Quid de signis tabulisque pictis senserit Marcus Tullius

21쪽

nuerit quam Marcellus i), ipsum Mummium, cujus abstinentiam singularem oster laudavit, exempli gratia asseram' nihil ille, ut Cicero testatur, ex iis opibus ornamentisque quae praedives Corinthos habuit domum suam contulit; sed quis nescit illium tam rimdem fuisse ut, capta Corintho, cum maximorum artificum persectas manibus tabulas ac statuas in Italiam portandas locaret, juberet praedici conducentibus, si eas perdidissent, novas eos reddituros 2 . Idem teste Plinio 3), non prius suspicatus est aliquid virtutis, quod ipse nesciret, esse in tabula pulcherrima 4ristidae,

quam exottalus eam sexies cent sestertium mill . emisset.

Fuit sane ingeni humano et liberali L. Scipio de quo dicebatur neminem hoc vim elegantius inte valla negotiorum otio dispunxisse 4 sed eumdem

amatorem signorum tabularumque pictarum satis rigidum fuisse ideo arbitror, quod haec ornamenta ad sacros publicosque usus tantum idonea esse censebat 53 quae quidem sententia tum sui non unius hominis, sed sere omnium Romanorum quibus artium

graecarum opera non aliam 'b causam esse expetonda 1 Tit Liv. XXVII, 16. Qui interroganti scribae, quid fieri signis vellet ingentis magnitudinis dii sunt, suo quisque habitu in modum pugnantium sormati deos iratos arentinis relinqui jussit. 2 Veli Patere. lib. I, c. 14.

3 XXXV, 8.

22쪽

videbantur, quam ut aut deoruin merentiam augerent, aut aedilitatum apparatus splendidiores emerent, aut, quod apud plerosque optimum sisse habebatur, ut longos Ordines rerum pretiosissimarum ante triumphantis currum contimarent. Quam rem multi, haesum rerum etsi rudes erant, eas lassim magno studi conquisiverunt, in praeteritorum tritimphorum pompam non solum adaequare, sed etiam superare existiciarentur. ni numero . ubvirim adscribam a quo Ambracia, quae, quia regia Pythi fuerat, Mnatior iram aeterae regionis urbes eris cita signis aeneis marmoreisque et tabulis pictis, est spoliata, ut Ambracienses ad senatum questi sint

quod ne unius quidem dei quem colerent simulae 1 haberent si in Contigit enis . Fulvio triumphanti ut,

praetor alias divitias, signa aenea ducenta octoginta quinque, signa marmorea ducenta triginia anto tu rum portarentur 2) Longe vero doctissimus humanissimus pae fuit omnium, qui tum Vixerunt, Romanorum aulus ille qui Graeciam latuit circumire, ut ea viseret, quae Obblitata fama, magis auribus accepta quam oculis nota essent 3). Non jam enim iter est consulis avidos mulites in ruinam devictarum gentium secum trahentis: a Paulus, haud magno comitatu prosectus, Delphos

i Tit Liv. XXXVIII, 9. a Nihil praeterea tactum viola

tumve. D

2 Tit Liv. XXXIX, 5. 3 Haec et sequentia passim ex Livio si1mta XLV, 25.

23쪽

petit, inclytum oraculum templum Jovis rophonii adit a Chalcide Aulidem trajicit, portum inclytum

statione quondam mille navium Agamemnoniae elassis: Dianae templum, cui filiam admovit victimam rex regum templum Amphilochi vetustum sontibus Lxisque circa amoenum, petit. Athenas inde plenas quidem et ipsas vetustate famae, multa tamen visenda

habentes arcem, portus, muros Piraeeum urbi jungemtes, na alia, magnorum imperatorum simulacra deorum hominumque omni genere et materiae et artium

insignia. . Consecto itinere, non solum magnificus sed prudens, teste Livio i), Visus est in edendis spectaculis ad quae tum rudes Romani erant. Fuit ejusdem prudentiae, quod verbum idem sonat atque scientia, statuas tabulasque praedam Macedonicam, quam pubchrae essent intelligere, ideoque velle ex his paucissimas militum suorum in manus cedere. Quae cum ita sint, non tamen propterea illud de aut affirmare voluerim quod narrat Plutarchus nempe illum dedisse operam ut liberi picturam a praeceptore edocerentur:

Vorius ortasse linianum illud : Cum L. Paulus, devicis Perseo petisset ab Atheniensibus ut sibi quam probatissimum philosophum mitterent ad erudiendos

liberos, itemque pictorem ad triumphum excolendum ... 2). Hoc enim vere Romanum est, velle uti pictura tantum ad triumphi ostentationem, etsi su L si XLV, 32. 2 Plin. XXXV, 40.

24쪽

cari licet Paulum , humarussimum virum, ad ineliora opem uetrodori adhibuisse. Nunc omnes, ut opinor, habemus jam notos perspectosque homines qui praecipui veteribus Romanis graecas artes intulerunt. Non tamen, ut Metellus Macedonicus, cujus munere e lites a Lysippo exsculpti Romae visebantur, nobis silentio praetermittendus est Sulla, ad quem primum apud suos ciVes luxuriae exemplum reser Sallustius quod exercitum quem in Asia ductavisset luxuriose nimisque liberaliter habuisset. Ibi enim primum insuevisse exercitum populi Romani amare potare signa, tabula pictas, Vasa caelata mirari ii. Viderit alius uter rectius censuerit Liviusne,

qui Marcellum, an Sallustius, qui Sullam licentiae,

quae deinde secuta est, auctorem fuisse existimat nos illud tantum pro certo ponamus, Romano Scilicet,

viris principibus civitatis prope cunctis adjuvantibus, haec Asiae Graeciaeque ornamenta tandem intellexisse, et paulo studiosius amavisse, quae dudum, ut sibi inmtilia, neglexerant. Quod quidem fieri admodum necessosuit in hac urbe ubi duae gentes, una hominum, altera, aeque numerosa, signorum habitare dicebantur 2). Non tamen apud omnes haec studia invaluere. Multi

enim barbati, capillo horrido, purpura plebeia ac pene susca vestiti nam quid ego de supercilio dicam quod tum hominibus non supercilium, sed pignus reipublicae

1 Sall. Catil. I. Vide etiam Tit Liv. XXXIX, T. I uni Cicer pro Murenide Asia liabente suspicionem luxuriae. 2 Cassiodor. lib. IlI, sorvi. 5.

25쪽

videbatur 1 . sententiam sequebantur M. Porcii C lanis, qui infesta signa ab.Syracusis illata esse Romam censuerat 2). Nec vero pauciores, unguentis diffluentes, calamistrata coma, qui propter mitellam, tunicam talarem, pallium, crepidas graeculi aut elegante v cabantur, villas, in urbium modum aedificatas, signis tabulisque pictis exornabant, et, si quid in his intelligere existimarentur, Valde rant delectati.

III. - . TULLIUS IN ARTIS OPERIBUS AESTIMANDI STOIcos AENULATUR.

Nunc autem perae pretium est dicere quas partes fuerit amplexus M. Tullius, qui neque omnino curiosus et elegans haberi voluit, nec tamen se idiotam a Verre appellatum esse aequo animo passus est. Quod quidem curiosus et elegans haberi noluerit, hoc non solum ex ipsius verbis patet quibus insectatur eos qui hanc elegantiae famam sibi quaerebant 3ὶ, sed etiam ex ipsa illa diligentia qua praecavet ne his rebus quibus isti delectantur 4), eruditior esse ideatur. Quod vero aegre serat se idiotam fuisse appellatum, id etiam cognosciis Pro Maelio, VIII, 13. 2 Tit Liv. XXXIV, 4. Iam nimis multos audio Corinthi

et Athenarum ornamenta laudantes mirantesque et antefixa fictilia deorum romanorum ridenteS B 3 In Hem. IV M. u Vide ne ille non Solum temperantia, sed etiam intelligentia te atque istos, qui se elegantes dici volunt, vicerii. 4 In Verr. , IV, 2.

26쪽

mus ex ipsa in Verrem ratione ubi haec sunt 1 t. Erat apud Helum sacrarium magna cum dignitate in aedibus a majoribus traditum, perantiquum in quo signa pulcherrima quattuor, summo artificio, summa nobilitate, quae non modo istum hominem, ingeniosum atque intelligentem, Verum etiam quemvis nostrum, quos iste idiotas appellat, delectare possent. At . ullius, quis reipsa fuerit, si nunc a nobis

requiratur, eum libenter affirmaverimus statuis tabulisque pictis mire delectatum, earumdemque intelligentem, omni per contendisse ne illa studia ei acceptiora esse crederentur. Cur hac dissimulatione uteretur duas sortasse habuit causas quarum alteram esse censeo, ne hoc, cum praetoribus, qui in vexandis provinciis id genus spoliorum inprimis conquirebant, vitium commune habere videretur, alteram, ne

apud cives disciplinae severioris, quorum pini memnon parvi ducebat, suam ipsius auctoritatem atque dignitatem labefactaret. Noluisse Ciceronem se avidis delicatisque hominibus annumeratum esse quis dubitet Quanta enim im dignatione persequitur pr-inciarum exalares, quibus nullum sanum religiosum, nulla domus suit tam clausa ac munita, nullus denique loeus, aut lucus, in Graecia tota, tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum Omamentum reliquum sit 23. Nempe civitates, i IV, 2.

2 Pro lege Manilia 65. a Quae civitas est in Asia, quae non modo imperatoris aut legati, sed unius tribuni militum animos

27쪽

ut quaeque splendidissima erat, sic spoliatae atque -- datae erant, ut nonnullis Vix unum, ex maxim numero, signum superesset. His enim temporibus, nec modus

sui in his rebus cupiditatis, neque aestimationis su quidem Macem et Medeam, Timomachi tabulas, Oct ginta talentis ab Caesare i et Argonautas Η-S CXLIV millia ab Hortensio 2 oratore emptas fuisse accepi

mus.

De Luculli magnificentia, qui Felicitatis signum ab Aressita familiari suo H-S LX mill et Glycerae imaginem, neque illam Pausiae manu factam, duobus talentis mercatus est, dicere esset supervacuum nisi Lueussus fuisset amicissimus Ciceroni, qui tamen, nemorum gravitatem suorum, propter unius amicitiam,

exuere diceretur 33 a Non vides, aiebat, a te id ipsum natum, ut illi euperent Quibus id, si tu non saceres, non sieeret. Quis enim ferret istos, quum videret eorum villas signis et tabulis resertas, partim publicis, partim etiam aeris et religiosis 3 Quis non frangeret eorum libidines, nisi illi ipsi, qui eas Dangere deberent, cupi-

ac spiritus capere possit a id et orat de Provinciis onm-

lar. c. I.

lj lin. XXXV, 40. . . et ibid. S 26. De Caesaris elegantia vide Sueton. cap. 47 et Strabon. Geogr. lib. VIII apud Wi helman Hist. de ιυνι. lib. I, cap. 2. massait mention de quatre de se maisons de pulsancem'il avan embellius des uvrages es plus pracleux des aris, de is remplis de botes fauves et des plantationsues plus magni-fiques. Si nous couinns acrobe Sat. II, 9. il armini sesplatanes avec du in et ii prenait Minciui-mome de leur culture n Visconti, IDOnOy. Om. 239. 3 De Legibus, Ili, M.

28쪽

ditatis ejusdem tenerentur i)8 Alias, rursus animadvertit, non tamen sine aliquo laudis temperamento, in eumdem, quocum quadam studiorum et animi societate devinctus, eadem amare et Odisse consueVit. At cum multa secum communia 2 habeant, hoc tamen sunt dissimiles quod Lucullus quidem a se omnia Graeca et Asiatica, quaecumque pulchra aut pretiosa sunt, et amari et conquiri palam profitetur, utpote qui, de sua luxuria quid sentiant caeteri, nil curat; ullius

vero, ut supra diximus, ne in suspicionem otiosae elegantiae veniat, multum laborat Romam enim reversus,

postquam Athenis graecas litteras summa diligentiadidi dierat, primo modice vixit et dubitanter ad honores

appellationibus probri loco Romani utebantur. Horum autem nominum invidiam 4 ut a se amoveret quantopere studuerit, satis ex multis ejus librorum locis manifestum est. Graecos enim, quibus savere exist si De in istis, lib. I, 39.

2 Aeadem. hitIII, 1. 3ὶ lutarchus, ita Cicer. cap. V. 4 Vide Sallustium quocum Noster inimicitias gessit: 'ongraeca facundia, neque urbanis munditiis sese exercuit m rius); ita inter artes bonas integrum ingenium brevi adolevit. Iugurtha 63 si Neque litteras graecas didici, parum placebat eas discere; quippe quae ad virtutem doctoribus nihil prosu0runt; at illa, multo reipublicae uilliora, doctus Sum B idem auctor Lucullum Ciceronis amicum sortasse respexit Iugurtha, 85. Atque ego scio, Quirites, qui postquam consules lacti sunt acta majorum et Graecorum militaria praecepta legere coeperint, homines praeposteri. Vid. Cicer de Lucullo, Aoud.

29쪽

matur, saepissime leves, ineptos et fallaces appellac ij;

fingit sic et semper existimasse se Omnia Romanos aut invenisse per se sapientius quam Graecos, aut accepta ab illis secisse meliora 2). Sed quid ego

Graecorum ait, nescio quomodo me magis nostra delectant 33. , Litteris quidem graecis se studuisse fatetur nonne vero Cato major eas, etiam SeneX,

didicii 3 Ipso M. Cato domi habet hominem eruditissimum, videlicet Graecum, cujus ratione et praeceptis libenter insormatur 4ὶ uirum autem et prope incredibilo illud est quantum ullius laboret et insudet ut ipse Catonem agat, nedum graeculi hominis mores reserre videatur. Est enim, quod vult omnibus esse persuasum illi cum Catone communis societas studiorum atque artium 5). Quis vero in Cicerone reprehendat istam legendi aviditatem quae in Catone tanta erat ut, reprehensionem Vulgi non resormidans, dum Senatus cogeretur, in ipsa curia legere soleret 8Sic ullius sua ipsius studia viri gravissimi auctoritate tuetur. Hunc unum scribit esse sibi pro centum millibus 6 mortalium hujus cum laudatione neque currum, neque lauream consert 7); denique ero, quod est maxime nostri propositi, quia M. Catoni, ut

30쪽

Stoico, signa tabulaeque pictae parum placebant i), ipse quoque iisdem deliciis tanquam bellum indicit. Scribit enim, credo, assentationis causa, ad Brutumi qui eamdem atque ipsius avunculus disciplinam sequebatur, de Madoris libellum qui, ut in ad pH-vatam voluptatem tantum accommodatus, raro in libris Ciceronianis exemplo, lucem publicam resormidat 2ὶ Multa sunt in eo dicta adversus eos quos Signa, quos tabulae, quos caelatum argentum, quos Corinthiae opera, quos aedificia magnifica nimis delectant. Ego vero ullium, ex vera animi sententia, tales homines comparasse cum serris, qui etiamsi lautiores, tamen sunt servi atrienses 3 a non magis credam, quam eumdem, ex academicis castris prodigum, adsigna Stoicorum, quos tam lepide tamque subtiliter irridet ac refellit 43, credam confugisse.

1 Uine XXXIV, 9. v Non aere capi , nec arte, unam S lummodo Zenonis statuam Cypria in expeditione non vendidit Cato, sed quia philosophi erat, ut obiter hoc quoque noscatur tam inane exemplum. D

2 Praefatis 5.

3 Parad. V 2. 4 Primurena, XXIX. De Finetb. lib. IV, 27. Haec par doxa illi, nos admirabilia dicamus. Quid autem habent admirationis, quum prope accesseris Conseram tecum, quam cuique verbo rem subjicia : nulla erit controversia Domnia peccata paria dicitis. Non ego tecum jam ita loquar; ut iisdem his de rebus, quum L. urenam, te accusante, defenderem. Apud imperitos tum illa dicta sunt aliquidistiam coronae datum nunc agendum est subtilius. Vide etiam fragm. IV, lib. I. Aeaca Varronem is Fac enim verbi caussa Stoicum adesse Sapientem nam contra eos potissimum academicorum exarsit ingenium. B