장음표시 사용
101쪽
esse ulter m. luersale de subiecto aliquo semper dicitur
Μ 'tasti. t.c. 4.plurimis rationibus i uin uniueKale non sic, ne esse posse declarat, sicut&quarto physico naturalis ex accepta definitione uacus uacuum non re ostendit, quibus laamen non obitantibus in hac doctrina harum secudarum sub stantiarum re supposito, S acceptis primae desecudarum subis stantiarura descriptionibus ii ista doctrinam. s. intam.tradiis tam a cedit ad constituendas propositiones primo univoca deinde denominitiua; ponendo disterentiam inter utranque, εἰ conuenientiam de probat in propositione univoca non so lum for mari propoli ionem de nomine, sed Zc de nominis rabrione hoc pacro.Qiiicquid praedicatur de praedicato praedicaotur de , subiecto genus praedicatur dc speciera species de indiuiduis,de quibus rationes ipsorum praedicantur,ergo non modo genus des cicat species de indiuiduo, sed&Iatio gentris de specie,& speciei ratio de indiuiduo praedicabitur.Mai or propositio pater ex tertia suppositioncminor patet ex di finitione generis. vides doctrinam modo scactifico traditam,i rationali disciplina eius quod seclusit Μetaph. suis Clit: o Iopicali se, cotracta quidem ab uniuersali Μctaph. tali principio. uicquinest alicui quod inest alteri,illud quo incst illi. S c ut albedo inest superficie ,quae inest substantiae. ideci 5c albedo subsi aliae
quom inest,hoc Metaph.e,contractum aurem ad praedicatio nem logicum e licut et illud pincrioristicu inprajicatis per se non e processus in infinitum logicum e , qa eius e pr dicata consi lerare. Similiter& hoz.In mouentibus et motis no e processus in infinitum. naturale e. quia natural s e motus consideratio.At hoc,in causis dccausatis non e abiitio in infinitum iatmiucisalissimunt e dc Metaphy . Q uod unaqui ipscientia ad suum subiectum coarrahit. sicut Sla biectum.Hac autem nodistinguere causa erroris M. Ponit deinde diGr ntia m inter hanc cssentialem.& denominatiuam praedicationem , in qua praedicatur quidem nomen de subiecto in q e. non autem Tatio uius rota ratio e contincntia illa,quare de quiditate geni ris S h ccier, accidintia auorem non praedicantur,quia coi Incant subiecta, in quibus sunt, sed con notant ipsa. Album enim ruram qualitate lignificat,
not at ucro subicctu ideo licci rode praedicato praedicitur, te subiccto tam n non potast praedicari, quia ratio non connotat
102쪽
sublacnim. sed signifieatum explicat rarummodo Adeo fidis
mus hominem album remon possumus tamen dicere hominet colorem re disgregativum uisus,at si rationem cum conno tionc proferat quis . nihil pi ohibebat sic praedicationem ruristit si quis dicat hominem coloratum colore disgregativo uiosus. Et cum omnia haec ad primam substantiam reserantur tanqu im praedicata deeaquae ita subiectum si urin nulla propositione essentisi aut accidentali praedicarum re possit, toro laricex eis deducit primarum sobstantiarum discriptioneatiteram uidelici t sublatis primis substantiis nihil aliud remanere.quae descriptio uti prior sufficiens e logico conlideranti ip sam in ordine ari propolitionem dc praedicationini,cuius mitilam in aIiqua propositione ratioremur dirimus , habere more'sed subiecti tantum.&sicut materia subiecto primo foro marum omnium subi ita, nulla prorsus forma sensibilis essetitia su l itis prim s substantii quae sunt prima propositionum omnium subiectamussum prorsus praedicatum,quod forma Cain propositionibus remaneret,& nullae propositiones fieri posissen Ghaec tamen ipsa descriptioinraphysico insufiiciense. Huius quc secundae descriptionis sexto inlaph tangit insuffi Cientiam Arist. r cis Inquirenim-Et adhuc mareria magis substantia fit fi enim non ipsa substantia,quae e alia diffugit, alii enim subIitis nihil praeter ipsam apparet remancns. Si ergo covcnit haec ratio mati Nae,insufficiens e descriptio. Et quia duas substantias isse dixerat.Speciem. &νnus,has comparans adinvicem spici m magis substantiam csse dicit,
hoc autem secundum rationem,&secundum rationem praedio dicandi inti. lligitur.secun dum rat:onem qui ν,quia nec spociis, nec genus substantiaesunt, cu extra inullectu apud Arist. non sintne conclusio ipsius scito Μcta.rita46.3c infra,cuius satis fir ad ni gocium noli rum rationum stl amcnta no praeintermittere Nam cum dici Z funditur in e in prior ratio Aristotclis x ipso ec inη rin edit .Est nim,inquit uni sese,per qae
genus S speciem intelligit, quod aptum natum e csse in pluris hiat,ex ipsius uniuersalis quiditare probat piam substantiam non ec,hoc autem sequcris non habet accipita logicus,quia deesse ri ali nihil ad ipsumatam conclusio iac Artiti Univcrsalia non sunt non e logic ,sed potius oppositum. Universalia sunt, metaph dicit non esse cxtra intellacium, de quo non curat lo
103쪽
gaeus.Et iterum Metaph.dicit uniuersalia esse quidem, sed ino 'inlectu tantum,ex quo logicus accipit ipsum nniuersale esse ex suppositione.Et Metaph.dicit quiditatem uidelicet,esse in pluribus aptum natum,quam quidem suppositione quinh accipit
logicus. Alteram uero ex ipso esse ita, prouenientem affert Arist. Tationem uniuersale inquit.t.c. 6. desubiecto semper aliquo dicitur, c autem consequitur ad priorem quiditatem S esse, quod licet praesupponat logicus,non tamen circa Ipsum uersatur,nisi quatenus e in intellectu habens essendi in multis apti,tudine ad quam aptitudine,quaecu in tali esse sit de ipsius es sentia, sequitur ipsum semper de aliquo dici,quod ita accipit logicus,ut quam maxime circa ipsum ucrsetur,dc hoc e ipsi logiam partem entis accipere, dc quiditate per suppositionem accepta circa sequentia uersari, ut Naturalis praesupponit natura esst S essendi uniculo principium, non tamen uersatur circa naturam quatenus essendi principium, nFoctu uti hoc Μωomnia sequentia ad naturam quatenus e principium motus consideret at 3 demonstret,sic enim e ipsi Naturali partem emtis accipere,et ficut Naturalis qkMetia ad entia quatenus movendi rone habent et no amplius Inderare,ita et logici emtiuin intellectu existentium sequentia,et non amplius animaduertere.Hoc autem adeo distata Metaph.ut ex ea quom ratione
uniuersale probet non esse.Si enim praedicari de pluribus sequitur ad ipsum secundum quod e aptum natum esse in pluribus, et ex hoc quod natum e in pluribus codeducit uniuersalc non echoc idem sequi necessee ex hoc quod de pluribus dicitur Aneeredens tamen accipit logicus Idco licet talis desinitio sit Metaphy. ueluti rationem facientis de ipso quiddogici tamen eaecipientis, idcircq ex hac definitione accepta constitu tione propositioni quae e passio sui subiecti,ostendit. Nam ad abltra. ctum esse,quod e uniuersale esse,sequitur praedicatio et constitutio propositionis,et alia huiustitiai quae logicus considerat. Et hoc negocium e logici ci ca proprium subiectum.Negociuuero inta .e circa ess ciet eorum quae sunt extra intellectu,&quae sunt in intellectu ideo dicit ipsum uniuersale non esse ex tra animam,sed passionem esse anima .Lentis in anima, non si
militudinis quid a rebus impressae:ut male uidentur noti
104쪽
li intelligere sunt enim tales similitudines rerum an anima
reales qualitatas,quae ad logicum non arrincnt, sed ad Meta. et ad animasticum,non enim ut qualitates uere sunt, rarione generis et speciei induunt,sed res existentes per tales similitudines in intellectu rationem generis et speciei induunt , et ut sic probat Metaphy. uniuersale Mnus. cIes,disserentias, et omnia uniuersalirer dicta substantiam non esse,cum tamen ut sic
subiiciendi et praedicandi rationem subeant, secundum s unupcr aliud ratione diuersum manifesatur ogicus idcirco si dicit species e magis substantia quam genus, secundum ratione praedicandi intelligendum si ut diximus,quia. s. tam genus uspecies de prima substantia praedican inr. Nam si neutrum sit
substantia,ut inquitMetaph. et probat,unum non erit magis substantia q alterum. uia uero logicus utrunq; ipsoru sub stantiam csse inirmat,ea adinvicem comparando speciem magis substantiam v genus csse fatetur.Praedicati autem ratio subrecti manifestatio Qex hac itav praedicati ratione probat coclusionem illam Aristotcles,inquit enim. Si quis assignet prismam substantiam quid caeuidentius et conuenientius assignabi t speclcm dicendo Q genu&Ratio enim logica ex medio utique cognoscimus qualis sit,et culus sidet ratio et conclusio,ex praedicarione naz p situ ex predicationis ratione procedit,reddit autem rationem cur conuenientius assignabit speciem dioen dQq gema quia,inquit, propinquiore species q genus, genus
communius e,communitas rationise, et ordo excommunitare oritur,quo ordine rationis construit in hoc libro praedica, mentorum coordinationes Aristotcles et propterea rationcm
e Metaphysica. Si enim Metaph. Vniuersale substantiam no esse asserit communitatem,substantialitatem dogiquitatem et propinquitatem αccssaiio secludet.Cotra logicus,uniuersale sub stantiam affirmans ea omnia substatialitat .saommunita rem,ordinem, propinquitatem S elongationem fatetur,dc secudum hoc negociatur. Alteram adducit rationem ex subiicienodi ratione in propositione, non enim ex re accipit logicus substantiam,simul cnim cum Metaph. uniuersale diceret substan tiam non esse,sed ex subiectione in propositione,na prima sub stantia in propositione ita subiicitur,ut nullo modo praedice
Iur,ideo primam substantiam maxime substantiam in dicit. Igitur apud logicum illud erit magis substantia,quod magis subiiciendi rationem habuerit in propositione .sed species r
105쪽
tionem subiiciendi in propositione magis habet q genus, tria
tur species magis substantiae quam genus minorem ex definitione generis probat,nam genus e,quod praedicatur de pluri. hus differentibus specie,ideo indui genus praedicatur de spe cisio non contra, ergo species ita subiicitur generi ut ratio nem respectu ipsius praedicandi non habeat , proptar maiorem quam habet conuenientiam cum prima substantia a genus. Haec quom logicalis si non intaph.rati reiecta nan F a Meti subiectionis ratio siquam accepit logicus, ut diximus de prsema substantia, Sexconsequenti speciei, quia huius subicctio ab illa e, tanq a primo omnium subiccto. Et ex hoc similiter speciem ad speciem,& prima substantiam ad prima comparando unam non magis altera substantiam esse declarat, inquit enim,species uero, quae non sunt genera nihil magis altera altera substantia Gnihil enim proprius assignabis de aliquo homice hominem assignando Q de aliquo equo equum, fingere uero quandam maiorem in specie realitatem propter hoc quod diiscit Aristotelcs soccium esse magis substantiam genere,est A ristotelem non intelligere, aut non aduertere,quimmo Be in prima substantia,quae prorsussecudum se realis eiLex hoc st per praedicatum deciaratur,ex hoc Pan propositio subiicitur nihil realitatis habet,quia sicut coititutio propositionis e rationis intellectus tantummodo,ita & subiecti ita Scxplicatio. Similiter arguut uniuersale co ' aptum natum dicitur in pluribus esse habere quid realitatis,cum tamen Ariit. 6. M. M. f.dicat. Impestibile est esse substantiam quodcunm uni . Dersaliter dictorum,& probat ex illo aptu natum est in pluuribus esse aequalirer poni sub non Me substantiae quodcunque
uniuersaliter dictorum ut Metaph. esse considerans& realita, e .Hic uero ut logicus praedicationbubiectionem,manis stationcm considerans ponit uniuersalia esse substantias, sed non aequaliter.Contradicunt utim haec uniuersale in substantia 5c univcrsale non est substantia, ea tame diuersa ratione cosiderata non contradicunt Ex quibus satis constat hanc con
esusione species est magis substantia ' genus logicalcm esse,licet ista Metaph.sit,forma est magis substantia materia Sc composito quam ponit Arist. sexto Metaph. t. c. 8.Non enim ex hocs, forma sit praedicatum uel P magis manifestet in proposi/tione.dicit magis substitiam,scd quia ipsa est ratio Mendi utrique matariae. dc composit essendi nant ratio intaph. est,ut Praedicandi
106쪽
N subsiciendi In propositione logicalis. Et propterea aliae quoque duae logicales sunt.Luna species non e magis substantia Atera.Et illa una prima substantia non e magis substantia si alia. Sed prior,quia una non magis notifieat primam substantiam si altera.Haec uero quia una non magis subiicitur il alia, non enim hic bos bovi magis subiicitur u haec musca muscae in propositione,in qua per proprias speclas manifestatur aequaliter una prima subitantia sicut & altera.
communitatem autem seu conuenientiam deinde adducit substantiarunt non esse in subiccto, ut cognoscamus differen tiam propositionum accidentalium ab essentialibui denomi
vatiuarum ab univocis, accidentia enim, quae demminant,
praedicantur,quia sunt in subiecto quod denominant,substantiae secundae non sunt in prima substantia tanu in subiecto, de qua tamcn praedicantur hinc cognoscimus primam substatis rubiectum me propositionis secundum intellectum in praediscatione essentiali,ut in suppositione secuda declarauimus.Vna enim eademque res e Socrates & homo ut de Socrate dicitur. intellectus enim diuidit 6c separat tantummodo,dc in propositione componit, quam compositionem si bene aduerterimus Arist.praedicationcm, in accidentalibus uero complexionem
appellare uidetur ed hoc nec prodest nec officit proposito nostro, animaduertant logici. Soluit deinde dubitationem de parte, εἰ propterea multa
dicitiquae ne cogamur eadem repetere, traseamus Diis e ex his omnibus habere nos intentionem Aristotelis,& sententiam huius libri eam esse,quam proposuimus Et cuius sit,quod primis paliter intendimus.
Et quia posset quis ambigere quo pacto secundae substantiae
de primis uere praedicenmr, cum prima substantia non sit ine subiectum,noe secundae substantiae sint in primi cum subiectu dici uideatur Icspectu eorum,quae in ipso sun declarat omnes substatias hoc aliquid significare diuersimode tamen,quia prismae substantiae simpliciter sunt hoc aliquid oc secundum csse. Substantiar utro secundae sunt hoc aliquid secundum rem,quia non sunt aliud si primae substantiae,secundum intellectum ue/ro.f. eo modo quo intellectus separat non sunt hoc aliquid.
sed se habere per mod sim qualitatis ipsas intellectus intelligit.
107쪽
pro quanto explicant primam substantiam. Et sicut accidetit
aensibiliter subitantiam manifestant,sic intelligibiliter fecitndae substantiae primam,& secundum csse quali rates sunt,sunt in bcies intclligibilcs,& nolsones seu conceptus, uel eorum similitudines, non sub ratione qua genus S*ccies sunt, sed quare nus res extra intellectum,a quibus sunt imprcssae,aut ex imprcs
fis Wtelligcndo formatae repnsentant,ideo qualitates subita :tiae,&qualem quandam substantiam esse dicat Aristotele dum in praedicando manifestant ipsam,non simpliciter tamen quale quid,ut album,in quo ipsum quid non quiditatem dicit,lad subiectum,quod e hoc aliquid.
Haec autem omnia dicta sunt ucluti pertinentia ad quiditatem dc propriam substantiae rationem sub tali considerationes. praedicandi rationcseu propositiones conitituendi adeo manifeste,ut probatione alia non Indigearil ipsorum inrborum sensus manitatissimus,cui apertissimo sentur,quae in sequent, hus de proprietatibus dicuntur aduersari uidentur, videntur enim dici non secundum modum praedicanda S in compara tione ad constitutionem propositionis, sed secundum nat ram substantiae,& utextra intellectui
Sed licet de esse haec dicta esse uideantur, reducenda ramerei sunt omnia ad sensum superiorem expressum , facileque ad ip sunt posse reduci sic os imus. ω cu dixisset substatias scidas
qualitatis rationem induere, currit ut de proprietate dicereti. nam cum qualitati sit aliquid contrarium, nequis secundas substantias ueras qualitates existimaret primam adduxit proeprietatem dicens. Sabstantiis nihil ce contrarium. Illud autem in hoc aduertandum eler substantiam disserentias non intelligere,differetiae enim in unoquiny genere contrariae sunt,ut ex delimo Μeta .habetur, per substantiam ergo,genera inrelli gi incire dc indiuidua tantum . Differentiae nan quesitates sunt,non substantiae,nec qualem quandam substantiam dicut, cum genera non sint,nec species.Erit ergo in genere substantiae
hoc aliquid,quod maxime substantia dicitur,dc qualis quaeda substacia,quae e substantia secunda,S c differetia, quae nec hoc aliquid ncc qualis quaedam substantia, sed qualitas quiditatis Da substantiae dicitur,dc disserentiam tantum appellat Aristo. Nam in hoc capite a nomine substantiae differentiam excludex
108쪽
imssit. Non ah autem proprium hoe substantiae noni in sub
tecto,nan disserentia e eorum,quae in subiecto non sunt , b, pes enim, animai,gresibilode subiecto quidem dicuntur homine,in subiecto uero non sunt. Ideo uana e dubitatio. uom do in substantia non E contrari etas,cum differentiae oritatum generum contrariae sint. Propterea in qualitate duplcx e cotrarieta communis.s quae e omnium ranerum differentiarum, Spriuata, quae e specierum . Ea autem e specierum qualitatis' contrarietaS,ut medium habeat ex extremis comp8situm, ueFuscum inter album & nigrum.ergo quia mixtum Roc album& nigrum dici fuscum potest, licit non simpliciter,sed aliquo
modo ,6e in comparatione,hoc autem substantiae non conue, nit nullum enim habet mcdium ex extremis ita compositum
de quo utrunque dici possit,ideo in subitantia, si plura de alio. quo dicentur,ut de aliquo homine homo de animalinarcco, traria nequaquam dicemus,& ita ad propositionem reducetur haec proprietas, ut.f. nihil secundum contrarictatem dicatur in subiret uel etiam Ac facilius quae in genere substantiae inu crin praedicantur non ita praedicantur ut contrarium de eodedici possitiat quae ita de substantia dicuntur secundum substa .riam non dicuntur,nee substantiae dici possunt.nam de Socra
re dicitur homos, animal,s, rationale, nec secusvcre affaro
matur,nec simul nec successiue,at ipsum sedere εἰ non sederetalo bum & non album S alia huiuscemodi uere utrunm si non μ nui, succcssiue ta me diculur,ideo haec substatiae seu in gne sub statia no sunt,illa uero sunt,ita causam pro effectu Arist. ad. duxisse intelligemus,ut diximus de non esse in subiecto dicium fuisse,ut denqminatiua secludererur praedicati nec secus cum dixit,species c magis substantia et genus,ratiqne praedicari nis illud utim dictum fuisse satis manifestum e.Et hoc indica, secundae proprietatis ad praecedetem consequentis declaratio.
quae e.Non suscipere magis de minus, nam si non habet intra Itium no suscipit magis S minus, ex commistione Dan con. .
trariorum mUis &minus fit, nam si contraria indivisibia lia essent, ut distercntiae substantiales abs p dubio magis re misinus non susciperent, de hoc declarans ad proΥsitum retulit. Unaquae p. inquit,substantia hoc ipsum quod e non dicitur se .cundum magis S minus,non enim Socrates est magis homo v Plato,nc. nunc Socrates e magis homo Q prius . Nec secust
intelligendae tertia proprictahqua dixit ese m rime propria.
109쪽
in funda tu sit ipsius dici es,docuit nos denominarium pro positiones in subitantia contrariax fieri posse. mo albus est, homo niger ride uno eodem homine contrariae sunt proposutione cum fit subrectum contrariorum unum dc Ide, sed hoc Metaph.est,cuius e considerare te accidentium , sed de his pro positioncs formare,& quo pacto formentur propositiones corrari logicum e . Dicere autem tales proprietatis nullibi in metaph.datastisce non aduertere doctrinam Aristotclica in O .nan. S. .Μctaph .pertractat de substantia sensibiluin.8.
x &-ο .de proprietatibus consequentibus ens in eo*ens,in.M.
de uno dc multo,de eodem diuerso de contrari hoc decore riorum diuersitate.& asia huiusmodi,quae sunt,quomodo sine quoue pacto se habeant secundum scinon in comparatione ad
propositiones,ut in hoc libro. uod autem diximus de meditamento substantiae idem
de maeris praedicamentis intelligendum e.Nam cum idem sit ordognerum &specierum in quolibet genereadem uere intaligendum ede praedicatione univoca contentorum in eodem genere, ita enim suo modo univoce dicitur Albedo est colori. triangulus e figura,figura e Mantitas,ut cum di .Homo est amnecti suppositiones praepositae non sunt pia olitae pro .pter tu tantiam tantum ed oc propter omnia praedicamen e re quicquid in eis deesse dicitur,deeci tana de causa rationiτ praedicandi secundum ordinem eo , quae continentur in uno,qura redicamelo dieiruncu logica siserti quae de his,quae
inruac libro continentur, ex quibus definitiones Me,& quod, quia stagnilicam collituutur,docetia inlaphysico profecta usi cuius munus e esse θc quod quid considerare. gulae enim cognationis e di institui nequeuti nisi ab his, o essendi piaectio, T perfecte cognosculiqueadmodu nec rinulae gramaticales in modi recte ait ornare loquedi nisi ab optimis oratoribus repertae sunt. Et noc e oe de definitione quod quid significante
notitiam tradit Arist.sexto Metaph.&exactius Q logicunquice ea non considerat nisi ut medium demonstrationis etquae logici opus e.Et hoc e illud quod dicit. 2.T. Nunc autem dicamus primu inquantum in analecticis de definitione dictum non e-Ea nan. dubitatio,quae ibi no pertractata e dea sane,
vae nunc substantia dicimus uehementer conducisId
110쪽
ncmadtaerimunt expositore ut eo laeo de laravitnm.Ea nam dubitatio quae sexto Metaph.tractatur e per quam declaratur maxime arm perfecte secuiaum rem substantia quo pacto per desinitione hetur.Ratio aute generiss ciet,praedivit, subiis Cini,qcinim ut dictu e & ratio primae sub tiar,ut propositionis subiectum ram 5e propriam naturam subitantiae mini-dcclarant.Sunt enim secundo intellecta,& per reflaxione intellectus supra propositionem prius formatam in comple rus,uel supra conceptus simplices priores reperta sunt , dc nuoiusmodi entia sequEtia res i itellectu aliud re no habent praeterq intelligi propterea passiones,seu animae affectiones dici tatum possunt,realitatem no habentes, Talia autem negare, eois Arist.hoc intentionis nomine usus non fuerit; ε Arist.non intelligere.Nam si haec inuenta ab intellecta rerum natura di cerent,quae diuersa genera sunt, εἰ immediatam negatione hahensi cessario univoca essent tubstantia enim genus ri& quaritas Q uot genus' ratio generis eadem e utrius S aequesse. ter dicitur,non eium figura genus QS de suis speciebus dicitur, quia animal genus ci& de suis speciebus dicitur. Et propterea
cum homo secundum naturaminc intentionem primam peris.
crior substantia quaedamentitas perfectior boue . asino' re caeteris brutis animantibusac haec perfectiora sint plantis, εἰ plantae mixti in secunda tamen intentione, quae species est-
non est magis subitantia homo si bos,qplantauil lapis, ut in quit Arist.quum homo non magis manifestet sua indiuidua. si bos sua,et sua planta,q lapis sua. Dicere ergo species manife
uare indiuidua,& genera species, dc species magis u genera,ni .hil aliud est,siquae ad intentiones secundas, seu secundo intelleera attinent explicare,uel ad res, ut stant sub his secundo inrellecti quod necessarium e in rebus cognoscendis sub diuersa inintentione a Metaph.consideratione.Nam si logicae facultatis edorere oratione ut osci e ut dicu taliqui auid hoc aliud eq irellectu re&cti super orat onem, ut componitur ex nomine de uerbo conlideratur enim animal, ut pars orationis sinon animal dico ed nom- ut explicat natura hominis,predicatu dicit re S ut de pluribus specie differetibus praedicatur genus e Scsic de singulis secundo intellectis sunt passiones animae, seu.entiu ut intellecta sunt, di sunt passiones entis in inrellcctu.&. non extra, oc non attinent ad Metaphysi. ens principaliter cxtra animam considerantem, ens quatenus ens ut supra di