione S fuerunt propositae, a tempore CL Galeni, qui primus et Optime de morborum divisionibus liniversim meritus e St, usque ud hodiernum tempus. QUAS OmneS hic loci recensere , spatium non permittit. Sufficiet sane, sontes illos, aut satiuS principia, ex quibus hac multifariae divisiones haustae fuerunt, indicare et aestimare, atque illa inde exquirere et adSignare, ex quibus , Si non scientificae et SyStematicae, Saltem praoticae febrium divisiones erui I OSSUNt.