장음표시 사용
91쪽
A ERAT ex praelectionum rara continua ditione concepta apud sis de me existimatios qvid unquaeset, quod acutissima inpenia ut=ra ostenderet, talem me, qui facile poemiaud uel referere uel expicare iaitas liber quida ad totius Italiaesummos Ditis bos tunc primo missus,ui si quid contra haberent, dicerent,od manus utras peruenist,tum ipsum statim ad me detuli iis, si hisi inscriptione iamοdmcommoti . Eius Meis auctor negat inter ratio
o .um opinione intereos principem locum assignatam pu rimis rationibus eoatendit.Ita, rordiis me uehementer strucin re iudicii mei quid εν, uobis exponere non grauarerά- uero accuratius gisu, ut paretat, Morem gerens, rem tota acutius inspexissem.buibuslatis rationibui ctorem commotum uobis estendi. d. dique operam ut uos magis magisque iη ueterum sententia eonfirmarem. Porro autem, rationes nostros qr probabiliores mderentur,a me corio conscribi flagitabatis, isquod ego cosanter, ut q*idem meministis, recum amare enim uiriae in -il λia sinuaret, inibi ueniebari in meηtem, qtas ea de re certo fietasEripturos, ut nihil in eo poset iuremuerari.Praeterea quotidianas praelectiones nostras impedime uo se excorum,sis minus hunc*ribendi talorem irem, quod uno eodemφ tempore Sr prae legere, rilere perdifficile ridebatur. oretatim quisp usrum operis partem fi dempturum es tulit. Quare in id studium animos uestras incensos uidens,non potκi flagita ionibus uestris non Disserere, aeriinreps paucis diebus, vobis describentibus, opus absurim est, Cum, οῖσι , quo, altioris philosophiaeρcundum librum quem Hsterius.Α graeci uocat prooemiu
se hundi pb sicorum censueram, imprimendum eurorem, Oaeui us Ferratius unus ex uobis assiduus σuditor meas obtinuit, ut una praedicamenturam quoque defensionem emitterem, tνmnes xideant, me praedicumentorum Iraui iniuria eiectorum e Mibus propriis, non minus Meterem locum d redissi qua eadem, non liuiore iniuria a ueteram Dietate abstracta, tanqua diutius exulantia . propriis itastas eonatum restituere, grato igitur animo exeuntem tabisque dicatum lorum,
ut qui in v stri gratim fit cosriptas, accipite. Udete venenis prude Calen. Septembris MD XLIII.
92쪽
taphysicus siς an Logicus Ioannis fran Beati Veneti inta sicam in crimnasio Patauino proinfitentis resolutio. BRVM praedicamentora Aristotelis ad Meraphysicum non pertinere ex titulo,ex in tentione atque cx his,quae in singulis praedicamentis praesirrim praedicamen to substantiae tractantur facile deprehenditur.Titulus
ex intentionc summitur. Intentio est tradere notitiam simplicium rerum notionum Om
nium in ordine ad affirmativam &negativa propositionem, in qua uerum dc falsum continetur,ut in omni scientia formare & formatas propositiones ueras ac falsas cognoscere possis mus. Et quia proposirio ex subieci copula dc praedicato consinstitia praedicat quod subiecto tanquam forma materiae in. nititur,denominatione facta, Praedicamentorum librum pia cuit Aris teli nuncupare.Ιn his enim decem generibus ordine quodam a ratione inuento entia contineri omnia inuicem Bed um de prima substantia praedicari docuit.Talem autem libri intentionem esse ex antepraedicamentis non modo elicitur, sed de in ipsis explicite habetur.Ea enim non temere pra posuit εἰ antepraedicamenta dici uoluit,sed ut necessaria huic praedis camentorum considerationi.cum enim uellet iuxta ordinem doctrinae hanc praedicamentorum notitia tradere, quaedam tanquam luppostiones praeposuit ex quibus in tali praedicamentorum doctiina procederet. binque autem sunt suppositiones,quarum prima est de univocorum, Aequivocorum &Denominatiuorum descriptionibus.Nam cum,ut ad rem aditi quiplix sit praedicatio Aequivoca scilicet,uniuoca,& dinominatiua, inutilisque sit ad notitiam scientificam aequivoca
93쪽
praedicatio,ideo,ut eam praeditationem in scietineuitare nos Instrucret,aequivocorum definitionem praepotuit, aliorum uoro descriptiones acti xiliquia I aedicata omnia aut reisubitaliam diculat, aut accidens, quae reisubstantiam univoca simi, quae acclacns denominativa. ut ergo eam hbri intentioncm inligo limine explicaret earum d scriptionibus Ieru,uti uoce proferuntur diuisionem subnexuit. Eoruria quae dicuntur, dicens, alia cum complexione,alia sine complexione dicuntur,cu complexione ut homo currit, sine complexione honi currit, uim cit Et quia de denominatiuis proxime mentioncm secaat,accidentalis praedicati exemplum artulitequod ueram S reale,non modo inrellectualem,complexionem ostendit. Accidens enim, di sub ectum cui inest untdue res realiaer distinctae, quaru una
de altera dicitur,quia ei inest.Bt haec est ad praedicamentoruata notitiain prinia suppositio. Nicra est.Eorum,quae sunt.Recte quide eorum quae sunt . inquit,quamuis in priori suppositione.Eorum quae dicunm . dixit. Si Dificare nan uoluit se non de nomine quidem sed de rebus pertractare pro ut nominibus significantur, non quidem inse Minordine ad propositionem idcirco in hac su itio. ne de praedicatis intelligit in comparatione eorum de quibus inentialiter dicuntur tintum, hoc est de univoca praedicatione.Nam subiectum est duplex propositionis scilicet bc retii proopositione denominatiua subiectum propositionis est,& rei , in univoca uero, propositionis tantum. Et quia propositio est in intellectu solum,quamuis rerum si dest enim rerum pro ut sunt in intellectu,ideo subiectum propositionis quatinus propoli sitionis est,non est nisi secundum intellectum,in univocis tamenon distinguitur subiectum Icaliter a praedicato, nisi ratione
materiae intellectae in subiecto,ut notauit Comen .I 2.Μetaph.
3 p.propter quod non fiunt in abstiactis propositiones nisi per modum similitudinis.Ponit autem quatuor regulas, quaIum. duae primae inuicem contrariantur,similiter 5e aliae duae. Prima regula est.De subiecto.dicuntur aliqua,&in subiecto, non sunt de subiecto quidem propositionis dicuntur,oc no sunt in subiecto,quoniam illud subiectu de quo dicuntur,non est labiectum rei, iam enim univoce non dicerent , sed dino
94쪽
Altera huic contraria est. Q uaedam sunt in subiecto Ee non
dicuntur de subiecto,non enim babent de quo univoce praedio centur,quia sunt particularia accidentia,ut haec scientiaadcir. eo ita sunt subiccta in propositione univoca, ut praedicata esset. non possint, ta quia accidentia subiectu habent rei in quo sunt. scientia enim hzec in hac anima e , de qua non praedicatur nifiquia denominaticum in ea sit,ison ut pars integralitanti essititialis,quarum quaelibet a toto separari potest,una realiter,altera rone. Resit nut cubitalis pars a toto bicubstO Ratione, animal ab homine,haec autem scientia in hac anima est, cuius non e pars integralis, ut possit in ec remanens separari, cum sit accidens,ne essenti iis,ut possit intelligi sine hac anima, est.noscientia haec,quia in hac anima est. Tertia regula e.Q uaedalant in subiecto,& dicuntur de subiecto. Sunt aute haec accidentia comunia, quae sunt in subiecto, csi accidentia sint.& de hoc non dicuntur, sed denominatareruquia sunt in singulis quibusque propriis generibus speciein genus, haec dicuntur quidem de subiecto univoce, ut scicntia de aliqua secientia, Quarta huiccontraria est. vaeda ne in subiecto sunt nec de subiecta dicuntur, de quibus in praedicamento. substantiax
Tertia 'suppositio est. Q uando alterum de altero praedi oratur Sc . Tuoniam prior suppositio de praedicatis uni Moocis ocessentialibus est intummodo,ut patuit,quae quide sunt in una rerum serie su biectum 1.3c praedicatum, quod de subie/to dicitur ut homo εἰ aliquis homo in substantiarum coordis natione.& scicntia,& aliqua scia in qualitate Sc. veru quia notinum tantum praedicatur de aliquo,sed oc plura de eodem dicumtiidcirco regulam dat quo pacto deeodem plura ordine quodam dicantur. Quarta suppositio est.Diuersorum generum,& non subaltertiatim positorum &c.Quoniam plura rerum genera sunt,& in quolibet genere plura non con sed ordine quodam conti Detur,ut cum plura gencra in una quaque coordinatione sint,
plures specie plures*diflaeti' uibus genus unumquom diuiditur,& species constituitur, genera quae communiora sunt, superiorem locum continendinferiorem minus communia,ex. Diqitigod by Corale
95쪽
tremum uero locum species specialissimae 1ndiuiduaesormalibus,sub quibus indiuiduatatu materialibus differetus
costituta sunt,possidetrex quo documeto ordine in unoquot predicamento habemu qui ordo e rerum secundum maiorem uel minorem amplitudinem conceptarum,per quam ha ni ut subiiciantur,& praedicentur. Quarum quaeda ut praedicata praedicatorum dicuntur, ideo iespectu diuersorum tamen eadelabiiciuntur Be praedicatur. Quaedam uero subiciuntur tantuut indiuidua,quae quacunt ratione extrema sunt speclaruimgenerumque omnium , ac generum seu specierum differentia rum praedicationem substinent,ucluti propositionum extrema
romas lubiecta,& hoc in singulis generibus,quom quodcumuas habet proprias species, differentias, at indiuidua, quia tamen inuicem minime admiscentur,sed isingula singulis terminis praedicationis, subiectionis de propositionis constitvcndae
univoca praedicatione cincentur. ia uinta suppositio est.Horum,quae secundum nullam complexionem dicuntur Sc. uoniam complexio a nullo scientifico intenditur nisi ea ratione, qua ueritas εἰ falsitas in compleis xione continetur,ideo in hac parte docens quo pacto habeant se ad complexionem, .8c chmum ad ueritatem & falsitatem,in quit.Horum,quae secundum nullam complcxionem dicuntur singula substantiam,quantitatem aut qualitateret. At si inuisce copulentur, S complexione proferantur affirmatio fiet uel negatio,in quibus necessario ueritas aut falsitas est, quoniam omnis affirmatio & negatio uera uel falsa est, ex quo sequitur. nihil eorum quae singulariter proferuntur uerum aut falsum significa re. Cum ita. haec antepraedicamenta ueluti necessaria ad praedicamentorum notitiam praeposita sintaec haec omnia,ut patuit, de praediffati& unius de alter de propositione seu coplexione adinvice, de que inirmatione de negati cli ho coplexione contineantur, deque ueritate 5c falsitate, quae in assirmationere negatione consistit,dicta prorsus sint,neminem adeo plumbeum existimare potuisse qui non prospiceret, haecpra vita esse.ut non de rebus secundum se , sed in ordine ad complexi nem, in ordine ad affirmationem-negationem, in ordine denique ad ueritatem de falsitatem quatenus in propositio nibus continentiu Aristoteles se tractaturum ostenderet. a
96쪽
tamen haee ipsa Φ adeo in entitate tenuia sunt ut si a sola
mentis nostro prospectu deciderint omnis eorum labatur entitas una cum ente per accidens, quod sub non ente quodammodo Plato quo locauerat,a quocum p scientifico .s.M. 1 est clusit Aristoteles. Ex his ergo unicuit prospectiam esse deberet subiectum liobri huius non esse ens quatenus ens,sed ipsa praedicamenta,seuentia ad praedicationem ordinata et quoniam de his s tractar primo in ordine ad praedicationem univocam, quae e essentia. iis in qua superius praedicatur de inferiori eorum,q uae in una eademque coordinatione sunt, secundo in ordine ad denom, natiua in qua non est praedicatio subalternatim positorum, sed dilici sorum generum. Ex principali ideo intentione subie ctum accipientes praedicamenta ipsa subiectum esse dicemus. Nec possumus ens quatenus ens subiectu dicere, tale enim analogum est,si itam tale ens subiectum eduoluisset analogi quoque nomcn dcfiniuisscdde quo tamen hoc loco mentio non fit ideo de decem generibus univocis in aliquo re aut ratione couenienti am non habentibus pertractat ,logica autem est haec consideratio non Metaphysicaaogici enim est res considerare secundum ratione non secundum propriam naturam,ideo ensaequivocum purum laquam nomine solo commune affirmat. genera uero omnia univoca esse dici*cu tamen apud Meta. Benaturalem etiam analoga fintaeum dicant in genere multas la tere aequivocationes,& praesertim in hac consideratione praedi camentorum,quorum ordinem secundum rationem conside rat logicus, ex quo generum di specierum univoca tantum praedicatio continistin propter hoc de eat fit mentio in tertia, quarta suppositione,in qua fere talis praedicationis ratio ponitur,dc de Nnominatiua in qua diuersorum praedicamentoruinuicem fit praedicatio in prima & ultima suppositione, intra
limites ergo praedicamentales sese continens, analogi nomen wraphysico relinquens,praetermittit.Et tertio inta .Aristaexponi in quo subiectum secundum maximam analogiae amplitudine proponit,&.6 secundum contractiorem ad decem scitacet tantum rerum genera extra intellectum secundum proprias naturas in entitate analoga conuenientes ut subiectum realis scientiae.Doctrinae uero in libro praedicamentorum traditae ipola univoca praedicamenta, hoc entia in ordine ad Faedic
97쪽
tIonem una Oeam ueluti rationalis doctrinae subiecium Q coluit cum praedicamentorum ordo, opositiomeritas ac falsitas in propositionis complexione contenta in intellectu tantum sint.Hinc patet huius libri doctrinae uniuersalitas,quae uniuero salitati Vctaphy.aequalis est,ex qua tamen argui no potest hac Praedicamentorum considerationem inlaphy. eLcum haec rei extra intellectum sitiilla uero rationis S in intellectu tantum. Ex hac ital Αntepraedicamentorum,quantum ad rem attineti confideratione facta,intentione subiectum, de unuersalitate
Metaphsicam noninsatis constat, quae licet propositi dubii resolutionem facere possenticum haec antepraedicamenta de modustria praeposita,& ita nuncupata sint,ad ampliore tamen manifestationcm idem ex praedicamentorum doctrina Aristotelisca plenius at illustrius ostendamus. cum genus substatiar etiam in hac consideratione principe' locum apud Arist. obtinuerit,satis erit ad ostendendum quod
intendimus eorum,quae in eo genere dicuntur,explicatio, & eorum tantum, quae ad rem nostram attinent.Diuisionem quidε
huic considerationi substantiae necessariam in ipso huius prae dicamenti principio intelligere debemus in prima. & secunda. Et cum apud Arist.secundae substantiaesecundu non sinsir tionis diuisionem dicemus, hinc Metaph. res ipsas secundum se considerans secundas excludit substantias,lo cus uero res ip/sas in ordine ad propositiones non secundum se fle proprias naturas cOIiderans,cum sine secundis substatiis d finitiones erigere ac propostiones praesertim uni 'ocas constituere docere nogossit,necessario eas admittitiueluti communiores,& praedicaoti in propositione rationem habentes, earum que definitioncs
accipit. similiter& primae substantiae in propositione subiecti rationem habentis descriptione maxime recide. verum quiano modo scientiassed& o is cognitio per modu scietiae tradita desubiecto praesupponit quia est &quid ridc particulares scientiae haec ipsa aintaphy.accipiut iuxta doctrinam traditam.s Metaph. ubi inquit Arist.omnes istae scientiae circa unum quid genus aliquod circunscriptae de hoc tractatista non de entesim iciter, e inquantum ens cinec de ipso quid multam rationem faciunt ed ex hac alii quidem secundum sensum facietiores ipsum manifestum alii ser suppositiones accipientes quod
quid est,sic quae insunt secundum se generi circa quod sun*
98쪽
monstran Et infra.similiaer autem nee si est,aut non est gemucirca quod uersantur quicquam dicunt propter eiusdem rationis esse sciae ipsum V quid est manifestum facere, si est hoci Ideo Aris .in trade a tali rerum simplicium notitia,accipit primas et secundas substantias esse,& Oarum quod quid est a
Metaphy.ens inquantum ens cosiderante.Arguere ergo ex his definitionibus a Μctaphy. acceptis hanc doctrinam A eraphy. esse,est arguere omnes scientias Metaphysicas esse, quia omnes accipiunt esse&quiditatem suorum subicctorum a Metaphy. ut expresse docet Arist.supra.Doctrina autem haec in comparatione ad in taphy. particularis est, quia haec deente rationis. quod est altera pars entis simpliciter,considerat, est tamen uniuersalis in respectu ad scientias reales omnes,quia circa omnes uersatur,cum omnes scientiae necessario de rebus simplicibus
Propositiones faciant. sicut pars syllogistica & demonstratiua,quibus omnes scientiae utuntur, Metaphy. autem non mo.
do rerum ad extra,sed dc rerum in anima quiditatem dicit derise,de propterea ipsius tantum e ms pcr accidens, et ens ratio. riis a cognitione scientifica secludere. Primo crgo definitionem primae substantiae accipit, quae neque in subiecto cincque desubiecto dicitur ex sexto Meta.t. a. Et quia logicus hanc non accipit ueluti suppositione manifeν
sta iuxta doctrina. s.sensu manifesta facit dices, ut alias G de aliqς equus, nemo ut est qui sensu non percipiatiquid prima
substantia sit his acceptis exemplis. Et quia haec doctrina pri mam substantiam non secundum sciet propriam naturam cofiderat,sed in ordine ad propositionem,ut diximus, ideo hanc descriptionem sussicientissimam existimaneamque ut exacta imam recipit,per eam enim describitur in propositione quiditatiua,ita subiectum ee,ut praedicatum esse no possit,id quod manifestatur per hanc particulam. Nem de subiecto dicitur adυquo.In propositio uero denominatiua aut accidesali substiscium non re declaratur per aliam particulam. Neque est in subiecio in ea nanque praedicatione accidens ideo de subiecto dicitur, quia est in eo, non potuit aurem dicere non isse praedicatum in propositione denominatiua per hocncs de suhiecto dicitur,cum per hoc a substantia prima essentiale praedicationem exclusisset,exactius ita 3 accidentalem praedaeatione secludere non potuit quam per causam praedicationis denominatiuae quae e esse in subiecto,talis ergo definitio ucra perfecta
99쪽
que e apud lagicum,et ad talem huius doctrinae considerationem sinicientissimam,ipsi autem Metaphysico natura primae substantiae,et non subiectionem in propositione consideranti impcrfecta at s insufficien ideo Arist.sexto Netaph.ubi supra cum primo loco eam descriptionem adduxisset statim tanquainsuflicientem retici eiust insufficientiam declarat,inquit. n. in calce.ta .I.Nunc quidcm rypo dictu e quid e substalia,quia est id, quod no de subiecto,scd de quo alia,inquit autem typo, hoc c, crassa quadam et insufiiciente descriptione, quod ipsemet declarat dicens. Oportet autem non ita solum, non cnim sufficiens,ipsum enim hoc immanifestum,ides: prima substantia ex tali descriptione remanet immaniscita nam probat eam descriptionem etiam materiae competere,et ad magis eam reiicie dam probat adhuc ea descriptione materiam magis substariam esse ipsa prima substantia. Dicere ergo tali dcscriptione primae substantiae naturam perfecte,nec aliter describi pc est prorsus aduersari Aristoteli. Nam ea reiecta descriptione alia attulit sufficientem, cum soli primae substantiae simpliciter absolute com tandicens. parabile,& hoc aliquid inesse uidetur maximi substitiae.EItigitur sufficiens Metapn. descriptio. Hoc aliquid separabile, quam dcscriptionem septimo Netaph. pulcherrime declarat dicens. Est autem ipsum subiectum sub stantia, aliter quidam materia,materiam aute dico, quae nonens aliquid actinpotestate aute in hoc quid.Aliter uero forma,quia aliquidens ratione separabile e. Tertia uero quod est ex his cuius solius generario, corruptio,& separabile simpliciter.Prior descriptio materiae de magis malaiae copetit, haee uero nequaquam sed substantiae primae tantum. Verum cum
hoc aliquid separabile simpliciter sit quoddam compositum, ideo ex diuisione ipsius in materiam & formam , ex iis us forisma eius naturam primo inquuit, non enim compositum coaegnosci potest perfecte nisi cognitis persecte partibus. uae a go descriptio insufficiens est Metaph. huic doctrinae perfectae primae lubstantiae descripti ait sufficiens propter diuersitarem considerationi idest secundum rem,& secundum ratione essendi,& in propositione subiiciedi. illa absoluta e primae substantiae consideratio, ec ad praedicationem respectum habes. Declarata ita , posita, quo ad hanc praedicamentorum
doctrinam arumhωcriptione siniciente Prime issius substa
100쪽
tiae ad secundas substantias explieandas aeredit,quia fine esses
sentialis ac quiditativa praedicatio non fit.Declarat aure quae sint secundae substantiae ex eorum continentia de quibus praedicantur,ex qua continentia quid sint intelligimus,s cies itaque diciti& specierum genera , quoniam species indiuidua, ct
genera species continent,continentia autem ista secundum Intellectum continentia est.Et secundum intellectum adhuc potentialis est,aut actualis, dico autem secundum intellectum, quia cum substantiae secundae non sint apud Aristotelem,talis . continentia erit necessario secundum intellectum, fiunt enim secundae substantiae per abstractionem intellectus,& sic reddu tur communes,&cxconsequenti contincntes sunt ea a quibus i abstrahuntur,& secundum intellectum potentiale dic res in ictu generis,quod se habet,ut materia, indeterminatum duis irentiae ex cctans determinationem,ut materia formae. Actualem uero dico propter species specialissimas,quae sunt indiuisio ibiles formalibus disserentiis, per materiam aurem diuisibili abstrahuntur enim species specialissimae a conditionibus inditiiduantibus, quibus fiunt sub eadem species plura & infinita, indiuidua propter infinitatem materiae, sicuti propter finitatem formae duae tantum sunt sub quolibet genere,cum quoslibet genus per duas differentias tantum dividatur, ex quibus
sequitur genus praedicari de pluribus disseretibus specie,species. uero de pluribus disserentibus numero. Has autem secundas substantias in hae doctrina praesupponit logicus,& earum quiditates a Meta. accipit, faciunt enim illae ad propositionem constituendam, et ut sic necessario etiadecisee supposito ac quiditate exemplariter manifcstam facit,ut in manifestada primae substantiae quiditare fecerat di/cens ut aliquis homo in specie quidem homine. Ex hoc autem qualis quanta si huius doctrinae a Metaph. cognitione di uersitas manifestume,praesupponit enim gentra esse et species hoc in loco secus intentum non haberet,no enim formari praesertim univoca posset propositio,quam principaliter intendit in quibusque scientiis .cotra intaph.rem ct naturam substantiae tractans,non modo praesupponit hos secundas esse,sed prorsus earum esse destruit. Ideo datis ipsius uniuersalis descriptio.
Tubur,quibus genus et species conueniunt, quae descriptiones