De testium ratione quae Romae Ciceronis aetate obtinuit Joannes Henricus Alfredus Escher

111쪽

nio dixit. dimitteret. Elenim verebatur, ne populus Roma- unus ab isto i Verret eas poenas vi repetisse videretur, quasis veritus esset, ne iste legibus et vestro judicio non esset . persoluturus. ' At hoc loco praetorem . qui Verris judicibus praefuit. minime testes interrogasse, sed mulio magis solummodo, quominus accusator testem a se productum amplius rogaret neve ea de caussa turbae excitarentur.

prohibuisse. satis perspicuum est. Judici autem cive, qui judicibus praeerat . incubuisse, quum in toto judicio exercendo tum in testibus interrogandis conservare ordinem, nullo pacto negare velim. -pὶ Dui dissident. porro illius averro do Sopatro Halicrensi exerciti judicii nos admonentes dicant, testes hic neque a Sopatro neque ab ejus aecusat ribus interrogatos esse, sed nihilominus testimonium dixisse. quum Cicero haec narret :- j -Τum repente iste Verres .. testes citari jubel. Dicit unus et alter breviter. Nihil

- interrogatur. Praeco: DIXlSSE. pronuntiat. Iste . . .

- hominem innocentem l Sopatrum condemnavit.' Sed si hoc loeo verbis: Nihil interrogatur. consuetus ille plenus sensus tribuendus esset. ne praetorem quidem hos testes interrogasse - quod adversarii fortasse statuere velint - arbitrari nobis liceret, sicque, quamvis Pseud Asconius non ali num ab iis . quae aliunde scimus. doceat: --ὶ Loqui nisi - interrogato testi non licebat'; testes non interrogatos le-stimonium dixisse et verrem hoc in judicio. quod prope

lolo suo consilio dimisso de Sopatro. cui neque patronus neque ad Ocalus ad rant. exorcuit. etiam in los libus audiendis mores et juris praecepta missa secisse. statuendum esset. Verum illa: Am l inferrogatur. strictiore sensu dicta esse videntur ita. ut id. quod testes bre uer dicebanι. a ΝOpa- iri accusatoribus interrogatos dixisse. sed reum . utqui sine

112쪽

patrono advocatoque esset, testes nihil interrogasse existim mus. Scholia nobiensia enim docent: βὶ - Proprio namque - interrogatio dicebatur. qua testes redarguebantur. Iam facile monere supersedemus, ex hoc contra leges exercito judieio de ordinaria judiciorum exercendorum ratione conjecturam fieri non licere. Ceterum non modo omni auctoritate carent, qui, judices vel, qui judicio praeerant, testes interrogasse, putant. sed asserro locum possumus, quo diserto, judicem lestes non interrogasse, comprobari videtur. Macrobius enim haec narrat: - C. Titius, vir aetatis Lucilianae, in oratione . qua . legem Fanniam suasit. . . . describens homines prodigos in -sorum ad judicandum ebrios commeantes . . . sic ait: V uniunt in comitium tristes, jubent dicere. Quorum nego--tium est. dicunt. Iudex testes poscit. Ipsus it mineιum. - Ubi redit, ait, se omnia audivisse: tabulas poscit,' et rel. Ah Tertio loco. ubi eunque, qui testes interrogabant, indicantur. vel soli. qui testes produxerant. eos percontali esse perhibentur, ita lamen, ut non sit . cur, ab adversariis eos non item interrogatos esse aut interrogari Saltem poluisse, a bitremur: vel . etiam adversarios, in quos producti eraul. testes rogasse aut certe eos rogandi potestatem habuisse, comtioros simus.

Illuc pertinet, quod Cicero ad suam Verris accusati nem respiciens haec dicit: -7ὶ - Sic prima in actione in Ue - remi egi, ut in testibus interrogandis omnia crimina propo-- nerem . . . tum denique testem interrogarem. ' Alio loco: 43 - Non putasti. ' inquit . . Verres, me tuis familiarissimis - in hanc rem l signa. quae Verres in Sicilia sustulerat - absconderatque , t testimonia denuntiaturum, qui tuae domi

orat.

Maero h. saturn. t. 12.cie. do aer. alion. Milon. pagis

113쪽

- quae non essent ' et porro 'ὶ: - At quomodo i Verres - ilia Attaliea tota Sicilia nominata ab . . . Heio peristetasmataia abstulit non possum dicere planius. quam ipso la Cicerone - produetus testis βρὶ apud vos dixit Heius . . . riuum qua sissem. numquid aliud do bonis ejus pervenisset ad Vesese rem . respondit. istum ad se misisse. ut sibi milleret Agrigenturn peripelasmaia. Duaesivi. an misisset. Responditia id, quod necesse erat, scilicet dicto audientem luisse prae tori: misisse. Rogavi, pervenissentne Agrigentum: dixit , pervenisse. Duemadmodum revertissent Τ Negavit adhuc - reversisse'; denique ait: -0uum testes ex Sicilia dabo. - quem Volet, ille Verrest eligat. lupin ego interrogem de .. patellis, pateris . lurribulis i quae Verres secundum Cicer

- nem abstulit . Vorres testis in Philodamum ab accusatore rogatur β' et, quae respondit . ejus testimonium existimantur. Laelius Decianum. subscriptorem suum in Flaccum. ulqui acute testes interrogasset . l. reprehendit et Cicero Graecis i stibus exprobrat, quod semper accusatori plus quam ad rogatum respondeam β'. Pseud Asconius nuntiat: β ὶ . L. et M. - Luculli, cum accusarent L. Cottam . non usi sunt Oratione , perpetua, sed interrogatione testium caussam peregerunt. Denique etiam Plinius minor amico suo do Luceio Albino seque . Rccusatorum munere fungentibus . scribit: ' - Conci-- pere animo potes, quam simus saligati, quibus toties agen--dum. toties altercandum. lam mulli testes interrogandi . et rel. De testibus porro. qui non modo ab ipsis. qui produxerant. sed etiam ab adversariis interrogati sunt. aut quos rogandi copia certo etiam adversariis sui l. haoc compertinus:

114쪽

Cicero in secunda in Verrem actione : neducam inquit. pri , iterum equitem Romanum L. Flavium. si voles Verres : , quoniam priore actione. ut patroni tui dictitant. nova qua--dam sapientia, ut Omnes intelligunt. conscientia tua atque - auctoritate meorum testium testem nullum interrogasti: et alio loco de eadem re: β)ὶ - dui testes interrogare priorcia actione nolueris luerrost et iis tacitum os tuum praebere - malueris, quantum vis et te et patronos tuos ingeniosos , esse dicito. De novo illo accusandi modo. quo in prima in Verrem actione usus est. Cicero haec dicit: ε'l . Nihil - inter illam usitatam accusationem atque hanc novam inle - est, nisi quod in illa tunc. quum Omnia dieta sunt, testes . dantur: hic in singulas res dabuntur: ut illis quoque - Verri et qui ei adsuntl eadem interrogandi lacullas . . . Sit. De eadem re Ρseud Asconius ita disserit 6 il: . Cieero hoc

se Commentufi est rationis, ut . . . tantummodo citaret testes ad

se unumquodque crimen expositum et eos Hortensio ive -ris defensori in interrogandos daret et alibi: .al Astutia . Ciceronis haec suit utendo testibus, ut nihil reliqui esset - Hortensio nisi ut eos interrogare posset. ' Verrem Cicero

hoc modo stimulare potest: ε ὶ - Quem voles eorum testium, quos produxero, qui ex Sicilia testes sint . . . . rogalo el- eum. qui tibi inimicissimus esse videbitur .... ecquid suo - nomine in statuam tuam contulerit. Neminem reperies.

- qui neget. Cicero fratri suo scribit: ε ὶ - Mihi illud jucun-

, dum eSi, quod, cum testimonium secundum fidem et reli-- gionem gravissime lin Gabinium t dixissem. reus dixit, si , in civitate licuisset sibi csse. mihi se satisfacturum: nequct

115쪽

- me quidquam interrogavit.' Cicero, quum praeeipit Oratori, ut ridicula. quae cadere possinι. in quos notu, quam ris sim bella, evitet . quomodo hoc accidere possit. his verbis demonstrat: εβὶ - Ρusillus testis processit. Liceι. inquit. rogarer Philippus. Τum quaesitor properans : Modo is viter. Hic ille: Non aecusabis. Pery illum rogabo. Bi-- dicule. Sed sedebat judex L. Aurifex brevior ipse.

- quam testis. Omnis ost risus in judicem conversus :et porro oratorem docet: βοὶ - Permulta sunt in caus-- sis in omni parte orationis circumspicienda, ne quid OL endas, ne quo irruas. Saepe aliquis testis aut non laedit . aut minus laedit, nisi lacessatur: orat reus . urgent advo-- eati, ut invehamur nos . patroni . ut maledicamus. denique - ut interrogemus.' Asconius . ubi de Miloniana caussa agit. haec narrat: 67ὶ - Datus erat in Milonem testis Cassi- .. nius Schola . . . Quem cum interrogare M. Marcellus tqui - Miloni assulti coepisset, tanto tumultu Clodianae multitu--dinis circumstantis exterritus est . ut vim ultimam limens

- in tribunal a Domitio i qui quaestioni praesulti reciperetur. Interrogaverunt itest est M. Cicero et M. Marcellus et - Milo ipse. Multi ex iis, qui Bovillis habitabant. testimonium

.dixerunt de iis . quae ibi iacta erant: cauponem occisum. - tabernam expugnatam. corpus Clodii in publicum extra--ctum esse.' Scaurum defendens Cicero: - Si denique, inquit. 63ὶ - nitere laccusator Scaurit testibus: quemadmodum se mihi cum quoque sit confligendum. considerabo: ' et: εη- Cum singulis disputem Τ Quid Τ non habuisti, quod dares - - Habuisse se dicet. ' Pro Coelio verba faciens haec dicit Cicero : 7οὶ ,. Ajebant saccusatorest .... lare tolem S atorem. qui se pontificiis comitiis pulsatum a Coelio dice-

6 Cic. pro Scaur. H. g. 18. β', Cie. pro Scaur. H. g. is. Ni Cie. pro Coel. um. 2. 1s

116쪽

- rei. A quo quaeram. si prodierit, primum . . deinde . . 'et rel.; et multo post: Iiὶ - Haec caussa ab argumentis . . . - ad testes lota traducta est. Duos quidem ego teste' . . . . Sine ullo timore . . . exspecto . . . Ex iiisl requiram. qui - nam modo latuerint.' et rel. 0uum defensoris et judicia munera inter se comparat. Cicero : .. Mihi dolensorii enim. 'ait Τρὶ - semper unaquaque de re lestis non solum semel. Sed - etiam breviter interrogandus et saepe etiam non interro-- gandus , ne . . . irato facultas ad dic nilum data . . . ESSe- videatur. Vos ljudicesὶ ..., si quem nos interrogar nolui- ,.mus. quae cauSSa nobis tacendi fuerit, existimare debetis.'Cicero, ut levitas testium in Flaccum productorum palescat. quaerit: r)ὶ ,. An quisquam esse testis poteSt. quem accusator - sine cura interrogat Ubi est igitur illa laus oratoris. - quae vel in accusatore antea Vel in patrono spectari sol - bat. Bene testem interrogavit: callide accessu : reyrehen--dit: quo roiuit adduxit: eonficit eι elinquem reddidit. Quid

- tu istum roges. Laeli Flacci accusatori. qui. prius -- quam hoc. TE ROGO. dixeris, plura etiam essundet. quam - tu ei domi ante praescripseris ' Quid ego autem defensor - rogem ' De Fidiculanio Falcula. ab Aebutio. adversario Caecinae, in hunc producto teste disserens, Cicero: .. Ita - eum, ' inquit. 7' - placidum mollemque reddidi. ut non , auderet. Sicut meministis. iterum dicere. quot millia landus - suus abesset ab urbe.' Denique Quintilianus . ubi 7βὶ id. quomodo oratoribus testes interrogandi sint, tractat. haec praecipit: 7εὶ - Qui voluntarium testenil producit, scire. - quid is dicturus sit. potest: ideoque faciliorem videtur in - rogando habere rationem. Sed haec quoque pars acumen - ac vigilantiam poscit: providendumque . ne timidus, ne

ii Cie.

l. e. g. 10. 11. at Cic. pro Flace. v. g. 22. 23.

117쪽

- inconstans, ne imprudens testis sit. Turbantur enim ei a - patronis diversae partis induuntur in laqueum et plus d - prehensi nocent. quam firmi et interriti profuissent: ' ei alio loco 77ὶ: - Εοrum vero, quibus denuntiatur. pars testium - est . quae reum laedere velit, pars. quae nolit: idque i

- terim scit accusator, interim nescit. Fingamus in prae- enlia Seire. In utroque tamen genere summis artibus in-- lerrogantis opus est . . . At, yη Si . . nesciet actor, quid

. praepositi testis attulerit: paulatim et lut dicitur J pedeterm

- tim interrogando experietur animum ejus et ad id respon-- sum . quod eliciendum erit. per gradus ducet. . . Patro-

- noruni 7'ὶ in parte expeditior, in parte dissicilior interrogatio - est. Dissicilior hoc, quod raro unquam possunt ante judi-

-cium scire. quid testis dicturus sit: expeditior . quod . cum - interrogandus est. sciunt, quid dixerit. εοὶ Quarto loco Asconius id, quod planum sacere studemus. diserto dicit: ij -Τenero debemus.' inquit. - interroga-- liones testium et accusatoris et defensoris esse. Et ejus, qui - producit, et ejus . contra quem producuntur: ' et alio loco : δῖJ - Interrogabatur autem ttesilai et ab eo, contra quem productus est.' Non est autem. cur Asconio, qui ipsis verbis enuntiat, quod commemorati Ciceronis aliorum. que loci leviter tantummodo significant, fidem denegemus. all. e. g. 15. Vi l. c. g. 20.πὶ l. o. g. 22. φὶ Cl. insuper Quintil. I. O. VI.

II. g. 4. ii Ps. Aseon. ad Cic. Verr. l. XI. g. 29. Mi Ps. Ascon. ad Cic. Verr. l. xxx u. g. R . ε ὶ Haeo omnia negligens Ro1

hirt N. Archiv d. Criminal r. XI. S. 386 statuit: . Dor Quaestor quin quaestioni perpetuae praeest hat. . to alloin das Rechi dieis Zeugen vor dem Consilium ruis veruehmen. Hoc ad probandum nosshirt. quia , ut ipsius verbi utamur. . nach seiner libet n

118쪽

Reliquum est, ut quinto loco id. quod eliam Pseudo Asconius non aperte dicit, eum, qui testem produxisset, priorem eo. in quem productus esset. testem interrogasse. probemus. Coniicitur hoc primum ex eo. quod is . in quem testis prinductus est. non habet . quid ex hoc quaerat . quomodo eum refellat. priusquam sciat. quae ad dicenda testis productus silet quid revera pro adversario dixerit. Hoc vero elucet ex iis . quae testis ei, qui eum produxerat rogaveratque . respondit. Tum Duintilianus dieit : Patronorum in parte - expeditior. in parte disiicilior interrogatio est. Dissicilior, hoc . quod raro unquam possunt ante judicium scire. quid - testis dicturus sit, expeditior. quod, cum interrogandus -eSt. Sciunt, quid dixerit. Celerum non modo accusatores. sed etiam subscripti res . ββὶ non modo patroni caussarum, sed etiam advocati ipsique rei hi testes interdum saltem interrogabant. Jam nobis secundo loco explorandum est. quomodo ciosetvium et minatorum eollegiorum testimonia cum judicibus communicata sint.

Nemo erit . qui dicat. omnes. qui collegii publici privative, quod testimonium aliquod dicendum decrevisset, iuerint. judicio praesentes interfuisse atque . qui non privati singuli vehomines sed ad civitatem aliquam aliudve quoddam collegium. quod pluribus suifragiis de lestimonio reddendo decrevisset. adjuncti civitatis collegii ve nomine testimonium dederint, aeque ac singulos homines, qui praesentes testimonium dixerint, a litigaloribus interrogatos esse. Al sint fortasse, qui arbitrentur. civitates aliave collegia altero illo modo. quo singulos homines testimonium dedisso ostendimus, id est . per labulas, quas iis, pro quibus testim nium dicebant. tradidissent et hi in judicio proponendas curarent. testim Onia sua cum judicibus communicasse. Haec

119쪽

sententia partim vera, partim salsa est. Ea ponderanda simul

veram enucleare pOSSumus.

Concedimus. a Cicerone saepse testimonia publica civita-lumve decreta de testimonio publice dicendo. quae . in tabulas inscripta. judicibus in promtu suerint . commemorari: ut CDeero de illis testimoniis. quae a Graecis civitatibus in Fla cum data esse hujus adversarii dixere . quaerit: εῖ - Laelio - Flacci accusatori praesenti. per se agenti. Vi legis, jure - nccuSationis, Opibus praeterea suis terrenti ac minanti nihil - temporis caussa icivitatest scripsisse aut obsignasse vide -tur ' et do uno horum testimoniorum, ab Acmonensi civitate, ut Flacci accusatores perhibebant. dato haec dicit: δε - n illo' inquit. - testimonio. quod accusatori dicitur datum. - eeram esse vidimus: ' et de alio: ε'ὶ - Decreto serihendo - primum video adsuisse Lysaniam: ' et statim postea: 'οὶ - vel, quod est in eodem decreto scriptum, homines clari issimos civitalis . amplissimis usos honoribus. hoc praetoreia circumventos: cur hi neque in judicio adsunt. neque in - deereto nominantur ' Aperte haec testimonia publica in tabulis scripta obsignataque judicibus ante Oeulos posita sunt. Tum Cicero verrem accusans: - Videt etiam sverres .' inquit, 'it - tot tam graves ab amicissimis civitatibus legationes,. cum publicis auctoritalibus' i secundum Ps. Asconium ad h. l. idem quod literis j - ac testimoniis convenisse: ' et alio loco: 'δὶ - Vis illa summi imperii se. M tellus. praetor SL iliensis. Verris studiosust tantum potuit apud perpaucosis homines. non civitates lin Siciliat. ut ... qui contra iistum - Verrem in legati decreti erant et testimonium publicum ac ,. mandata ace perant, vi ac metu retinerentur; et rursus: 'aj- Civitatis legati l veniunt cum literis . veniunt cum mandatis.

Cie. pro Flacc. xv . g. 37.

CL adn. praeced.

120쪽

veniunt cum testimoniis publicis lin Verremi: ' et paulo post: Mὶ Neque ejus hominis Verris statuas in sua urbe

Centuripini esse voluerunt. in quem ipsi cum gravissimoia testimonio publice, quod nunquam antea. Romam man-- data legatosque misissent. ' Denique Archiam defendens Cicero: . Adsunt, ' ait. 'βὶ - Heracleenses legati. nobilissimi , homines: hujus judicii caussa cum mandatis ot cum publico . lestimonio venerunt. ' Ubique his locis vox testimonium labulas . in quibus testimonia publica erant inscripta quasque qui asserrent ad judicium legati sunt missi. significare vid tur.' sit Non licet nobis omittere, etiam laudationes ex civitalum decretis in tabulas relatas et judicibus sic in promtu positas interdum commemorari. In oratione pro Flacco dicta Cicero: - Idem l Asclepiadest.' inquit,'pl - laudationem, quam nos ab Acmonensibus Flacco datam proferebamus. salsam

. esse dicebat . . . Haec, quae est a nobis prolata laudatio.

- obsignata erat creta illa Asiatica . . . Neque enim l Ascle-- piades j signo inspecto salsum nos proferre dixit. De laudationo Cluentii ex decurionem Larinalium decreto agens Cicero haec dicit: 'δὶ -0uae dum laudatio recitatur, Vos quaeso. - qui eam detulistis. assurgite: ac brevi postea hoc modo pergit: - Age vero Vicinorum quantum studium . . t Non uilli in libellis laudationum decreta miserunt. sed homines.. honestissimos . . . huc frequentes adesse et hunc praesentes - laudare voluerunt .. Boviano totoque ex Samnio quum lauda-iniones honestissimae missae sunt, tum homines amplissimi . .

- venerunt. ' Cicero Coelium defendens: Iidem Ρuleolanii.

inde conjicimus. quod i rom. Privat r. S. 477. Cic. pro Arch. lv. g. R. ad id prohandum. lestimonia saepe per tabulas solas data ess .

asseri.

, cie. pro Flace. xv. s. 36. v . g. 37. i Cie. pro Clueni. Lx x g. 196.