Quid de signis tabulisque pictis senserit Marcus Tullius

61쪽

similitudinem gymnasiorum exornent mihi in palaestra locum . . Ροstquam em jocatus est nonnihil de Martis,

Saturni atque Mercurii signis i , pergit dicendo exhedria 2 quaedam sibi instituta esse in porticula

Tusculani volebam, inquit, tabellis mare; etenim, si quid generis istius modi me delectat, pictura

delectat. Quae verba, etsi sunt tanquam fastidientis res istas et, ut lariores, contemnentis, quid vere significent jam nemini, opinor, obscurum est. Cum enim pessimi cives eo tempore iidem et maxime luxuriosi essent, tum ut quisque aut bonus erat, aut

boni famam sibi optabat, ita signis tabulisque pictis quasi bellum indicebat quod inter alios, Appium censorem secisse patet ex quadam M. Coelii ad Ciceronem epistoli 3 . Quomodo autem Noster, cum res ita se haberent, ulla signa ullas tabulas sibi emere sustinuisset, nisi quae suis studiis tantum idonea esse viderentura Fuit profecto hujus generis statua illa Platonis, propter

1 De trapezophoro cujus in eadem epistola nomen Occurrit, vide Vict. M Clere, not. 147, ad lib. II, M. famil. uine Statue, apparemment, qui foutenti une table, fulvanida signification du moi rectas 2 ualeo propres a se reposerimus des portiques Ou Ouum fouvent, dans les Ouvrages de Cictron, qu'it almait Κωrme des conversations savantes ave de amis dumsime gout que tui . Vict L Clerc, ibid. note 449. 3ὶ p. m. si VIII l : Scis Appium censorem hic o tenta sacere de signis et tabulis, de agri modo, de aere alieno

acerrime agere 'lersuasum est ei, censuram lomentum aut ni- rum eine. . . Curre per deos atque homines, et quamprimum haec risum veni. . . Appium de tabulis et signum agere s

62쪽

quam in pratulo, cum Bruto considit i), quo facilius sermora claris oratoribus explicetur. Fuit inprimis Academiae propria Hermai liena , . quod et Hermeseommune omnium et Minerva singulare est insigne ejus gymnasii 23. uirum autem est quanto gaudio ullius acceperit hoc signum de quo prius ab Attie -- diverat . Hermathena tua valde me delectat et posita

illa belle est, ut totum gmnasium χλιω--θημα esse videatur 3). Sie in eo genere es tur studio, ut B in jam aliorum reprehensionem curet, dummodo ab Attico alimetur. Hunc maximopere orat ut non solum H suas entesim eum capitibus aeneis, quibus ne visis

quidem ait se jam delectatum esse, sed etiam signa et elera, quae et elegantis Attici et Academia Cie ronis erunt, quamplurima quamprimumque mittat

63쪽

. raeterea, inquit, ubi ian , quos in toctorio atrioli masmi ineludere, et putealia sigil, lata duo 23. . Addit etiam se velle maxime Omamenta νε ασιώδη δ); non enim, quod Verres faciebat, sedet palliatus in vasum aureorum officina, at republica

prope desperata, abdit se in bibliothecam 4); quo

Omatiorem nullum in suo μάλθεί- locum esse vult; ibi enim litteris sustentatur et recreatur Noster, quid se vere dixisset, quod de Lucullo dici voluisset: eum nempe libris magis quam reliquoimatu villae delectari b). Quant enim studio Attici bibliothoeam appetitu Quam sollicitus est ne illa in alienas manus

transseratur Suas enim omnes vindemiolas eo η-

servat ut illud subsidium senectuti paret 6); quanta anxietate etiam laborat ne quae scida depereat librorum quos ipsi donavit M. Paetus 7). Nam et graecis bis

I, 3 et a Quae mihi antea signa misisti, ea nondum vidi. In Formiano sunt; quo nunc proscisci cogitabam Ilia omnia in Τusculanum deportabo Caietam, si quando abundare coepero,

64쪽

libris quos suspicatur, et latinis, quos scit esse relictos, sibi vehementer opus esse scribit, ut, quod deforensi labore temporis datur, in iis studiis -- quiescat.

Haec a nostro proposito ortasse aliena retulimus, sed ex quibus magis elucet, ut opinor, ieeronem Graecorum ingenii amatorem, omnia quae pulchra illi aut invenerint, aut effecerint, studi prope eodem fuisse amplexum, ne quid videlicet ab iis cognitum laetumve ipse ignorare sibi videretur. Attamen, quemadmodum in ulli erat quaedam paulo superbior aemulatio, ut Romanus civis non ab uno homine graeculo superaretur i), ita ver et admirati magna nobilissimae et statis quae sui monumenta tam pulchra tamque Veneranda reliquerat. Non enim, quod jam de Paulo milio animadvertimus, hoc nostrorum hominum proprium est ut si quis Graeciam sorte peragret templorum rudera,

exesas columnas, truncata deorum simulacra, locos denique tot clarorum virorum memoria paene Sacratos,

quadam intueatur reverentia. Nam Ciceronem licet audiamus, sub Attici persona, profitentem se Athenis

lib. XIII, II, de Dionysi servo qui multos libros ei surripuerat: Res ipsa parva, sed animi mei dolor magnus est. n 4 v I voului que Rome ne in pas a dessous de ceuxqu'elle avait vaincus, et seu i reprodulsit cute lamelice auxFeux de se concitoyens. V. Le Clere, Diso prel. trad. d. Cicer. Ρ. 24.

65쪽

commorantem, non tam operibus magnificis exqisitisque antiquorum artibus delectari, quam recordatione sumiorum Virorum, ubi quisque habitare, ubi sedere, ubi disputare sit solitus i). Quin etiam, quum γε sis Syracusas advenit, hoc primum in animo habet ut Archimedis sepulchrum, ab Syracusam ignor tum, ipse inveniat. Quam studiose describit quomodo illud, septum undique et vestitum vepribus et dumetis, indagaveritu Quam superbe exclamat id potuisse evenire ut nobilissini Graeciae civitas, quondam emetiam doctissima, sui civis acutissimi monumentuIn

ignorasset, nisi ab homine Arpinate didicisset 2)

Quod credo, ait non tam ideo superbus, quia Arpinas Graecos, quam quia ipse αρχαιολογος lim priueipes civitatis, quondam doctissimae, doctrina superarit. Ign tum enim sepulchrum ne ipse quidem ortasse reperisset, nisi tenuisset quosdam senariolos, quos in ejus

monument ess inscriptos acceperat. Est enim cu- sl De Legibus, II, 2. Vide etiam de admonitione locorum De Finis. V, 4, et lib. XIV. . ad sem. Ι a Sedem, domu

66쪽

riosus, etsi curiosos eontemnere videtur 13, sed belle curiosus 2), ut Atticus, quem scimus imaginum amore flagrasse et de his volumen edidisses 3). Itaque ambo rident Metelli υναρησέα turpem, qui promum suumneseiret censorem in suisse. Hi autem dixeris Tullium unum esse ex his antiquitatis amatoribus qui eam, hisce praesertim nostris temporibus, diligentissime perspectam excussamque habuerunt, adeo subtilis est et sagax in suis prope orationibus . empe, ut Metelli erratum redarguat, asser primum eam statuam ad

Opis positam. quas nihil habuit aliud inscriptum nisi

Cos. dein illam ad Πολυδευκους, quam esse ejusdem status, amictus, annulus, imago ipsa declarat 4 ,: quae quidem minutissima prosecto non perspexisset Noster, nec in turma inauratorum equestrium in Se-

si De Finib. I, 2 adsta studia, si ad imitandos summos Viros Spectant, ingeniosorum sunt, sin tantummodo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum. Ibid. lib. XVIII, 49ὰ atque omnia quidem scire, cujuscumque modi sint, cu

pere curiosorum. D

2 Ad Auie., lib. VI, Sumus enim ambo belle curiosi. v 3 Hine XXXV, 2; vid etiam Comet Nep. a oris etiam majorum summus imitator fuit, antiquitatisque amator quam adeo diligenter habuit cognitam, ut eam totam in eo volumine exposuerit. n 4 Ad Attis. VI, i.-πCicgron, qui sali direkScipion Asriminie Jeune de Somnio Scipionis, in qu il reconnut Ombre deson meulvi adoption plus pardes portraiis qu'il en avait,us quΘparde wuveni qu i en mali pu garde depuis se premthres annees, san via qu'il connaismi bien tes portraiis de Scipion, pulmu'il observe quo par erreur,in Mait donnys DFsion inies des statues qui devalent representer Scipionisirapion n

67쪽

rapionis subscriptione Africani agnomen animadve tisset, nisi non in his rebus solum quae inmniosorum, sed etiam quae curiosorum sunt, studia ipse posuisset.

Quod autem Tullius ita in antiquitatem assectus suerit ut eam, Vel propter sacetias atque loeos quibus mirifice capitur, amare et prope desiderare videatur 13, hoe

haud levem causam attulit eur veterum artificum signa tabulasque pictas non parvi aestimaret. Quin etiam omnes, ut ipse dixit, artes quae ad humanitatem pertinent, habent quoddam commune vinculum, et quati cognatione quadam inter se continentur; neque ego libenter crediderim quemquam unquam exstitisse, praesertim antiquitatis amatorem, qui, cum poeta esset non mediocris, philosophus insignis, oratorum, aut cum Demosthene aut post Demosthenem princeps; tamen quam vim habeant ad sensus animosque commovendos pictura et ars statuaria, neque intellexerit,

neque ipse expertus didicerit qui, si sorte exstiterit, certe non illo suit ullius qui contra, quod velim ex his quae supra retuli jam manifestum esse, tantia genus rerum secit, quanti is poterat cui nihil eloquentia admirabilius, jucundius, potentius, nihil tam regium, tam liberale, tam munificum, quam opem ferre supplicibus, excitare amictos dare salutem, libreare periculis, retinere homines in civitate, merito esse videbatur 2)

Epist. Iam lib. IX, p. xv, a Paetum amriar, Si, praeter te, quemquam reliquum habeo in quo possim imaginem antiquae et vernaculae festivitatis agnOMere n 2 De Oratore, lib. I, c. 8.

68쪽

Non tamen institutae quaestioni satis secerimus, nisi quamdam adumbraverimus Ciceronis e tem ex his ipsius operum locis expressam, in quibus ipse, quas de signis tabulisque pictis habuerit opiniones, nobis exponit Multa enim quae prout ratio sermonis postulabat, jam nostr in hoc libello collocata invenias, eadem si inter se comparata rursus perpendas, et in novum ordinem digesta colligas, quoddam, ut opinor, efficiant sententiarum corpus quod uno quasi culorum conjectu complecti facillime possis. Ex hoc autem videre est ullium, quum illud quod est probabile ad artes satis esse existimat, tamen nomnihil artificis ingenio concedere, quem penes erit rerum naturam suo ipsius arbitrio interpretari non ita, opinor, ut ficta veris usitatis nova atque inaudita pra ponat, Sed ut ea, quae sub oculos cadunt, ad aliquid persectum et excellens, quod in mente insitum est reserat. Itaque non is sui qui, quod multi prave sa-ciunt, ab artifice exposceret ut, quae oculis percipiuntur, ea fideliter expressa tantum reddere conaretur.

Censuit vero artifici opus esse inventione et judicio, ut primum quamdam rei alicujus Armam inveniret, deinde judicaret unde potissimum quod sequeretur,

exemplum Sumeret.

Sic enim Zeuxis raebete, ait, ex istis virginibus Ormosissimas ut mutum in simulacrum ex ani-

69쪽

mali exemplo veritas transseratur . Nihil aliud poscit pictor nisi ut quae jam animo conceperit, ea ex animali exemplo veritatem, immo vitam, trahant. Quod prosecto Noster magnopere laudandum esse credidit, qui

nihil in Canacho Calamide et Myrone aliud improbat,

quam quod eorum signa non satis ad Veritatem sunt adducta. Vult enim persectae artis opera non modo sint pulchra, sed etiam Veritatis proxima a ars enim,

ut ipse dixit, cum a natura prosecta sit, nisi natura moveat ac delectet, nihil sane egisse videatur i). Pulchritudinis autem et veritatis in his rebus hoc temperamentum esse jubet, quod erat in Alcamenis Vulcano, in quo stante atque Vestito, leviter apparebat claudicatio, non deformis 2). Nunquam enim Tullio in mentem venisset ipsam larma turpitudinem nonnihil conferre ad artem, si vera imagine quasi e primatur, et esse aliquam voluptatem, novam profecto et singularem, quae ex ipsa deformitatis absolutissima imitatione percipiatur. Immo vero cum Varia sint judicia, nec facilis explicati sit quae sorma maxime excellat, semper tamen existimavit in omnibus rebus esse aliquid optimum, etiamsi lateret idque ab eo posse, qui ejus rei gnarus esset, judicari. Iam pulchritudo quid sit apud eum cognoscimus

nempe quae ex apta compositione membrorum, quae quodam cum lepore consentiant, oriatur. Num ero corpora ea pulchra esse censuerit, quae Vulgo Ua- 1 De Oratore, lib. ΙΙΙ, M.

70쪽

gentissime ustodivit, nova intactaque ratione quadratas veterum statura permutando. . Equidem mn,ieor Tulli magis placuisse hanc staturam corporis quadratam, quam Iissippi gracilem Vmmetriam, ex e quod Polycleti atque Phidiae, quos ceteris veteribus linius annumerat, saepius quam Lysimi la

apud eum occurrit. Quam autem vult in signis inesse aptam membre rum compositionem, eamdem tabularum colaribus adhibendam esse censet, ne clariori floridiorique as- peetu oculi perstringantur. Hanc enim Virtutsm, quam Graeci dicunt αρ vim a nulla re abesse jubet Noster, cujus sermo tam numerosus defluit, quique in hac rhetoricorum praeceptorum parte, quae ad numeros oratorios pertinet, exponenda tam multus est 4). Nunc vero si a nobis quaeritur utram dilexori Cicero statuariamne artem an picturam, licet hoc ipsius responso utamur tenim . inquit , si quid

si Eam verborum translationem Graecos occupasse τετρα- νειος αvευ γου, Arist. Rhet III, Ethio Nie. Ι,l in monet me Eggerus V. d. et Lib. II, c. I.

a XXXIV, 9.

4 Vide et Orat xx, de sophistarum sermone qui a Verba apertius transserunt, eaque ita disponunt, ut pictores varietatem colorum paria paribus reserunt, adversa contrariiS, saepissimeque similiter extrema definiunt n