De testium ratione quae Romae Ciceronis aetate obtinuit Joannes Henricus Alfredus Escher

81쪽

certiores facit, patronum et clientem jam Romuli aetate ad testimonium invicem contra se dicendum cogi non potuisse. τη Patronum Marii aetate ad testimonium in clientem cogi non licuisse. Plutarchus confirmat, 7 ὶ cum quo facit 3Ι. Cato, qui in oratione, quam dixit apud censores in Lenti lum . his verbis utitur: 7-ὶ - Τestimonium adversus clientem

- nemo dicit. Nam si, patronum adversus clientem non t stari. moribus nitebatur, certe nemo eos negligere. nullus patronus. adversus clientem testimonium dicero, cogi poterat.

Logo Iulia judiciorum publicorum cautum est. no libertus aliquis in patronum suum. 7βὶ patroni parentes. liberos, virum . uxorem et libertos nevo patronus in libertum testim nium ut dicat cogatur. Dui per legem Iuliam do vi liberto in patroni patronum testari omnino non licuisse animadve terint, facile ponere velint, libertum omnibus in publicis j diciis ad testandum in patroni patronum cogi non potuisse. Sit porro, qui ex illa Catonis Oratione, in qua haec verba

inveniuntur: - Adversus cognatos pro cliente testatur; t - stimonium adversus clientem nemo dicit; ' colligat, nem,nem ad testandum in cognatos cogi potuisse. 0uam sente

liam comprobare videntur leges duliae de vi et judiciorum publicorum, quarum prior praecipit: 7εὶ - Homines inviti in

- reum testimonium ne dicant. qui sobrinus est ei reo prin-pioreve cognatione conjunctus. Altera ex iis, quae tradidit Paullus. cavit. 77ὶ ne quis ad testandum cogatur adne sus 3obrinum sobrinam sobrino sobrinave 7 in natum eosve qui

parati erit. n. B.

82쪽

priore gradu sunt, vel ex eodem Paullo brevius. 7'ὶ ne quis contra eognatos ε λὶ testimonium invisus dicere eoqωur. His ex . duobus ejusdem Paulli locis inter se comparatis, voce c gnati in posteriore olivia etiam prioris sobrino natum comprehensum esse . nobis statuendum est. Denique lex Iuliade vi praeeipit: ε)ὶ - Homines inviti in reum testimonium ne ..dieant, qui Socer, gener. vitricus privignusque ejus erit. Lege Iulia judiciorum publicorum . quod Paullus tradit. ea tum est . . t ne invito denumiaretur. in testimonium litis dicereta eratis socerum, generum, Duricum. privignum, vel brevius ex eodem Paullo: β ὶ - Contra astines testimonium invitum ..dicere neminem cogi. Gaius nuntiat. in iis legibus , quibus excipiatur, ne gener aut socer invitus testimonium dicere cogatur . generi appellatione sponsum quoquo liliae . item soceri appellatione sponsae etiam patrem contineri. 4' Fuit. βὶ qui putaret, in illis legum Iuliaruin praeceptis, certos quo dam cognatos asstinesque ad testimonium dandum cogi vetantibus . non fortuito modo solos viriles, modo semineos qu que enumerari. At si quis ita sentit . necesse est contendat . legem Iuliain judiciorum publicorum sanxisse. ut, quum

ad testandum in sobrinum, sobrinam, sobrino. Sobrinave na tum , Socerum. generum, vitricum et privignum cogi non liceret . ad testandum in sobrino sobrinave natam. SOerum, nurum, novercam et privignam ' cogi concessum esset. Porro illi necesSe est statuere, secundum legem Iuliam de vi nequaquam Sobrinum, socerum. generum. vi iricum, privignum adleslandum cogi potuisse. sed sobrinam. Socrum, nurum. O

veream . privignam ad testimonium cogi licuisse. 37J Duod

l. 10. pr. do grad. et MI.

83쪽

ne ita ei statuere necesse sit. ponit ille . seminis omnino i standi saeuitatem defuisse. Supra vero . quantopere ea Opinio a vero abhorreret, docere conati sumus. Hoc autem

loco perinde ac supra, ubi de iis, quibus propter reverentiam personarum testandi facultas desuerit. disseruimus. iisdem de caussis atque illic. non ausim, coni iuram sacere . quinam Ciceronis aetate singulis in judiciis ad testandum in pietate conjunctos cogi non potuerint. εβὶ XII tabularum generali praecepto denique: -υui se si -rit testarier libri pensve fuerit, ni testimonium' generatim M sariatur, improbus intestabilisque esto; ' omnes. qui testes libri pendesve ad mancipationes testamentaque adhibiti fuerant, ad testimonium his de rebus dandum, ubi eo Opus erat. ergo etiam in privatis judiciis et pro reo et in illas exceptas pietate conjunctas personas cogebantur. Ceterum huic XII tabularum praeeopto illa Justiniani constitutio locusque illo commemoratus Duintiliani non ossiciunt, quum aperte de usitato tantum et non do hoc extraordinario ad testimonium dicendum cogendi modo agant. Ulpianus. qui, postquam lege Iulia de vi. quibusdam test monium omnino. quibusdam interdictum esse invitis, tradidit, haec legis Iuliae verba commemorat: ε'ὶ - Homines inviti in , reum testimonium ne dicant. qui sobrinus ...' et res. porro Quintilianus generatim docens 'Ol. lGιibus voluntariis uιrumque partem vii, planum faciunt, quod fortasse quis in dubium vocare velit, ab accusatoribus quoque in judiciis publicis testes voluntarios produci potuisse, hoc est. non omnibus pro accusatore prodeuntibus testibus testimonium

denuntiatum ESSE.in publicis judiciis igitur et in nonnullis, sortasse in Om-

Hic commemoratas perso. accipero uon Possumu .

84쪽

nibus popularibus judiciis aecusatori. ut testimonium daretur. cogere licehat. In ambitus judicio etiam reo id erat conce sum. Certae quaedam autem cum eo ipso. in quem lestimonium dicendum erat. pietate conjunctae personae a nemine usquam ad testandum cogi poterant. Τesti libripendique ad mancipationem testamentumque adhibitis his de robus in judieiis publicis et privatis . pro aetore et pro reo atque in illas e ceptas personas testimonium dicendum erat. ni improbi intestabilesque fieri vellent. CAP. IV. Quia cle numero Droclueenclorum VeI Genuntia tione otiatringendorum tDAtlum confit tutum ruerit, uuactri tu . Arcadius nos certiores facit i , certis quibusdam legibus amplissimum numerum testium definitum esse. Duae leges hoc secerunt. vix aliae ac leges judiciorum publicorum esse possunt. Amplissimum numerum testium definientes. quot plurimos numero lestes produci fas esset. statuisse videntur. Legem Corneliam repetundarum in earum legum numero reserendam esse . nobis haud verisimile videtur; nam in j dicio de Verre ex lege Cornelia repetundarum exercito per novem dies testes prima jam in actione interrogali sunt 8 : porro Cicero in secunda in Verrem actiono judicibus hoc in memoriam revocat: ὶ - Scitis. Cn. Sertium, M. Modium. - equites Romanos, sexcentos praeterea cives Romanos mul-- tosque Siculos dixisse, se isti Verri j pecuniam ob jus di--cundum dedisse. Quamquam cavere debes, ne hoc ox loco

I . g. m.

85쪽

nimium elicias. Vox seMenti enim saepe haud stricte intelligenda est, sed permullos tantum significat, i et Maecem loco allato hanc solam vim habere. orationis contextus satis demonstrare videtur. valerius Maximus narrat, aecusatorem M. Aemilii Scauri, repetundarum rei, dixisse, lege sibi centum atque viginti h minibus denuntiare testimonium licere neque se recuSare, quominus Scaurus absolveretur, si totidem nominasset, quibus in provincia nihil abstulisset, Scaurum autem tam hona m

ditione uti non potuisse. et rel. βὶ Quanam de lege accusator Scauri locutus est Fuere, qui responderent. legem Serviliam repetundarum eum dixisse. η Plerique simpliciter, id verum eSSe, Statuunt adeo, ut ne ullam quidem . cur hoc ita osse arbitrentur, caussam asserant. Unus' solus, quod sciam, eo consilio ad alium ejusdem Valerii Maximi locum βὶ provocat. ubi do quodam C. Cosconio. Servilia lege reo, agitur. Uuemadmodum vero hac ex narratione, M. Aemilium Scaurum quoque ex lege Servilia reum fuisse, conjici possit, vix i telligero possumus. Dui ceteri Iegem Serviliam adhibuerunt. fortasse hoc Ciceronianae orationis pro M. Aemilio Scauro fragmento sunt innisi: - Reus est sactus a Q. Servilio Ca - pione lege Servilia, quum judicia penes equestrem ordinem - esseni et rel. η At Asconius Pedianus ad Scaurianam certiores nos facit, duos M. Scauros, et patrem et filium. do repetundis raso postulatos, patrem a se. Servilio Caepione reum repetundarum lege, quam tulerit Servilius Glaucia,

laetum esse tantaque eontinentia animi eι magnitudine fuisse.

86쪽

M Caepionem eorum retim desulerit vi breniore die inquisitionis aecepta esseeerat. vi ille prior caussam diceret. H. quoque μυ- sum. tribunum plebis, cohortatum esse. ut judicia commutareι: i. verba Ciceronianae pro Scauro Orationis nobis conservata: iij - Non enim tantum admiratus sum ego illum virum, siculia omnes, sed etiam praecipue dilexi: ' ad patrem esse res renda. i*ὶ Filium autem M. Scaurum illum a Cicerone d sensum . Aseonius nos docet. L. Domitio Ahenobarbo ei A

pio Claudio Pulchro Conss. 700 a. u.ὶ reum factum tal

summam fiduciam in paterni nominis dignitate reposuisse. i lipsum quoque cum sex patronis pro se dixisse magnoque opere judices movisse et squalore et lacrimis et aedilitatis effusae memoria ac lavore populari ac praecipue pruemue --αoritatis recordatione. βὶ Si nobis cum aliis statuere licet, id quod nequaquam exploratum est, Seaurum a Valerio Maximo commemoratum alterutrum, quorum Cicero in Scauriana Asconiusque in adnotationibus ad hane orationem mentionem secere. Scaurorum esse, jam ante oculos positum est. Scaurum. qui est apud Valerium Maximum, potius Ciceronis Asc niique Scaurum filium quam patrem esse. Scaurum autem filium, quem 700 a. u. Asconius postulatum tradidit, non potest fieri quin ex lege Iulia repetundarum 695 a. u. lata reum factum esse statuamus. itaque si, qui est apud Valerium Maximum, Scaurus Ciceronis Asconiique Scaurum filium esse. ponere velimus - id quod verisimile . sed minime certum est lsx. cujus auctoritate Scauri accusatorem usum esse Valerius narrat, lex Iulia ac non lex Servilia repetundarum esse de-

20. Or. .

87쪽

hnii. 3η Aeeusator Smuri dicit, lege, de qua modo dilas ruimus, sibi centum atque viginti hominibus denuntiare testimonium licere. Per hanc ergo legem accusatori ad summum cenium atque viginti homines ad testimonium c gors 17 lieebat. Ex illis autem Valerii verbis certo confiei non potest. neque accusatori ex illa lege ad summum ce tum et viginti testes producere licuisse. νβὶ neque ei plures quidem quam centum et viginti testes producere . sed lot s

los ad testandum cogere concessum fuisse. 1 Ortasse, ne east nata potesime ad reaandos homines superstua multitudo testium Maheretur. 1'ὶ Fortasse enim accusator. quum illis verbis utebatur, tantummodo amplissimum testium numerum, quibus testimonium denuntiare licebat. ac non amplissimum numerum testium et coactorum et voluntariorum indicare voluit. Nam facile praeceptum esse poterat . ut accusatori solos centum atque viginti testes ad testandum cogere. sed praeterea ex arbitrio voluntarios testes producere liceret. Sed contra exploratum non est. accusatorem idcirco voce denuntiare usum esse . quod ostendere voluerit, hanc circumscriptionem ad voluntarios testes non perlinere eumque non . quum e. g. dicero vellet, accusatori ex commemorata lege summum ce

tum et viginti omnino testibus uti licere . id sorte his verbis expressisse: Accusatori lege centum atque viginti hominibus testimonium denuntiare licet. Ui jam . quae adhuc exposuimus. Paucis repetamus. secundum quandam. probabiliter Iuliam repetundarum legem accusatori summum centum et viginti hominibus testimonium denuntiare aut . ut aliis verbis

ent nitam, nescio, an per eandem iam . per Enerunt.

Ut Soli. a. a. o. s. 2RI. 292. . qui hoc loeo illam sormulae testi nuntiare gignificationem, quam ipse glaluerat, oblitus esse videtur. et Golt ling a. a. o. s Rudori . .. R. D. S. 406. 'in l. i. g. 2. dct te t.

88쪽

dicam, tot plurimos numero ad testimonium dicendum cogere Iieebat. Nequaquam vero scimus, num haec lex ad illarum. do quibus Arcadius loquitur, legum instar amplissimum numerum testium . quot omnino produci fas esset. definierit.

Ergo hanc legem in numero carum . quarum Arcadius me lionem fecit, reserendam esse, certo contendere non PO

sumus.

El. V Mamiliae, ut vocant, legis constituit: - Curator - coloniae deducendae ... et, cum curator hac lege nonis erit, quicunque magistratus in ea colonia. municipio. pra Aectura, soro . conciliabulo jure dicundo praeerit. in eam is rem sterminum ejectum. emolum J . . lestibus publice dum-- laxat in res singulas decem denuntiandi potestatem facito.' -οὶ Nota illa ex edicto perpetuo excerpta: se Q. E. B. E. T. P. I. - B. D. T. Q. D. T. D. D. P. F. ' ex Valerii Probi auctorii alo hoe praeceptum continet: - Quanti ea res erit, tantae pecuniae - judicium recuperatorium dabo testibusque dumtaxat decem is denum iandi potestatem faciam. lis in judiciis ergo ad summum decem homines ad testimonium dicendum cogit ileoncessum fuit. Ρer exscriptos igitur locos, quum, plures voluntarios testes produci, non vetarent. hoc evidenter lie bat. Itaque salsa est eorum opinio, qui, quum his locis ni tantur. Statuunt, celeritatem illam in decernendo. propriam judiciis recuperatoriis. δῖJ in eo oliam fuisse, quod in iis decem lanium testes produci licuerit. 3ὶ Hoc neque ex ea sola re, quod in caussa Caeciniana reus decem testes produxit . certo confici, vix indicare debeo. Lex, quam vocant Mamilia m. in judicio ex ipsa de termino dolo malo ejecio moto vo constitulo sine dubio eo consilio decem solis dum-

iterum . quum sensum illum, quem formulae trati denuntiare proprium suisso ipse docuit. negligat, in Drror. Versatur. qui. in judieio exlega Mamilia deeem solos testes admissos esse. arbitretur.

89쪽

79 laxat homini hus in res singulas testimonium denuntiari co cessit. quae prohiberet . quominus nimis multi testimonii d nuntiati Ono propter rem tam parvi ponderis vexarentur. 2 ὶ Fortasse simili aliqua de eaussa etiam in judicio. ad quod illud sigium ex edicto perpetuo. quod Valerius Probus nobis

illustravit. pertinet. numerus eorum, quibus testimonium d nuntiari liceret, coarctatus est. Duum autem . quam rem hoc judicium petierit. nesciamus, de ratione illa decernero non

possumus.

Ceterum, quoi testes produci liceret. etiam praeceptis. qualia continobant leges Pompeiae de vi et ambitu, jubentes.

in prius. guum caussa ageretur. testes per triduum audirentur . 74ὶ etsi non ipso testium numero addito. eircumscribebatur. Eliam Pseudo- Asconius, ad Ciceronis orationem in Verrem monens: , XX dies dabantur ad accusandem legitimi - totidemquo defensori ad respondendum: ' Mi hic commemorandus est. si quidem vox accusare non ad solam ace Satoris orationem pertineat et Asconii narrationem fide dignam esse Credas.

Judicem aut praetorem polestalem numeri testium tediminandi habuisse, nusquam traditur. E contrario, quoniam judicibus ex Iegibus, quae amplissimum testium numerum desinierant. hujus lisentiae ad myeientem numerum testium coametandae potestatem principum constitutionibus tactam esse sciamus. his saltem judicibus eam antea defuisse constat. 27ὶ

Fuerunt. δδὶ qui . liberae civitatis jam aetate judicibus jus

tostium numori ad libidinem finiendi fuisse. contenderent. Ciceronis solo loco nisi, ubi haec narrat: δ'ὶ - A. Varius.

90쪽

- qui est habitus judex durior, dicere consessori solebat. , quum datis testibus alii tamen citarentur: - Aut hoc testium - satis est aut nescio. quid satis sit. Quomodo vero nos. in hoc Ioco eam inesse sententiam, arbitrari licet, ut Varius j deT. qui cum consessore tantum est collocutus. auctoritate muneris sui prohibuisse tradatur. quominus etiam plures testimonium dicerent Τ Commemoratis ex verbis id tantumeni ei videtur. Varium permultis jam datis testibus, quum nihilominus deinceps alios citari animadvertisset . privatim consessori insusurasse. satis sibi jam lestium interrogatum esse videri. Denique do laudationibus nobis hic commemorandum est, reo, qui laudationibus uti vellet. pauciores quam decem cum judicibus communi caro. inhonestum fuisse. Verrem enim accusans Cicero, Mamertina in laudatione Verris mulia vulnera esse. contendit. quae, quum enumerare vellet, sic incipii: VJ- Primum. ut in judiciis, qui deeem laudatores dare nonia potest, honestius est ei, nullum dare, quam illum quasi le-- gitimum numerum consuetudinis non explere. φCAP. V.

De iureiuransso, quo testimoniorum nil nrmanclaruerit. A singulorum hominum testimoniis exordiemur.

Testibus, qui eoram judicibus testimonia dabant . in judicio et publico et privato fidem testimoniorum jurejurando

confirmandam fuisse. pro certo contendimus.