장음표시 사용
161쪽
..tis , ., his verbis significat m: Viro mi,e uxore mores inuicem accusan-D. . mate. tibus caulam diuorίii utrumq e dedisse pronuntiarum eji. Id ita acciapi debet, ut ealere, qua ambo contem erunt, neutr vindicetur Paria enim Duelamuma ρ fitione di oluuntur. Multum ergo, ut hunc locum con Iudam, ab adulterii accusatione morum accusatio distat. Alterum enim publicum, alterum priuatum iudicium est: alterum, ita marito instituatur, lenocinii allegitione quasi compestatione mutui criminis excluditur, i a G... alterum non ite. De moribus aute actio,accusatio appellatur j 'ἡ .r u dc ideo nemini mirum videri debet, quod Scaevola accu-. Otas in D. sandi verbo utitur. Quin etiam heredi olim ea actio non da- ι- a. . batur' deniq; Ma Valentiniano in criminalibus actionibustisti. numeraturia Abolita vero, dc sublata est a Iustii iano q.
qt- ui c. - Sex mensium tempus ad accusandam mulierem lex con-
:T .... n. stituit r.ex quibus duo inarito patriq; iure priuilegiario dan
dem mc a. tur, intra quos nulli alii accusandi facultas csst , dum illorui:, e, , Voluntas expectatur. Extraneis vero quattuor menses post ad uiri patrem Sc maritum dantur Sc ipsis utiles . atque ita sex menti tes completatur. Nam sexaginta dies,quos marito atque pa-i f. tri leX pnestituit, duos menses eniciunt. quamquam ubi lex ν H duorum mentium facit mentionem, etiam qui sexagesimo ἡ dc primo die venerit, audiatur R. Horum vero sex mensiumul. Qil-D. ea fit separatio , ut innupta quidem cx die diuortii sex me- computentur, invidua ex die commisti criminis. Post hoc me D. vcro tempus qui accusationem inserunt,praetcriptione sum
2 AovLTERUM AD vLTERAM v E. . Adult i intra quinquennium quod continuum numer .LIM . o. tur, accusari etiam defuncta muliere postulat α, post quinia Muri quennium no possunt caq; praescriptio illis lege competit; . F Hoc eteri, qui quennium ex die commissi criminis compu-arrhi g. tur, dc apti qua loque mulieri utile est. Nam si ex die diuo tii sexaginta tantum dies intcrcesserint, ex commissi verbcriminys die quinquennium praeterierit; mulier accusari non poterit: quoniam continui quinquennii lapsu crimen sopi tum est
162쪽
tum est Non latum autem adulterio, sed da ceteris crimi-ιti, nibus, quae pro adulterio l vindicat, quinquennium praesti in . D. o tutum est, ut siue stuprum obiiciatur, siue lenocinium, siue domus praebita arguatur, quinquennium observeture. Cet rum qui pex vim stuprum intulerint, sine praefinitione tem- lGys. poris accusari possunt, cum raptus crimen legis Iuliae dea--vmi dulteriis potestatem excedat, de ad legem Iuliam de vi per ' o. tineat d. Praescriptione quoque quinque annorum cri--.IM-men incesti adulterio coniunctum non excluditur φ. Ince-I C. Vstus enim hac lege non coercetur . Sed nec suppositi partus ss p
accusatio quinquennii praescriptione repelliturg. Relinqui- T Q tur igitur solis adulteriis,&stupris sine vi admissis,lenociniis-fique,quae lege coercentur, quinquennii spatium computari. Cetera sere omnia crimina, quae lege lulia non apprehen-icduntur , viginti annorum exceptione excluduntur h. DAU A. Quinquennium autem ex eo die accipiendum est, quid admissum esse dicitur, 3c ad eum diem quo quis postulatur, non ad eum diem, quo iudicium de adulteriis c-.Li, --xercetur . Et quamquam continuo quinquennium meretur, si tamen propter mulierem , quae prior rea facta suerit, adulter eodem tempore reus fieri non potue- irit, A diu tracta lite quinquennium transierit, vel is qui intra quinquennium accusationem intulerAt, reum non eregerit, Vel praeuaricatus sit,&alius eundem repetere ve- hi, computationi quinquennii e imetur id tempus quodper postulationem praecedentem consumptum est . Ex his ce-
finire possumus prescriptiones ex lege Iulia desccndentes.
Quarum Vna quinquennii est, altera sex mensum i , qua se minae adulterae accusatio excluditur in. Altera est, qua utitur tu .c δε- mulier nupta, ut ab adultero prius, quam a se incipiatur. Est is . . dc illa quae accusant ideo repellit, quod minor viginti quin D. que annis sit. Quarum omnium praescriptionum ill ud com--Γ τε 'mune est, quod ante tractari dcbent, quam inter reos quis 'irccipiatur. Posteaquam vero semel receptus est, amplius o . 3ca nou possunt .
Vetus iuris constitutio est, in caput domini seruos tor
163쪽
queri, vel de tamino sine quaestione interrogari no posse. Id quod propter eam , quam dominis praestare serui debent,
reuerentiam , aut etiam propter innatum mancipiorum in dominos odium, quorum dicto periculosum videbatur domini salutem committi, more maiorum comparatum fuit, quemadmodum Cicero pro rege Deiotaro auctor est: vel, ut a Cicerone Tacitus ' dissentiens scribit, Sena- .ia... tusconsulto vetere constitutum. In causa tamen fraudati census, laesaeque maiestatis ρ α adulterii et, propter climinum atrocitatem ab ac regula recessum fuit, Quibus de M. C. is incestus crimen antiquitus annumerabatur. Sic enim Cisep .e ιcero pro Milone : De seruis in dominum nulla quaestio iaci,. b. est , nisi de incestu , ut fuit in Clodium. Idem in Partistionib. De nostrorum etiam prudentissimorum hominum institutis, qui cum de seruis in dominos quaeri noluissent,
de incestu tamen &coniuratione, quae facta me Consule est, quaerendum putauerunt. Itaque cum M. Antonius clarissimus sui temporis orator incesti reus ageretur ii eo im. Mis 5 dicio seruum eius in quaestionem postulatum esse legimus x. . o 6.cap. s. Hinc etiam incestus accusatam Minutiam Vestalem a pontificibus iussam in potestate familiam habere Liuius reserti quod in hac causa aduersus eam quaestio de familia haberi poterat. Verumenimuero post legem Iuliam, quae in adult rii causa seruoru aduersus dominos quaestionem intro. xit, factum estnescio quo modo, Vt incestus crimen, quod ea lege comprehensum non erat, ex ea quoque legis seueritate, I in his φ. euolaret.Vnde Vlpianus : In incesto, ut Papinianus respo-D. 4 min. -&rescriptum, seruorum tormenta cessant, quia de lex
Iulia cessat. Non aliter igitur hodie in dominorum personi in incestu serui torquentur, quam si adulterium incestui adiunctum sit Sed nec in quaestione raptus stupriue de seruis, ιρ,.si,. aduorsu dominumq*rritur u. Quin etiam Aurelianum co- ab stituisse Trebellius Pollio scribit, ut ne in maiestatis quidem
causa serui in dominorum caput torquerentur. I itur tum D. ΔΡ. demum seruorum tormeta locum habent, cum in nuptam
dulterium commissum esse dicitur.Et ita clim Octauiae Neronis uxori fictum adulterii cum seruo commissi crime obiiceretur,actas ob id de ancillis eius Quaestiones,& vi tormen-
164쪽
torumvictas quasdam, ut falsa annuerent, Tacitus lib. xiiii. memorat. Torquentur vero primum serui eius, qui quae ueadulterii postulatur, siue proprietatem,siue nudum fructum habeant . Nam&fructuarii serui in seruitute fuisse videntur, nec tam proprietatis causa ad quaestionem, quam mini- αι - - sterii pertinet. Ergo & si bona fide reo seruus alienus seruiat, interrogari eum posse per quaestionem admittimus. Torquetur x is, cui fidei commissaria libertas debetur I, quod alias non temere fieri solet: M ita demum, si aliorum quaestionibus oneretur . Itaque etsi dominus a familia occisus esse dicatur, ad eius , cui fidei commissa- D Iaz ria libertas relicta est, tormenta non esse festinandum D. in . D Pius rescripsit a. Plane statvliberos quaestioni postulari possie Paulus lib. tr. de Adulteriis scribit h. Hi enim, quo δε- ad statutae libertatis casus eueniat, tantisper heredis sunt oe, ac vel venundari ex sententia legis duodecim Tabula-xum η, sed tamen retenta, possitnt. Diuus etiam Hadria- ei. s. D ianus Cornelio Latiniano rescripsit ' Sc de exteris serui . o ti uaestionem haberi. Serui quoque parentum eius, te quovete qua quaeritur, qui eicin usum concessi fuerint, quaestioni ex lege postulari possi in t L, sed iustorum demum parentum dulio .g, non naturalium. Nec tantum marito, vel patre, sed &μι '
extraneo accusante, in caput dominorum serui torquen- Hsρat. r. D
iur h. Dat vero lex patronis seruos, qui quaestioni subdun-q- rq i tur, interrogandi potestatem. Quod ex more antiquo pro- fectum Budaeus annotat, quo a patronis causarum testes pa- bi. a 7. D.
lam interrogari solebant, ut Quintilianus indicat ..stionis vero modum iudices arbitrari oportere Vlpian. lib. c. DI iii. de adulteriis scribiti, atque io quaestionem habere, ut a 'seruus saluus sit vel innocentiae, vel supplicio. j. o. - . s1Rvvs DE QEO QUAESTIO. Iubet lex eos seruos qui quaestioni suppositi fuerint,pu-zi blicari m, ne in potestatem dominorum reuertantur. Ratio μ' autem publicandorum seruorum ea cst,ut sine ullo metu verum dicant, de ne dum timent se in rcorum potestatem re-
165쪽
gressuros, obdurent in quaestione. Non tamen antequam quaestio habita fuerit, publicantur.sed siue accusauerint, siue negauerint, nihilominns publicantur,ne spe meriti colloc di in eum,cuius in potestatem reuersuri sunt, in mendacio perseuerent. Exquo intellegimus eos dumtaxat seruos publicari,quorum dominium vel ad reum' vel ad accusatorem
pertineat. Nam alienos seruos cur publicemus, causa nulla est . Hanc autem seruorum publicationem,ut ne maiorum instituta offenderentur, quibus torquere in caput dominorum serui vetantur remedii loco ab Augusto inuentam Dionita scribito: on δ' δοῦλον S του Amri 6 εασανιοθῆναι,
Idemque postea quotiens aduersus dominos serui torquendi erant, usurpatum Corn. Tacit. indicat. Et quia, inquit P , vetere Senatusconsulto quaestio in caput domini prohibebotur, callidus,& noui iuris repertor Tiberius, mancipati singulos actori publico iubet, scilicet ut in alienum e seruis Ialuo Senatusconsulto quaereretur. Idem alias i Seruos quoque Syllani, ut tormentis interros: rentur, actor publicus mancipio acceperat. Quamquam nec hoc posterioribus teporibus placuisse videratur, cum Iureconsulti definianir se uum in caput eius domini, a quo alienatus est, cuiq; aliqua-do seruiuit, in memoriam prioris domini interrogari non posse. Illud etiam lege comprehensum erat , ut abs pluto reo,seruorum cstimatione inita,siue mortui essent,quatae pocuniae fuerant ante quaestionem: siue salvi essent, quantae pecuniae in his damnum datum fuisset,condemnatio fieret. Idcirco caueri de seruorum amno ei,ad quem ea res pertinebat, usitatum erat: idemq; generaliter obseruatum, quoties alieni serui in quaestionem postulabantur, Paul. in lib.SEte tiar. x & Modestinus V tradunt. Hinc M alias seruum quaestio nis habendς causa aestimatum datum legimus . Atque huc transferendum est illud Papiniani y, Patre, vel marito de adulterio agente,& postulatibus de seruis rei, ut quaestio ha- beatur,si vere causa perorata testibus probatis, absolutio secuta fuerit,mancipiorum quae niortua sunt, aestimatio habetur. Secuta vero damnatione quae supersunt, publican
166쪽
tur.simplum autem, quod ex hoc capite descendit, condi Mone ex lege petetur . D. A.
Prospexit legissator, ne mancipia quaestioni subducan 'sidum intra sexagesimum diem ex die diuortiis numerandum eos manummitti prohibet . Manumissione enim libertatem adepti iam in aliorum caput torqueri non potui Tent b. Ideo&in ceteris causis antiquitus cccpta aduersus aliquem cogni-iaustri tione ii qua per seruorum quaestionem veritatis eruendς spes erat,ab eo qui quaestioni praeerat ,reo imperari seditum cx Li m. n. uio e Sc Paediano dcolligimus,uti servos in potestate haberct '' ne quis ex his manumissione quaestioni subtraheretur. Pro Ata ..hibet vero in uniuersum lex Iulia in totum manumitti ser-M is
uos, qui quaestioni postulari possint. Itaque mulier,quae diuertit,omnes omnino seruos tuos,etiamsi extra ministerium cius sint, nec eos tantum, quos adulterij tempore in ministrio habuerit, sed & quos postea comparauerit, alienare manumittereue prohibetur,quia hi quoque quaestioni subii ci possunt' . Sed hoc posterius,ut durum, a Gratia.dc Valent..1 emendatur L Pater vero,cuius in potestate filia fuerit,itemq;
mater, ea tantum mancipia manumittere alienarcue prohi- ι . C. δε -
.bentur,quae in ministerium usumque filiae ab eis fuerint attributas . Atque hinc exemplum accommodatissimum petetur 2 Σῖ ad illum Scaeuolae locum i , in ovo ita est: Si non lex Aeba post . Sentia, sed alia lex mei Senatusconsultum, aut etiam constitutio serui tiberiatem impediat, is necessariμs feri non potes, etiamsi s iasii , i M. non sit soluendo testator. Quod praeterea etiam ad legem Fa D h uiam referri potest, qua seruus, qui plagium admiserat, pro ' i' '
quo poenam dominus intulisset, intra decem annos manumitti prohibebatur . Potest de huc referri quod a Marcello Pscriptum est : Militem testamento suo manumittendo nihilem cere in eo, cuius libertas lege . Elia Sentia vel aliqua im . . D. peditur. Illud praetermittendum non est,seruum pure manu imissiam, cuius status propter adulteri j quaestionem ex hac le- mi L. Dige suspenditur c im ei libertas propter impedimentum iuris post aditam hereditalcm non competat, ex eodem icitameto neque legata, neque fidei commissa pure data sperarc po
167쪽
tus habeat, seruari in duos menses familiam praecipit.
Damnatam adulterii mulieremtix Iulia de adulteriis testem produci,vel dicere testis nonium vetabat x. Vnde Paulus lib. I i. de adulteriis y , Ex e , ait, quod pro ibet lex Iulia desiis. D. . . adulteriis testimonium disere condemnatam mulierem , colit itηr o ., etiam mulieres in iudicis testimonii dicendi ius habere. Non .
tantum autem mulierem, sed M adulterij damnatum quem- glibet a testimonio drcendo lex Iulia repellebat. Itaque ad testamentum faciendum adhiberi adulteri j damnatus non poterat,nec si adhibitus fuisset, valebat testamentum c adeo ut neque hereditas adiri ex eo, neq; bonorum possessio peti posset. Quemadmodum a Papiniano libro singulari de adulteriis scriptum erat . In adulteri, porro causa praetorem quoque testimoni uni dare debere Senatus censuit . Apud Pa H o hpinia. lib. i. de adulteriis agitabatur b,an in hac causa testimo nil dictio esset calumniae causa publico iudicio damnatis. Neque enim Remnia lege, quae de calumniatoribus latabi iestς, nec ulla alia lege testimonium perhibere vetantur, sed ' quod legibus omissum est, non omittetur religione iudican- r. - tium. ad quorum ossicium pertinet, eius quoque testimoni j fidem, quod integrae frontis homo dixerit, perpendere. Ccterorum quoque, qui in alijs publicis iudicius testes idonei non sunt,testim lium hic non recipietur.
Caput hoc duobus locis probatur: Vnus est,ex Vlpian .lib.
quadragesimoseptimo ad Edictum, in quo ita est de Irem Iu- D. --rba de adulterio, nisi certo modo diuortium fatium siti, pro ιη-fecto habet. Alter est Pauli ex libro secundo de adulteriis, in haec verba e: Nullum riuortium ratum 6t, ni si septem ciuibus Aa . Romanis puberibus anibitis praeter libertum eius, qui diuον- eiumfaciet. Et hoc quoque Suetonius in Augusto significat. Cumq;etiam,ait Aimmaturitate sponsarum,& matrimoniorum crebra mutatione vim legis eludi sentiret,tempus spon- sis habendi coartauit, diuortiis modum imposuit. Ceterum
diuortia ex duodecim tabulis certis pactisq; verbis fiebant,
168쪽
& certa sollemnitate. Verba legitima usitataq; haec suisse C
sibi habere iussit ex duodecim tabulis. Martialis lib. mi.
Mense nouo Iam meterem Proculeia maritum
D eseerAotque iubes res sibi habere suas. Fuit autem priscis temporibus tanta matrimoniorum concordia, ut per annos ferme sexcentos ab Urbe condita nulla repudium sensisse domus dicatur. Quamquam in annorum numero leuiter aliquantulum auctores distentiant b . Postea ita fuere frequentia diuortia, ut a quibus-- ιο. WM. dam mulieribus non iam consulum, sed maritorum nu- ου ru e mero annos comput ri Seneca conqueratur .Hinc oc illud
' 'δεῖμ' I ulla lex ρ ulis ex quo Faustine relat est, tque intrare domos iussa pudicitia, ut minim,aur cert. plus quam vigesima lux est, Et nubit decimo iam Thelesina viro. Qua nubit toties,non nubit,adultera leges. Ost AEdor moecha simpliciore minus. Tertullianus in Apologetico i. Repudium vero iam votum est,& quasi matrimonij fructus. Cui malo ut subueniret Augustus, certam faciendorum diuortiorum sermam praescripsit,cxtra quam diuortia facta iri ita essent. Itaq; quod Gaius m l. ρ n. D. Icribit m: Si ex lege repudium missum non sit, sic accipiendum 4 αδε, est ex lege olim xib. Tabul. hodie Iulia. Eodemque modo ini terpretandum,quod alias ri legitur, si non secundum legiti- ἡ tia maria obseruationem diuortium factum sit, donationes post rim t. --r, tale diuortium factas nullius momenti csse, cum non videatur solutum matrimonium. Exigit autem lex septem testium numerum,ut aliquo pudore leuitatis tot inspectantibus testiabus diuertentes assiciantur.Nec quoslibet testes admittit,sed ciues Romanos demum, eos', puberes. Impuberes ergo rerpellit, qui &in testamentis omnibusq; quae pera s& libram. ' ise fiebant mancipationibus, a testimonio arcebantur V . Quod p autem ait lex ,ρraetιν libertum, id Accursus math interpretatur, quasi ultra septem testium numerum liberti prit semia desideretur. LOL. 4.
169쪽
sideretur: cum ea legis sententia sit, ut a septem testium numero libertos eius qui diuertet, repelli velit, quasi non idoneos in hac causa futuros testes.
Legem Iuliam, quae De sundo dotali vulgo appellatur ν, c. partem fuisse legis Iulic de adulterijs, Paulus lib.secundo solentiarum si apertissime indicat. Lege, ait, Iulia de adulteriis et D cauetur, ne dotale praedium maritus inuita uxore alienet.
Idemq; & ex inscriptionibus legum sub titulo de fundo dotali positarum intelligimus: quae fere omnes ex Iureconsul-.tii l. torum de adulteriis libris transcripis sunt.Dotale autem prς dium,ut Vlpianus interpretatur, , accipere debemus tam v obanum, quam rusticum. Ad omne enim aedificium lex Iulia 'pertinet. Sed enim dotale id demum est, cuius dominium marito quaesitum sit, ut tunc alienatio eius prohibeatur. Nec interest,ipsa mulier dederit,an alius eius nominGCum enim propter uxorem ad maritum fundus perueniat, dotalis est .. 'Sed etsi marito debitori fundi id,quod debebat doti mulier, ,. D. Apromiserit,dotalis fundus efficietur xi: si modo in mariti dominio is fuerit.Nam si alienus sit,in pendenti erit:& tunc fiet dotalis,cum ad eum peruenerit x.Plane si fundum aut decem debenti, id quod debet, doti promissum sit, in arbitrio eius est,quod in dote sit. Hinc consequens est, si ei promittatur,ta
qui Cornelianum,aut Sempronianu fundum debeat, utrum eorum mallet, eum dotale futurum:& virum volet, alienaturum,maritum alterum alienare non posse at . Si tamcn alienarum rursus redimat,adhuc in eius potestate est, an eum queretinuisset alienari velit,ita ambulatoria erit legis Iuliae potistas i quia & ea dotalis oblinitionis natura suit. Quod si Stichum aut fundum debet, Sticho mortuo sundus in dotem erit. Sed si doti fundus aestimatus datus sit,vidcamus,an is ad legem Iuliam pertineat quasi dotalis. Et probandum est ita demum in eo fundo legem Iuliam locum habere, si conue-ncrit ut clectio mulieri seruetur quo casu Seueri & Antonini rescriptum procedit t. At si marito clectio dat i lit, aut etiam xii. C. Anihil de electione adiectum,conita erita. Nam cum utroques '
casu liceat marito,si hoc malit undi pictium quali venditio-xa' '
170쪽
cefacta offerre, sine mulieris iniuria fundus recte alienatui Fundum plane sibi legatum,ii mulier dotis causa repudiauerit, vel etiam substituto viro heceditatem aut legatum omiserit dotalis fundus fiet. Dotali quoque seruo legatus fudus, quoniam mulieri adquiritur quasi dotalis, lege Iulia continetur. Ait lex, Praedium. Vnde apparet in rebus tantum soli legem Iuliam locu habere b: Mobiles vero res vel se mouetes alienati posse. Quamobrem dc serui dotales manumitti aevi-ι is , ---- ro constante matrimonio pollunt, si is soluendo sit e. Praediu i . D, o appellatione etiam pars continetur d. Proinde siue totu prς- ί. n. dium in dotcm sit datum, liue pars praedi),alienari non pote-ῶμα. dos. rit. Nam Sc pars seindi recte fundus appellature eodemq; mo-
, , , do,quod priptor edaxit.Eius rei de qua iusiurandum delatum
in , Di erit, sic accipimus L, siue de tota re,siue de parte sit iuratum .i Sequitur in lege, Italicum. Lex enim Iulia ad Italica dumtaxat praedia pertinebat g, id est, quae in Italico solo essent. rei M. Porrecta vero est a Iuttiniano ad prouincialia pnedia. Ex cu ius constitutionibus eadem prouincialium quae Italicorum praediorum causa est, . Itaque quae in praediis Italicis dumta .e . . .. Xat antea locum habebat usucapio, etiam in prouincialibus ex Iustiniani csistitutione procedit usucapio, sublata iam an-'. . , pridiorum mancipi Sc nec mancipi differentia i . Quod
fori Iri hi. Lautem de marito hoc capite constituitur, etiam ad sponsum
- produci ,& quod de uxore dicitur, ad sponsam quoque pe T. D. E. tinerei placuit . Ait lex, ne abra to. Alienatio dicitur omnis p quem mutium transferturm. Itaque non tantum' distrahi dotalis fundus, sed & donari,& legari,& permutari, mLi. C. da de in solutum dari prohibetur. His enim omnibus modis do- . i. O .. mini una transit. Ac ne,si quidem miles dotalem fundum letam. t. te'. gauerit,legatum propter legem tuliam ratum erit'. Nam &quae in militari testamento aduersus leges scribuntur,nullam. vim habent Q. Alienatum auteinproprie non videtur, quod adhuc in dominio nostro manet: quamquam venditum recte dicatur p: sed tamen alienatione prohibita cos quoq; ca- sus comprehendi intelligimus,quibus vel a dominio separa- qiυ ii.C. is tum ius re aliquod trans fertur q. Quare nec seruitutes dotali
o a. pr dio imponere ,nec usum fructu,vel usum in alium trasser. i. au. re maritus poterit,sive solus, siue proprietati iunctus in do-