장음표시 사용
21쪽
Nee minus ubiversalis est gravitas, vis nimirum , assaeuo qua terrestria quaelibet corpora directione ad terrae centrum perpendiculari versus illius superficiem nituntur nullum quipph corpus est , ne igne quidem excepto, quod sit absoluth leves, sed omnia nisi ab aliqua causi impediantur deorsum tendunt vi quantitatis materiae proportionali X L . Ad explicandam gravitatis originem nilii Ginendo prodest lumatas atomos fingere a terra iugiter erumpen-res , quae corporibus devinciantur , eaque secum ad terrae superliciem efferant quamdiu enim neque perpetua Nec effluviorum emissio probari possit, aut demonstrari qua vi atomi, quae a terra iuster erumpunt redire cogantur, nulla ex hypothesi gravitatis causa percipitur. Eodem propesvitio laborat Cartesiana hypothesis , in qua facilesmateriae aethereae existentia, motusque circularis supponitur , cui gravium descensus tribuatur; quamquam ωui utrumque admitteremus , imo in hypotheses omnes, quas circa materiae subtilis motum , ac directionem invexerunt Cartesii assectae ad ejus opinionem reformandam , notissimis adhuc gravitatis legibus repugnaret. X L V I. Neque pariter ad intelligenda gravitatis phenomena
sufficiunt aut Varignon conjeeturae, a quibus non murutum dister hypothesiis qua utitur P. Fortunatus a Brixia, utcumque hyl othelim novam appellet, aut alia quae cum quae sit causa mechanica cui gravitas corporum adscribatur . Quapropter cum Newtonianus asserimus non magis inquirendum cur corpora fiat gravi , quam cae Deus ita voluerit.
22쪽
ribus, imbri singulis materiae particulis vim , qua in
minima distantia constitutae te mutu attrahant, iunctaeque se teneant; cumque haec proprietas ex una parte in omnibus corporum generibus, in quibus capta fuerum experimenta , se prodat, ex altera nulli videatur externae cause tribuunda, teria congessitam esse opinamur
DE ARTICULARIBUS CORPORUM AFFECTIONIBUS , ET QUAMTATIBUS. ALUI IL
Corpora omnia pro ea , qua pollent speciali magniat udine , figura , in , atque textura speciales atque dissimiles in senstibus nolitis impressiones efficere nequidem dubitant nunc temporis philosophi cum itaque a receptis impressionibus pendeant, quas sensu percipimus qualitates, ex mechanicis corporum tactionibu earum origiae merit,derivamus
x L I X. An ver,sicut qualitates , quae specialem habent cum
sensibus relationem , ita & reliquae omnes , in quibus rerum varietas mundi forma , ac pulcritudo consilli a mechanicis dumtaxat pendeant particularum affectionibus deffinire non audemus nonnulla siquidem occurrunt speciales corporum affectiones , quarum nec causa metcbanica patet, nec esse posse videtur.
Lux est verum proprium corpus, seu corpusculorum congeries , de esiluvium quoddam iugiter a corpore lucido emissum undequaque diffisum : non propagatur itaque sola aethereae substantiae pressione, aut motu quodam restitutionis ejusdem substantiae compressae, sed lucis particulae absoluto translationis motu desse.
runtur, quod quidem ex observationibus Clarus. Virorum circa
23쪽
eirca Eclypses satellitum Iovis manifesto deducitur
L l. Lucis proprietates salis conspicua sunt reflexio , refraelio; quana quam vero lucis reflexio ad generales caeterorum corporum leges exigatur, eius tamen causa non eli quemadmodum in illis impaelus in solid. corporis refleetein is particulas , sed vis potius repulsiva esse videtur , quam lux per media diversae densitatis translata offendit hinc ea corpora sunt opaca lucem reflectunt , quae inter lecundae compositionis particulas ampliora admittunt interilitia diverso densitatis medio re-
ruandoquidem ver lucis refractio singulari prorsus lege in ei, quae caeterorum corporum et contraria perficitur non dubium quin a singulari etiam causa procedat pro hac tamen neque diversam mediorum resinentiam , neque maiorem facilitatem lucis pervadendi medium densius, quam rarius assignari posse contendimus , sed cum Newtono opinamur refractionem lucis per diversae densitatis media transeuntis ex majori unius praealtero medio vi attractiva procedere.
Lumen homogeneum non esse , sed radiis inter se dissimilibus componi , quemadmodum etiam radium quemlibet suum habere conflantem , ac immulabilem colorem cum certo resiexibilitatis, ac refrangibilitatis gradu conjunctum fermesad evidentiam uis experimen istis comprobavit Newtonus , quorum fidem labefactare irrito prorsus conatu audet Rigetus raelii monium enim quod cum a multis Academiis , tum a regia scientiarum
Parisiensi acceperunt, de eorum veritate dubitare non fuit
24쪽
LI V. mod si radiorum lucis diversa est natura, de proprius
colori, non est cur ad explicandam colorum varie latera aut cum Cartesiis, rotationes plan arbitraritas glubulorum secundi elementi confingamus , aut diversam lucis 6c umbrae mixtionem comminiscamur, vel aliam quamlibet hypotbeum adoptemus, sed a qualitate , ac pecie radimim, qui ab objectis reflectuntur, colorum discris ineo, atque varietas derivanda erit L V. Primigenei autem Implices radiorum colores sep
tem enumerantur rubeus scilicet, aureus, flavus, viriadis indacus, caeruleus, Qviolaceus. H limul commixti infinitati propemodum reddere possunt colorum aetherogeneorum multitudinem , ac varietatem . Quod si radii cmuscumque generis apta inter se proportione permixti oculos assiciant, albo percipietur contra veros nulli poeae radii excipiantur, nigror'ιbebitur . V I. Reiicienda proindis est colorum distinctio in veros.
ωementitos risimirum una ei omnium colorum causa ;qualitas radiorum , qui ab objectis in majori copia reflectuntura quod si nihilominus aliquorum color pro dive so situ mutari videatur , ex eorum struetura is dispositione causa repeti debet quatenus lamellis, ex quibus pendet color modo densiori , modo vero rariori medio ambiuntur
sonus in reciproco, ac tremulo aeris motu consistit . qui a sonori corporis vibratione , ac tremore excitatur Hunc autem motum sicut contrario vento retardari, ita secundo aceelerari doctissimus Derhamus adinvenit , cujus experimentis fidere tutius arbitramur, quam iis , quae ab Academicis Florentinis in contrarium Producuntur.
25쪽
Soni repetitio, quam Echo appellamus fit, cum aetin durum aliquod . ac solidum corpus ad certam dii au-tiam positum incurrens ab illo cum eadem prorsus modificatione reflectitur; ubi vero semel reflexus alias multi, plices incidentias babeat, ac reflexiones, multum propagabitur sonus, quemadmodum evenit in tubis vocalibus, quarum nulla praestantior ilia , quam Eques oriandus anno i63o adinvenit , atque ex duplici tubo componitur . elyptico nimirum, cum adnexo parabolico L I X. In omnibus senis, caeteris paribus , maMitudo, sive intensitus est in ratione composita elasticitatis, densitatis aeris . Hinc in azerto aere calor sonum minuit; -- nuitur equidem ejus ciensitas perseverante eadem elallicitaten auget vero in clauio ausetur equidem tunc elasticitas aeris manente eidem densitates eandem ob caussam
aestate soni majores esse dEbent , caueris paribus , quam
Meme. X. Celerem , ac perturbatum minimarum partium motum ad calorem excitandum sufficere quotidiana experientia probat & quoniam calori frigus opponitur , merit,illius natura in partium quiete , sive in cetationes perturbato motu reponi poterit conciliatur etiam non raro corporibus frigus per particulas nimo nitrosas, sive quod hae corporum partes , quas inter permeant, initar cuneorum figant, sive quod earum augeant contactus;
quocumque tamen modo id fiat illis tribuenda videtur ςongelatio liquorum L XI.
inter varia corporum genera aliqua sunt, quorum partes firmius inter se cohaerent, iura, vel solicia nun
coo*tur alia , qua particulas habent nullaiceae coba
26쪽
sione adhaerentes, 'uida dicuntur alia demnar, quae fluidis, ac duris quodammodo interiacent, ac de amborum natura participare videntur,in mollia nuncupantur. Durities contrarum neque a partium quiete, neque ab earum mutuo plexu, implicatione, neque demum a pressione cuiuscumque scidi oritur; sed principaliter a vi attractiva particularum componentium , vae major est quo partes ipsae maiores inter se contactus habent
L XII. Ex opposito corpus fluidum illud erit, cuius partes iapaucioribus num iunctis se se contingunt, cumque exigui omnino esse debeant pinicularum comaetus, labfiguram habeant, aut sphatticam , aut hymerica affinem ex molleculis ii configuratis fluida commis arbitramur Motus etiam perturbatus, quoquo versus directus seli . da corpora in fluida potest convertere hunc tamen mo. tum ad intrinsecam suoris naturam pertinere , quemas modum Cartesius autumat, omni ab negamus
Atque hinc pronum est deducere quaenam iuxta nostrum systema esse debeant cor it a mollia; ea niminim quae talem in suis particulis componentibus figuram obis. nent, per quam in maioribus quidem numero punctis , quam particulae fluidorum se se mutuo tangant, minoribus vero quam solidorum , ut dum mediocri vi a prioribus contactibus divelluntur, in alios non majores com
Ab eadem attractionis lege vim corporum lassicam pendere opinantur Nemroniani seruntamen cum facile supponant eam esse in elastico corrire dispositionem,
atque texturam, ut particula, quae inflexione, aut co .
pressione eiusdem corporis a prioribus contiatibus sunt vivunt in alios interim non commigrent, eorum se tentia
27쪽
tentia hypothesi nititur, de cuius Veritate dubitari merito potest. X v. Non est dubium , quin aeris particulae porris corporum interceptae , ibique compresse vi qua is se restituere nituntur, urgere debeant latera meatuunt, sicque restis tutionem corporis elastici promovere; sed hinc non se quitur aerem esse priniariam elasticitatis causam , quin illud principii loco assumatur, quod in controversiana venit. Sed neque satisficit elasticitatis phaenomenis actio subtilis materiae, quam invexit Cartesius hinc vis elasticae causim inter plurim illi, quae a nobis adhuc igno. Duitur, reponimus LX v I. Sapores a salinis, quibus sapida corpora adiandant, particulis repeti debent quatenus pro diversa quam sent, figura papillas nerveas ad cutim , exterioremque lingua membranam positas diversimodesvellicant, constringunt, ac movent ad multiplices saporum species sienerandas . Odores vero consistunt in substantiali pr avio particularum salta sulphureum, vel mercuria
TIT si sateamur primam motus originem, de causan C esse Deum , quatenus quicquid in Creaturis virtutis,4 efficacia reperitur ad as naum , ab ipso tamquam primo , inico tonte manavit non tamen vim productivam cuiuslibet peculiaris motus a ua Deo reserva
28쪽
..tam esse putamus, in causis secundis ea conventre omni ino non possit, sed praeter cauum primam , de increatani motus admitti etiam debent alia causae, quae minum aliquem proximε de immediai producant, quas inter enumeramus cum spiritus, tum corpora ipsa, quae actu
Quod si eausae secunda ad motus productionem v lent, planE consequitur motum non esse entitatem a corpore , quod movetur , realiter distinctam, sed illius m dum &asActionem, quae caeterarum instar demeres, ac de novo produci potest . Perperam laque supponit Cartinus Deum ab iisitio eam motus quantitatem creasse,
quae continuandis naturae essectibus necessaria erat, eamque iugiter conservare , ita ut nihil penitus illius intereat. XII.
Quantitas motus, saltem momentanea aestimari debet per factum velocitatis in massam, sive pondus co porrum, quae moventur. Dessinitur autem pondus tar-porii per lammam particularum, quibus coalviunt , o celeritas per spatia descripta, de descriptionum tempora nimirum si duo corpora pondere aequalia aequabili motu ferantur, erunt celeritates coniunctim ut spatia descripta direm, tempora inversE spatia item des.cripta erunt ut velocitates, tempora destriptionum denique si eadem fuerit velocitas, tempora descripto
irum spatiis descriptis directe respondebunt. X X. Ubi ver,motus non est aequabilis , sed continud a
celeratur, vel retardaturi, in primo casu celeritates sunt ut tempora spatia vero in ratione duplicata celeritatum in fine temporum,' tempora in ratione subduplicata spatiorum hinc si tempora motus uniformiter accelerati
29쪽
sce temporibus descripta erunt ut eorundelia numeroruin quadrata . in altero casu spatia, im corpus motu aequabiliter retardato describit seeundum numeros impares retrogrado ordine decrescunt,celeritates vero ut tempora.
Motus omnis, qui ab unica tantum vi producitur simplex est, ac sit per eam lineam rectam , secundum quam vis illa dirigitur 'uod si duae , vel elures vires admovendum corpus conspirem, motus , qui inde gener tur, compositus dicitur.' corpus per eam lineam pro moveri debet, in qua causarum motricium directioni, quantum postulant impetus communicati, ex aequo satisfaciat tune diaonalem describit parallelogram iis dem temporum intervallis queis patia ab ejusdem lat ribus dessignata describeret , si alterutra tantum vi Mo . laxa promoveretur
Est ergo celeritas a viribus conspirantibus producti ad alterutrius celeritatem , ut diagonalis parallelogramipe cujus latera vires istae agunt saeparatae ad latus alterutrumn quia vero diagonalis minor ei quo angulus a lateribus compraehentus est major, in motu composito ab iisdem viribus producto major est velocitas , si angulus direetionis minor sit de E contra minor , si angulus , quem vires conspirantes intercipiunt, si major I.
Motus compositus a duabus viribus aequalibus, vel inaequalibus is aequabiliter acceleratis , aut retardatis , secundum re stam perficitur quamvis igitur cuilibet mo tus simplex sit rectilineus , non tamen e converso omnis motus rectilineus simplex est , sed considerari potet velut compositus ex pluribus directionibus , quot nimirum sunt parallelogram , quae circa rectam motum corporis
designantem describi vossint quoaiam vero infinit
30쪽
propemodum sunt parallatonama, quibus data recta diagonalis esse potest motu composito inveniri non poterunt motus componentes, quemadmodum datis motibus componentibus continuo invenitur motus compositus
L X X I V. Si eorpus a duplici simul potentia urgeatur , quarum
una aequabilem tribuat motum , altera vero inaequabilem , movebitur per curvam , quae pro diversiitate virium impellentium multiplex erit, ac varia. Erit parabolica, si motus componatur ex aequabili , accelerato vel retardato secundum progressionem numerorum imparium quod si una ex potentiis moventibus corpus adaequabilem motum determine , altera vero ad inaequabilem ea lege, ut aequalibus temporibus partes debeat percurrere, quae ab initio motus computatae seriem con,iuiuant geometricam. per curvam log rubinicam cornpus movebitur
Si corpus ab una potentia per rectam terminatam iid. geri concipiatur; ab alia per normalem indefinitam, ita' ut pars dato tempore in hac percurrenda media sit proportionalis inter illius partem eodem tempore percurreia, dam, & reliquum segmentum incipiendo utrinque amotus initio movebitur corpus per circuli portionem haec autem curva mutabitur in segmentum Elypseos, si quadrata partium in linea normali percurrendarum eam inter se rationem habeant, quam rectangula facta ex
Partibus eodem tempore in linea terminas percurrendia, reliquo eiusdem minem .