장음표시 사용
111쪽
imussed ad rationalem artificem eum his seriindo intelleetae
circa omnia uersantis, &negociantis , Scum sint excogitata quaedam animaddi noltra consideratione inuenta,non tamen sunt neganda,sed ut a logico concessa,& accepta affirmada. Et cum haec secundo intellecta non rerum naturam secundumi se a bsolute aut simpliciter, nec proprietates declarent, liber praedicamentorum in his,ut declaratum Quersitur,manifestu int,librum praedicamentorum rerum naturas dicere nequa am posse. iquum e declarare Metaph.hoc ipsum facere,d ita quidem,ut non praesupponat talem notitiam tradatam,ni is quatenus formare possit rite propoli tioneRac dentonstratio deserigere,ut δἰ caeterae omnes icientiae, uniuersalem scaedi modum praesupponit, quamuis ex his quae dicta sunt hoc ipsum facile comprehendi posset.
Substantiam secundum propriam naturam,& ex conseque es caetera entium genera ut extra intellcctum esse habentia, minus accurate et sufficienter declarat Arist.6.M.&.γ. at . I. 'Nam Iuxta sententiam primi pollcriorum .Tunc scire arbitra, inurununquod 3 simpliciteri di non sophritico modo,quod in secundum acc1dens,cum causam cognoscimus propter qua rese,& quoniam illius e causa,& non contingit hoc aliter se habere.Et primo Phy. Q uoniam quidem igitur intelligere dc scire contingit circa omnes scientia , quarum sunt principia causae δἰ elementa ex horum cognitionsitunc enim opinamur chgnoscere ununquocim cum causas primas, S prima princi pia,& us p ad elementa cognoscimus, idcimo Aristo. Metaph. proponens subiectum Μct Ens inqua istum ens adiunxit, unde et nobisentis inquantum ens primae causae sunt accipiendae. Et quoniam ens analogum est, quo pacto analogi natura co,' gnoscatur. t. c. 2.docet dicens. Proprie uero ubi scientia pri. mi e,et ex quo alia pendent,et proprer quod dicuntur. Et quia 'nondum declarauerat quid nam primum sit in ente.Ιdeo dicie sub conditione.Ergo si e hoc substantia, substantiarum oporis ret principia et causas habere primum philosophum.Sexto au tem intaph.diuidens in decem genera rerum substantiam esse
primum analogatum probauit ideo substantiae sensibilis prioris quoad nos, et qua ad insensibilem substantiam ducimur principia inquirit. Verum quia substantia et ipsa analogum existens eam in quatuor partes diuisitim quod quid Lin uniuer.
112쪽
salcgenuset substeriintide quibus omnibus ut notitia substitiae plene at 3 perfecte habeatur,pertracta sidc subiectum primo. diuidit in materiam,formam & compositum , & secluso tanqmanifesto composito de materia ueluti aliqualiter ignota se dicturum innuit, De forma uero,de qua semper dubitatum est, - se tractaturum promittit, & ita de primae substantiae princi ptis uolens pertractare,primo deforma seu quid itate substam
tiarum-accIdentium per totum.' a. t. c. I .us p ad . M. agitiin.y.autem perficiens tradere notitiam substantiae peris ictae de matella/forma pertractat.Et sic repudiata descriptione primae subitantiae ipsi logico susticiunte,ut diximus,ct Meataphy.uasinicientI formam matcriam principia substatiae sentibilis diligetur1rnc metridui ipsam primo deinde per ipsam ueluti reflectum' quo pacto nobis possibile est insensibilem subitantiam cognoscamus c non sopbntico modo, q mad modum logicus,qui eam ipsam substantiam sub ratione subiiciendu& praeclicandi ad propositiones ex nominibus ordina vas notiones significantibus formandas,syllogismos, & demudemonitrationes rite constituere possimus,pertracrat Omnia autem haec suostantiae accidunt ideo substantiam sub horum ratione conliderare e ipsam sophisti O modo considerare,hoc est secundu ra accidens,non proprie, secundum se,quod e rei Principia exacte coliderare. Q uae principia liber Praedicamevorum nec tradit nec tradere potemut ex his quae ex Arist. ad duximus lucide quisque iudicare potest Et ex primo analoga to cu caetera depectant. cognita substantia caetera re genera manifesta ianduM .Μstad ubi licet postquam docuit Arist.sciama ubi. primi cri& aliorumm pendent , dc postquam proposuit ens Inquantum ens,liatim subiecasset unius esse scientiae genere qua scul species S species specierum conleplari, no tamespecies sub quacu p ratione accepi cd sub ratione essendi, qua
ratione,ut ens su b ratione mobilitatiS excluditur, itamens Iubratione praedicandi at subiiciendi necessaria cxploditur . Itaoque no potuit accuratius explicare entis naturas oia quae cunt entitatem habent, V qualemcu .p ad intaph.pertinere.s. autcna Metaph. a particularibus quibus platentiis Metaph.distinguit,rxcludens entia,quae ad aliquam stlantiarum non attinent ex earum quatenus entia sunt natura perscrutata,Et. t electis entibus realibus at perse,de eis summa diligentiadis
ιputat.Et Proposito tractandi modo scientifica per principia
113쪽
R musae8 ad rati ali nartificem eum his seeundo intellectis
circa omnia uersantis, dc negociantis , dc cum sint excogitata, quaedam animen noltra consideratione inuenta,non tamen' sunt neganda,sed ut a logico concessa,& accepta affirmada. Et cum haec secundo 1ntellecta non rerum naturam secundum se a bsolute aut simpliciter, nec proprietates declarent, liber praedicamentorum in his,ut declaratum Quersitur,manifestu'ml,librum praedicamentorum rerum naturas dicere nequa quam posse. iquum e declarare Metaph. hoc ipsum face dc ita quidem,ut non praesupponat talem notitiam tradita ni .
si quatenus formare possit rite propositiones ac deni onstrationes erigere,ut S caeterae omnes scientiae, uniuersalem scaedi modum praesupponit, quamuis ex his quae dicta sunt hoc ipsum facile comprehendi possct. ι
Substantiam secundum propriam naturam,& ex conseque es caetera entium genera ut extra intellcctum esse habentia, nominus accurate si sufficienter declarat Arist.6.Μ.ωγ. at . t Id Nam Iuxta sententiam primi postcriorum .Tunc scire arbitra
mur ununquod 3 simpliciter, re non sophritico modo,quod est secundum acc1dens,cum causam cognoscimus propter qua res e,& quoniam illius e causa,& non contingit hoc aliter se habere.Et primo Phy. Quoniam quidem igitur intelligere
scire contingit circa omnes scientia , quarum sunt principia causae de elementa ex horum cognitionc,runc enim opinamur cognoscere ununquod 3 cum causas primas, & prima princti prim&usim ad clementa cognoscimus,ldcirco Arist. 3. Metaph. proponens subiectum Μct Ensinquantum ens adiunxit, unde et nobisentis inquantum ens primae causae sunt accipiendae. Et quoniam ens analogum est, quo pacto analogi natura cognoscatur. t. c. 2.docet dicens. Proprie uero ubi scientia priis
mi eat ex quo alia pendent,et proprer quod dicuntur. Et quia nondum declarauerat quid nam primum fit in ente.Ideo dicie sub conditione.Ergo si e hoc substantia, substantiarum oporis ret principia et causas habere primum philosophum. Sexto au tem Metaph.diuidens in decem genera rerum substantiam esse
primum analogatum probauit. dco substantiae sensibilis prioris quo ad nos, et qua ad insensibilem substantiam ducimur principia inquirit.verum quia substantia et ipsa analogum existens eam in quatuor partes diuisitim quod quid riin unium:
114쪽
sa ingenuset subsectum,de quibus omnibus ut notitia substitiae plene at 3 perfecte habeaturi maria subiectum primo. diuidit in ma aeria formam δἰ compositum , & secluso ratast manifesto composito de materia ueluti aliqualiter ignota se dicturum innuit, De forma ueroede qua semper dubitatum est, - se tractaturum promittit, di ita de primae substantiae princi in is uolens pertractare,ptimo deforma seu quid itare substam
viarum Sc accidentium per totum. a. t. c. I .usP ad . . agit. In . . autem perficiens tradere notitiam substantiae perse ictae de matella di forma pertractat.Et sic repudiata descriptiosae primae subitantiae ipsi logico susticiunae,ut diximusaec Me. taphy. insussic knti formam dc matariam principia substatiae sentibilis dili tulimc 1netridui ipsam primo deinde per ipsam ueluti pcr tactum' quo pacto nobis possibile est intensibilan subitantiam cognoscamus c non sopbntico modo, qucm ad modum logicus,qui eam ipsam substantiam sub ratione subiiciundi,& praedicandi ad propositiones ex nominibus ordina Fas notiones significantibus formanda syllogismos, 5c demudemonitrationes rite constitvcre possimus,pertracrat. mnia
autem haec suostantiae accidunt ideo substantiam sub horum ratione considerare e ipsam sophistico modo considerare,hoc Et secundu ra accidens,non proprie,no secundum se,quod e rei princIpia exacte coliderare. auae principia liber Praedicamelorum nec tradit nec tradere potestiui ex his quae ex Arist. adoduximus lucide quisquetudicare potest. Et ex primo analoga to cu caetera depedeant, cognita substantia caetera rem genera manifesta sunt,un3.int.d ubi licet postquam docuit Arist.sciaria ubi. primi ce,& aliorum P pentini , dc postquam prominsuitens inquantum ens,istatim sutaecisset unius esse scientiae genere qua scul species de species specierum conleplari, no tamespecies sub quacum ratione accepitascd sub ratione essendi, qua
ratione,urens sub ratione mobilitatis excluditur, ita dc ens subratione praedicandi at subiiciendi necessaria exploditur . Ita/que no potuit accoratius explicare entis naturas,de Oia quaecunmentitatemha,nti& qualemcu p ad intaph.pertinere. s. aurem Metaph. a particularibus quibus scientiis Metam .diitinguit,rxcludens cntia,quae ad aliquam stlantiarum non attinent ex earum quatenus entia sunt natura perscrutata,Et.
t electis entibus realibus a per se, de eis summa diligentiadis utat.Et proposito tractandi modo scientifica per principia
115쪽
It .Metap depricipiis decem rctum generum exaetissime eiu serit,eadem quae sunt omnium,& quae diuelsa,propinqua quaeue rcmota sun xplicans. Ex his autem perspictium habetur, eum nullibi de ente inquantum ens, hoc e de substantia Ac caetreis praedicamelis per Principia praeterilin Meta. pertractat& ea ratione substantiae
de caeterorum omnium naturam considera ac tractar, qualMher praedicamento n c considerare nec traCert potest, cu proincedat ex dcscriptionibus substantiae ad naturam iptius &terorum explicandam insinicientibus, eat consideret quae ipsi quam maxime ex accidenti competunt, cum talia non secundum se sed secundum esse quod in anima hatant entia conse quantur.De quibus,ea a Metaphysica consideratione reiiciens s. Mel.inquit.t.c. ultimi.Quod quidem ut accidens,&quod uerum ens praetermittendum causa quidem illius indefinita,hu ius uero mentis passio, Sc utram circa reliquum genus cntis Ac
non extra osti Idunt existentem aliquam naturamentis.Et in
repetitionibus decimi dicit.Id autem quod ut uerum est ens.& secundum accidens, illud quidem hoc est in complexione mentis,m passio in hac, propterea circa ea quidem non quaeruntur principia. Non igitur munus e Mctaphsici complexionem,in qua e uerum εἰ tillam considerare nec ex consequenti partes complexionis,quae sunt nomen uerbumsubiectum praedicatum,& alia huiusmodi cntia secundum rationem generis& speciei ab intellectu in o mcm redacta in unoquo. praedicamento significatia.sed cuncia haec amr. praetermittuntur, propterea Dinanima tantum sint. Quae uero extra sunt per principia inquirit. Et propterea .IO. Inquit. cum uero id quod extra e ac separabile consideratur. Verum quia talia aliuentitatem habent,& omnium qualemcun entitatem habeat et esse et quiditatem Meta Rhabet dicere,ut declarauimus, et
praesertim eorum,quae licet in anima esse habcant ranciammo do aliquorum tamen placito extra ea esse habere existimatur. Ideo Aristsexto Metaph. nc. 1o,ubi supra proposuit univcisa Ieat genus tanquam uere entia inquirenda.Nec secus in tertio.
t.c.6.in calce dicens.Et quia non solum substantiarum, sed et accidoetium eadem e Theoria et de dictis,et de priore et de posteriori, et de genere et de specie,et de toto,et de parte et aliis rastus.Et lice aec.6.haee eadem proponatidiuersa ramen ratione proponit
116쪽
m proponit.Nam in tertio proponit quatenus entia in.F. quatenus existimata realiter cntia, in tertio amplitudinem .enti,tatis proposuit a Net by considcrata quam exprcssit conre. in calae c. s.quum dixi C. Quaedam sunt opinabilia, quaedamentia .s.uere. Uco sexto Alcnproposuit uniuersalia,et genus cundum opinionem uerCcntia,ct licet ea.F.Mctaphraexcluse rit, sexto tamen adhuc contra opinantes disputans accura
tius per proprias corum definitiones,quae sunt, in multis csse aptitudo i de pluribus praedicatio, a realitate entium quinet ipsum .cns in illa, de secundum illam communitatem, se iscundum quam extra animam esse non habet exclusit, igitur secundum illam communitatem, per quam habent cssen di in pluribus aptitudinem, dc de pluribus praedicandi alterius auet nauq erit. Et ipsius quippe cuius est res ipsas ipsam praedicamenta non secundum proprias naturas,sed se dum modum praedicandi Bc subiiciundi rationem scrutari,propinoriones inde facere, syllogismos atm demonstrationes cottituere id quod pulcherrimc sexto intaph.docuit cum de forma secundum se,& a materia sequestrata more Pl atonico de induis stria quidem ut Platonem redargucrer,pertractare uesic cum talem essendi modum non haberet nec ma re posset ut existismabat Plato logico modo scde ea tractatuye pollicetur.Idco secundum modum 8c rationem praedicandi pertractat, εἰ definitionem ipsam explicantem ex genere εἰ definitionem constituit. Modus igitur praedicandi,& ex genere,fc differentia constituendi definitioncm,modus Metaphnicus non crata logiscus,non est tamen in eo libro se Metaphysicum esse oblitus, de propterea in. t.c. 42.ei de qua supra diximus,attulit quaestro. rem dicens Dicamus primum quod in resolutoriis dictum novi,& ponitdubitatio m cur cit*cuni defit itum simplex sit per definitionem partes habentem explicatur, cum iamcn definitio eassim sit definito. Et soluens definitionem docet v nus idem csse differentiis, dc differentias easdcm csse dissirentiae ultimae, ultimam uero differentiam, quae una est atq; indiuis dua totam isse substantiam affirmati logici itam definitione secundum rationem considerantis dicere Pst ex partibus Ine
re scilicet de disserentia constare nec habet di re quo pacto partes illae habeant se adinvicem lacundum se, Metapi' sicus
. uero res ipsas uere ac perfecte, ut extra animam sunt,conside.
rans habet manifestare non partes sed ultimam disserentiam
117쪽
etii secundum rem identificantur patres: totam rei substantia esse, quaesu quanto perfectior eo pluribus persectioncs eiusdem
notionibus significantibus intelligitur, intra quas notiones logicus se se continens tanquam de diuersis simpliciter defini tionem dc nullo modo repetitionem per partes fieri fatetur,atres ipsas secundum se S ut extra intellectum Metaphy. Ucri, rans per partes rei eiusdem repetitionem fieri affirmat, euitari tamen g, eiusdem rei perfectiones diuersas diuersis illis parti ibus intuemur non ualentes uti simul tota res diuersis perfossitionibus constat simul distincte contemplari3 In quibus ita Arist.logici dc Metaphysici differentiam expressit, ut nisi is, qui non legerit, aut qui legendo neglexerit.Aristotelem, non antelligat. caetera similiter praeliramenta secundum rem B propriam naturam Aristin Metaphysicis declarat, non quidem quo ad modum praedicandi estiatialiter Be quiditatiue ad se inuicta sicut in libro praedicamentorum in quo genus generalissima diuidit,ordinatus ad species specialissimas praedicata secundu ma torside minore amplitudine qualid quarunda quatitat qualiu quorunda qualitatiLqualiu quo da resativo
alios amplitudinem in eorum singulis coordinationibus disponit de Ge singulis secundum se εἰ proprium siguificatum dicit quo pacton non habent nec habere potantium. c. dento Metaphy,docet. Nihilque demum de eorum re in substantia inirmans,cum sic genera subalternatim posita esse non habeant,licet adinvicem& secundum talem ordinem praedica tionem univocam obtineant,nec secus dAEnitiones taliu quo pacto a substantia dependeant perscrutari nequaquam potest. Demurni haec non nisi ut denominatiuam praedicationem doceatconsidcrahlogicus, Metaphysicus uero ueram εἰ horti propriam naturam explicat docetque sexto Met.Aristasa aecidentia quiditatem propriae uere atq; perfecte non habia sed in comparatione ad substantiam,& additamento tantum proprie dcfinirιhoc est, non per ea quae in eadem coordinatione sunt.sed per ea quae in alia detinentur , quoniam secundum se nec sunt nec apta nata sunt esse,sed in subiecto. quod est substatia, quod* eorum definitionem ingreditur ad eorum natura explicandam ingredstur, cum genera Ae differcntiae in eorum coordinatione non sufficiant,non enim considerat Metaphy.
qua aenus denominatam Praedicentur,sed quatenus eorum eti
118쪽
depetuliat a labstantia quae illius praedicationis sundamenis
eum est. Et illorum principia propinqua & remota tandem
S diuersa. t i .l etaph. declarantur, ut supra ducimuS. De proprietatibus uero entis inquantum ens,hoc cst, substatiae. Scaeterorum omnium, quas proposuisse uidetur tertio
Metaph. t. c. Asimiliter sufficientissime edisserit Aristo. a Nam.6.&.γ.de subitantia penes principia, In sequentibus u ro de his,quae consequuntur tradit notitiam.Et alia quidem ratione u in libro praedicamentorum agatur, in libro nant praedicamentorum proptietates adducit,ut doceat quo pacta quae sunt in una eademque coordinatione ab his quae sunt in alia diuersentur, ut attenti simus cuius coordinationis fuerit praedicatum in quacunt propositione , dc ucrum subiectum denominet,aut inentia declaret, nam si fuerit alterius coordinationis non erit univoca praedicatio, sed denominatiuaui uero eiusdem erit uni uoca,non denominativa. In Metaphnautem, cum omne genus praedicamentale necessario in actu sit secundum rem aut in potentia,quid actus,quidue potentia fit proprie S secundum naturam declararundi cum ad actum in ritas sequatur,cui multitudo aduersatur, quid unumquodque horum secundum indivisibilitatem εἰ diuisibilitate quid
unumquodq; oppositorum,quid contrarium proprie,ac ut distinguitata a caeretis oppositis,& s circa unum,de idem numero Giectumac quot sint contrariorum species, ex genere, ea specie,ex indiuiduo accuratissime declaratur. Et haec est uera Perfecta at exacta proprietatum cognitio, non superficiete Dus,non imo quodam ut ea, quae logicalis est. Nam sicut tylio quodam in praedicamentis subitantia describitur, ut satogico est,ita & typo quodam ut sat est logico proprietates
attulit.Et ut reiecit substantiae descriptionem typo quodam datam Metaphysicus,cum iptius,& non alterius sit ens inquatum ens in sua maxima amplitudine ut tertio Metaph.proponitur.& ad decem praedicamenta contractum ut sexto consi
derare, ita intelligendum est de proprietatibus reiecta esse has proprietatum praedicamentorum descriptiones typo quodaassignatas,cum ipsi Metaphysico, dc non alii propositum sit,
et quae insunt enti secundum se in sua maxima amplitudine, re ad decem praedicamenta contractum explicare.Et propterea Arist. summa diligentia.s..M.9.Metaph. rum notitiam tra
didit ut os deret reiectam cuna donicione simplici subita P ii
119쪽
tiae εἰ accidentium oniniuimimplice εἰ commime proprietatum notitiam csse. uin potius cum dixcrix in aliquibus contrarietatem esse,& in aliquibus non,nono Alctaph. declaratur omnium generum distcrcntias contrarias csse. Et proptΠca Metaph. de contrario S caetcris agit secundum se, logicus u
ro,ut bius diximus,dc his in ordine ad propositiones conoderat,nec secus de necessari contingcnti, de possibili at ii possibili,siue ex modis ut inluPcrifitantinias nec proprii hoc talis liber Metaphysicus est,sue ex ordine a ratione inuenta,ut in libro praedicamentorum,propter quod nec ille Metaplis sicus est.Et sicut ille logicus est,quia propositiones in intellectu
sunt,& earum constitutio a solo intellectu connectente aut diuidente fit,dum nomen a nomine seiungit,aut nomen cun
mine seu praedicatum cum subiecto connectit.Sic iste logicus est,quia ordo rerum simplicium secundum generis S speciei, rationem non est nisi in intellectu ordinante res omnes si Plicta quadam notionum diuersitate maiori aut minori quadam amplitudine perc tas ab ipso intellectu dum unum ab altero abstrahit seu unum sine alicro consideratiunde acciΠt
quid per nomen notatum subici quidue in propositione pr dicari habeat. . Ridiculum ergo prosecto est Iocum huius praedicamenta eum libri ce in principio sexti int.propterea .liber ille praesupponat naturae praedicamentorum perfectam cognitione di eorum affectuum omnium, quae ola ex libro praedicamen F habetur. Et hoc firmiter asscrere prolata prouenit; IN intellectu eorum,quae tanto labore,& admirabili quidem di ligentia In Metaph.ostenderit.Nam si in ipso sexto Met.totius ferme praedicamentorum libri fundamentum ueluti Metaph. insufiicicns reiecerit,substantia enim inter omnia praedicameta principatum obtinet,& inter substantias prima substantia maxime substantia est, cuiu stamcn s descriptionem in libro Praedicamentorum acceptam tanquam primi omnium i propositione subiecti reiicit Metaph. necessario & totam in ea dculcriptione fundatam doctrinam tanu Met.indigniam reiiciet. xt cum nil ut aliud agat. 6.dc I.Mer.Arist.praetas natura substantiae Se caetero praedicamentope ex principiis explicare,no
erit aliqua ro quare i i ipso. . pricipio liber Pdicam ton desi
derari possitiatae in eo loco doctima repudiata reponi debeata
120쪽
. Horum ita praedicamentorum at proprietatum ipsa'
doctrinam crassa quadam descriptione traditam, logico tamec urnit Iarem,a Meta. secludenres inter logicalcs libros una cum aristi: Logistio praeeunte caereris p rcetc sanci lantietibus Arabibus latini dc Graecis rep*nemus. Et inter Iationalcs libros primum.apte tibi umpcrihernainias eo qu:ppe a re at ratione conccdemul, ut ex sim quadam crassa recte cinanium cognitione notioncs ipsas certo ordine digestas habemtes,ex nominc dc uer, pr cfatos conceptus iuxta talem ordicem signisi ii m. n ut picas seu coruos nihil per nomen 8c uerbum seiusus intelligente autut grammaticu ad recte, constitvcndum siue ad facunde copiolam dicendum 't Rhe torsed ad recte scicndum quod per definitioncm dc per demostrationem habetur ut philosophus Arist.forRa' prius proopositiones doceret ,ad quod in principio libri verit,minias
innuit cum dixit sunt ergo ea, quae suntinuoce earum , quae sunt in anima,passionum notae,per passiones, nime coaptus locutioni praeeuntes intelligens, quos modo logico secundurationem Mneris L . speciei propterea prius ordinare uoluthdein eas orationes constituere quibus secundum ordinem coccptuum insciintiis quibusl dcfiniendo,syllogizando, atque demonstrando neccssario utimur. iPIura et statueram profecto adduxi non ut eis uitio dem, qui antiquorum dicta a sententias Uugnare suscipiunt eautem,qui non aduertentes, aut sensa non intelligentes abs micacissimis rationibus u agere contendunt nulla laude dignos esse commo am.