장음표시 사용
51쪽
est, tum intelligas, illud, quod jam expolitum sit, intus fuisse i). Taedet vero nos in his diutius immorari quibus manifestum est Ciceronem non impune societatem iniisse cum hominibus graeculis quos, ut cum ipso loquamur, verbi controversia jam diu torquet, contentionis cupidiores quam veritatis . . Hoc vero mihi longe amtiquius est si demonstraverim Ciceronem, postquam
dixit id quod probabile esset satis magnam vim habere ad artes 2), hanc sententiam quasi exemplo confirmare. Quod enim animadvertit, nempe Fronem, Polycletum, Lysippum, etsi una est ars fingendi in qua praestantes fuerint, inter se dissimiles fuisse δ),
id nunquam evenisset, si vera, non autem probabilia secuti essent. Hoc autem probabile tale est ut qui id assecuti sint, quanquam inter se dissimiles, aeque tamen placeant.
Item de pictura, cujus etsi una est ars ratioque, dissimillimi tamen sunt inter se Zeuxis, Aglaophon, Apelles, neque eorum quisquam est cui quidquam in arte sua deesse videatur. Haec de Zeuxide et pelle quae jure dicta sunt, esse supra laudem Aglaophontis forsitan censuerit Plinius, qui eum jam illustrem, non tamen artis luminibus annumerandum esse scribit 4);
1 Plin. inst. nut. XXVI, 2 Sed in Ρariorum mirabile proditur, gleba lapidis unius cuneis dividentium soluta, imaginem Sileni exstitisse. n 2 Ioadem. II, 47. 3 De Orol. Ιli, T.
52쪽
neque in hoc tantum Plinius a Nostri sententia ablio ret; ullius enim Zeuxidis et Polygnoti et Timanthis et eorum qui non sunt usi plus quam quattuor Moribus, formas et lineamenta laudat i); at in Echione Nicomacho, Protogene Apelle jam persecta esse omnia judicat quasi videlicet Apelles plus quam quattuor coloribus usus fuerit; quod, lini repugnante sic Ciceroni visum fuisse opinor, quia pictor ille atrament quodam tenui absoluta opera illinebat, quae
sorsitan Variorum colorum speciem ita reserebant. Constat vero hoc atramentum, quod claritates colorum excitabat, iisdem tamen nimis floridis austeritatem occulto dedisse 2). Hanc autem austeritatem Ciceronis oculis valde acceptam fuisse ex ipso cognoscimus Quant colorum pulchritudine et varietate floridiora sunt in picturis novis pleraque, quam in Veteribus 8 quae tamen, etiamsi in prim adspectu nos
ceperunt diutius non delectant quum iidem nos in antiquis tabulis illo ipso horrido obsoletoque teneamur 3). Nec tamen propterea credamus M. Tullium ex his suisse hominibus qui proprio quodam intelligendi ambitu, Polygnoti atque Aglaophontis, quorum simplex
est color, tam studiosi erant, ut illa prope rudia ac velut futurae mox artis primordia, maximis qui post eo exstiterunt, auctoribus praeserrent 4). Haec enim si Brutus, XVIII, 70. 2 Pliri. , XXXV, 36. 3 De Orat. lib. III, 25. 4 Quintil. XII, 10.
53쪽
sententia minime Ciceroniana esset id vero, ut Opinor, significare Voluit, nempe eterum tabularum colores vetustate non tam obscuratos quam temperatos ut prae recentiorum pis:turarum splendore, culos
delectarent. Nam, si verum illud est, quod ipse dixit si i a Pictori esse expositos colore ad variandum, a non ipsa arietas culpanda, sed quae nimia est. Sic enim intelligenda est, ut opinor, ejusdem sententia qua antiquitatis nimios amatores lepide praestringit Quid si a/ιtiquissim illa pictura pamcorum colorum ne e Zeuxidis et Post oti et L
ribu , magis quam haec jam persecta ne e Echionis, Nicomachi Protogenis, Fellis, in quibus Omnia jam uri perfecta, delectet 2)8 . Horridum autem obsoletumque, si quid vel in signis tale esset, minim placuisse ulli patet ex ipsius judicio de signis Canachi 3ὶ . quae sunt rigidiora quam ut imitentur veritatem Calamidis dura illa quidem, sed tamen molliora quam Canachi nondum Myronis satis ad veritatem adducta jam tamen, quae non dubites pulchra dicere pulchriora etiam Polycleti, et jam plan perfecta, ut mihi quidem videri solent. Hanc do Polycleto sententiam fuisse Veterum prope omnium judicio comprobatam a Quintiliano accepimus 4); qui
54쪽
derit supra verum, ita non explevisse deorum auctoritatem.
Nusquam autem in Ciceronis libris reperio, quod ab e de Lysippo affirmatum linius scribit et :nempe hunc opificem primo aerarium fabrum, audendi rationem cepisse pictoris Eupompi responso eum enim, interroganti quem sequeretur antecedentium, dixisse, demonstrata hominum multitudine, maturam ipsam imitandam esse, non artificem , sto illud Noster narraVerit tamen alicubi memorat Vocem
quamdam Lysippi, qui Polycleti doryphorum sibi magistrum fuisse confiteri solebat 2). Fuit etiam idem
artifex Charis, teste Tullio, magister non isto modo ut caput ostenderet Myronis, brachiatraxitelis, pectus Polycleti, sed ut omnia coram discipulo saceret 33. Iam autem mirum fortasse videbitur ullium, qui
rerum illarum se rudem esse saepissime professus est, singulorum artificum Virtutes atque vitia tam scite tamque subtiliter dignoscere is ipse addit, ut nugatoriae scientiae suspicioni occurrat ea quae dicturus est omnibu nota esse qui haec minora animadve
Viderint alii sintne haec minora an non judicio Nostri, at quod bene scio, haec tametsi minora sunt, magnus orator animadvertit et mire intellexit. Itaque t Plin. XXXIV, 19. 2 Brutus LXXXVI, 296. 3 Ad Herennium, lib. IV, 6; vide etiam de Lysippo,
55쪽
mihi videtur, suae ipsius eruditionis conscius, non sine aliquo imperitorum contemptu scripsisse Quod in poematibus, idem in picturis usu venire : ut delectentur imperiti, laudentque ea quae laudanda non sint;
ob eam forsitan causam quod insit in his aliquid probi, quod capiat ignaros, qui quidem, quid in unaquaquere vitii sit, nequeant judicare i). . Non tamen omnem dijudicandarum artim sensum imperitis adimit, qui
contra Omne8, viait, tacito quodam sensu, sine
ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant idque cum laciunt in bcturis et in signis, et in aliis operibus, ad quorum intelligentiam a natura minus habent instrumenti,
Quam multa autem de pietura et de statuaria narraverit, aut ex iis artibus deprompta in eloquentiae disciplinam detorserit, vix opus est enumerare, praesertim eum haec sorsitan notiora sint quae tamen omnia si quis animo comprehenderit, de Tullio, ut opinor, illud asseverabit, quod ipse ait de fictoribus, qui,
etsi pictura non utuntur, tamen utrum sciant pingere an nesciant non obscurum est 3). Quoties enim, ut in hac Catonis laude, verba ex pictura translata usurpat: si De Offetis sib. III, 3. 2 De Orat. lib. VI, 30 et in eodem libro, 5 : Mirabile
est, cum plurimum in laciendo intersit inter doctum et rudem, quam non multum disserat in judicando Ars enim cum a natura prosecta sit, nisi natura moveat ac delectet, nihil sane egisse videatur. B. 43 De Orat , lib. I, 16.
56쪽
intelliges, inquit, nihil illius lineamentis, nisi eorum pigmentorum, quae inventa nondum erant, florem et colorem defuisse s). Idem, cum statuit artis cujusque, si modo difficillima tradita sint, reliqua, quia aut faciliora aut similia sunt, tradi non necesse esse, illud quoque, ex pictura desumptum, assert, nempe qui hominis speciem pingere perdidicerit, OSSe eum, cujusvis vel formae, Vel aetatis, etiamsi non didicerit pingere neque esse periculum qui leonem aut taurum pingat egregie, ne idem in multis aliis quadrupedibus facere non possit 2) Hic equidem reor ullium mire distinxisse quod cuique pictori proprium est ut alius hominem, alius quadrupedem egregie pingat, ita tamen ut qui hominis
speciem, caeterorum hominum, non autem quadrupedum Ormam possit optime effingere. Hydra enim et pellis 3ὶ quas ait a Polycleto Herculem fingente posse effingi etiamsi haec artifex nunquam separatim facere
Brutus, 29 et 320, de Hortensio : a Primus et secundus annus, et tertius tantum quasi de picturae veteris colore detraxerat, quantum non quivis unus ex populo, sed existimator doctus, et intelligens posset cogno cere. - Orat. - : i Est enim quoddam etiam insigne et florens orationis, pictum et expolitum genus, in quo omne Verborum, Omne Sententiarum illigantur lepores. - De Natur deor. I, 27 : Cedo mihi istorum adumbratorum deorum lineamenta atque sormas.n 2 De Orat. II, 16. Vide etiam de inde. I, 41 ait enim pictores et ii qui signa labricantur, et vero etiam poetae, Suum quisque opus a vulgo considerari vult, ut, si quid reprehensum sit a pluribus, id corrigatur. . . 3 De Orat. II, 16. Vide etiam do Capella scite facta et vinnuste in Verr. II, 35.
57쪽
didieisset, non ejus sunt generis quod ars quaedameerta ac definita sibi vindicet. Aliquando etiam Noster signum aliquod pulcherrimum aut nobilem quamdam tabulam obiter innuit, quasi ejusmodi per semper animo objecta habeat. Tum enim Timanthem, exempli gratia, assert, qui obvolvendum caput Agamemnonis esse censuit, quoniam illum luctum penicillo non poterat imitari i); tum Phidiae clypeum quem si quis dissolverit, collocationis universam speciem sustulerit, non singulorum
operum venustatem 2); tum denique Venerem illam cujus nemo pictor in entus esset qui eam pariem, quam Apelles inchoatam reliquisset, posset absolvere 3). Non item esse ait de hidia, qui potest a principio instituere signum idque perficere, potest ab alio inchoatum accipere et absolvere 4 .
t orat. XXII, 4. ' ruti LXXI, 234, et de Orat. Π, 73 In his operibus si quis illam artem comprehenderit, ut tanquam Phidias, Minoevae signum emcere possit: non sane quemadmodum, ut in Clypso idem ille artisex minora illa opera facere discat, laborabit. B 3 De Offletis, lib. III, 2, 10 Oris enim pulchritudo reliqui corporis imitandi spem auserebat s Vide etiam Epist ad Diversos I, ep. IX Nunc ut Apelles Veneris caput et summa pectoris politissima arte perfecit, reliquam partem corporis inchoatam reliquit, sic quidam homines in capite meo solum elaborarunt, reliquum corpus imperfectum ac rude reliquerurit o De Fat deor. I, 27 u Dicemus ergo idem, quod in Venere Coa; corpus illud non est, sed simile corpori; nec ille susus, et candore mixtus rubor, sangui est, Sed quaedam samguinis similitudo. ι De Finibus, lV, xl II, 34.
58쪽
rum unam de Zeuxidis Helena in principio libri o noemtione seeundi posuit modo quoddam Apellis refert dictum de pictoribus qui non sentirent quid esset satis sin modo ad Atticum de Ompeio seribens . Ut Apelles, inquit, si Venerem an si Protogenes
Ialysum illum suum coeno oblitum Videret, magnum eredo, acciperet dolorem sic ego hunc, Omnibus a me picrum et politum artis coloribus, subito deformatum, non sine magno dolore vidi 2j., Iam eredo, habemus confitentem reum, nec nobis
saeile persuadebitur Ciceronem hune Arpinatem fuisse, qui vult videri, agrestem et rusticum; qui Baias, a Clodio sibi objectas, aut negat aut valetudine excusat 33 quique clarissimorum arti um nomina tum didicit primum cum in Verrem inquireret licet enim
quadam verborum atque sententiarum ostentatione se rusticum esse lateatur quod nee manicatam tunicam, nec mitram, nec purpureas fascias habeat, non tamen
idcirco aequiore animo fert Clodium sibi uideri festivum, elegantem et solum urbanum, quam Verrem solum esse qui de tabulis pietis et de signis bene ac subtiliter judieet. l OmL XXII. 3. 2 Ad fluim, lib. II, p. XXI, 2.
3 Fragm. in Claudium et Curionem, Ire Vide etiam ad μιιie. lib. I, ep. XVI: Surgit pulchellus puer; obiicit mihi, me ad Baias suisse, salsum n
59쪽
Quomodo vero huicce helluoni signorum tabularumque bellum non indixisset Noster, cujus epistolas h smus, ad Atticum scriptas, quibus ab amico emis gitat ut signa ei quamplurima mittat 3 a Signa Megarie et hermas de quibus ad me scripsisti vehementor
exspecto. Ne ero haec, ut villae ornamenta, tantum
requirere existimetur Quidquid ejusdem generis habinis, dignum Academia tibi quod vid6bitur, ne
dubitaris mittere et arcae nostrae confidito. Genus hoc
est voluptatis meae quae Προασι uti maxime Sunt, ea
quaero 33. Non ea se velle solum ait, sed maximo 2),nse mirum non enim Tullius, quem antea cogn-imus adeo anxium et sollicitum fuisse ne ut multi civitatis principes, ob nimiam istarum rerum cupidinem, luxuriae in suspicionem veniret, usque e sui existi mationem neglexit ut eadem quoquo pretio emere et in suis villis habere exposita vellet, quae esse apud alios haud aequo animo passus erat Vult quidem signa adis mittantur , sed maxime quae apta sint bibli thecae studiisque suis congruant ita enim putat res istius modi, non propter ipsas visum iri a se expetitas, sed propter litteras quibuscum quamdam veluti si ad aure., I, 9.
2 Ad Attie., L 10 Signa nostra et hermeracias, ut scribis, quum commodissime poteris, velim imponas, et si quod aliud Oiκειο ejus loci, quem non ignoras, reperieS, ei maxime qua tibi palaestrae, gγmnasiique videbuntur esse.
60쪽
cognationem habeant. Quamobrem ad Gallum haec scribit i): Prorsus ex istis emptionibus nullam desidem tu autem ignarus instituti mei, quanti ego genus
omnino signorum omnium non aestimo, tanti ista quattuor aut quinque sumpsisti. Bacchas enim Ciceroni omerat Lallus cinde Opinor, paulo seVerior graviorque sententia Nostri, qui ortasse ita loquitur, non solum verbi augendi gratia, sed etiam ut apud hominem delicatum atque elegantem ipse philosophi personam retinere videatur Attico enim, longe sibi amicissimo,
de statuis emendis scribit . Arcae nostrae confidito. .
Ceterum multo magis Attici judici confidit quam Galli,
quem Bacchas a se emptas cum Musis Metelli inepto comphiarantem, satis acriter refellit . At quid simil63 Primum, ipsas ego Musas nunquam tanti putassem: atque id secissem Musis omnibus approbantibus. Sed tamen erat aptum bibliothecae studiisque nostris congruens Bacchis vero ubi est apud me locus 3 PD- secto aut insanivit Gallus, qui non intellexit ista signa viro ad stoicam disciplinam mores componenti non apte conVenire; aut, quod Verisimilius est, credidit Tullium, quem bene OVerat oculos eruditos habentem, sola operum pulchritudine ad hujusmodi signa emenda adduci solere. At Bacchae istae non ita sunt pulchrae ut Noster, propter, eas, luxuriosus haberi velit diu chellae sunt, no i optime et saepe idis, inquit Tullius, cui nescio an ulla statua aut non Visa, aut non audita suerit; π sed ea signa ego emere soleo, quae ad 1 Ep. sum. lib. VII, p. XXIlI, ad Gallum.