장음표시 사용
121쪽
in alterius noctis claritate, vila ut prius polo,statuerit altius uno gradu mediclinium. Post noc mensuretur huius itineris seatium,& inuenientur 79o.stadia. Deinde datis unicuique 36o. graduum tot sta- dijs, terreni orbis ambitus inuentus erit. Ex his autem, iuxta circuli & diametri regulam diameter terrae sic inueniri eoterit. Aufer vigesimam secundam partem de circuitu terrae & remanentis tertia pars, hoc est 8oI8 1.stadia & semis, &tertia pars unius stadij erit terreni orbis diameter
siue spissitudo. ScHOZIOR O FLETI.
Ambrosius Theodosius Macrobius bis unicus est autor, Macrobius scilicet ille, qui scripsit Saturnalium libros commentaria in Somnium Scipionis, in quorum libro primo illa inuenies de terra ambitu ex Er tosthene. Eratostbenis porro hujud scripta Sacrobo scus an viderit nestio: quae si ad nos peruenissent integra,sciremua , ambitumne terra ducentorum σ quinquaginta duorum milium stadiorum esse scripserit'. modo tradui Plinius extremo libro siecud'MacrsDius iste, copella, σ Sacroboscus: au vero ducentorum o
122쪽
quinquaginta Alum , id est, mei ἡ- εικωσι πένδε , ut habet Cleomedes libro primo. Huims certe vel Hlius auctoritas magni esse momenti debet,quod Eratosthcnis rationes.σ demonstrationem adducat.Ptolomaeus pon Eratosthenem fuit quipro septingentis quingenta tantum Radia terrestris meridianι tribuit uni coelestis meridianigradui.Ita incomperta est terra magnitudo propter metiendi discultatem, seu illius mensuram terra, ut Eratonianes, O alij , seu mari, ut Posid nivi,eodem Cleomede auctore, inire velis. Qui autem hic ambitus terra vulgo dicitur, non Llius est terra, sed terra O aqua simul quae unam ambo dictae suntlybaeram connituere . Caterum demensuris hos fecerunt geometra versiculos, memoria gratia. Quatuor ex granis digitua componitur M.
E B quater in palmo digituN, quater in pede palmus. Quinque pedes passumsaciunt,passur quoque centum. Uiginti quinqne stadium dant, sed miliare Octo dabunt stadia. duplicatum dat tibi leucam. Leuca tamen Gallicum vocabulum, quo O Hispani utuntui non Da miliaria ,sed unum tantum dimiadium, id es, mille o quingentos passus continere demnitur Ammiano marcessino libro quintc decimo et sextodecimo. Iornandi in Gothicis. Porro rationem certam cui uis ambitu circuli ad suum diametrum ge metra haud dum potuerunt demonArare. Accipitur tamen interim pro vera vulgo, tripla se quiseptima, quomodo se habent ,2 et . ad 7. atque ita versiculi hi ex diametro peripiariam ct contra, ex illa diametrum euiusuis circuli minimo negotio inuenire docent. Circuitur circi perseptem multiplicetur.
123쪽
Vigintique duo productum deinde secutor Hinc numerin quotiens qui dicitur, en diametrus ;Si per vigintiduo multiplices diametrum. - Ter septemqueseces numerum, qui prodiit inde, circuitum tirci quotiens numerus tibi redit.
De circulis, ex quibus sphaera materi lis componitur: & illa super coel stis, quae per istam imagia natur, componi in- itelligitur. Horum autem circulorum quidam sunt m torcs, quidam minores: ut sensui patet. Maior autem circulus in sphaera dicitur, qui d lcriptus in superficie sphaerae super eius centrum diuidit sphaera in duo aequalia, Minor vero, qui descriptus 1 superficie sph rq eam non diuidit in duo aequalia , sed in
portiones inaequales. Inter circulos vero maiores,primo dicendum cst de aequi no
124쪽
Si igitur aequinoctialis circulus quidam,diuia dens sphaeram in duo aequalia , secundum quamlibet sui partem aeque distans ab utroque polossit dicitur aequinoctialis,ouoniam quan-cio Sol transit per illum quod est bis in anno, in principio Arietis, sculicet,& in principio Librae ) cst aequinΟ-ctiuu in uniuersa terra et unde etiam appellatur aequator aiei &noctis, quia adaequat diem artificialcm nocti. Et dicitur cingum Ius primi motus. Vnde sciedum quod primus motus dicit m tus primi mobilis, hoc est, nonae sphaerae siue coeli vitimi, qui est ab oriente per occidentem, rediens iterum in orientem: qui etiam dicitur motus ratio Malis , ad similitudinem motus rationis, qui est in microcosmo,id est, in homine, scilicet quando fitc5sideratio a creatore per creaturas in creatorem, ibi sedendo. 'ecundus motus est firmamenti & planetarum,contrarius huic, ab occidente per oriente .iterum rediens in occidente.qui motus dicitur irrationalis siue sensualis, ad similitudinem motus microcosmi, qui est a corruptibilibus ad creatorem, iterum redies ad corruptibilia. Dicitur ergo cingulus primi motus, quia cingit, siue diuidit primum mobile,
125쪽
mobile, scilicet, sphaeram nonam in duo aequalia , seque distans a polis mundi.Vnde notandum,quod polus mundi,qui nobis semper apparet,dicitur polus septentrionalis arcticus vel borealis.Septentri natis dicitur a septentrione, hoc est, a maiori rise, qui dicitur a septem & trion,quod est bos: quia septem stellae, suae sunt in ursa, tarde mouentur admodum bovis, cum sint propinquae polo. Vel ducuntur illae septem stellae septentriones, quasi septem teriones, eo quod terunt partes circa polum. Arcticus quidem dicitur ab αρκτος, quod est ursa. Est enim iuxta maiorem ursam.
Iuxta maiorem ursam. Quidam libri haben Iuxta minorem ursam. tam videtur hic audire ursam, quae Ῥulgo maior dicitur, minorem vocare. cinctule
de hoc Vitruvium, 'gmium, Gellium, si quid babent certi.
Borealis vero dicitur quia est in illa parte a qua venit,Boreas. Polus vero oppositus dicitur antarcticus,quasi contra arcticum,positus,dicitur & meridionalis, quia exparte meridiei est, dicitur etiam australis, quia est in illa parte a qua venit auster. Ista igitur duo puncta in firmamento stabilia, dicuntur poli mundi, quia sphaerae axem terminant.& ad illos voluitur mundus, quorum unus semper nobis apparet, reliquus vero semper occultatur.Vnde Virgilius in primo Georg. Hic vertex nobis semper sublimis, at. illum Sub pedibus Styx atra videt manesque profundi.
126쪽
ia Sphaerae Joannis . DE ZODIACO
E Si alius circulus in sphqra, qui intersecat aequi
noctialem, & intersecatur ab eodem in duas paries aequales: & una eius medietas declinat Hrsus septentrionem, alia versus austrum. Et dicitur iste circulus 7odiacus a r quod est vita,quia secundum motum planctarum sub illo est omnis vista in rebus inferioribus . Vel dicitur a b dis, quod est animal, quia cum diuidatur in 12. partes aequales,quaelibet pars aPpellatur signum, & nomen habet speciale a nomine alicuius animalis, Spter proprietatem aliquam conuenientem tam ipta, quam animali. Vel psopter dispositionem stellarum fixarum in illis partibus ad modum huiusmodi animalium. Iste vero circulus latine dicitur signifer, quia seri signa,vel quia diuiditur in ea. Ab Aristotele vero in lib. 2. de generatione & corruptione, dicitur circulus obliquus, ubi dicit, quod secu ndum accessum & recessum Solis in circulo obliquo fiunt g nerationes & corruptiones in rebus inserioribus. Nomina autem signorum, ordinatio, & numerus in his patet versibus: Sunt Aries , Taurus Gemini , Caneer , Leo , Virgo. Libraque, Scorpius. Arcitenens,Caper Amphora, Pisces. Quodlibet autem signum diuiditur in 'o. gradus. Unde patet,quod in toto Zodiato sunt iso.gradus. Secundum autem Astronomos iterum quili-bct gradus diuiditur in .minuta,quodlibet minu
127쪽
tum in . secunda,quodlibet secundum in M.tertia, & sic deinceps usque ad decem. Et sicut diuiditur Zodiacus ab astronomo, ita & q uilibet circulus in sphaera, siue maior siue minor, in partes consta
s Cum omnis etiam circulus in sphaera,praeter ZOi diacum, intelligatur sicut linea vel circunserentia, solus Zodiacus intelligitur ut superficies, habens ini latitudine sua duodecim gradus, de cuiusmodi gradibus iam locuti sumus. Vnde patet quod quidami m eritiuntur in Astrologia,dicentes, signa esse qua-- drata, nisi abutentes nomine, idem appellent qua- i. dratum & quadrangulu. Signum enim habet gra-o dus 39.in longitudine, Iet. vero in latitudine. et Linea autem diuidens Zodiacum in circuitu,ita . quod ex una parte sui relinquat sex gradus, & exta alia parte alios sex, dicitur linea ecliptica,quoniam ii quando Sol & Luna sunt linealiter sub illa,contine. git eclipsis Solis aut it Lunae. Solis, ut si fiat s. noviluni um, & Lunae. interyonatur recth in si ter aspectum nostru , a & corpus solare: Lunae, ut in plenilunio, i, quando Sol Lunae opponitur diametraliter. Vnde eclipsis Lunae nihil aliud est,qua interpositio terrae,imi ter corpus Solis & Lunae. Sol quidem semper docurrit sub ecliptica, omnes vero ali j planetae declii nant vel versus septentrionem, vel versus austrum:
128쪽
eausam esse νοlunt motum illam tertium polos versis in otitana I bara obseruatum . ISi liter primus punctus Capricorni, ubi idem c surus ex alia parte iii tersecat Zodiacum, dicitur punctus solstitij hyemalis: & arcus coluri interceptus inter plictum illum & aequinoctialem, dicituralia maxima Solis clectitiatio, & aequalis priori. Alter quidem colurus transi per polos mundi,& per prima puncta Arietis & Librae, ubi sunt duo aequinoctia: unde appellatur colurus distinguens aequinoctia. Isti autem duo coluri intersecant sese super polos mundi ad angulos rectos sphaerales. Signa quidem solstitiorum & aequinoctiorum patet
Hsc duci solstitium faciut,Cancer,Capricornus. Sed noctes aequant Aries, & Libra diebus.
SVnt iterum duo alij circuli maiores in sphaera,
scilicet meridianus & horizon. Est autem meridianus,circulus quidam tr siens per polos mundi, dc per zenith caeitis nostri. Et dicitur meridianus, quia ubicunque sit homo &in quocunque tempore anni, quando Sol motu firma menti peruenit ad suum meridianum, eit illi me rudies. olimili ratione dicitur circulus medij diei.
Et notudum quod ciuitates,quarum una magis a cedit ad orientem, quam alia,habent diuersos m ridianos . Arcus vero aequi noctialis interceptus inter duos meridianos dicitur longitudo ciuitatum. Si autem auae ciuitates eundem sabeant meridianum tunc aequaliter distat ab oriente & occidente. Sphae.Sac.Bosc. C Hori
129쪽
Horizon vero est circulus diuidens inseries
hemisphaeriumst superiori. unde appellatur horizon,id est,terminator visus. Dicitur otia horizon circulus hemisphaerit,eadem de causa. Est autem dupIex horizon, rectus,& obliquus, siue decliuis.Rectum horizontem & lphaeram rectam habent illi, quorum etenith est is aeqilinoctiali,quia illorum horizon est circulus transiens per polos modi diuidens aequinoctialem ad angulos rectos lphaerales, unde dicitur horiZon rectus & sphaera recta. Obliquum horizontem siue decliuem habent illi, quibus polus mundi eleuatur supra horiZontem,& quoniam illorum horizon intersecat aeqvmoctialem ad angulos impares & obliquos,dicitur horizon obliquus, & sphaera obliqua siue decimis, Zenim autem capitis n 'stri semper est polus horizoniis.Vnde ex his patet, quod quanta est eleuatio poli mundi suphr hortiontem, tanta est distantia Ze-nith ab squinoctiali,quod
sic patet. Cum in quolia het die naturali uterq; c'lurus bis iugatur meridiano,siue idem sit quod meridianus, quicquid de uno probatur,& de reliquo.Sumatur igitur quarta pars coluri distinsuentis solstitia,quae est ao aequinoctiali usque ad polum mundi, sumatur iterum quartat ars eiusdem coluri, quae est a Zenith usque ad ho-r Zontem,cum Zenith sit polus horiaontis.Istae diiqq rtae, cum sint quartae eiusdem circuli, inter se sunt aequales: scd sit ab aequalibus aequalia demam: tur,
130쪽
tur,vel idem commune,residua erunt Ieci ualia.dempto communi igitur arcu, scilicet qui ea inter 2 nith & polum mundi, residua erunt aequalia, scilicet eleuatio poli mundi supra horizontem,& dist tia etenith ab aequinoctiali.
MINORIBVS. DIcto de sex circulis maioribus, dicendum est de 'uatuor minoribus. Notandum igitur, quod Sol existens in primo puncto Cancri, siue in euncto solstitij aestiualis, raptu firmamenti describit quedam circulum, qui ultimo descriptus est a Sole ex parte poli arctici: unde appellatur ci
Firmamentum auctor primo eapite vocabat octauamlybaeram. Aed hic firmamentum supremam θη-ram significet necesse eRaliquotque aliis locis. culus solstitij aestiualis, ratione superius dicta, vel
tropicus aestiualis, a quod est conuersio,quia tunc Sol incipit se conuertere ad inserius hemispherium,& recedere a nobis. Sol iterum existens in primo pucto Capricorni siue solstitij hyemalis, raptusirmamenti describit quendam circulum, qui vitimo describitur a Sole ex Parte poli an tarctici: unde appellatur circulus solstitij hyemalis, siue tropicus hyemalis, quia tunc Sol conuertitur ad nos.